Helgarpósturinn - 02.07.1982, Blaðsíða 13

J-jetgsr-y^y-'
posturinn.
(37) af þvi að litnum er stillt i
hóf og gætir hér sterkra á-
hrifa frá Wilhelm heitnum
Lundström.
Hafsteinn Austmann,
Steinþór Sigurðsson og Elias
B. Halldórsson mála það sem
kalla má ljóðrænar abstrakt-
myndir og eru undir sterkum
áhrifum Parisar-skólans.
Hafsteinn á prýðisverk á
borð við „Fugladansinn”
(19) og „Bárur” (20), sem
sýna sterka stöðu hans i þess-
ari tegund málsverks. Mynd-
ir Steinþórs á ég erfiðara
með að átta mig á. Kannski
myndu þessi dekorativu
form betur sóma sér sem fri-
standandi höggmyndir
steyptar i brons. Myndir Eli-
asar komu mér sannarlega á
óvart, sakir styrks og góðrar
litameðferðar. Ég játa að ég
þekki litið til verka hanS, en
þessi eru meðal þess besta á
sýningunni.
Þeir Þorvaldur Skúlason,
Karl Kvaran og Jóhannes Jó-
hannesson eiga afbragðs-
framlag, þótt myndir þeirra
séu misgóðar. Nýjasta mynd
Þorvaldar af þremur (12)
finnst mér áberandi best og
sterkust. „Kinverskt ljóð”
(43) eftir Karl er feikilega
góð lita- og formkompósis-
jón, og yfirskyggir dálitið hin
verkin þótt góð séu. Jóhannes
sýnir nokkuð smágerðar
myndir, af hverjum „Leys-
ing” (66) og „Nótt” (68)
skara framúr sakir öruggrar
úrlausnar formrænna vanda-
mála.
Kristján Daviðsson og Ein-
ar Þorláksson sýna skemmti-
leg tilþrif i frjálslega máluð-
um abstrakt-myndum. Að
visu kann ég betur að meta
hinar ihugulu myndir Krist-
jáns úr fjörunni, en gáskinn
er honum eðlislægur og ekki
vantar kraftinn i pensilinn,
sem hann beitir af stakri fimi
i þessum risskenndu mynd-
um. Myndir Einars eru hans
bestu og nýtur hann sin i fá-
um litum og grafiskri pensil-
tækni. Það er eitthvað suð-
rænt og súrrealiskt i þessum
verkum (Er „Mozartiana”
hliðstæða „Bachiana” bras-
iliska tónskáldsins Villa-Lob-
os?) og best eru nr. 59 og 60.
Nafna hans Einar Hákon-
arson vantar að losa um
skematisk vinnubrögð sem
hrjá nokkuð málverk hans.
Af þeim þremur myndum
sem hann sýnir, er „Spegil-
mynd” (63) einna vænlegust
sem útgangspunktur i þeim
efnum.
Þá sýnir Guðmunda Andr-
ésdóttir þrjú málverk. Hún
vinnur nokkuð seriukennt,
einum of að minu mati og
virðist komin allnokkur
þreyta i formbyggingu henn-
ar. En hún er pródúktif og
sýniroft, það er hennar forte.
Ennfremur eru þrjár
myndir frá hendi Vilhjálms
Bergssonar. Ég kann litt að
meta þessar kosmisku form-
hugmyndir (Eða eru þær
mikrókosmiskar? ). Þó er
verkið „Spenna” (7) ekki
laust við góða drætti og
skemmtilegt formspil.
Nýbakaður verðlaunhafi,
Bragi Asgeirsson, kemur
sterkur til þessarar sýningar.
Af fjórum góðum myndum
fannstmér „Astriðudansinn”
(26) með sinum tondo-grunni
á ferningi, hrifandi og létt.
Það er erfitt að finna við-
miðun við verk Svavars
Guðnasonar, nema með þvi
að fara allnokkuð út fyrir
landsteinana, á vit þess besta
sem gerist i málaralist.
Ferskleiki þessara lita og lif-
andi uppbygging flatarins,
sprengir af sér alla ramma.
Hér er málað beint frá hjart-
anu.
Kannski koma yngstu mál-
ararnir mér mest á óvart.
Sigurður örlygsson sýnir þri-
stæðu sem er það besta sem
ég hef séð eftir hann. Verkið
er metnaðarfullt og sláandi,
skemmtilega upp byggt og
frábærlega af hendi leyst.
Þá er eitthvað óvenjulegt
og krassandi að gerast i mál-
verkum Gunnars Arnar
Gunnarssonar. Hann er að
losa um hömlur, sem staðið
hafa honum fyrir þrifum og
árangurinn leynir sér ekki.
