Helgarpósturinn - 21.01.1983, Qupperneq 6

Föstudagur 21. janúar 1983 "^p^sturínn
Vilmundur Gylfason heldur áfram að vera í fréttum. A stofnfundi Bandalags
jafnaðarmanna um síðustu helgi var hann kjörinn formaður afþrjátíu ogfjögurra
manna miðstjórn, og í vikunni lýsti hann þvíyfirað hann mundi veita ríkisstjórninni
örlítið lengri lífdaga í fiskverðsmálinu með hlutleysi. Vilmundur Gylfason er í
yfirheyrslu Helgarpóstsins í dag.
Nafn: Vilmundur Gylfason Starf: a.lbingismaður Fæddur: ?• ágGst 1948
Heimili: Haðarstigur 2 Heimilishagir: kv/æntur Valgerði B jarnad6ttur, 2 börn
Bifreið Datsun Áhugamál: b6klestur og skák
Við gefumst ekki upp
-Skýtur ekki skökku við að Vilmundur
Gylfason, boðberi opinna starfshátta
stjórnmálaflokka og valddreifingar skuli
standa að stofnun nýs stjórnmálaflokks
fyrir lokuðum dyrum?
„Svona spurningu ætti ég nú frekar von á
frá Aiþýðublaðinu en Helgarpóstinum. En
látum það liggja milli hluta. Bandalag jafn-
aðarmanna er stofnað af hópi áhugafólks
utan um hugmyndafræði. Bandalag jafn-
aðarmanna er ekki einn flokkurinn til. Það
hefur ekki á stefnuskrá sinni að fjölga
flokkum úr fjórum í fimm, og láta þar við
sitja. Og það er þetta sem þessi þrönga
flokksblaðamennska áttar sig alls ekki á.
Við erum ekki að þessu til að bjóða öllum
sem til vilja koma í nýjan stjórnmálaflokk -
og síðar verði ákveðið hvaða stefnu hann
tekur í byrjun. Þá væri til lítils unnið.
Fáeinar grundvallarhugmyndir -eru
lagðar til grundvallar því sem við erum að
gera, - algjörlega nýjar lausnir á stjórnar-
skrár-og kjördæmamálum, það er jöfnun
atkvæðisréttar með því að kjósa forsætis-
ráðherra, framkvæmdavaldið, beinni kosn-
ingu. Sem byggir á þeirri lykilhugsun að
aðskilja framkvæmda- og löggjafarvald.
Hugmyndin er að brjóta hin þröngu flokks-
völd á bak aftur, en sú valddreifing sem af
því mundi leiða er einmitt eitt af þessum
atriðum sent við leggjum mesta áherslu á.
Pað eru hópar fólks, smáir og stórir, sem
hafa unnið að þessum hugmyndum og þeir
koma sér svo saman um skipan miðstjórn-
ar. Þetta er ennþá frjálst land! Það er ekk-
ert sem bannar það að 34 einstaklingar
komi saman og myndi miðstjórn og bjóði
síðan öðrum að koma til liðs við sig. Það er
engin furða að stjórnmálaflokkarnir vilji að
haldinn sé fundur í Háskólabíóí, þar sem
öllum er boðið að koma. Fundur um ekki
neitt. Það er engin furða, því þeir eru
svona.“
-Hefði þá ekki verið eðlilegra að leggja
fram hugmyndirnar og bjóða síðan áhuga-
fólki að koma og taka þátt?
„Það er nákvæmlega það sem gerðist.
Það var fjallað um þetta svolítið í fjöl-
miðlum og allur þorri þessa fólks hafði
samband í framhaldi af því, við mig eða
Helga Má sem höfðum verið nafngreindir í
fjölmiðlum. Það hefur engum verið vísað
frá.“
-Þú ert kjörinn formaður miðsíjórnar af
þessum 34 sem virðast vera sjálfkjörnir í þá
stjórn, og sem þú virðist útávið hafa pikkað
upp af götunni. Getur einræðishneigðin
verið öllu sterkari en þetta?
„Pikkað upp af götunni! Ég bið bara um
að mönnum sé sýnd full virðing þó þeir heiti
ekki Geir Hallgrímsson eða Svavar Gests-
son, eða þó þeir séu ekki ritstjórar Morgun-
blaðsins eða Þjóðviljans. Ég óska bara eftir
því að þeim sem sitja í miðstjórn Bandalags
jafnaðarmanna sé sýnd sama virðing og
öðrum sem taka þátt í félagsstörfum á ís-
landi. Þetta gerðist alls ekki með þessum
hætti. Að þessu hefur unnið hópur sem er
verulega mikið stærri en miðstjórnin. Fólk
kom sér bara saman um þetta í mesta
bróðerni“.
-Hver valdi þessa þrjátíu og fjóra?
„Fólk gerði þar bara sjálft?
-Var þá haldinn einhver allsherjar fjöl-
mennur undirbúningsstofnfundur?
