Helgarpósturinn - 09.05.1980, Síða 10

10
Föstudagur 9. maí 1980
—helgarpásfurinh
Það er spennandi að veiða fisk ...
VEIÐA SIG?
Einn af óbrigóulustu vorboóun-
um hér á mölinni er árvisst
rifrildi um laxveiói og útlendinga.
Þá má ganga aó þvi sem visu, aó
þúsundir islendinga séu farnir aó
huga aó veiöigræjunum sfnum,
fyrst kannski I laumi, siöan opin-
berlega. Eftir þvi sem iengra
liöur á mai ágerist kiáöinn I fingr-
um þeirra sem verst eru haldnir
af veiöibakteriunni. En þeir fá
varla útrás fyrir hana fyrr en i
fyrsta lagi um miöjan mánuöinn,
nema þeir skreppi út á tún eöa
upp aö Rauöavatni aö æfa sig aö
kasta. Viö skulum láta útlend-
ingana liggja milli hluta aö þessu
sinni.
Ef aö likum lætur veröa seldir
um 30 þúsund veiöidagar i
islenskum ám og vötnum, bæöi i
lax- og silungsveiöi. Þar af
úthlutar Stangveiöifélag Reykja-
vikur liklega 5500 veiöileyfum, aö
sögn Friöriks Stefánssonar,
framkvæmdastjóra félagsins.
— Viö erum meö 12—13 ár og
vatnasvæöi á okkar vegum og
úthlutum veiöileyfum til félaga
Stangveiöifélagsins, sem eru 1500
talsins, segir Friðrik.
— Er hægt að fá einhverja hug-
mynd um það hvað veiöileyfin
kosta?
— Verðið á veiðideginum er
allt frá fimm þúsund krónum, þar
sem eingöngu veiðist silungur,
upp i hundrað þúsund krónur i
laxveiöiám. Veröiö segir til um
hversu veiðivonin er mikil, og þaö
er misjafnt eftir tima. Arnar eru
ódýrastar i upphafi veiðitima og á
haustin, en dýrastar i júli og
ágúst.
— Hver er besta, og þar meö
dýrasta áin, sem þiö seljið veiði-
leyfi i, og hvar er ódýrast aö
veiða?
Botnseldar að hausti
— Norðurá og Grimsá i
Borgarfirði eru dýrastar, en
Flókadalsá i Fljótum er ódýrust,
þar kostar dagurinn 6—11 þúsund
krónur. Sogið og Lýsa á Snæfells-
nesi eru lika ódýrar, kosta 15 og
17 þúsund á dag.
— Þýöir nokkuö fyrir mig aö
gerast félagi hjá ykkur núna og
biðja um dag i sæmilegri á 1
sumar?
— Ég held varla aö þú fengir
dag I laxveiöiá i sumar. Viö
bjóðum félögum veiöileyfi strax á
haustin, og botnseljum i sumar
árnar strax. En framboðið er þó
það mikið, að félagsmenn fá yfir-
leitt þaö sem þeir biðja um, nema
i Elliðaánum. Þar komast færri
aö en vilja.
Þetta segir Friörik Stefánsson
framkvæmdastjóri Stangveiði-
félags Reykjavikur, sem hefur
sjálfur ekki tekib laxveiði-
bakteriuna. Aö eigin sögn var
ekki áhugi á laxveiðum, sem réöi
þvl, að hann fór I þetta starf.
— Ég hef ekki tima til að
stunda laxveiði meðan ég er I
þessu starfi, get ekki leyft mér að
innbyrða þessa bakteriu. Hins-
vegar gæti ég vel hugsað mér aö
gera það, segir hann.
En hvað er það eiginlega sem
veldur þvi, að fólk fær þessa
laxveiöibakteriu? Hvað er það
sem er svo heillandi við það að
kasta linu út í á og draga
spriklandi fisk á land, og borga
stórfé fyrir?
— Það er fleira en eitt sem er
heillandi við stangveiðarnar.
Fyrst og fremst þetta rika veiði-
eðli, sem er I öllum, sérstak-
lega okkur Islendingum. 1 öðru
lagi er það náttúran, einveran og
hvildin, það að vera laus við álag
hins daglega lifs, og i þriðja lagi
er það félagsskapurinn, segir
Jóhann Kr. Þorsteinsson efna-
verkfræðingur hjá Hörpu, rit-
stjóri Veiðimannsins og óforbetr-
anlegur laxveiðimaður áratugum
saman. Og hann bætir þvi við, að
ekki sé sama hver félagsskapur-
inn er, menn verði að veljast
saman eftir áhugamálum og ekki
sist verði þeir að eiga skap
saman.
