Helgarpósturinn - 06.05.1983, Side 9

9
irinn Föstudagur 6. maí 1983
A kafi í Kafka
Tíðum er það sannarlega ó-
gerningur að vita af hverju nú-
tímalistaverkin eru, en jafnframt
skírskota þau til margra hluta í
senn. Margræðið er einkenni
þeirra og kannski hið eina tak-
mark. Þess vegna kvartar áhorf-
andinn undan því að listin veiti
honum ekkert ákveðið svar. Hann
verður einmana andspænis lista-
verkinu, og það vill nútimamað-
urinn ekki vera, alvanur ærust-
unni, margmenninu, sínu sífellda
blaðri. En er ekki þörf hans fyrir
ákveðin svör kannski einmitt
merki þess hvað hann er einmana
þrátt fyrir alla kumíingjana og
hið létta hjal og hávaða? Gott svar
er góður vinur. En listin sem
sprettur af tímanum hverju sinni
vill ekki veita huggun í svörum.
Stöðugt bregða listamennirnir
upp fleiri og fleiri spurningum.
Þeir hlaða upp óvissu á óvissu of-
an. Og framandleikinn verður
meiri og meiri í hinum æðri listum
en aulahátturinn og barnaskapur-
inn stöðugt meira æpandi í list-
inni fyrir almenning. Verst eru þar
leikhúsin með sína hræðilegu til-
finningavellu, væmni og smjaður
fyrir millistéttarsmekknum. En
þannig hefur þetta verið ævinlega
á tímum pólitísks öngþveitis, enda
á það oft rót sína að rekja til til-
finningavellu. Hún kemur í stað-
inn fyrir hinar svo nefndu ærlegu
tilfinningar.
Það er gæfa myndlistarinnar að
hún er ekki þrælbundin þjóð-
félaginu, en hún ber þó mörk
þess. Að vísu er nóg til af tilfinn-
ingavellu á málverkasýningum
hér, en það vill myndlistinni til
happs að fjöldi málara sem sýna
býr ekki yfir nægri tækniþekk-
ingu eða hefur handbragð til að
hella úr skálum væmninnar, þótt
vilji sé fyrir hendi. Svo er líka að
þeir myndlistarmenn sem ráða við
tækni og handbragðið falla sjald-
an í freistni væmni og tilfinninga-
semi. Að þessu leyti bera þeir
mikilu meiri virðingu fyrir listinni
og sjálfum sér en rithöfundarnir,
ljóðskáldin og leikhúsfólkið. I
hæsta lagi gerast þeir einum um
of smekklegir eða snurfusaðir.
Sem er reyndar engin höfuðsynd.
Slíkt er stundum meira að segja
holl synd.
Enginn skyldi halda að list
Brynhildar Þorgeirsdóttur væri
vella blásin í gler. En það er gler-
list gjarna. List hennar fer bil
beggja; hún er brothætt en um
leið varanleg. Líklega er það at-
hyglisverðast við verk hennar,
hvað þau eru einhvern veginn á
mörkunum án þess þau stígi síð-
asta sporið og verði að lausn.
Góðu heilji hafa þau valið hættu-
stöðuna. Á ýmsan hátt minna þau
á dýr. Þau gætu verið rottur sem
eru jafnframt hvalir. Þau gætu
verið lýs sem langar að vera flær.
Ellegar eru þau dýr komið úr
myndbreytingabók Kafka. Þó eru
þetta ekki dýr úr bókmenntum.
Þau eiga ekkert skylt við hin
hræðilega smeðjulegu dýr sem
barnabókahöfundar nota sem
andlegt fóður handa börnum,
með sinni mjálmkenndu skapgerð
og tepruskap; jafnvel líka þegar
þau sýna dirfsku í sínum „kyn-
hlutverkumþ sem koma auðvitað
úr kynflokkunarvélum nútímans.
En dýr eru þetta eða öllu heldur
mannsvínshugsun, í senn hlægi-
leg og grátleg, mannleg og ófresk.
