Helgarpósturinn - 29.04.1983, Blaðsíða 3

3
~!pifisturinn. Föstudagur
29. apríl 1983
, hlelgai-----------------------
posturinn
Blað um þjóömál, listir og
menningarmál.
Ritstjórar:
Árni Þórarinsson og Björn
Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórnarfulitrúi:
Guöjón Arngrímsson.
Blaðamenn:
Guölaugur Bergmundsson,
Ómar Valdimarsson, lllugi Jök-
ulsson.
Útlit:
Kristinn G. Haröarson.
Ljósmyndir:
Jim Smart.
Dálkahöfundar:
Hringborð:
Auöur Haralds, Birgir Sigurös-
son, Heimir Pálsson, Hrafn
Gunnlaugsson, Jón Baldvin
Hannibalsson, Jónas Jónas-
son, Magnea J. Matthíasdóttir,
Pétur Gunnarsson, Sigriöur
Halldórsdóttir, Siguröur A.
Magnússon.
Listapóstur:
Heimir Pálsson, Gunnlaugur
Ástgeirsson, Siguröur Svav-
arsson (bókmenntir & leiklist),
Siguröur Pálsson (leiklist), Árni
Björnsson (tónlist), Sólrún B.
Jensdóttir (bókmenntir & sagn-
fræði), Guðbergur Bergsson
(myndlist), Gunnlaugur Sigfús-
son (popptónlist), Vernharöur
Linnet (jazz), Árni Þórarinsson,
Björn Vignir Sigurpálsson,
Guöjón Arngrímsson, Guö-
laugur Bergmundsson, Jón
Axel Egilsson (kvikmyndir).
Utanlandspóstar:
ErlaSigurðardóttir, Danmörku,
Adolf H. Emilsson, Svíþjóö,
Inga Dóra Björnsdóttir, Banda-
ríkjunum, Helgi Skúli Kjartans-
son, Bretlandi, Ólafur Engil-
bertsson, Spáni.
Erlend málefni:
Magnús Torfi Ólafsson.
Skák:
Guömundur Arnlaugsson.
Spil:
Friðrik Dungal.
Matargerðarlist:
Jóhanna Sveinsdóttir.
Stuðarinn:
Helga Haraldsdóttir og Páll
Pálsson.
Útgefandi: Vitaðsgjafi hf.
Framkvæmdastjóri: Bjarni P.
Magnússon.
Auglýsingar: Inga Birna
Gunnarsdóttir.
Innheimta: Guðmundur Jó-
hannesson.
Dreifing: Siguröur Steinars-
son.
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir.
Lausasöluverö kr. 20
Ritstjórn og auglýsingar eru aö
Ármúla 38, Reykjavík.
Sími: 81866.
Afgreiðsla og skrifstofa eru að
Ármúla 38. Símar 81866 og
81741.
Setning og umbrot
A! prent hf.
Prentun: Blaöaprent hf.
Að vita meira í dag en í gær..
Einsog fram kom í kosningunum
um síðastliöna helgi hafa íslending-
ar mikinn áhuga á svokölluðum
dulrænum fyrirbærum. Trúlega
hafa reyndar íslensk stjórnmál
gegnum tíðina, eða a.m.k. síöustu
áratugi, verið skoðuð í röngu Ijósi.
Reynt hefur verið að bregða á þau
mælikvarða heilbrigðrar skynsemi
og rökhyggju. Sú mæling hefur
aldrei gengið upp. Orsökin getur
hins vegar varla veriö sú að eitthvað
sé bogið við viðfangsefnið. Það er
mælistikan sem virðist hafa verið
röng. íslensk stjórnmál og efna-
hagsmál heyra semsagt mjög senni-
lega undir það sem kallað er furðu-
leg eða dulræn fyrirbæri. Sú vís-
indalega rannsóknartækni sem slík
fyrirbæri eru beitt nefnist dulsálar-
fræði eða parasálfræði.
Áhugi Islendinga á dulrænum
fyrirbærum er alkunnur. Mikill
fjöldi okkar telur sig hafa orðið fyr-
ir beinni reynslu af slíkum fyrir-
bærum eða lítur a.m.k. á þau sem
staðreyndir. Hvort sem þetta á ræt-
ur í einhverri þörf fyrir að komast
út úr hversdagslegu umhverfi okkar
og veröldinni i kringum okkur eða
ekki, þá er samband við aðra vídd,
— „annan heim“ og annan tíma
— blákaldur veruleiki fyrir fjölda
fólks.
Af þessum ástæðum er vitaskuld
sjálfsagt og reyndar nauðsynlegt að
reyna að skýra og skilgreina þennan
veruleika, hvort sem menn líta á
hann sem raunveruleika eða hug-
veruleika, með þeim aðferðum sem
beitt er við rannsóknir á lifi hér á
jörð yfirleitt, þ.e. aðferðum vísind-
anna. En einsog fram kemur í
Helgarpóstsviðtali í dag við dr.
Erlend Haraldsson dularsálfræð-
ing,hafa margir þeir sem síst skyldi,
þ.e. vísindamenn, horn í síðu þeirr-
ar fræðigreinar sem við þessi við-
fangsefni fæst, þ.e. dulsálarinnar.
