Helgarpósturinn - 09.05.1980, Blaðsíða 22

22 Föstudagur 9. maí 1980 JielgarpásturinrL
viðtal: Jóhanna Þórhallsdóttir myndir: Friöþjófur
„LEIKHUS ÞARF
AÐ VERA LIFANDI”
RÆTT VIÐ ÁRNA BLANDON LEIKARA
Árna Blandon er margt til lista
lagt. Hann var um tima i hljóm-
sveitinni Tatarar, sem mörgum
þótti á undan sfnum tima. t>ar
samdi hann m.a. hiö Ijúfa lag
Dimmar rósir. Einnig söng hann
á Söngfuglaplöltunni meö
Kristinu Lillendal og á plötunni
Hattur og Fattur sem kom út
núna um siöustu jól. Og snemma
vaknaöi leikáhugi Árna. Hann
var aöeins 11 ára þegar honum
var „hrint” út i leiklistina. Þaö
var einn af kennurum Árna sem
tók hann traustataki og síöan þá
má segja aö hann hafi leikiö
lausum hala. Hann lék i Hárinu
ásamt ýmsu áhugasömu fólki og i
Sandkassanum sem Stefán
Baldursson setti upp og i Kertalog
eftir Jökul Jakobsson, svo aö
nokkur dæmi séu nefnd.
Nú stigur Arni sin fyrstu skref á
stóra sviði Þjóðleikhússins i leik-
ritinu Smalastúlkan og útlagarnir
eftir Sigurö Guðmundsson, i leik-
gerð Þorgeirs Þorgeirssonar.
Leikstjórn er i höndum Þórhildar
Þorleifsdóttur.
Ég heimsótti Árna á heimili
hans i Skerjafiröi, þar sem hann
býr i kjallaraibúð ásamt konu
sinni Guðbjörgu Þórisdóttur og
börnum þeirra, Einari og Þóru
Karitas.
— Hvernig er þaö, varst þú ekki
i sálfræði i Háskóla Islands ein-
hvern tima?
-Jú, ég tók fyrrihlutapróf i sál-
fræði hér, þannig að ég er með
B.A. próf i sálfræði. Ég hafði
ailtaf áhuga á að samræma sál-
fræðina og leiklistina.
— Hvernig?
— Þetta eru hvort tveggja fög
er fást við tilfinningar mannsins,
andlegu hliðina. Þó nær leiklistin
yfir miklu viöara svið, þ.e.a.s.
likamann lika. Ég hélt, að ef ég
færi i sálfræði, gæti ég kynnt mér
betur innviði mannssálarinnar og
þá stæði ég betur að vigi i leiklist-
inni.
— Þú ferð siðan út i leiklistarnám
i London?
— Já, ég kom heim fyrir skömmu
og var þá búinn að vera tvö ár i
námi, i þessum svokölluðum
klassisku skólum. Þar er leiklist
tekin fyrir eins og hún hefur verið
stunduð i gegnum aldirnar, erfið
hlutverk æfð og þung verk. Aðalá-
herslan er lögð á tæknihliðina,
öndunar- radd- og likamsþjálfun.
— Er mikill munur á háskóla og
leiklistarskóla?
— Já, þaö er það. Ég gæti ráð-
lagt hverjum sem væri að fara i
leiklistarskóla, en i Háskólann er
ekki svo mikið að sækja, nema
sérhæfingu á þvi sem maður hef-
ur e.t.v. áhuga á. Fyrir lifið sjálft
skiptir leiklistarskólinn miklu
meira máli. Það sem er algjör-
lega skilið útundan i Háskólanum
eins og likamsþjálfun, radd- og
talþjálfun er allt tekið fyrir i
leiklistarskólanum og kemur
hverjum og einum vel i lifinu.
— Tókstu einhvern þátt i
stúdentapólitikinni þegar þú
varst i Háskólanum?