Þau staulast einhvern veginn á-
fram þung sem steinsteypa, með
glerkamb, eins konar burstir aft-
an á sér úr hrosshári, og á glerfót-
um. Glerfæturnir vekja einslags
ofboð í huga áhorfandans en um
leið létti yfir hvað listamaðurinn
leysir vel vanda þess að láta hart
hvíla á brothættu. Við höfum á
tilfinningunni að hinir mjóu gler-
faetur hljóti að brotna undir stein-
steypubúknum. En í senn grípur
okkur fögnuður eins og andspæn-
is byggingu úr gleri og steinsteypu.
eftír Guðberg Bergsson
Fæturnir undir dýrunum eru odd-
hvassir og nísta því jörðina, nísta
sálina í áhorfandanum svo hann
fær verk í tennurnar. Samt vitum
við að tilvera slíkra dýra getur að-
eins.sært jörðina.
Vitaskuld ættu svona myndir
að prýða torg. Líklega nytu högg-
myndirnar sín betur i stærra formi
en þær eru í. Sem uppeldistæki
eru þau einnig frábær. Það er
hollt hverjum manni að sjá hvern-
ig listamaður leysir vanda „flugs
þungans“. Sem þjóðfélagsleg fyr-
irbrigði eru myndirnar ágætar. Ef
gengið er fram hjá þeim fær mað-
ur á tilfinninguna að fæturnir
hljóti að láta undan og allt hrynji.
En það hrynur ekki fremur en
þjóðfélagið þótt Alþingi sé úr
gagnsæjumglersálum. Hrunið fer
eftir hæfni listamannsins eða al-
múgans: að hrynja eða standa!
Hvorugur hefur hrunið nokkurn-
tíma, hvorki almenningur né lista-
maðurinn. En báðir geta dáið,
sem er allt annað.
Gert væri meira í menningar-
málum hér ef i áhrifastöðum
væru aðrir en þeir sem líta á sig
sem „skrifstofumenn“ og ef á Al-
þingi væru aðrar sálir en glersálir
og ef fólk væri ekki svona gjarnt
á að fara í glerham, sem þolir ekk-
ert mótlæti þá brotnar hann og fer
í fýlu eða verður eintómur útúr-
snúningur. En þannig eru íslensk-
ir framámenn í menningarmál-
um. Og það er svo undarlegt, að
þótt nýrri og yngri menn komi í
staðinn, fullir af róttækni, þá eru
þeir ekki óðar búnir að fá launin
sín í umslagi en þeir byrja að
kveina og kvarta í gamlastílnum
yfir að ekkert fé sé til listaverka-
kaupa. „Ekkert til í kassanumþ
segja þeir eins og frystihúsaeig-
endur hér áður.
Og svo er auðvitað ekkert gert.
Sýningar Brynhildar Þorgeirs-
dóttur eru í Gallerí Langbrók,
Amtmannsstíg 1 og í Nýlistasafn-
inu Vatnsstíg 3 B og eru opnar til
6. maí.
Sýningin í Langbrók er ólík
sýningunni í Nýlistasafninu. í
Langbrók eru viðaminni verk, til
skrauts og augnayndis, en of lík
feneyjagleri (nema liturinn) og
jafnvel rómverskum buðkum til
að þau geti vakið verulega athygli.
En ef þau eru látin standa öfugt
þá batna þau.
Mig grunar að Brynhildi Þor-
geirsdóttur láti ekki að vera smá-
brotin. Að vera ekki smábrotin
er erfitt, en það er vel þess virði að
vera það sem maður er. Það kann
að skaða mann, en það skellir
manni aldrei flötum.
Myndir af öllu mögulegu
Guðmundur Karl Ásbjörnsson
opnar um helgina sýningu á vatns
og olíumyndum að Kjarvalsstöð-
um. Myndirnar eru einkum af
landslagi, en einnig skipum, hús-
um, andlitum, eða „nánast öllu“,
eins og listamaðurinn sagði. Allar
eru myndirnar figúratívar.