Glima tveggja
andstæöinga
. Við getum vel fallist á, aö
þessar þrjár ástæður séu nægar
til að gera menn að ólæknanleg-
um laxveiðimönnum. En rúsinan
i pylsuendanum er þó eftir, að
áliti Jóhanns:
— Það er raunar eitt enn sem
heillar við stangveiðarnar, en það
kemur ekki fyrr en menn hafa
verið dálitið i þessu. Maðurinn og
laxinn eru tveir andstæðingar i
glimu þar sem maðurinn setur
reglurnar, en laxinn gerir allt til
þess aö losna. Og góður laxveiði-
maður fer eftir ákveðnum
hefðum, sem ráða þvi hvað hann
leyfir sér, og hvað hann leyfir sér
ekki. Hann leyfir til dæmis aldrei
öðrum að hjálpa sér að landa
fiski, lætur hann frekar sleppa.
Þetta á þó sérstaklega við veiði
með flugu. Ef veitt er á maðk er
fiskurinn dauðadæmdur hafi
hann einu sinni bitið á, og blæðir
út ef hann sleppur. Flugan meiöir
hinsvegar litiö, nema ef hún lend-
ir I tungunni.
— Það er það sama sem er
heillandi við veiðar á laxi og stór-
um silungi, spenna og veiði-
náttúran sem er i manninum.
Þegar þú ert sá heppni og lendir i
góðri töku er þetta ein spenna frá
upphafi til enda. Það skelfur allt
og titrar meðan á átökunum
stendur, hvort sem það eru karlar
eða konur, sem eiga i hlut.
Taugakerfið fer allt i rugling,
segir Guðmundur Guðmundsson
slökkviliðsstjóri á Reykjavikur-
flugvelli, sömuleiðis örlaga lax-
veiðimaöur. Og að sjálfsögðu
nefnir hann lika útiveruna sem
stóran þátt i þvi að heilla menn til
lax- og silungsveiða.
Laxveiði er oft talin „finni” en
silungsveiði, enda eru veiðileyfi i
laxveiðiám dýrari en þar sem
eingöngu er silungs von. En
Guðmundur nefndi lax og stóran
silung i sömu andránni, og við
spyrjum Jóhann hvað honum
finnist um silungsveiði.
— Silungsveiði ei^ekki siður
skemmtileg og þroskandi en lax-
veiði. Við silungsveiðar þarf
maður að vita svolitið um það á
hverju fiskurinn lifir, að hvaða
flugu hann er að leita i hvert
skipti, og hverskonar eftirlikingu
af flugu á þá að nota, segir
Jóhann.
Laxinn prúður
andstæðingur
Jóhann nefndi veiðimanninn og
laxinn tvo andstæðinga. Hvaða
viðhorf hefur hann sem veiöi-
maður til þessa andstæðings sins,
sem setur lifið að veði i baráttu,
sem fyrir honum er leikur?
— Laxinn er prúður and-
stæðingur, sem má ekki sýna
annað en fyllsta réttlæti. Ef þú
vinnur landar þú honum hægt og
rólega, en enginn góður veiði-
maður dregur dauðastriðið á
langinn.
— Er ekki leikurinn ójafn þar
sem aðeins annar hættir lifinu?
— Vissulega má segja það. En
þó eru báðir i vigahug. Fiskurinn
er að leita að æti, en veiðimaður-
inn leitar að bráð. Og enda þótt
fiskurinn leggi lifið undir i þess-
um leik hefur hann litla tilfinn-
ingu fyrir sári. Ég hef oftsinnis
séð laxa illa útleikna eftir mink,
en örstuttu seinna taka þeir beitu.
Þótt ég geti ekki sannað það held
ég, að það eina sem þeir eru
næmir fyrir sé snöggur munur á
hita og kulda. En þrátt fyrir þetta
á alltaf að aflifa fiska eins fljótt
og mögulegt er, og menn eiga ekki
að nota svo granna lfnu, að ekki
megi taka á henni, segir Jóhann
Kr. Þorsteinsson.
— Ég virði laxinn sem and-
stæðing, en þetta er skepna með
köldu blóöi, og ég geri mér yfir
leitt ekki rellu út af þvi þótt ég
drepi hann. Enda lifir öll þjóðin á
fiski og drepur og drepur, oft
miklu meira en þörf er á. er
viðhorf Guðmundar Guðmunds-
sonar. Og hann bætir viö: — Ég
hef lika stundað rjúpnaveiðar frá
þvi ég var 13—14 ára gamall, en
þar er byrjunin öðruvisi. Ég á
alltaf erfitt með að drepa fyrstu
rjúpuna, enda er hún með volgt
blóð og skyldari okkur.
Líklega finna þeir til.