— Já. Stúdentapólitikin hefur
mjög afgerandi linur, menn eru
annað hvort rauðir eða bláir,
hægra megin eða vinstra megin,
ekkert þar á milliJVlér skilst þó að
það hafi veriö stofnaður
Jafnaðarflokkur um daginn, það
skapar kannski meiri vidd. En
þetta var mjög einstrengingslegt
og ruglingsiegt. Vinstri menn
höfðu kannski slagorð annað árið
sem hægri menn tóku upp hitt ár-
iö og svo öfugt. Auk þess eru
háskólastúdentar ótrúlega for-
dómafullir, það eru ákveðnar
tiskugrillur sem ganga I gegn
svipaö og i menntaskóla, fólk er
ákaflega ósjálfstætt og veit ekki
hvaða afstöðu það á að taka,
rennir sér inn i þá farvegi sem
fyrir eru og hjakka siöan þar. Það
er engin nýsköpun t.d. ekkert
háskólaleikhús, þaö er ekkert
skapað, eöa gert, aðeins stritaö
við að lesa. Stúdentarnir eru ein-
angraðir i sinum bás, og hafa ekki
tima til aö lifa. Þaö er viötekin
hefö I læknisfræði að menn sem
þangað ætla verða aö „taka
fyrstu þrjú árin frá” til að stunda
námið eingöngu.
— Þú varst að tala um háskóla-
leikhús, hvað finnst þér um leik-
listarlifið hérna?
— Það er eiginlega furðulega
blómlegt, miðað við hvað þetta er
litið land og mannfátt. Ef það
væri gott framsækið leikhús hér
þá væri það mjög blómlegt. Það
vantar kjarna eins og Leiksmiðj-
an var þegar Eyvindur Erlends-
son kom heim frá námi og fékk
með sér gott fólk eins og Arnar og
Þórhildi, sem standa nú, ásamt
fleirum, að Alþýðuleikhúsinu.
Alþýðuleikhúsið er að mótast og
þróast, maður veit ekki hvað þaö
verður en það verður vonandi
gott. Grima var annar áhuga-
verður leikhópur á sinum tima,
einnig Litla leikfélagið. Þetta eru
leikhópar sem hafa átt erfitt með
að bera sig. Leiksmiðjan og
Grima.. það er eitthvað þess hátt-
ar sem maður saknar. Það þarf
einhverja nýsköpun og tilraunir.
Alþýðuleikhúsið hefur veriö sá
staður sem hefur séð um þaö
núna siðast. Það er kannski eina
lausnin i svona mannfáu landi
fyrir framsækið leikhús, að það
komi upp litlir hópar sem springa
út og deyja svo.peningalega séð
virðist það vera eina leiðin, jafna
tapinu út á hugsjónafólkið. En
leikhúsin verða alltaf að bera sig,
fyrst þau eru ekki rikisstyrkt
meira, eins og t.d. Alþýðuleikhús-
ið, sem fær alltof litinn styrk til
þess að geta staöið undir svona
tilraunastarfsemi. En miðað við
það hvað rikisstyrkirnir eru litlir
og hvað þetta er fámenn þjóð þá
stendur leiklistin á afar háu stigi.
Ekki sist leikararnir. Það var
gaman að læra þarna úti London,
standa fyrir utan leiklistarlifiö
hér heima og bera saman við
stórborgina. Og það er alveg
ótrúlega hagstæður samanburöur
fyrir Island. Það er hins vegar
ekki alltaf eins góð nýting á
hverjum leikara og hægt væri að
fá, þá á ég við listrænt séð. Verk-
lega séð er nýtingin mikil á
þessum bestu leikurum, en þaö er
ekki alltaf listrænt. Kannski er
það stundum leikstjorninni að
kenna.
— Hver skapar persónurnar?
Er það leikarinn eða leikstjórinn?
— Það er misjafnt, það fer eftir
þvi hvaða vinnubrögð eru við-
höfð. Sumir leikstjórar eru með
nokkuð skýrar hugmyndir hvern-
ig persónuleikinn á að vera og
þeir þurfa auðvitað að hafa það.
Eða þá aö þeir leita að
persónunni I samvinnu við leik-
arann.
— Hvernig finnst þér leikhúsin
standa timans tönn sem listform?
— Það er svolitið gaman að
velta þvi fyrir sér. Þegar Þjóð-
leikhúsið var byggt voru margir á
móti þvi, sumir töldu jafnvel að
þetta væri úrelt listform, eins og
sumir telja óperuna i dag. Ég segi
fyrir mig, að ég sá eina óperusýn-
ingu úti London, Madame Butter-
fly, og það er eitt af þeim fáu
stóptum sem að ég hef orðið veru-
lega snortinn i leikhúsi. Og ég var
einmitt að lesa blaðagrein um
daginn sem fjallaði um leikhús-
ferð til Þýskalands, þar sem ein-
mitt hafði verið sýnd þessi sama
ópera. Og sú sýning reyndist
hápunkturinn á ferðinni, þrátt
fyrir að Þýskaland stendur landa
best að vigi með rikisstyrki til
leikhúsa og kvikmyndageröar.
