Helgarpósturinn - 18.09.1981, Blaðsíða 3

3
Guðbrandur Ásmundsson mats-
maður hjá SH.
gera stórátak?
„Við þurfum að herða okkur.
Það er aldrei neitt svo vel gert, að
ekki megi bæta”, sagði Jóhann
Guðmundsson, forstjóri Fram-
leiðslueftirlits Sjávarafuröa.
Þeim vandvirku refsaö
Dugir þá ekki þrefalt eftirlits-
kerfi, áður en fiskurinn kemur á
erlendan markað, til að koma i
veg fyrir galla? Þuriður Einars-
dóttir segir frá þeirri hlið málsins
af eigin reynslu.
„Það kemur glögglega fram á
bónusmiöunum, að gallar eða
gallaleysi kemur hvergi til frá-
dráttar eða greiðslu. En heimild
til að endurvinna er aftur á móti
notuð ótæpilega. Endurvinnslan
er refsiaðferö, sem notuð er til aö
draga úr hraða og þar með að
lækka bónus hjá þeim sem mikið
þurfa að endurvinna.
En við þetta er margt aö at-
huga. Stööugt eftirlit með fram-
leiðslunni fer þannig fram, að
teknar eru prufur frá hverri ein-
ustu konu, t.d. einn pakki, ef
pakkaö er i fimm punda pakkn-
ingar. Finnist gallar er látið
endurvinna fjórfalt magn, sums-
staöar meira, séu gallar stór-
vægilegir. En víða, a.m.k. þar
sem ég þekki til, er tekiö jafnt frá
öllumy þannig að afkastamestu
konurnar koma mestu framhjá
skoöun. Finnist gallar hjá þeim,
sem skila gallalausri vöru, skera
og hreinsa alla galla úr, þurfa
þær aö endurvinna meira, en
hlnar.
Til viðbótar við þetta vofir yfir
þeirri vandvirku, aö hún hafi of
góða nýtingu, sem siðan er dregin
frá hraðanum. Þess eru jafnvel
dæmi, að endurvinnslufarganið
gangi svo langt, að konur sem að
jafnaði skila gallalausri vinnu eru
látnar endurvinna vegna eins
orms sem finnst einu sinni i viku.
Það liggur i augum uppi, að
eitthvað er athugavert við þaö
bónusfyrirkomulag, sem tiðkast
hér i frystihúsum. Það krefst
fyrst og fremst hraða, sem mér
virðist bjóða hroövirkni heim,
með auknum fjölda galla. Og það
krefst aukinnar nýtingar, lika
meö hættu á auknum göllum.
Endurvinnsla fyrirbyggir ekki
að gallaöur fiskur komist i gegn,
vegna þess aö það er ekki skoðaö
nema brot af þvi sem fer i
gegnum vinnsluna. Ég gæti
giskað á aö þaö sé ekki nema um
10%. Ennþá minna er skoðað af
eftirlitsmönnum sölusamtakanna
og Framleiðslueftirlitsins”.
Kunna vel viö bónus
1 stuttri heimsókn i frystihús
Isbjarnarins á Grandagarði virt-
ust þær, sem við höfðum tal af
ekki kunna illa bónusvinnunni.
„Þetta er oft erfitt, en ég viidi
ekki fara i tímavinnu, nema hun
væri jafn vel greidd og
bónusinn”, sagöi Sigurlaug Gisla-
dóttir, sem vinnur við snyrtingu.
Þótt Sigurlaug vildi ekki viöur-
kenna, aðstórsvindl ætti sér stað i
bónusnum neitaði hún þvi ekki, að
oft væri hraðinn á kostnað gæð-
anna.
„Það kemur nú fyrir, að úr-
gangi er ýtt til hliöar”, sagði hún.
Verkstjórarnir i salnum, sem
við höfðum tal af, samsinntu þvi,
að ýmislegt sé gert til að auka
hraðann, t.d. beingaröar látnir
fylgja meö fiskinum á vigtirnar.
„En eftirlitiö hefur verið bætt
og endurskipulagt, og viö höfum
Föstudagur 18. september 1981
WARTBURG
Vonarlandi v Sogaveg' — Símar 33560 & 37710
niöri timakaupinu. En atvinnu-
rekendur eru ekki til viötals um
hækkun á öðru en afkastahvetj-
andi launakerfum”, sagði Bolli
Thoroddsen hjá ASl.
Ekki eru þó allir atvinnurek-
endur á þvi máli. Einn þeirra,
sem kaus að halda nafnleynd i
samtali viö Helgarpóstinn sagðist
ekki hrifinn af bónuskerfinu eins
og það er framkvæmt.
„Þetta er óeðlileg uppbygging.
Það er mögulegt að fá allt aö
60—70% ofan á timakaupið, sem
er afskaplega lágt. Ég er ekki að
segja, að kaupið eigi að lækka.
Þvert á móti á það að hækka, en
bónushlutinn að vera lægri t.d.
um 30%.
— Er reynt aö svindla i bónus-
vinnunni?
„Það er ekki vafamál, að það er
reynt aö svindla. Við höfum
strangt eftirlit, en slik mál hafa
komið upp. Og það verður aldrei
komiðalveg i veg fyrir slikt nema
með nógu ströngu eftirliti, sem
ekkert lætur fara framhjá sér.
önnur áhrif bónusvinnunnar er
þetta óskaplega kapp. Þegar fólk-
inu eru gefnar pásur eru alltaf
einhverjir sem sitja eftir i salnum
og halda áfram útaf kaupinu. Þaö
er óhugnanlegt”, sagði þessi at-
vinnurekandi, semvildi ræöa
þessi mál við Helgarpóstinn undir
nafnleynd.
