Helgarpósturinn - 02.06.1983, Blaðsíða 4

Fimmtúdágur 2. júní
i1983 irinn
Gunnar Þór
Hrafnhildur
orðið andvaka, en 5% elsta hópsins svöruðu
þeim spurningum játandi.
Og á hvað horfa svo blessuð börnin? Efstar
á lista allra aldurshópa eru gamanmyndir en
uppáhaldstegund mynda breytist annars tölu-
vert með aldrinum. Þannig horfa yngstu
krakkarnir helst á teiknimyndir eins og við er
að búast, en öllum aldurshópunum kemur
saman um að hasarmyndir og sakamála-
myndir séu vel þegnar. Áhuginn á hryllings-
myndum vex með aldrinum: 24% — 43% —
61%. Sömu sögu er að segja um klámmyndir
eða bláar myndir. Slíkar myndir sögðust 8%
yngstu barnanna gjarnan horfa á, 19%
krakka á aldrinum 10—12 ára og 33% á aldr-
inu'm 13—15.
Af kvikmyndum, sem krakkarnir nefndu
og sögðust hafa séð, voru allar myndirnar,
sem nefndar eru í upphafi þessarar greinar á
lista krakka í elsta hópnum. Yngstu börnin
fara þó ekki varhluta af klámi, ofbeldi og has-
ar; á þeirra listum eru að finna myndir á borð
við Jaws, Ást við fyrsta bit, Exorcist, Fíla-
maðurinn, Dracula, Taxi Driver, Hot Bubble
Gum, o.fl., sem naumast eru við hæfi 6 ára
barna, enda eru flestar þessara mynda bann-
aðar krökkum yngri en 16 ára þegar þær eru
sýndar í kvikmyndahúsum.
Nokkur sjá fræðslumyndir
En varla sjá þau nú bara ofbeldi í videoinu
— það hljóta að vera einhverjir Ijósir punktar,
eða hvað? Því er fljótsvarað. Þegar spurt var
hvemig myndir væri helst horft á, merktu
18% yngstu barnanna við fræðslumyndir, 7%
krakka 10—12 ára og 8% þeirra elstu, 13—15
ára. Um efnið í videoinu segir í formála hóps-
ins, sem vann könnunina: „Mest er framboð-
ið á sakamála — og hryllingsmyndum, en
gamanmyndir og aðrar myndir, sem bæði
börn og fullorðnir geta horft á, eru ekki í
miklu úrvali. Barnaefni er svo til eingöngu
teiknimyndir og lítið hefur farið fyrir
fræðsluefni fyrir myndbandatæki. Mun þó
vera að rætast úr með fræðsluefni og mun ein
verslun í Reykjavík vera með það á boðstól-
um“.
Þetta kemur nokkuð heim og saman við
svör krakkanna við spurningum hópsins.
Mest og helst er horft á það sem auðveldast er
að ná í, það sem mest framboð er af.
Um myndbandaleigur almennt segja krakk-
arnir í formála sínum: „Þær hafa sprottið upp
hvar sem er á landinu og virðast bera sig mjög
vel. Ekkert eftirlit er með þessum mynd-
bandaleigum og er eins og afgreiðslufólk viti
ekkert um efni mynda þeirra, sem eru á boð-
stólum" Hér mun talað af reynslu fremur en
eftir vísindalega athugun, en reynslan er ekki
alveg ómerk því nær allir krakkarnir í hópn-
um hafa videotæki og videovæðinguna allt
um kring og vita hvað þau segja í því sam-
bandi. Enda varð ekki hjá því komist að hitta
þau að máli og spyrja þau nánar um tildrögin
könnunarinnar og hvað þeim fyndist um nið-
urstöður hennar.
Það eru allir með video
Vinnuhópurinn taldi 10 manns; þau Guð-
rúnu Helgu Guðbjörnsdóttur, Elínu Hrönn
Einarsdóttur, Hrafnhildi Scheving, Sigurrós
Friðriksdóttur, Ellu Kristínu Geirsdóttur,
Önnu Ingvarsdóttur, Gunnar Þ. Ásgeirsson,
Þóri Marínó Sigurðsson, Ágúst Guðjónsson
og Ástu Guðjónsdóttur — öll að útskrifast úr
9. bekk Fellaskólans um þessar mundir. Sum
þeirra voru raunar komin út um hvippinn og
hvappinn en með aðstoð Sigrúnar samfélags-
fræðikennara náðist þó í skottið á nokkrum
til að spjalla við þau um verkefnið og video
yfir höfuð. Fyrst var spurt, hvort það hefði
komið þeim á óvart hversu víðtæk videoneysl-
an hefði reynst vera. „Nei, alls ekki — það eru
allir með video“, var svarið. — Og hvernig datt
ykkur í hug að skoða einmitt þetta mál?