Þannig að þeir sem segja að óper-
ur séu úrelt listform þeir mega nú
bara leggja sig og eins þeir sem
segja að leikhús sé úrelt listform.
Leikhúsið lifir áfram. Hvers
vegna veit enginn. Fólk hefur
bara gaman af þvi að fara I
leikhús og sjá leikarana i eigin
persónu. 1 kvikmyndum hefur eitt
atriði kannski verið tekið 20-30
sinnum. í leikhúsinu reynir
algjörlega á leikarann sjálfan,
hann má ekki gera nein mistök,
þvi það er ekki hægt að endurtaka
eða lagfæra.. Það er, held ég,
þessi spenna sem að gerir leikhús
lifandi og sivinsælt. Leikhúsiö er
miklu lffrænna heldur en þessir
fjölmiðlar, útvarp og sjónvarp.
Það er sagt að útvarpið sé heitur
miðill og sjónvarpið kaldur miöill
i fjölmiðlafræðinni, en leikhúsið
er greinilega lifandi miðill.
— Hvaö meö islenska sjón-
varpið?
— Þaö er eitt af þvi sem er
spennandi i sambandi við leiklist-
ina í dag. Fyrir 30 árum var
spennan mest i kringum Þjóð-
leikhúsið, en nú i dag virðist það
frekar vera kvikmyndirnar sem
eru að taka við sér með þessum
kvikmyndasjóði, og þá gefast ný
tækifæri. Þá er einmitt spurning-
in hvort leikarar séu undir það
búnir að leika i kvikmyndum og
það hefur veriö nokkur umræða
um það. Leikurum hefur þótt
þessir nýútskrifuðu kvikmynda-
stjórar nota dálitið mikið af
áhugafólki. Ég veit ekki nákvæm-
lega hvernig málin standa á þvi
sviði, en það er verið að vinna i
þvi að koma upp myndasafni yfir
leikara, sem erlendir leikstjórar
geta þá t.d. flett i gegnum. Sumir
þessara kvikmyndaleikstjóra eru
lika nýkomnir heim frá námi og
þekkja ekki alla leikara á íslandi.
Það er auðvitað rangt hjá þeim
sem eru að koma heim úr kvik-
myndastjórnarnámi að nota ekki
lærðu leikarana og gefa þeim kost
á þvi að ná valdi á þessum miöli,
vegna þess að þetta er æfing eins
og hvað annað. Ég held að það sé
búið að gera samninga milli Sjón-
varpsins og Leikarafélagsins sem
eru eitthvað á þá leið að meiri
hlutinn af leikurum i sjón-
varpskvikmyndum séu úr Félagi
islenskra leikara.
— Hvernig finnst þér að „ideal”
leikhús ætti að vera?
— Ég heid að það ætti ekki að
vera til neitt „ideal” leikhús. Slik
fyrirbrigði staðna svo fljótt.
Leikhús þarf að vera leitandi,
þannig að erfitt er að setja fram
eina rétta stefnu. Þetta er allt svo
miklum breytingum undirorpið.
Við vitum ekki hvað veröur á
morgun þó við þykjumst vita það
i dag. Það er t.d. hægt að lita á
mannkynssöguna. þó maður fari
ekki langt aftur: Þýskaland á
Hitlerstimanum, byltingin i
Rússlandi, innrásin i Tékkó-
slovakiu... hvað sem er. Fólk
þykist vera að gera rétta hluti en
timinn einn sker úr um hvort það
er raunverulega rétt eða ekki.
Það er alveg eins með léikhús,
þegar leikarar og leikstjórar eru
búnir að vinna við verk i tvo mán-
uði, þá vita þeir ekki i raun og
veru hvort þeir eru búnir að vinna
þetta nógu vel eða ekki. Það eru
áhorfendurnir sem segja til um
það, hvort þetta þykir listrænn
árangur.