Helgarpósturinn - 06.05.1983, Blaðsíða 18

18
Föstudagur 6. maí 1983 Jjfisturinn.
Af skattsamræmingum
„Það er nú ljóti atturinn,
skatturinn" er haft eftir
spökum manni. Og mikið til
í því. Ekki bara að maður
geti átt fullt í fangi með að
borga sinn eigin skatt. Hugs-
ið ykkur líka hváð það er
snúið að leggja skatt á
náungann, svo að vel fari.
Um þann vanda fjalla skatt-
vísindin, eitt höfuðsvið
stjórnsýslufræðanna.
Lundúnagóstur
frá Helga Skúla Kjartanssyni
var það þeirra helsta fanga-
ráð að hækka vitund skatta-
matið á margvíslegum
hlunnindum sem tíðkast að
atvinnurekendur láti laun-
þegum í té, svo sem fríum bíl,
leigulausri íbúð og fjöl-
mörgu öðru. Um margra ára
skeið hafa þessi hlunnindi
nefnilega verið svo lágt met-
in til skatts, að menn sem á
annað borð ná hæsta skatt-
„Ég á mér draumþ er
mottó skattfræðinganna, og
er sá fagri draumur um hið
svokallaða hlutlausa skatt-
kerfi, sem engu breytir í
þjóðfélaginu öðru en blank-
heitum ríkissjóðs. Sérhvert
frávik veruleikans frá
draumsýninni freistar skatt-
þegnanna til að breyta hátta-
lagi sínu frá því sem væri án
skattsins, og kallast þær
breytingar á ensku máli
„distortions" sem orðrétt út-
leggst afskræmingar, eða
„tax distortions“ sem vér
munum nefna skattskræm-
ingar, en skattskráma þá sem
freistast til einhvers konar
ráðstafana í því skyni að
létta skattbyrði sina.
Vorið er árstíð fagurra
drauma, og því vel við hæfi
að einmitt snemma vors
koma skattfræðingar fjár-
málaráðuneytisins fram úr
hýði sínu og útskýra þau
fylgifrumvörp fjárlagafrum-
varpsins sem árlega er beint
gegn skattskrámunum. í vor
þrepi telja sig græða meira á
þeim en kauphækkun sem
væri fyrirtækinu jafndýr.
Því hafa þau orðið æ al-
gengari, svo að nú er þessi
tiltölulega litli feilreikningur
skattmatsins búinn að valda
furðu víðtækum skatt-
skræmingum. Húseigandi,
sem ræður sig í góða stöðu
hjá fyrirtæki, selur því t.d.
oft og iðulega húsið sitt, tek-
ur það aftur á leigu með
mjög vægum kjörum, og
fylgir það með að hann megi
kaupa það aftur á sama verði
(eða kannski með vísitölu-
hækkun) þegar hann hættir
hjá fyrirtækinu. Allt bara út
af skattinum.
Fríir bílar eru orðnir svo
algengir, að fólksbílasala
British Leyland, sem er
stærsti bílaframleiðandinn
hér (Austin, Morris,
Triumph, Rover, Jaguar),
hefur undanfarið skipts
nokkuð jafnt: helmingur til
einstaklinga, helmingur til
fyrirtækja. Sala til fyrir-
tækja er líka gríðarmikil af
öðrum innlendum bílum
(Ford, Vauxhall) og sumum
innfluttum tegundum.
Á íslandi myndi auðvitað
hvert fyrirtæki kaupa bíla
undir sína starfsmenn, ef
þeir hefðu samið um frían
bíl. Það þekkist líka hér, en
hitt er miklu algengara að
skaffa þeim bara bílaleigu-
bíl. Þessu valda ólík skatt-
kerfi hér og heima. Á íslandi
myndi nefnilega vinnuveit-
andinn verða að borga sölu-
skatt ofan á reikninga bíla-
leigunnar, en hérna borgar
hann bara virðisaukaskatt
sem hann getur dregið frá
þeim virðisaukaskatti sem
hann innheimtir af eigin
sölu. Það er þá skattskræm-
ing á íslandi sem knýja
myndi fyrirtæki til að eiga
sjálf starfsmannabíla fremur
en hafa þá á leigu. Það er
einmitt fídusinn við virðis-
aukaskatt að vera hlutlaus í
slíkum efnum. Og þá kemur
í Ijós, að það er ódýrara að
nota bílaleigubíla en eigin
bíla.
Það eru sem sagt aðallega
bílaleigur sem kaupa fyrir-
tækjahelminginn af öllum
fólksbílum British Leyland.
Aðallega sérhæfðar bílaleig-
ur sem alls ekki leigja Pétri
og Páli einn og einn bíl í
nokkra daga, heldur leigja
þær bara út starfsmannabíla
handa fyrirtækjum, annast
Iíka viðhald þeirra, skaffa
varabíl þegar aðalbíllinn er á
verkstæði, og skaffa nýjan
bíl þegar sá gamli er orðinn
tveggja ára.
Bílaleigurnar geta selt
þjónustu sína ódýrt vegna
þess að þær eru nógu stórir
kúnnar til að herja út mikla
aflsætti, t.d. hjá trygginga-
félögum og bílaverkstæðum,
en alveg sérstaklega hjá bíla-
framleiðendum sjálfum.
