Helgarpósturinn - 02.07.1982, Blaðsíða 13

Helgarpósturinn - 02.07.1982, Blaðsíða 13
J-jetgsr-y^y-' posturinn. (37) af þvi að litnum er stillt i hóf og gætir hér sterkra á- hrifa frá Wilhelm heitnum Lundström. Hafsteinn Austmann, Steinþór Sigurðsson og Elias B. Halldórsson mála það sem kalla má ljóðrænar abstrakt- myndir og eru undir sterkum áhrifum Parisar-skólans. Hafsteinn á prýðisverk á borð við „Fugladansinn” (19) og „Bárur” (20), sem sýna sterka stöðu hans i þess- ari tegund málsverks. Mynd- ir Steinþórs á ég erfiðara með að átta mig á. Kannski myndu þessi dekorativu form betur sóma sér sem fri- standandi höggmyndir steyptar i brons. Myndir Eli- asar komu mér sannarlega á óvart, sakir styrks og góðrar litameðferðar. Ég játa að ég þekki litið til verka hanS, en þessi eru meðal þess besta á sýningunni. Þeir Þorvaldur Skúlason, Karl Kvaran og Jóhannes Jó- hannesson eiga afbragðs- framlag, þótt myndir þeirra séu misgóðar. Nýjasta mynd Þorvaldar af þremur (12) finnst mér áberandi best og sterkust. „Kinverskt ljóð” (43) eftir Karl er feikilega góð lita- og formkompósis- jón, og yfirskyggir dálitið hin verkin þótt góð séu. Jóhannes sýnir nokkuð smágerðar myndir, af hverjum „Leys- ing” (66) og „Nótt” (68) skara framúr sakir öruggrar úrlausnar formrænna vanda- mála. Kristján Daviðsson og Ein- ar Þorláksson sýna skemmti- leg tilþrif i frjálslega máluð- um abstrakt-myndum. Að visu kann ég betur að meta hinar ihugulu myndir Krist- jáns úr fjörunni, en gáskinn er honum eðlislægur og ekki vantar kraftinn i pensilinn, sem hann beitir af stakri fimi i þessum risskenndu mynd- um. Myndir Einars eru hans bestu og nýtur hann sin i fá- um litum og grafiskri pensil- tækni. Það er eitthvað suð- rænt og súrrealiskt i þessum verkum (Er „Mozartiana” hliðstæða „Bachiana” bras- iliska tónskáldsins Villa-Lob- os?) og best eru nr. 59 og 60. Nafna hans Einar Hákon- arson vantar að losa um skematisk vinnubrögð sem hrjá nokkuð málverk hans. Af þeim þremur myndum sem hann sýnir, er „Spegil- mynd” (63) einna vænlegust sem útgangspunktur i þeim efnum. Þá sýnir Guðmunda Andr- ésdóttir þrjú málverk. Hún vinnur nokkuð seriukennt, einum of að minu mati og virðist komin allnokkur þreyta i formbyggingu henn- ar. En hún er pródúktif og sýniroft, það er hennar forte. Ennfremur eru þrjár myndir frá hendi Vilhjálms Bergssonar. Ég kann litt að meta þessar kosmisku form- hugmyndir (Eða eru þær mikrókosmiskar? ). Þó er verkið „Spenna” (7) ekki laust við góða drætti og skemmtilegt formspil. Nýbakaður verðlaunhafi, Bragi Asgeirsson, kemur sterkur til þessarar sýningar. Af fjórum góðum myndum fannstmér „Astriðudansinn” (26) með sinum tondo-grunni á ferningi, hrifandi og létt. Það er erfitt að finna við- miðun við verk Svavars Guðnasonar, nema með þvi að fara allnokkuð út fyrir landsteinana, á vit þess besta sem gerist i málaralist. Ferskleiki þessara lita og lif- andi uppbygging flatarins, sprengir af sér alla ramma. Hér er málað beint frá hjart- anu. Kannski koma yngstu mál- ararnir mér mest á óvart. Sigurður örlygsson sýnir þri- stæðu sem er það besta sem ég hef séð eftir hann. Verkið er metnaðarfullt og sláandi, skemmtilega upp byggt og frábærlega af hendi leyst. Þá er eitthvað óvenjulegt og krassandi að gerast i mál- verkum Gunnars Arnar Gunnarssonar. Hann er að losa um hömlur, sem staðið hafa honum fyrir þrifum og árangurinn leynir sér ekki. Aræði