Aræði og skap brýst fram á
einlægan og sannfærandi
hátt. Þessir tveir ungu mál-
arar sýna það, ef nokkur ger-
ir, að stofnun félagsins er til
einhvers og vonandi bætist
meira af sliku blóði i hópinn,
ef hin „ströngu” inntökuskil-
yrði leyfa það.
Reyndar var það heldur
dapurlegt gaman að sjá þá
Einar og Valtý á skerminum,
með sitt hofmóðuga fýlu-
pokanöldur, við opnun sýn-
ingarinnar. „Hvaða sjálfseli-
tistakjaftæði er þetta?” Og
svo hlógu margir illkvittnis-
lega. Ég efast. um að nokkur
af hinum 19 hafi tekið undir
þau hlátrasköll og er engin
furða.
En kempurnar geta slapp-
að af og óska ég hinu nýstofn-
aða félagi alls hina besta i
framtiðinni.
SL
13
Þessi hljómplata er einstök
fyrir þá sök, að einhver yfir-
gripsmesti pianóleikari okkar
tima, Maurizio Pollini, leikur
hér pianóverk austurriska tón-
skáldsins Schoenbergs og
bregöur meö þvi skýru ljósi á
þróun tónskáldsins frá 1909 til
1931.
Margir halda þvi fram, að i
þessum verkum sé að finna lyk-
ilinn að nútimatónlistinni, þeim
byltingarkenndu hugmyndum
sem tónlist 20. aldar byggir á.
Það er öruggt að hvergi er þró-
un Schoenbergs frá pantónal
(atónal) kerfi yfir i 12 tóna
kerfi, sett fram jafn greinilega
og umbúðalaust eins og i þess-
um verkum. Hver flokkur þess-
ara smáverka fyrir pianó, á-
samt Svitunni op. 25 (1921),
markar timamót
skáldsins, stökkpall yfir i nýjar
viddir.
Þannig eru Þrjú pianóverk
op.ll, upphafið að hinni nýju og
Schoenberg sig vera búinn aö
fryggja „forystu þýskrar tón-
listar, næstu 100 árin.”
Tvö siðustu pianóverkin op.33,
frá 1928 og 1931, sýna fuilkomn-
un og fágun tónskálds, sem bú-
ið er að ná algeru valdi á hinni
nýju tónbyggingu.
-Það er erfitt að finna betri
túlkun á þessum smáu en bylt-
ingarkenndu verkum Schoen-
bergs. Pollini virðist geta
brugðið sér milli alda, likt og
törfamaður. Hann er i hópi
fárra pianista sem lætur jafnvel
að túlka klassiska tónlist og tón-
smiðar okkar tima. Hvort
tveggja spilar hann með sliku
næmi og skilningi, að leitun er
að öðru eins.
Hér sannast þetta áþreifan-
lega, enda er platan gulls igildi
og veglegur inngangur að heimi
nútimatónlistar. Schoenberg er
ekki auðveldur og kerfi hans er
kannski ekki jafnljóst og aöferð
nemanda hans, Webern. En
hlýði menn á þessa hljómplötu,
eftir að hafa vandlega lokað öll-
um dyrum,er vist að Maurizio
Pollini tekst ótrúlega vel að
ljúka upp nýjum dyrum að
sköpunarheimi þessa óviöjafn-
anlega tónskálds.
Arnold Schoenberg (1874-1951):
Pianóverk
Einleikari: Maurizio Pollini
Útgefandi: Deutsche Grammo-
phon 2530, 531, 1975
Dreifing: Fálkinn.
óbeisluðu atónal-tónlist, samin
um 1908-9 Sex litil pianóverk
op.19 eru samin tveimur árum
siðar. Þau eru mörg hver svo
stutt, að nærri liggur við að
orðið „verk” sé ónothæft til skil-
greiningar á þeim.