Bónusinn
nauðsynlegur
Enöllum sem við ræddum þessi
mál við bar saman um, að bónus-
vinna i fiski veröi þrátt fyrir allt
ekki lögð niður. Verkstjórar og
atvinnurekendur segja, að öðru-
Sigurður Njálsson yfirverkstjóri I isbirninum.
Gengi 7/9 81
verð 54.260.-
fólksbifreið verð 49.500.-
rúmgóður
byggður á grind
framhjóladrifinn afar þýður neyslugrannur
Hafið samband við sölumenn okkar
Missið ekki af þessu tækifæri til að eignast bíl
á greiðslukjörum sem ekki hafa þekkst fyrr
Sigurlaug Gfsladóttir verkakona i
isbirninum.
tekið starfsfólkið á námskeið til
að útskýra fyrir þvi kerfið”, sagöi
Sigurður Njálsson yfirverkstjóri.
Guðbrandur Asmundsson eftir-
litsmaður frá SH, sem þarna var
staddur i eftirlitsferð sagði, aö
þennan daginn væri allt i lagi.
„En það er tröppugangur á
þessu, annars værum viö ekki aö
þessu”, sagði hann.
Vilja ekki bónus
Við heimsókn i frystihúsið á
Kirkjusandi, sem er eina húsið i
Reykjavík þar sem bónus er ekki
viðhafður, kom annað i ljós.
,,„Við viljum ekki bónus hér,
heldur hærra timakaup. Það hef-
ur svolitið gengiö i áttina, þvi hér
eru allir komnir á tiunda taxta,
sem þó er ekki nema 29.06 i dag-
vinnu eftir fjögur ár, en áður vor-
um við með áttunda taxta”, sagði
Jórunn verkstjóri.
Konurnar i salnum virtust allar
ánægðar með timavinnuna og
óska ekki eftir að skipta.
„Þaö er ekki vafamál, að bón-
usinn veldur þvi, að vinnubrögðin
eru ekki eins góð og i tfmavinnu.
Mér fyndist, aö i næstu samning-
um ætti að semja sér fyrir hús
sem ekki eru með bónus — allir
samningar hafa hingað til miðast
við bónus og viö dregist afturúr”,
sagði ein þeirra, sem ekki vill láta
nafns sins getið, og Jórunn bætti
þvi við, að margir sem hættu hjá
þeim og færu i bónus kæmu aftur
eftir skamman tima.
Allskonar vandamál
Auk þess sem þrir aðilar sjá um
gæðaeftirlit á framleiðslu frysti-
húsanna annast verkalýðsfélögin
á hverjum stað eftirlit með þvl að
samningar um bónusvinnu séu
haldnir. Bolli Thoroddsen deild-
arstjóri I hagræðingardeild ASÍ
hefur umsjón með þvi eftirliti.
„Það kemur upp mjög mikiö af
allskonar vandamálum i sam-
bandi við bónusinn. Samningar
eru brotnir, og það er oft ósam-
ræmi i kerfunum. Auk þess er fólk
ekki i stakk búið að vinna eftir
þessum kerfum, það er ekki hald-
iðnógu mikið af námskeiðum fyr-
ir það, og þaö skortir verulega á
þjálfun. Þá höfum við lika eftirlit
með vinnuverndarhliðinni reyn-
um að gæta þess aö fólki gangi
ekki framaf sér.”
— Hvaða áhrif hefur bónus-
vinnan á fólk?
„Ofthleypir hún illu blóði I fólk.
Það verður samkeppni, sem
skapar streitu. Þetta smitar út
frá sér og bitnar ekki alltaf á
þeim duglegustu, heldur þeim
sem eru að strekkja við að ná
þeim I hraða.
Hraðinn hjá fólkinu er allt frá
50 upp i 300, þar sem bónusþak
leyfir þaö. Mér finnst það of mik-
ið, það ætti að miða viö, að hrað-
inn lægi á 120—130”.
Litið
afkastahvetjandi!
— Liggur það á boröinu, aö bón-
usinn auki afköstin, þegar á
heildina er litiö?
„Margir halda þvi fram, aö
framleiðniaukningin, sem hefur
orðið frá þvi 1960, sé um 90%
vegna endurskipulagningar á
vinnufyrirkomulagi og betri
tækja og búnaðar, aöeins 10%
vegna afkastahvetjandi launa-
kerfa.
Meirihluti verkalýðsfélaganna
er á móti bónusvinnunni og þvi er
haldið fram, að bónusinn haldi
visi en bjóða upp á slik kjör fáist
fólk ekki. Hinsvegar eru menn
sammála um, að hraðinn sé of
mikill, og óvönduö vinnubrögð
þessvegna of tið.
Það skal þó tekiö fram, að
ástandið er misjafnt eftir lands-
hlutum. Fiskmatsmaöurinn, sem
viö ræddum viö staðfesti það,
enda kunnugur um allt land.
Einna verst viröist ástandið vera
á höfuðborgarsvæðinu, enda
tengsl fólks viö sjávarútveginn
minnst þar og metnaöurinn til að
skila frá sér vandaðri vöru fyrir
hönd plássins minni.
Bónuskerfið er afskaplega
þungt i vöfum og allar breytingar
erfiðar, að sögn kunnugra. En
Þuriður Einarsdóttir hefur sina
skoðun á þvi máli.
„Til að fyrirbyggja þetta galla-
fargan og svindl á bónus á aö
meta gallana, þannig að þeir
verði álltaf til frádráttar. Þetta er
svonefndur refsibónus, sem
sumsstaðar er tiðkaöur en er
ákaflega óvinsæll. En hann á tvi-
mælalaust að nota, og hann á að
vera það strangur, að bónus á
jafnvel alveg aö fella niður fari
fjöldi galla upp fyrir leyfilegt lág-