„Nú spyr ég þig á móti: Hvernig varð
fyrsta lífið til? Hinn valkosturinn var sá að
efna til einhvers opins fundar í því skyni að
búa til fimmta flokkinn og þá væntanlega á
sömu forsendum hinir byggja á. Við erum
ekki að því. Þetta er stofnað utan um hug-
myndir. Og mér finnst að þið blaðamenn
verðið að koma því inn í kollinn á ykkur“.
-Stofnun þessa bandalags bar að með
þeim hætti að þú sagðir þig úr Alþýðu-
flokknum og lýstir því strax yfir að þú
myndir stofna Bandalag jafnaðarmanna.
Af því dregur maður þá ályktun að það hafi
verið áður en þú talaðir við þessa þrjátíu og
fjóra. Hlýtur þetta ekki að líta þannig út að
þú hafir fyrst ákveðið að stofna Bandalagið,
síðan spáð í hugmyndafræðina og loks hóað
í fólkið? Sem sagt: Að þú hafir valið þér
jábræður?
„Ein leið er sú í fjölmiðlun að byggja
hana uppúr því að gera lítið úr hvötum
manna. Ég nefni til fjölmiðla eins og Morg-
unblaðið, Þjóðviljann, Tímann og Alþýðu-
blaðið, ekki síst það.
Svo ég segi nú nokkur varnaðarorð unt
sjálfan ntig, þá hef ég tekið eftir því að í
þeirri gagnrýni og umfjöllun sem við höfum
fengið í fjölmiðlum að undanförnu - þá
hefur enginn haldið því fram að ég persónu-
lega hafi verið að skipta um skoðun. Ekki
ntínir gömlu flokksbræður einu sinni, og
hafa þeir þó sagt sitthvað. En af hverju var
þá ekki haldið áfram að óbreyttu? Hlýtur
það ekki að vera vegna þess að eitthvað
hefur breyst hjá öðrum.
Ég hef áður staðið í kosningabaráttu og
sagt: Þetta ætlum við að gera. Að afloknum
kosningum gekk nú ekki alveg eftir sem við
höfðum lofað. Sjálfur lenti ég mikið til í
pólitískri einangrun. Og eftir flokksþingið í
haust sá ég frammá það að nákvæmlega
sama sagan mundi endurtaka sig. Og ég
bara treysti mér ekki í það. í nokkra daga
var ég helst á því að hætta þessu, og mér
sýnist núna að ég sé ekki einn um slíkar
vangaveituraf þingmönnum. í kjölfarslíkr-
ar umfjöllunar færðu nokkrir nánir sam-
verkamenn það í tal við mig að þrátt fyrir
allt þá væri þessi hugmyndafræði þess eðlis
að fólk vildi hana, þótt flokkar vildu hana
ekki. Því er þessi tilraun gerð. Tilraun sem
kannski heppnast og kannski misheppnast.
Við eigum vonandi jafnan rétt á við aðra."
-Hefðirðu lagt útí stofnun Bandalags
jafnaðarmanna ef þú hefðir náð kjöri sem
varaformaður Alþýðuflokksins?
„Ég vildi stundum óska að þið fjölmiðla-
menn köfuðuð stundum á bak við hlutina
svolítið dýpra og reynduð að átta ykkur á
samhengi hlutanna. Þið þekkið tilraunir í
Alþýðuflokknum þess efnis að breyta hon-
um í valddreifð „Umbrella“ samtök. Þið
þekkið hugmyndir um samninga á vinnu-
stöðum, um aðskilnað framkvæmda- og
löggjafarvalds. En þessar hugmyndir urðu
undir. Auðvitað er það þannig í stjórnmál-
um að stundum ertu undir og stundum yfir -
en þegar þú ert alltaf undir í því sem mestu
máli skiptir, þá kemur að því að menn geta
ekki meir.
Sú staða hefði getað koinið upp eftir
landsfundinn að persónulegur sigur hefði
unnist með litlum mun, en síðan hefði ég
málefnalega orðið undir. Og þá hugsun
þori ég bara ekki að hugsa til enda. Það
hefði verið afleit staða.
Eitt verð ég að segja: Ég trúi því að þess-
ar hugmyndir séu réttar. Mér tókst ekki að
sannfæra forystumenn Alþýðuflokksins á
sínum tíma. Þá hætti ég. Aðrir segja að
þetta séu hugmyndir sem séu þess virði að
ekki verði gefist upp. Og við gefumst ekki
upp. Ég vona bara að sem fyrst hætti
Bandalag jafnaðarmanna að tengjast mínu
nafni“.
-Hvernig getur maður orðið félagi í
Bandalagi jafnaðarmanna?
„Með því að annaðhvort að sækja um
einstaklingsaðild eða þá - og það er það
sem við leggjum mest uppúr - að fólk stofni
hópa, litla eða stóra, sem síðan sækja um
aðild. Annars erum við að mótá þetta núna
þessa dagana. En í upphafi stefnuskrár er
einmitt tekið fram að innan tveggja ára
verði miðstjórnin leyst upp og síðan muni
þessir hópar velja fulltrúa í hana“.