Guðmundur Karl nam við ríkis-
listaháskólann í Flórens í fjögur ár
frá 1960 til 1964 og síðan í Barce-
lona árið eftir. Hann hefur síðan
unnið hér heima við list sína, ef
undan er skilið eitt ár í Þýskalandi.
Guðmundur Karl hefur áður sýnt á
mörgum einka og samsýningum hér
heima og erlendis. Sýning hans
stendur frá 7. til 23. maí.
Guðmundur Karl Ásbjörnsson og ein mynda hans
liíwin
Háskólabíó: * *
Strok milli stranda (Coast to Coast).
Bandarísk kvikmynd, árgerð 1980.
Leikendur: Dyan Cannon, Robert
Blake.
Leikstjóri: Jóseph Sargent.
Maöur nokkur á vesturströnd
Ameríku kemur konu sinni fyrir á geö-
veikrahæli á austurströndinni og
hyggst þannig losa sig við hana. Kon-
an strýkur hins vegar úr vistinni og
heldur vestur. Gamansöm mynd.
Húsið-Trúnaðarmál. íslensk kvik-
mynd, árgerð 1983. Handrit: Björn
Björnsson, Snorri Þórisson og Egill
Eövarðsson. Lelkendur: Lllja Þóris-
dóttir, Jóhann Slgurðarson, Þóra
Borg, Helgl Skúlason, Róbert Arn-
finnsson. Brfet Héðlnsdóttir. Leik-
stjóri: Eglll Eövarösson.
Húsið er vönduð spennumynd, sem
vafalaust á eftir að höfða til margra.
Hún ber vitni um meiri fagkunnáttu en
aðrar íslenskar myndir til þessa. Með
skáldlegum neista i mótun viðfangs-
efnisins hefði hún orðið verulega
eftirminnileg.
Bæjarbíó: ***
Húsið. l’slensk kvikmynd, árgerð
1983. Leikstjóri: Egill Eðvarðsson.
Hefur farið sigurför um Reykjavik.
Hvernig fer hún i Gaflarana?
Bíóhöllin:
Ungu læknanemarnir (Young
Doctors in Love). Bandarisk kvik-
mynd, árgerö 1982. Leikendur:
Michael McKean, Sean Young,
Hector Llzondo. Leikstjóri: Gary
Marshall.
Þessi mynd er hættuleg heilsunni:
áhorfendurfáóstöövandihláturskast.
Læknanemar bralla margt á Borgó.
Þrumur og eldingar (Creepshow).
Bandarísk, árgerð 1982. Leikendur:
Hal Holbrook, Adrienne Barbeau,
Fritz Weaver, Viveca Llndfors.
Handrit: Stephen Klng. Leikstjóri:
George A. Romero. *
Fimm stuttar myndir i einni. Grinhroll-
vekjur i gamla stilnum. En þvi miöur
er litiö um gríniö og hiollir eru fáir. Þó
eru tvær sögurnar nokkuð sæmilegar.
Lífvörðurinn (My Bodyguard).
Bandarisk kvikmynd. Leikendur:
Chris Makepeace, Adam Baldwin,
Matt Dillon. Leikstjóri: Tony Bill.
Ungur piltur er áreittur í skóla og hann
ræður sér þess vegna lífvörð. Gaman-
mynd um alvarlega hluti.
Atlantic Clty. Bandarísk kvikmynd,
árgerð 1981. Leikendur: Burt
Lancaster, Susan Sarandon. Leik-
stjóri: Louis Malle. ***
Stórgóö mynd, sem gerist i strandbæ
i N.Y. Lancaster er fantalegur leikari.
Litli lávarðurinn (Little Lord Fonten-
roy). Bresk kvlkmynd. Leikendur:
Ricky Schroeder, Alec Guinness.
