Helgarpósturinn - 02.07.1982, Qupperneq 12

12
Föstúdagur 2. júlí 1982 ,rinn
Hinn 26. júni siðastliðinn
hóf göngu sina sýning List-
málarafélagsins að Kjar-
valsstööum. bar eru 78 verk
eftir 21 listamann og eru það
allir meðlimir félagsins. 1
kynningu sem fylgir sýning-
arskrá segir: „Listmálarafé-
lagið var stofnað 15. april
1982,... Myndlistarmenn hafa
stofnað ótal sérgreinafélög,
svo það er vonum seinna að
málararhefjist handa og taki
til við slika iðju...”
eftir Halldór Björn Runólfsson
Það felst i ofangreindum
orðum, að hér sé á ferð félag
sem samsvari félögum textil-
og vefiistarmanna, Leirlist-
arfélaginu, félagi grafiklista-
manna og öðrum sérfélögum
lista-og listiðnaðarmanna. Ef
þaö reynist rétt, er um nokk-
uð undarlega ástæðu aö ræða
fyrir stofnun félagsins. Þann-
ig er að sérgreinafélög lista-
manna voru stofnuð til aö
hlúa aö viðkvæmum vaxtar-
broddi nýrra listgreina hér á
landi, sem til skamms tima
áttu litlum skiiningi að mæta
hjá almenningi. Það er stutt
siðan fólk tók að lita listiönað
alvarlegum augum og má
þakka þá nýbreytni ötulu
starfi sérgreinafélaganna.
Málaralisthefurhins vegar
aldrei átt undir högg að
sækja á Islandi, þá tið sem
menn hafa lagt stund á þá
iðju. Hún hefur ávallt verið
ástsælust myndlistar, best
skilin og mest metin. Þekkt-
ustu og virtustu listamenn
þjóöarinnar hafa verið mál-
arar.
Nú má vera að listmálur-
um finnist sem hallaö hafi
undan fæti fyrir málverkinu
á siðasta áratug, en þaö er
vegna þess hve fáir ungir
menn glimdu við þann miðil.
Hins vegar eru meðlimir hins
nýstofnaða félags flestir
gamalreyndar kempur sem
héldu áfram að mála þótt fáir
ungir bættust i hópinn og hef-
ur þvi litið hallað á þá nema
siöur væri. Þeir hafa einungis
notið þess að vera færri um
Stéttarbarátta með pensilförum
ListmálarafélagiðáKjarvalsstöðum: „...þettaer hin ágætasta sýning og margir mæta hér gal-
vaskir til leiks...”
hituna. Reyndar hafa þeir
flestir haldiö stórar einka-
sýningar á timabilinu og
hlotið lofsamlega dóma fyrir.
Ég minnist á þetta vegna
þess að mér þykir bölvanlegt
að horfa upp á frjálsa mynd-
listarmenn þrengja sviö sitt i
sérgreinafélagi, þegar þeir
ættu einmitt að víkka sig út
yfir ramma þess. Mér koma i
hug þær fjölmörgu sýningar
mætra listamanna erlendis,
sem ég hef augum bariö og
sýna hvernig frjálsir mynd-
listarmenn brjóta hvern mið-
ilinn á fætur öðrum undir sig
með stórkostlegum árangri. I
einum listamanni sameinast
málaralist, skúlptúr, grafik,
kermik auk þeirrar algildu
undirstöðu, teikningarinnar,
og eru þá f jölmörg önnur svið
ótalin.
An þess að ég fetti fingur út
imennsem leggja málaralist
fyrir sig einvöröungu, finnst
mér heldur vafasöm rós i
hnappagatiö hjá myndlistar-
mönnum að forsóma önnur
svið lista með þvi að rotta sig
saman i sérfélag málara. En
það viröist ætla að verða sér-
staða islenskra lista, að allt
eigiaðvera sér þetta, eða sér
hitt. Þar með heföu Picasso
eða Matisse orðiö utan fé-
laga, hefðu þeir verið svo ó-
heppnir að fæðast islenskir.