-Svo við snúum okkur að kosningunum í
vor: Verða viðhöfð prófkjör við val á fram-
bjóðendum Bandalagsins á framboðslista
fyrir næstu kosningar?
„Það þykir mér ólíklegt“ .
-Hvcrnig getur þú, sjálfur prófkjörsboð-
berinn, varið að ekki skuli viðhaft prófkjör
í nýja flokknum?
„Ég tek fram að ég vil ekkert fullyrða um
þetta, því þessi 34 manna hópur hefur ekki
tekið um það neinar ákvarðanir. Ég bið þig
að skilja að við erum að fara af stað. Þetta
getur heppnast hjá okkur, þetta getur mis-
heppnast. Við erum til utan um hugmynda-
fræði. Mér er ekki kunnugt um að hjá okk-
ur séu nein átök um einstaklinga. Ég geri
ráð fyrir að menn muni líta í kringum sig
eftir þeim sent menn telja vænlegustu tals-
menn þeirrar hugmyndafræði. Ég hef ekki
að neinu leyti skipt um skoðun hvað varðar
prófkjör. en þessa hluti verður auðvitað að
miða við aðstæður, eins og allt annað".
-Við fljótan yfirlestur á miðstjórnar-
mönnum verður ekki betur séð en þar sé á
ferðinni einskonar menntamannaelíta að
megninu til. Hvar er grasrótin sem félags-
hyggjufiokkur á borð við Bandalag jafn-
aðarmanna hlýtur að sækja frjómagn sitt
til?
„Grasrótin er útum allt“.
-Náinn samstarfsmaður þinn, Helgi Már
Arthúrsson, sem vann mikið mcð þér þegar
bandalagið var að fæðast á ekki sæti í mið-
stjórninni. Er kominn upp ágreiningur ykk-
ar í milli?
„Nei, aldeilis ekki. Bandalagið á sér fleiri
aðstandendur en þá sem eru í miðstjórn.
Surnir eru þar, aðrir ekki. Allt gerist þetta í
fullu samkomulagi allra aðila. Enda held ég
að blöð væru fljót að fiska það upp ef svo
væri ekki. Við erum til utan um hugmyndir.
Og af hverju megum við ekki vera í friði til
þess. Er á meðan er!“
-Þér er tíðrætt um að þetta séu samtök
utan um hugmyndir. Og að manni skilst
þínar hugmyndir. En er ekki orðið augljóst
að þú ert „besservisser“ í pólitík - pólitíkus
sem telur þig vita allt betur og getur ekki
unað því að önnur sjónarmið en akkúrat
þín verði ofan á innan þeirra flokka sem þú
ert í?
„I fyrsta lagi er nú fullyrðingin í spurning-
unni röng, um að þetta séu fyrst og fremst
mínar hugmyndir. Hér sátu menn löngum,
all stór hópur, og vann að þeim. En vald-
dreifingartemað sem gengur í gegnum þetta
er ég auðvitað mjög sáttur við. En ég veit
ekki hvað þú ert að gefa í skyn að þetta séu
einhverskonar fasistasamtök eða...?“
-Eg er að spyrja hvort þetta séu ekki fyrst
og fremst samtök utan um Vilmund Gylfa-
son og þínar skoðanir.
„Þá segi ég enn og aftur: Fjölmiðlar
leituðu hér logandi ljósi að svokölluðu
frægu fólki. En ég vek bara athygli á því að
hinir eiga sér nú óvart rétt líka. En áttarðu
þig á því hvað það er verið að gera óendan-
lega Iítið úr öðru fólki þegar spurningin er
formúieruð svona. Ég fullyrði að miðstjórn
Bandalagsins og aðrir aðstandendur þess
eru ekki þannig fólk að það láti slíkt gerast.
Ég veit að þú spyrð sem hluti af þeirri heild
sem þú tilheyrir. En þú ert faktíst að flokka
fólk niður í þá sem lúta besservisserum og
þá sem lúta ekki besservissurunt. Ég geri þá
ráð fyrir að þeir sem ekki lúta þeim séu
svona elegant fólk, eins og flokkstopparnir
og fjölmiðlafólk og fleiri, en aðrir séu þeir
sem lúta besservisserum. Ég vil þá bara
halda uppi vörnum fyrir það fólk“.
-í framhaldi af síðustu spurningu: Get-
urðu bent á eitthvað í þessari nýju stefnu-
skrá sem ekki er akkúrat eftir þínu höfði?
„Ég er mjög sáttur við stefnuskrá Banda-
lags jafnaðarmanna, og ég geri ráð fyrir að
það gildi um aðra aðstandendur þess".
-Nú ætlar Bandalagið að veita ríkis-
stjórninni ofurlítið lengri lífdaga í fisk-
verðsmálinu, þrátt fyrir að sú lausn sem þar
er að finna sé í meginatriðum andstæð sjón-
armiðum Bandalagsins. Hvernig ætlarðu
að útskýra svona hringlandahátt fyrir hin-
eftir Þorgrim Gestsson
myndir: Jim Smart