Þetta hefur að vísu þá skýringu, að
sumu leyti, að hérlendis a.m.k. hafa
umræður um þetta efni mjög tengst
trúmálum, spíritisma og þess hátt-
ar. Dr. Erlendur segir m.a.: „Mér
sýnist að þegar menn hafa mótað
sér fasta heimsmynd, hvort sem hún
byggist á vísindalegum kenningum
eða trúarlegum eða pólitískum, þá
þola margir illa að við sé hróflað og
of t er þá skynsemin lítils megnug en
þess meira ber á fordómum.“
í viðtalinu í blaðinu í dag kemur
einnig fram að enn sé talsvert í land
að fyrir liggi nægilegar rannsóknir
og þekking á þessum fyrirbærum til
að tilvist þeirra verði viðurkennd
almennt. Þar þurfi að koma til
áframhaldandi rannsóknir í aukn-
um mæli. Helgarpósturinn telur aö
í Ijósi þess hve fyrirbæri af þessu
tagi eru stór þáttur í íslensku mann-
lífi gegnum aldirnar þá værí viðeig-
andi að íslendingar beittu sér í
auknum mæli í rannsókn þeirra. í
Háskóla íslands hefur þegar, undir
stjórn dr. Erlends, hafist starf í
þessa veru. Dr. Erlendur Haralds-
son er í hópi fremstu vísindamanna
heims í þessari grein og að auknu
starfi hans og annarra fræðimanna
í greininni ættu íslensk stjórnvöld
að stuðla. Þótt svokallaðar „hag-
nýtar“ rannsóknir hafi haft allan
forgang í íslenskri vísindastarfsemi,
þ.c. rannsóknir sem eiga að afla
beinharðra fjármuna í þjóðarbúið,
má ekki gleyrna vitundarlífi þeirrar
þjóðar sem landið byggir.
í upphafi var meir i gamni en
alvöru talað um íslensk stjórnmál í
þessu samhengi. Hafi menn augu
og eyru opin í lífinu og gefi sér ekki
sífellt sömu stærðirnar hvað sem
tautar og raular þá geta þeir upp-
götvað nýjan sannleika, nýjar stað-
reyndir og náð betri árangri. Það er
nefnilega ekki allt sem sýnist. Við
vitum ekki allt, — stjórnmálamenn
meðtaldir. Við þurfum að vita
meira.
þarnæstu eða....) og óneit-
anlega væri gaman að sjá
einu sinni reglulegt
kvennaþing. Það myndi ef
til vill bjarga einhverju —
eða hefur það ekki verið til
siðs hér á landi og annars-
staðar að kvenfólk þrífur
eftir karlmenn? Það á ef-
laust ekki síður við í stjórn-
málaheiminum. Auk þess
kunna þær að matreiða
stefnuskrána sína svo fólk
skilur hana (og segja þess
vegna sumir að þær hafi
enga, enda vanir því að vita
ekki hvað frammámenn
„gömlu flokkanna" eru að
þvæla en þykjast skilja
það).
— Ææ. Féll ég ekki rétt
einu sinni í gömlu gryfj-
una. Ég ætlaði hreint ekki
að skrifa Hringborð um
neitt sem víðvikur pólitík,
kosningum eða öðru í þeim
dúr. Þegar ég settist við rit-
vélina hafði ég óljósa hug-
mynd um að eitthvað um
sólina og vorið væri við
hæfi, enda sumar á alman-
akinu. Svona fer kosninga-
kjaftæðið með mann.
Hvernig skyldi þetta verða
með haustinu? — Ég þori
ekki að hugsa þá hugsun til
enda....
eru að gera („stjórna land-
inu“ er notalega óljóst
hugtak) svo það fari ekki
að gruna að þeir viti það
e.t.v. ekki almennilega
sjálfir. Atvinnupólitíkusar
eru stéttvísir menn (nema
kannski Vilmundur, en
hann er nú á móti öllu eins-
og vitað er) og standa sam-
an. Þeir vita sem er, að á
togara fengju þeir ekki
sjálfir að ráða kaupi og
kjörum, hvað þá í frysti-
húsi. Ef til vill væri ekki úr
vegi að friða tegundina. —
Annars finnst mér per-
sónulega að fólk sem sæk-
ist svona ákaflega eftir að
komast á þing eigi að borga
með sér.
Kannski breytist þetta
eitthvað með öllum „hag-
nýtu“ húsmæðrunum, svo
notaður sé sjónvarpsfras-
inn fleygi. (Sniðugt, strák-
ar. Þið eruð sjálfir blessun-
arlega lausir við að hafa
verið kallaðir hvort heldur
er, „hagnýtir“ eða „hag-
sýnir“. Til hamingju með
það!!) Þó hef ég ekki stórar
vonir í þeim efnum, til þess
eru þær of fáar, blessaðar.