Hugljúf mynd um litinn lávarö, sem
hittir annan stærri.
Porky’s. Bandarisk kvikmynd. Leik-
endur: Don Monahan, Mark Herrier,
Wyatt Knight. Gaggómynd um ástir
og strandlíf unglinga. Gamansöm
gamanmynd.
Allt á hvolfi (Zapped). Bandarísk
kvikmynd. Leikendur: Scott Baio,
Willle Ames, Robert Mandan, Felice
Schachter. Leisktjóri: Robert J.
Rosenthal.
Regnboginn: **
í greipum dauðans (First Blood).
Bandarisk, árgerö 1982. Handrit:
Stallone, o.fl. Leikendur: Sylvester
Stallone, Brian Dennehy, Richard
Crenna, Jack Starrett. Leikstjóri:
Ted Kotcheff.
Trúboðarnir (Two Missionaries).
ítölsk-amerisk kvikmynd.
Leikendur: Bud Spencer, Terence
Hill. Leikstjóri: Franco Rossi.
Félagarnir eru komnir aftur á stjá.
Nú eru þeir í prestabúningi i Vestur-
Indium. En ef maður þekkir þá rétt,
eru þeir nú ekki par heilagir.
Til móts við gullskipið (The Golden
Rendez-vous). Bresk kvikmynd.
Leikendur: Richard Harris, Gordon
Jackson, John Vernon, David Jan-
sen, John Carradine. Leikstjóri:
Ashley Lazarus.
Spennumynd, gerð eftir sam-
nefndri skáldsögu Alistair MacLean
um sjórán og fleira skemmtilegt.
Á hjara veraldar. ísiensk kvikmynd,
árgerð 1983. Leikendur: Arnar
Jónsson, Helga Jónsdóttir, Þóra
Friðriksdóttir.
Handrit og stjórn: Kristin
Jóhannesdóttir.
Á hjara veraldar er ótrúlega þaul-
hugsað verk, — í smáu og stóru.
Kristin leikur sér I tima og rúmi og
dregur fram fjórar megin víddir kvik-
myndalistarinnar með sérkennilegri
hætti en ég minnist aö hafa séö áður
á hinu hvíta tjaldi — mynd, íexta,
hljóð og leik.. Hreinn galdur i lit og
cinemaskóp. ***
Laugarásbíó:
Dóttir kolanámumannsins (The
Coalminer’s Daughter). Bandarísk
kvlkmynd, árgerð 1981. Leikendur:
Sissy Spacek, Tommy Lee Jones.
Leikstjóri: Michael Apted. Skemmti-
leg mynd um amerísku dreifbýlis-
söngkonuna Lorettu Lynn.
★ ★ ★ framúrskarandl
★ ★ ★ ágæt
★ ★ góö
★ þolanleg
Q léleg
Stjörnubíó: * * *
Tootsie. Bandarlsk kvikmynd, ár-
gerð 1983. Leikendur: Dustin Hoff-
man, Jessica Lange, Terry Garr,
Charles Durning. Leikstjóri: Sidney
Pollack. Dustin Hoffman fer á kostum
( aðalhlutverkinu og sýnir afburða-
takta sem gamanleikari. Tootsie er ó-
svikin skemmtimynd. Maður hlær oft
og hefur litið gleðitár í auga þegar
upp er staðið.
— LYÓ
Þrælasalan (Ashanti). Bandarísk
kvikmynd. Leikendur: Michael
Caine, William Holden, Peter Ustl-
nov, Omar Sharif.
Caine og gifurlega falleg kona eru
læknar i Afriku. Henni er rænt og hún
seld arabískum oliugreifa. Fallegt
landslag, en annaö ekki. Ulfaldarnir
skilja islensku. *
Austurbæjarbíó:
Nana. Frönsk-ltölsk-amerísk kvik-
mynd, árgerö 1983. Gerö eftir sam-
nefndri skáldsögu Emile Zola.