En áfram með smérið;
þetta er hin ágætasta sýning
og margir mæta hér galvask-
ir til leiks og kennir þar
margra grasa. Einar Bald-
vinsson, Kjartan Guðjónsson
og Agúst Petersen sýna allir
figúrativar myndir frá sjáv-
arsiðunni, en frá óliku sjón-
armiði. Hinar ágætu myndir
Einars eru nostalgisk af-
brigói kreppumálverksins.
Þaö er engu likara en maður
sé horfinn aftur til 4. áratug-
arins. Kjartan er hetjulegri
ogmyndhans „Söltun” (8) er
ástarjátning „á la Jóhannes
úr Kötlum” til þeirrar stéttar
sem umfram flestar hefur
verið hornstein isiensks
þjóðarbús. Agúst tekur hina
ljóðrænu afstöðu tilhhafsins i
þokukenndum og aþmosfer-
iskum málverkum sinum.
Þeir Hrólfur og Sigurður
Sigurðssynir fást við lands-
lag á innilegan og heilsteypt-
an hátt. Þeir heyra til hinni
siö-cézannisku hefð og fara
einstaklega vel með þennan
arf sinn. Valtýr Pétursson er
einnig runninn úr þeim far-
vegi, með öðrum hætti þó.
Besta mynd hans er „Vasar”
Vídeó-stefnan bæði lág og röng?
Video (lat.: ég sé, sbr. audio:
ég heyri) eða myndsegulband er
tæki sem stungið er i samband
við inntak sjónvarpsloítnets og
siðan er kapall frá tækinu
leiddur i sjónvarpiö. Þar er
honum aunað hvort stungiö i
loftnetsinnstunguna eða i sér-
staka vídeó-innstungu. Tækið
tekur við vissri tiöni frá loft-
netinu en sendir á annarri tiðni
inn i sjónvarpið. Þetta gerir
það, aö stilla þarl tækið inn á
sjónvarpiö og öfugt. Eftir þetta
er tækiö tilbúiö aö taka upp efni
frá sjónvarpsútsendingu, hvort
sem kveikt er á sjónvarpinu eöa
ekki. Einnig er hægt aö sýna
myndiraf spólum isjónvarpinu.
Myndsegulbandiö virkar þá eins
og önnur rás. A flestum tækjum
er timastillir,þannig aö hægt er
að láta tækiö taka upp þó enginn
sé heima.
Myndsegulbönd greinast i
þrjúkerfi hvað varöar upptöku-
og sýningartækni. Kerfin
byggja á mismunandi þræðing-
um og þarf sérslaka spólu fyrir
hvert kerfi. Þræöing er sjálf-
virk. Kerfin eru VHS (Video
Home System), einna úlbreidd-
ast hérlendis, Betamia, minni
spólur.og V-2000, stærri spólur,
en hægt aö snúa þeim viö og
taka upp á báöar hliöar. Ath. aö
skammstöfunin VCK (Video
Cassette Reeorder) þýöir ein-
göngu myndsegulband og PAL
SECAM er litakerfiö sem við
notum. 1 Bretlandi er mynd og
hljóð sent úl á mismunandi
rásum svo breyta þarf smygl-
uðum lækjum. I Banda-
rikjunum og Frakklandi er
notað annaö litakerl'i.
Ilvað kostar VÍDEÓ?
Viðskulum hala þaö i huga aö
myndsegulband er eins og
segulband eöa plöluspilari i
notkun. Tækin bjóöa upp á mis-
munandi tækni ss.: Hægt er aö
láta tækið taka upp á sama tima
nokkra daga i röö eöa á mis-
munandi tima (og rás), sum eru
fjarstýrð meö snúru, önnur
þráölaus o.s.frv. Þannig verður
kaupandinn aö meta sjálfur
hvaö hann vill leggja inikiö i
tækiö. Verðiö getur veriö frá
tæpum þrettán þúsund krónum
(staðgreitt) og upp i þrjátiuog
tvö þúsund, meö stei-eo. Mynd-
gæöi og hljóö er misjalnt nulli
kerfa og merkja en yfirleitt
haldast gæöi og verö I hendur.