og skap brýst fram á einlægan og sannfærandi hátt. Þessir tveir ungu mál- arar sýna það, ef nokkur ger- ir, að stofnun félagsins er til einhvers og vonandi bætist meira af sliku blóði i hópinn, ef hin „ströngu” inntökuskil- yrði leyfa það. Reyndar var það heldur dapurlegt gaman að sjá þá Einar og Valtý á skerminum, með sitt hofmóðuga fýlu- pokanöldur, við opnun sýn- ingarinnar. „Hvaða sjálfseli- tistakjaftæði er þetta?” Og svo hlógu margir illkvittnis- lega. Ég efast. um að nokkur af hinum 19 hafi tekið undir þau hlátrasköll og er engin furða. En kempurnar geta slapp- að af og óska ég hinu nýstofn- aða félagi alls hina besta i framtiðinni. SL 13 Þessi hljómplata er einstök fyrir þá sök, að einhver yfir- gripsmesti pianóleikari okkar tima, Maurizio Pollini, leikur hér pianóverk austurriska tón- skáldsins Schoenbergs og bregöur meö þvi skýru ljósi á þróun tónskáldsins frá 1909 til 1931. Margir halda þvi fram, að i þessum verkum sé að finna lyk- ilinn að nútimatónlistinni, þeim byltingarkenndu hugmyndum sem tónlist 20. aldar byggir á. Það er öruggt að hvergi er þró- un Schoenbergs frá pantónal (atónal) kerfi yfir i 12 tóna kerfi, sett fram jafn greinilega og umbúðalaust eins og i þess- um verkum. Hver flokkur þess- ara smáverka fyrir pianó, á- samt Svitunni op. 25 (1921), markar timamót skáldsins, stökkpall yfir i nýjar viddir. Þannig eru Þrjú pianóverk op.ll, upphafið að hinni nýju og Schoenberg sig vera búinn aö fryggja „forystu þýskrar tón- listar, næstu 100 árin.” Tvö siðustu pianóverkin op.33, frá 1928 og 1931, sýna fuilkomn- un og fágun tónskálds, sem bú- ið er að ná algeru valdi á hinni nýju tónbyggingu. -Það er erfitt að finna betri túlkun á þessum smáu en bylt- ingarkenndu verkum Schoen- bergs. Pollini virðist geta brugðið sér milli alda, likt og törfamaður. Hann er i hópi fárra pianista sem lætur jafnvel að túlka klassiska tónlist og tón- smiðar okkar tima. Hvort tveggja spilar hann með sliku næmi og skilningi, að leitun er að öðru eins. Hér sannast þetta áþreifan- lega, enda er platan gulls igildi og veglegur inngangur að heimi nútimatónlistar. Schoenberg er ekki auðveldur og kerfi hans er kannski ekki jafnljóst og aöferð nemanda hans, Webern. En hlýði menn á þessa hljómplötu, eftir að hafa vandlega lokað öll- um dyrum,er vist að Maurizio Pollini tekst ótrúlega vel að ljúka upp nýjum dyrum að sköpunarheimi þessa óviöjafn- anlega tónskálds. Arnold Schoenberg (1874-1951): Pianóverk Einleikari: Maurizio Pollini Útgefandi: Deutsche Grammo- phon 2530, 531, 1975 Dreifing: Fálkinn. óbeisluðu atónal-tónlist, samin um 1908-9 Sex litil pianóverk op.19 eru samin tveimur árum siðar. Þau eru mörg hver svo stutt, að nærri liggur við að orðið „verk” sé ónothæft til skil- greiningar á þeim. 5 pianóverk op.23, eru samin á árunum 1920-1923. Frá 1913 hafði Schoenberg ekki látið mikið i sér heyra. Með þessum pianóverkum stigur hann til fulis, skrefið til 12-tóna aðferð- arinnar og kemur þannig skipu- lagi á atónal-kerfið. Þetta er einkum sláandi i 5. verkinu, Valsinum, sem kalla má fyrsta hreina 12-tóna tónverkið. Pianó- svitan op.25 er frá sama tima, eða 1921. Hún er fullmótuð i hinu nýja kerfi og með henni taldi eftir Halldór Björn Runólfsson annað slagið hér i Listapóst og þá bæði um hina tæknilegu hlið þeirra með tilliti til neytenda og eins framboð það sem er af mynd- efni til almenningsnota. Vill blaöið vekja