Sigrún varð fyrir svörum: „Ég lagði heilann
í bleyti til að finna verkefni handa krökkun-
um í bekknum og þetta var eitt þeirra. Reynd-
ar kom mér til hugar að kanna videoneysluna
vegna þess að kennararnir hér hafa heyrst
kvarta undan svefnleysi yngri barnanna. Þau
fara greinilega seint að sofa og koma í skólann
á morgnana uppfull af lýsingum á myndum
sem þau hafa verið að horfa á kvöldið áður.
Það geta verið syakalegar lýsingar á verulega
krassandi myndum, myndum sem eru bann-
aðar börnum að öllu jöfnu. Nú, en sem sagt,
Fjörugar hjúkkur, Ast viö fyrsta bit, Geöveikrahóteliö Halloween, Killer Nun, Erot-
ica... Vildirðu að krakkarnir þínir dunduðu sér við svona lagað í frístundunum sínum?
Þó kann svo sem vel að vera að þau hafi verið að horfa á einmitt mynd af þessu taginu
í videoinu í gær. Líkurnar á því að þau hafi alla vega verið að horfa á video eru ekki svo
litlar!
Ef marka má könnun nokkurra nemenda við Fellaskóla í Breiðholti horfa 73% barna
á aldrinum 6—9 ára a.m.k vikulega á video. Börn allt niður í 10ára höfðu séð hrollvekjur
og klámmyndir, sem hafa verið bannaðar krökkum yngri en 16 ára í kvikmyndahúsun-
um. Yfir 60% heimila hafa yfir videotæki að ráða og börn og unglingar verja tíma sínum
í æ ríkari mæli fyrir framan skerminn. Stór hluti krakkanna sér allt upp í sex myndir eða
fleiri í viku hverri.
Það voru nokkrir nemendur í 9. bekk, sem
ákváðu ásamt kennaranum í samfélagsfræði,
Sigrúnu Halldórsdóttur, að vinna slíka könn-
un sem verkefni. Stefnt var að því að athuga
hversu víðtæk videoneysla væri meðal nem-
enda í Fellaskólanum. Spurningalisti var sam-
inn með aðstoð Þorbjörns Broddasonar fjöl-
miðlafræðings. Spurt var m.a. hvort video-
tæki væri á heimilinu, hversu oft krakkarnir
horfðu á það, hversu lengi og með hverjum.
Einnig voru krakkarnir beðnir að nefna titil á
mynd sem þau hefðu séð vikuna áður en
spurningarnar voru lagðar fyrir þau og hvort
einhvern tíma gætti hræðslu, spennu eða jafn-
vel svefnleysis eða martraða vegna video-
myndar, sem þau hefðu séð.
í Fellaskóla eru 1217 nemendur og svöruðu
813 þeirra spurningunum, þar af 196 6—9 ára
krakkar (þar var tekið úrtak), 324 10—12 ára
og 293 í aldurshópnum 13—15.
Könnunin var gerð eftir að videoson lokaði,
en þó leiddi hún í ljós að video er á rúmlega
60% heimila Fellaskólanemenda, ýmist
einkatæki og/eða kapalkerfi eða leigutæki.
Rúmlega þriðjungur krákkanna sagðist horfa
flesta daga í videoið. Af þeim unglingum á
aldrinum 13—15 ára, sem svöruðu spurning-
unum, sögðust 53% horfa eins og þau vildu,
þ.e. eins lengi og oft og þau kærðu sig um alla
daga vikunnar. Á flestum heimilum virðist þó
slökkt um miðnættið og flest börn í yngsta
aldurshópnum (6—8 ára) kváðu slökkt fyrir
miðnætti heima hjá sér. En 18% spurðra
barna í þeim aldurshópi sögðust þó mega
horfa á videoið eins og þau vildu sjálf.
Spurt var með hverjum horft væri; fjöl-
skyldunni, vinum og kunningjum eða einn. í
ljós kom að algengast er að horfa með fjöl-
skyldunni, einkum í yngri aldurshópunum.
Fæstir horfa einir en þó 16% í aldurshópnum
6—9 ára. Eftir því sem krakkarnir eldast fær-
ist það í vöxt að þau horfi með vinum sínum,
en það sögðust 46% yngstu krakkanna gera
en 62% þeirra elstu.
Fleiri en sex myndir á viku
Ein spurningin hljóðaði þannig: Hve marg-
ar myndir hefur þú horft á í video í síðustu
viku? Um þriðjungur sagðust enga mynd hafa
séð. Mörg höfðu séð 3 eða tæp 10% en 12%
höfðu séð fleiri en sex!
Eins og við er að búast, verða yngri börnin
fremur hrædd eftir að hafa horft á myndirnar,
eða 33%. Af elsta aldurshópnum sögðust
15% hafaorðið hrædd fyriráhrif kvikmyndar
í videoinu. 17% yngstu barnanna sögðust
hafa fengið martraðir og jafnmörg þeirra hafa