En því má auðvitað breyta
í næstu kosningum (eða
„Nokkuð gott þegar þeir
spurðu Steingrím hvort
það væri ekki dauft hljóð-
ið í framsóknarmönnum
og sambandið slitnaði —
hahaha!“ — og annað í
þeim dúr. Aðrir sofa ekki
væran blund fyrir stjórnar-
myndunarmöguleikum og
enn aðrir stöðnuðu í kosn-
ingabaráttunni og tala full-
um fetum um framboðsað-
ila, útstyttingaraðferð o°
atlögur að þingræðinu. A
meðan fer verðbólgan sínu
fram einsog ævinlega og
engum dettur í hug ráð við
henni.
Og þó. Eitt þjóðráðið
skaut einmitt upp kollinum
í nýliðinni kosningabaráttu
og „gömlu flokkarnir“
bakbitu hver annan til að
eigna sér það. Það eru auð-
vitað kosningar — heilla-
ráð til lausnar öllu illu.
Gott ef þeir vilja ekki beita
sér fyrir því sumir að kjósa
aftur í sumar, sem eflaust
er verðbólguhvetjandi (sbr.
hið sívinsæla lýsingarorð
verðbólguletjandi, sem
óspart var notað á tímabili
áður en nokkur maður átt-
sum orðin finnast ekki einu
sinni í orðabókum.
Nýjar tillögur til betri og
bættari kosningafeluleiks:
þorskaþróun = skólaganga;
kvenforeldri = móðir; van-
aldraður = ungur ; sam-
félagsfrumeining = fjöl-
skylda; sambúðaraðseturs-
staður = heimili; tvístruð
samfélagsfrumeining=
fjölskylda þar sem foreldri
(ósjaldan kvenforeldri) er
fráskilið.
Lesendur geta dundað
sér við að setja þetta saman
í blöndur, s.s. „Þroskaþró-
unarvist er alfarið fram-
kvæmd af vanöldruðum
einstaklingum" (sem
myndi útleggjast eitthvað í
þá veru að krakkar gangi í
skóla).
A.uðvitað eru það ekki
efnahagsmálin eða þjóðar-
hagur (svonefndur) sem
skipta meginmáli þessa
stundina, svo af hverju er
fólk að æsa sig? Það er vit-
að mál, að allir hafa það
gott á íslandi, enginn svelt-
ur, allir hafa jafnan rétt til
náms (sumir auðvitað jafn-
Sólin og pólitíkin
og vorið og
pólitíkin og...
Þá er Ioks komið trú-
verðugt vor í loftið, fugla-
söngur glymur við allan
sólarhringinn (finnst mér
helst), bjart lengur en
nokkur hefði þorað að
vona í janúar og tímaskyn-
ið fokið út í veður og vind,
svona til undurbúnings
sumarsins. Kosninga-
skjálftinn er farinn úr flest-
um og stjórnarmyndunar-
hitasóttin tekin við, þó eft-
ir lifi ljúfar minningar um
langa nótt fyrir framan
kassann. Sumir þráast við
og skjóta fram dularfull-
um yfirlýsingum eða
spurningum við og við:
„Hann var nú sér á parti
þessi í Hafnarfirðinum“
(skyldu Hafnfirðingar
annars vera farnir að trúa
bröndurunum?); „Heyrð-
irðu vísuna hans Ómars?“;
hrinoborbió
aði sig á að verðbólgan
væri af hinu illa, sem auð-
vitað eru ekki allir sam-
mála um). Og svo skokk-
um við glöð og kát inn í
nýja kosningabaráttu og
kosninganótt og stjórnar-
myndun, rétt einsog krakk-
arnir æða útúr húsunum til
að fara í „sto“ (ég var aldrei
í sveit — hef þarafleiðandi
misst af líkingunni sígildu
um beljurnar (afsakið,
kýrnar) og fjósið). Pólitík-
usarnir okkar taka því
sennilega fljótlega til við
það.aftur að virða „hinn
almenna kjósanda" í orði
en ganga út frá því á borði
að sá hinn sami sé slefandi
vanviti, skilji ekki mælt
mál og þá alls ekki fyrr en
skellur í tönnum. Enda
pólitískt orðskrúð kjörið
til að fela sig á bakvið —
í dag skrifar Magnea J. Matthíasdóttir
ari en aðrir), ungt fólk er
önnum kafið við að koma
sér upp eigin húsnæði með
dyggilegri aðstoð lána-
stofnana, atvinnuleysi
finnst ekki (bara ef menn
eru ekki ,,vinnufælnir“), á
allan hátt vel búið að
smælingjum þjóðfélagsins
o.s. frv. — nema auðvitað
rétt fyrir kosningar, þegar
það-var-ekki-ég-það-var-
hann-söngurinn upphefst
með nýjum og spennandi
tilþrifum á fjölmiðlavett-
vangi (sem eftir því ég
kemst næst þýðir: í blöð-
um, útvarpi og sjónvarpi).
Mál málanna er auðvitað
að sjá til þess að búið sé vel
að stjórnmálamönnum og
að hæfileg fjölgun verði i
þeirra röðum, að kaupið sé
þægilegt og uppsagnar-
frestur langur, að fólk viti
ekki allt of glöggt hvað þeir