Þær lita ekki við því að
kaupa bíl nema fá tugi pró-
senta í afslátt, jafnvel allt að
helmingi, en þá kaupa þær
líka þúsundir bíla á einu
bretti, panta þá með góðum
fyrirvara og eru sem sagt
slíkir úrvalskúnnar að bíla-
smiðjurnar geta ekki stillt sig
um að bjóða afslætti hver í
kapp við aðra. Á móti
hækka þær grunnverðið á
bílunum, þ.e. verðið sem ein-
staklingar verða að borga ef
þeir kaupa nýjan bíl handa
sjálfum sér. Enda er bílverð í
Bretlandi orðið tilfinnanlega
miklu hærra en í öðrum
löndum Efnahagsbanda-
lagsins. (Hvernig sem það
má nú vera í fríversluninni;
það er búið að vera í athugun
langalengi hjá nefndum og
ráðum og gengur hvorki né
rekur).
Nú eru það ekki allar
tengundir bíla sem seldar eru
í stórum stíl til bílaleiganna,
sérstaklega ekki allir inn-
fluttir bílar. Maður skyldi
því ætla, að einhver bíla-
smiðjan sem bara selur al-
menningi sæi sér hag í því að
undirbjóða þetta annarlega
háa bílverð og vinna þannig
meiri markað. Það hafa víst
austantjaldsbílarnir að ein-
hverju leyti gert síðustu árin,
en þeir eru nú svolítið sér á
parti í vitund kaupenda, og
margir sem vilja fremur
tveggja ára gamlan, notaðan
bíl af vinsælli tegund; þeir
eru auðvitað ódýrir af því að
bílaleigurnar selja þvílík
býsn af þeim.
En Japanir, hvað eru þeir
að hugsa? Ekkert, það er
hugsað fyrir þá. Þeim er
bannað, með „óformlegú
samkomulagiþ að flytja til
Bretlands fleiri bíla en eitt-
hvað visst á ári. Þess vegna
græða þeir ekkert á því að
þrýsta verðinu niður, heldur
verðleggja þeir sína bíla í
samræmi við þá evrópsku og
jafnvel hærra. Dettur ekki í
hug að selja bílaleigunum
neina afsláttarbíla, heldur
allt til einstaklinga á fullu
verði. Það er jafnvel hálfgert
snobb að vera á sumum
japönsku bílunum, því að
þeir eru mátulega sjaldgæf-
ir, og svo halda þeir svo vel
verðgildinu við endursölu, af
því að þeir flæða ekki á
markaðinn tveggja ára gaml
ir frá bilaleigunum.
Já, það er mörg skatt-
skræmingin, og stundum
langur afleiðingahalinn
þegar skattfræðinni skjöpl-
ast.
Lausn á síðustu krossgátu
p • 0 V 'fí w 'fí •
/< ') N V e R S /< S /< ú r fí S R
s 'fí fí L G 'fl Z> fí 0 F s r o P /
s L U 6 S fí V /< fí p fí L S fí r
p / N N fí • L 0 K /< fí N ff s r R 'fí
3 ff L z> > N N - s K fí K fí R P fí R fí Ð
r R F fí R L fí U S r /V fí F N • S P R fí K fí
ff) fí F 1 R fí R fí L) • fí fí ff u U U fí N
B R fí r r fí N ’ff R / L L U R • R • ö R
ff u K fí u F Ú s fí N ■ / L r ff N fí F m ’fí
S 0 6 /n ff ff fí R • fí S fí R / S N U S
S fí r fí N ó K R fí F r • 3 fí 2) fí 'fl G Æ r
yn r r /=) ff fí Ú fí L / N p r fí L F ff r ff
K R 0 5 5 G A' T A N
/ }T l r- FoRpi ÍÍKKI fíEfíSfí böFfífíþ HLRSS TÐ fíULR spor? SKlHN IE> K/RKju KRoK hn'/f HRBYf S/G R TJUND F/R. V GéRIF SftTfí BZftUV f o- „ HbLGF) t TfíKPi UfflN U/fí Frost I3JT / BÓK ELDST. /L'OfíR
VLtti L/Tfl
. R ■ F=j—\ -
5
i JJ -T
T -LU 7 L -J ÞKfíUT fíORRK /R iL>
! A ^T~ — -\ 7 H f)UÐl<Ea /V/V fí
; 1155 URKOm VlNfí - möR HÖFuÐ FÖT /V* 6 fífíl' fíur Tv°öT Ylt>RR BúTflK ÚRKftjf TotJfl ÍTtm
—^ STRit: RÐI NIElVfí Nff-
RuGL RlSfí SlÐfíR
l, /ÐKfíR FlWftR HLkÐS' LU<—
VfíDlR £TLZ>- fHZ ÖFUóT
-4 R 0? UT Einni Ferhl ■ ÍEINS 'oV/Ffí Nfí
RÖVV þöKftN
í> SfíRT TÓNN BRftUKft ‘OTTfí Fl'FE *
JÖTfJRR NiR fíE fífí R 'J Kfí TEPJU Ti'TlftS/L SÆfl ENV.
RGNÖI REykt t
f uppm mzÐu t 'OHRB! NKfí FER VjúFfl-
þVF6- /NN Þjól BffT/R l LsL~, A EfNS V
H/TfíRfí flrr IEINJ,
á vi$fíN i KjfttiRP pyjáp ÖT- L/ffl
ELD 5 T/FÐ) 'fíRTfíL 1 RffFL PR GfílSB Fjtbr 5 ÖRHL