Leikendur. Katya Berger, Jean-
Pierre Aumont.
Zola er einhver mesti rithöfundur 19.
aldarinnar. Saga hans um Nönu
fjallar um unga stúlku, sem gerist
gleöikona. Hér er tekið á efninu frem-
ur léttum tökum.
Nýja bíó:
Skuggar fortíðarinnar (Search and
Destroy). Bandarisk kvikmynd.
Leikendur: Perry King, Don Stroud,
Tisa Farrow, Park Jong Soo. Leik-
stjóri: William Fruet.
Upphaf sögunnar er í Vietnamstrið-
inu, þar sem nokkrir félagar úr sór-
sveitum berjast. Tiu árum siöar er
einn þeirra myrtur í Ameriku og vinirn-
ir gruna ákveðinn Vietnama. Þeir
hyggja á hefndir. Karate og fleira.
Kvikmyndaklúbbur
Alliance Francaise:
Api að vetrarlagi (Un Singe en
Hiver). Frönsk kvikmynd, árgerð
1962. Leikendur: Jean Gabln, Jean
Paul Belmordo, Suqanne Flon.
Leikstjóri: Henri Verneuil.
Tveir náungar fara á fyllerí i litlu þorpi
og setja allt á annan endann. Sýnd i
E-sal Regnbogans miðvikudag 11.
maí og fimmtudag 12. mai kl. 20.30.
MÍR:
Hamlet. Sovésk kvikmynd, árgerö
1864. Leikendur: Innókenti
Smoktunovskí, M. Nazvanov, E.
Radsin. Leikstjóri: Grfgorí
Kozintsév.
Rússar spreyta sig á samnefndu
meistaraverki eftir Vilhjálm Nadd-
hristi og tónlistin, sem leikin er undir
öllu er eftir Shostakovits. Sýnd á
sunnudag kl. 16. Öllum heimill ókeyp-
is aðgangurl
Bíóbær:
Ljúfar sæluminningar (High School
Memories). Bandarfsk kvikmynd,
árgerð 1980. Leikendur: Aneta
Haven, Jamie Gillis, John Lesley.
Rugbyliö er á keppnisferöalagi, en
spilararnir komast víst litið út fyrir
rúmstokkinn. Spennandi verkefni.
Hrakfallabálkurinn. Bandarisk kvik-
mynd með og eftir hinn frábæra Jerry
Lewis. Gamanmynd í sérflokki. Sýnd
á laugardag og sunnudag kl. 14 og
16.
Tónabíó:
Bardaginn um Johnson-hérað. —
sjá umsögn í Listapósti.
tonlist
Nýi tónmenntaskólinn
Ármúla 44:
Tvennir tónleikar um helgina. Á laug-
ardag kl. 17 veröa samspils- og ein-
leikaratónleikar nemenda. Á sunnu-
dag kl. 17 verða svo Ijóða- og óperu-
tónleikar með fjölbreyttu efni. Allt i til-
efni 5 ára afmælis skólans.
Austurbæjarbíó:
Breska poppsveitin The Fall, ásamt
Bubba og co. og Iss á hörkutónleikum
á föstudag ( kvöld). Einstakt tækifæri.
Kjarvalsstaöir:
Nýbylgjuhópurinn Musica Nova held-
ur tónleika á sunnudag kl. 20.30.
Margt forvitnilegra verka á efnis-
skránni.
Þjóðleikhúsið:
Píanósnillingurinn Martin Berkofsky
heldur tónleika á mánudag, 9, mal, kl.
20.30. Leikin verður tónlist eftir annan
snilling, Franz Liszt. Miðasala er haf-
in.
Austurbæjarbíó:
Tónmenntaskóli Reykjavíkur heldur
síðustu vortónleika sína laugardag-
inn 7. mai kl. 14. Eldri nemendur skól-
ans koma fram og leika einleik og
samleik á ýmis hljóöfæri. Aðgangur
er ókeypis og öllum heimill.