athygli myndbandaleiga á þessari þjónustu, hafi þær áhuga á að kynna myndefni það sem þær hafa á boðstólum og geta þá haft samband við ritstjórn blaðsins eða Jón Axel Egilsson i sima 52023. — Ritstj. hvað börn þeirra horfa á i videó- inu. Mér er sagt að unglings- stúlkur sæki mikið i hryllings- myndir og er það rannsóknar- efni út af fyrir sig. Innflytjandi segir mér að við fylgjum þróuninni vel eftir. Annað efni hafi varla staðið til boða hingað til en nú séu ýmsar blikur á lofti. I erlendum tima- ritum sem fjalla um videó má einnig sjá þess merki. Farið er að framleiða þætti um hvernig get a á viö bila, um ljósmyndun og garðrækt. Tvær islenskar myndir eru komnar á videó: Punktur, punktur. komma strik og 79 af stöðinni. ...stefnan bæði lág og röng? Þegar við tökum nýja tækni i þjónustu okkar verðum við að gera það meðopnum huga. Við getum ekki sagt já eða nei, gott eða slæmt. Við veröum að gefa hinni nýju tækni tækifæri þróast og sýna hvers hún ei megnug. Eins og svo oft áður hlaupa menn til, þvi þeir sjá gróðann i hi llingum, en þegar á reynir komast þeir af sem hæf- astir eru. Videóið er enn að bruma. Hvenær það springur út eða springur verður framtiðin að skera úr um. Maðurinn hætti ekki að skrifa þegar ritvélin kom til sögunnar og hann mun heldur ekki hætta að taka kvikmyndir eða lesa þó videóið sé komið. Rikið hefur haft þann hátt á að hátolla tæknivörur og telja til munaðar. Nýlega var tollur lækkaður á þvottavélum! Þeir sem taka ljósmyndir eða kvik- mynd’r eða dútla við aðra list i fristundum sinum kannast vel við það hvað allt er dýrara hér en erlendis. Freistingin verður of mikil og rikið stórtapar. Ekki nóg með það heldur fer toll- flokkurinn hækkandi eftir þvi sem úrvinnslan verður meiri. Fyrir utan sjónvarpið eru tveir aðilar hérlendis sem hafa tæki og tæknikunnáttu til aö vinna fyrir videó, að kvik- myndagerðarmönnum ótöldum. Það er mikill hugur i þessum mönnum og verkefnin óþrjót- andi, en ljón á veginum. Nú þegar sjónvarpið fer i hefðbundiö sumarleyfi i júlimánuði, er ekki að efa að margir munu leita á náðir myndbandanna. Mynd- böndin eru nýjasta greinin innan lista og fjölmiðlunar og býsna ó- mótaður miðill enn sem komið er en engu að síður full ástæða til að gefa þeim gaum. Helgarpósturinn hefur fengið Jón Axel Egiisson kvikmyndageröarmann til að skrifa dálka um myndbönd eða videó ritaður Being There, löngu áður en hún kom til landsins og hefur séð Atlantic City og The Post- man Always Rings Twice svo dæmi sé tekið. Hægt er að fá flestar tegundir myndá; vestra, hryllingsmynd- ir, leynilögreglumyndir o.s.frv. sem allar flokkast undir spennumyndir, en minna er um hreinar grinmyndir. Þó virðist eftirspurn eftir léttara efni vera að aukast og fólk farið að gera sér grein fyrir, að nota má videóið til annars (sjá siðar). Foreldrar ættu að athuga ur myndbönd, 150,- kr. á sólar- hring, og nokkrar upptökuvélar. Myndavalið Aberandi er að leiguspólur eru eingöngu með ensku tali og fyrst og fremst spennumyndir. Þarna virðist framboð og eftir- spurn haldast i hendur. Meiri- hlutinn er ódýrt rusl en innan um má finna perlur. Má nefna myndir eftir Hitchcock og Kubrik að ógleymdum Chaplin. Nýjar myndir, sem ekki hafa verið sýndar hér, er einnig hægt að grafa upp. Þannig sá undir-

x

Helgarpósturinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/47

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.