5 pianóverk op.23, eru samin á
árunum 1920-1923. Frá 1913
hafði Schoenberg ekki látið
mikið i sér heyra. Með þessum
pianóverkum stigur hann til
fulis, skrefið til 12-tóna aðferð-
arinnar og kemur þannig skipu-
lagi á atónal-kerfið. Þetta er
einkum sláandi i 5. verkinu,
Valsinum, sem kalla má fyrsta
hreina 12-tóna tónverkið. Pianó-
svitan op.25 er frá sama tima,
eða 1921. Hún er fullmótuð i hinu
nýja kerfi og með henni taldi
eftir Halldór Björn Runólfsson
annað slagið hér i Listapóst og þá bæði um hina tæknilegu hlið
þeirra með tilliti til neytenda og eins framboð það sem er af mynd-
efni til almenningsnota. Vill blaöið vekja athygli myndbandaleiga á
þessari þjónustu, hafi þær áhuga á að kynna myndefni það sem þær
hafa á boðstólum og geta þá haft samband við ritstjórn blaðsins eða
Jón Axel Egilsson i sima 52023. — Ritstj.
hvað börn þeirra horfa á i videó-
inu. Mér er sagt að unglings-
stúlkur sæki mikið i hryllings-
myndir og er það rannsóknar-
efni út af fyrir sig.
Innflytjandi segir mér að við
fylgjum þróuninni vel eftir.
Annað efni hafi varla staðið til
boða hingað til en nú séu ýmsar
blikur á lofti. I erlendum tima-
ritum sem fjalla um videó má
einnig sjá þess merki. Farið er
að framleiða þætti um hvernig
get a á viö bila, um ljósmyndun
og garðrækt.
Tvær islenskar myndir
eru komnar á videó:
Punktur, punktur. komma
strik og 79 af stöðinni.
...stefnan bæði lág
og röng?
Þegar við
tökum nýja tækni i
þjónustu okkar verðum
við að gera það
meðopnum huga. Við
getum ekki sagt já eða
nei, gott eða slæmt.
Við veröum
að gefa hinni nýju
tækni tækifæri
þróast og sýna hvers hún ei
megnug. Eins og svo oft áður
hlaupa menn til, þvi þeir sjá
gróðann i hi llingum, en þegar á
reynir komast þeir af sem hæf-
astir eru. Videóið er enn að
bruma. Hvenær það springur út
eða springur verður framtiðin
að skera úr um.
Maðurinn hætti ekki að skrifa
þegar ritvélin kom til sögunnar
og hann mun heldur ekki hætta
að taka kvikmyndir eða lesa þó
videóið sé komið.
Rikið hefur haft þann hátt á
að hátolla tæknivörur og telja til
munaðar. Nýlega var tollur
lækkaður á þvottavélum! Þeir
sem taka ljósmyndir eða kvik-
mynd’r eða dútla við aðra list i
fristundum sinum kannast vel
við það hvað allt er dýrara hér
en erlendis. Freistingin verður
of mikil og rikið stórtapar. Ekki
nóg með það heldur fer toll-
flokkurinn hækkandi eftir þvi
sem úrvinnslan verður meiri.
Fyrir utan sjónvarpið eru
tveir aðilar hérlendis sem hafa
tæki og tæknikunnáttu til aö
vinna fyrir videó, að kvik-
myndagerðarmönnum ótöldum.
Það er mikill hugur i þessum
mönnum og verkefnin óþrjót-
andi, en ljón á veginum.
Nú þegar sjónvarpið fer i hefðbundiö sumarleyfi i júlimánuði, er
ekki að efa að margir munu leita á náðir myndbandanna. Mynd-
böndin eru nýjasta greinin innan lista og fjölmiðlunar og býsna ó-
mótaður miðill enn sem komið er en engu að síður full ástæða til að
gefa þeim gaum. Helgarpósturinn hefur fengið Jón Axel Egiisson
kvikmyndageröarmann til að skrifa dálka um myndbönd eða videó
ritaður Being There, löngu áður
en hún kom til landsins og hefur
séð Atlantic City og The Post-
man Always Rings Twice svo
dæmi sé tekið.
Hægt er að fá flestar tegundir
myndá; vestra, hryllingsmynd-
ir, leynilögreglumyndir o.s.frv.
sem allar flokkast undir
spennumyndir, en minna er um
hreinar grinmyndir. Þó virðist
eftirspurn eftir léttara efni vera
að aukast og fólk farið að gera
sér grein fyrir, að nota má
videóið til annars (sjá siðar).
Foreldrar ættu að athuga
ur myndbönd, 150,- kr. á sólar-
hring, og nokkrar upptökuvélar.
Myndavalið
Aberandi er að leiguspólur
eru eingöngu með ensku tali og
fyrst og fremst spennumyndir.
Þarna virðist framboð og eftir-
spurn haldast i hendur. Meiri-
hlutinn er ódýrt rusl en innan
um má finna perlur. Má nefna
myndir eftir Hitchcock og
Kubrik að ógleymdum Chaplin.
Nýjar myndir, sem ekki hafa
verið sýndar hér, er einnig hægt
að grafa upp. Þannig sá undir-