En skyldi fiskinum þykja gott
að láta veiða sig? Hið venjulega
viðhorf er, að fiskar finni ekki til,
og þaðm.a.skýrtmeðþvi, að þeir
hafi kalt blóð. Guðmundur
Einarsson lifeðlisfræðingur, sem
hefur lagt sérstaka stund á skynj-
un dýra neitar þó að samband
geti verið á milli blóðhita og til-
finninga.
— Ég man nú ekki eftir
visindalegum rannsóknum á til-
finningum fiska. Hinsvegar
heyrði ég það nýlega i umræðum
fiskifræðinga, að fiskar fýndu til,
án þess að það væri rökstutt neitt
nánar, segir Guðmundur þegar
við berum þetta undir hann.
— Hinsvegar fer það mjög
vaxandi, að timarit um þessi mál
geri þá kröfu, að i greinum þar
sem fjallað er um tilraunir á
lifandi fiskum sé tekið fram að
þeir hafi verið svæfðir. Þetta
getur veriö eingöngu af
mannúðarástæðum, án þess að
það sé byggt á visindalegum stað-
reyndum. En sjálfum finnst mér,
að fiskar hljóti að finna til. Sár-
sáukaskynið er varnarkerfi, og
mér finnst ekkert liklegra en það
eigi eftir að koma i ljós, að fiskar
finni til eins og önnur dýr.
— Það er þá ekkert samband
milli blóðhita og tilfinninga, eins
og ráða má af ýmsum algengum
orðatiltækjum?
— Samkvæmt þekkingu minni'
á lifeðlisfræði fullyrði ég, að svo
sé ekki, segir Guðmundur
Einarsson lifeðlisfræðingur.
Eiga sér forsvarsmenn
Hvað sem öllum visindalegum
rannsóknum liður er erfitt að
henda reiður á tilfinningum fiska
sem annarra dýra af þeirri
einföldu ástæðu, að þau hafa
engan möguleika á að láta þær i
ljós á okkur skiljanlegu máli. En
málleysingjarnir eiga sér þó sina
forsvarsmenn þar sem dýra-
verndunarmenn eru. Talsmaður
þeirra er Jórunn Sörensen,
formaður Sambands islenskra
dýraverndunarfélaga. Við biðjum
hana að svara þvi, hvort
umhyggja dýraverndunarmanna
nái til fiskanna.
— Fiskveiðar hafa til þessa
fengið að vera óáreittar fyrir okk-
ur, þótt oft hafi verið talað um
þessi mál i okkar röðum. Ég veit
raunar til þess, að einhvern-
timann var farið að selja silunga
lifandi úr kerjum hér i Reykjavik.
Þeir voru teknir upp úr kerjunum
og vir þræddur i gegnum augun —
lifandi. Þetta var stoppað, enda
hef ég ekki trú á að fiskurinn þurfi
að vera svonanýr. Það er lika al-
varlegur hlutur þegar hrefnan er
veidd með skutlum, án þess að
notuð sé sprengja, sem drepur
samstundis.
ömumst ekki
við fiskadrápi.
~Ég veit ekki til þess að það sé
nokkursstaðar amast við fisk-
veiðum, og það er allra sist
ástæða til þess hér hjá þessari
fiskveiðiþjóð. En vitanlega þurfa
menn að gæta sins góða siðferðis
og gera þetta á mannúðlegan
hátt. Það er til dæmis ekki gott að
láta liða langan tima þangað til
fiskurinn er blóðgaður. Þá kafnar
hann og lfður sálfsagt kvalir,
þótt þjáningar fiska hafi jmér
vitanlega aldrei verið kannaðar.
Hvort sem fiskar finna meira
eða minna til höldum við sjálfsagt
áfram að drepa þá „með köldu
blóði”, að minnsta kosti svo lengi
sem eitthvað eimir eftir af veiði-
hvötinni i okkur. Einn stór þáttur
i veiðiskapnum, sjálfsbjargarvið-
leitnin, á að visu ekki heima i
sportveiði á laxi og silungi. En
það ætti varla að hafa mikla
þýðingu, þvi hvað sem liður sárs-
aukatilfinningu fiskanna er þeim
liklega nokkuð sama hvort veiði-
maðurinn drepur þá sér til
afþreyingar og afslöppunar og til
að fá aukaskammt af spennu i
tilveruna, eða draga fram lif sitt
og sinna.
eftir Þorgrím Gestsson myndir: Friðþjófur o.fl.
Jóhann Kr. Þorsteinsson: Maðurinn og laxinn eru
tveir andstæðingar i gllmu þar sem maðurinn setur
reglurnar, en laxinn gerir allt tii þess að losna.
Guðmundur Guðmundsson slökkviliösstjóri:
Taugakerfið rugiast og maöur skelfur og titrar,
þegar hann tekur. '
... EN SKYLDI
FISKINUM
ÞYKJA SPENN-
ANDI AÐ LÁTA