Annar kostnaöur er svo kaup
á tómum spóluin og leiga á
myndum. oáleknar þriggja
tima spólur kosta I'rá 420-, og
upp i 630-, krónur og ler það el'tir
merkjum. Samsvarandt verö i
Englandi og á hír.um Noröur-
löndunum er einn þriöji þe. þú
færö þrjár spólur þar fyrir eina
hér. Myndir eruekki seldar hér-
lendis á almennum markaði svo
vitað sé en erlendis kosla þær
frá 300,- og upp i 600,- kr. Er þá
miðað viö einkaalnot. Spólurnar
sem leigurnar nota eru mun
dýrari i innkaupi vegna
höfundaréttar.
Ferðamönnum er leyíilegt aö
hafa með sér þrjár óáteknar
spólur eöa myndir. Mjög mikiö
er um aö spólum og myndum sé
smyglað til landsins og er þá
hægtaðfá þærmun ódýrari. Hiö
háa verö virðist vera tilkomið al'
litlu magni, háum tollum og að-
flutningsgjöldum. Myndsnældur
eins og hljómsnældur og plötur
lenda i háum tollflokki svo rikið
græöi á innflutningi þeirra en
sýnt heíur veriö fram á tPáll
Pálsson i Helgarpóstinum 31.8.
79) að rikiö mundi engu tapa þó
tollar og aðflutningsgjöld væru
lækkuð því magnið mundi bæta
það upp.
Leigurnar
Talið var að videóleigur á öllu
landinu i des. 1981 hafi verið 43
og hel'ur þeim lrekar fjölgaö en
fækkað. Algengast er aö hver
mynd sé leigð einum aöila einn
sólarhring, þó eru undantekn-
ingar eða svokallaðir klúbbar
þar sem greitt er visst gjald
(360,-kr) l'yrir átta myndir (45,-
kr.pr. mynd) I þrjá sólarhringa.
Meölimur ræður þó hversu
margar myndir hann tekur, en
fær að hafa þær i þrjá daga
samt sem áöur. Fyrst i stað var
næsti dagur ódýrari og þriöji
enn ódyrari, en vegna hring-
myndana (einn fékk lánaöa
spiólu og lánaöi áfram) var hætt
viö þaö kerfi og sama gjald látiö
gilda. Sumar leigur hafa tapað
myndum vegna þess aö leigu-
taki gaf upp rangt nafn og heim-
ilisfang, ennfremur hefur kópí-
um af lánuðum myndum veriö
skilaö inn i staö frummyndar.
Til aö sporna viö þessu hafa inn-
sigli veriö sett á spólurnar.
Spólurnar hafa sama útbúnaö
og hljómsnældur.aö brjóta þarf
smá hak úr þeim til aö forðast
átekt.
En spólurnar ganga ekki
endalaust. Þær slitna upp viö
núning i þræðingunni og taliö er
aö sýna megi hverja mynd 200 -
300 sinnum. Eftir þaö þarf aö fá
nýtt eintak. Leiguspólur slitna
eflaust mun fyrr, þvi tæki eru
mjög misjöfn; ennfremur eru
spólurnar misjafnar að gæöum.
Fyrir utan þær stillingar sem
áöur er getið er svo kallað
„trakking system” eða leitari á
tækjunum. Hann strekkir eöa
slakar á bandinu svo mynd-
hausinn finni rétta sporiö. Þessi
sporleitun er mismunandi milli
merkja og sum merkin svo léleg
aö ekki er hægt aö horfa á
myndina vegna þess hve hún
„fellur”.
Leigugjald er frá 40,- krónum
og upp i 60,- krónur og er mynd-
in þá með islenskum texta.
Myndirnar eru misdýrar i inn-
kaupum og hafa sumar leigurn-
ar þær dýrari, en aðrar hafa
hærra meðalverð.
Sumar leigur leigja ennfrem-