Helgarpósturinn - 29.09.1983, Blaðsíða 10

10
Fimmtudagur 29. september 1983 "^pQsturÍnn
Það sem gerir það hinsvegar að
verkum að þessi sýning er mun
betur heppnuð en margar fyrri
gamanleiksýningar Þjóðleikhúss-
ins er að leikstjóra tekst að halda
uppi verulegum hraða og fjöri út
mestalla sýninguna og honum
ásamt leikhópnum tekst þannig
að yfirvinna að töluverðu leyti
bresti leikritsins.
Því er einnig ekki að leyna að
miðað við gefnar forsendur er
leikritið á köflum mjög haganlega
saman sett og hlaðið spaugilegum
atvikum sem njóta sín vel á svið-
inu.
Leikararnir þurfa flestir að
leika tvö hlutverk, í leiknum og i
leiknum í leiknum. Þeim tekst
flestum að skilja þar nokkuð vel á
milli sem einstaklingum og koma
þá fram skemmtilegar andstæður
milli þess á sviðinu og fyrir utan
það, en myndin af hópnum sem er
að leika í Klúðri verður þrátt fyrir
þetta fremur dauf.
Sviðsetningin er svo sem áður
segir hröð og fjörleg og þurfa leik-
endurnir á öllu sínu að halda til að
halda fullum dampi. Sérstaklega
eru annar þáttur og fyrri hluti
þriðja þáttar vel unnir, en í lokin
leysist leikurinn upp í endaleysu
sem hættir að vera skemmtileg. Er
það mikill ókostur á gamanleik að
detta svona niður rétt í lokin og
skemmir heildaráhrifin.
Það má vel hlæja nokkuð inni-
lega á þessari sýningu, meira en
oft áður í Þjóðleikhúsinu, en sýn-
ingin skilur að öðru leyti ekkert
eftir.
.sprengjuna. Var fjallað um þetta
efni eftir leiðum absurdleikhúss
og trúðleiks. í sviðsetningu
þáttarins var ýmislegt hugvitsam-
lega gert og verkið á köflum bráð-
skemmtilegt og miklu nær að
hugur leikaranna fylgdi þarna
máli og látbragði en í atriðinu á
'undan. Samt vantaði þarna í kraft
og samstillingu, sem einmitt var í
sumar einn höfuðstyrkur sýninga
Stúdentaleikhússins.
Stúdentaleikhúsið á vonandi
eftir að sækja frekar í sig veðrið
þegar líður á haustið, því það er
bráðnauðsynlegur vettvangur fyr-
ir leikhópa og tilraunir með form
og efni.
Þjóðleikhúsið:
Skvaldur.
Höfundur: Michael Frayn.
Þýðandi: Árni Ibsen
Leikstjóri: Jill Brook Árnason
Leikmynd og búningar: Jón
Þórisson.
Lýsing: Kristinn Daníelsson.
Leikendur: Þóra Friðriksdóttir,
Gunnar Eyjólfsson, Sigurður
Sigurjónsson, Tinna Gunnlaugs-
dóttir, Lilja Guðrún Þorvalds-
dóttir, Bessi Bjarnason, Sigríður
Þorvaldsdóttir, Þórhallur
Sigurðsson og Rúrik Haraldsson.
Ef ég hef tekið rétt eftir er það
hefð hjá Þjóðleikhúsinu að hefja,
leikárið með frumsýningu á
gamanleik. Er það í sjálfu sér alls
ekki illa til fundið því hreinir
gamanleikir eru vissulega eitt af
því sem góðu leikhúsi ber skylda
til þess að hafa á boðstólum fyrir
áhorfendur sína. Hinsvegar er
það nú svo að sviðsetningar
gamanleikja virðast heldur
mistækari en sviðsetningar
annarra leikrita. Ekki kann ég
skýringu á því, en trúlegt er að um
gamanleiksýningar gildi frekar en
um aðrar sýningar að þær eru
annaðhvort eða, þ.e.a.s. annað-
hvort mistakast þær eða heppnast
vel.
í þessu samhengi má vel velta
aðeins fyrir sér hvað góð gaman-
Ieiksýning þarf að hafa til að bera.
Auðvitað þarf hún að vera fjör-
leg, hröð; full með smátrixum og
tiktúrum leikaranna, misskilningi
og feluleik — salurinn veit meira
en þeir á sviðinu o.s.frv. Allt þetta
og margt fleira er nauðsynlegt og
verður ekki hér reynt að finna alls-
herjarformúlu fyrir vel heppnaðri
gamansýningu. Eitt er þó víst að
nauðsynlegt er til þess að gaman-
Sprengjan og tómið
Stúdentaleikhúsió:
Dagskrá úr verkum Edwards
Bond.
Leikstjóri og þýðandi: Hávar
Sigurjónsson.
Sviðsmynd og búningar: Harald-
ur Jónsson.
Tónlist og flutningur: Einar
Melax.
Lýsing: Ágúst Pétursson.
Leikendur: Guðný Helgadóttir,
Soffía Karlsdóttir, Harpa Arnar-
dóttir, Ásta Ingólfsdóttir, Erla
Rut Harðardóttir, Ásta Arnar-
dóttir, Stefán Jónsson, Guðjón
Sigvaldason, Sólveig Halldórs-
dóttir, Magnús Loftsson, Sjón,
Einar Már Sigurðsson, Halldór
Ólafsson, Hafliði Helgason.
Stúdentaleikhúsið hóf vetrar-
starfsemi sína með sýningu á dag-
skrá úr verkum Edwards Bonds.
Edward Bond er róttækur ádeilu-
höfundur breskur sem hefur i
verkum sínum leitast við að af-
hjúpa nakinn grimmileika sam-
félagsins og hvað eftir annað hef-
ur hann hneykslað siðprúða landa
sína með því að færa ofbeldi og
ruddalegt málfar upp á svið ásamt
með ótilhlýðilegum kynferðisleg-
um athöfnum.
Hávar Sigurjónsson, sem þýðir
texta þessarar sýningar og leik-
stýrir henni.er nýkominn frá námi
í ieikstjórn í Bretlandi og er hér á
ferðinni frumraun hans á sviði
leikstjórnar hérlendis. Einhverra
hluta vegna hefur hann ekki haft
næga hörku eða lagni, nema
hvors tveggja sé þröf, til þess að
ná því sem hægt er að ná út úr
leikhópi Stúdentaleikhússins, og
berlega hefur sýnt sig í sumar að
er þar til staðar.
Dagskráin samanstendur af
Hurðir og sardínur
eftir Gunnlaug Ástgeirsson '
tveimur atriðum.
Fyrra atriðið er kafli úr leikriti
sem heitir Hafið. Er þar fjallað
um tómleika og tilgangsleysi lífs í
einangruðu sjávarþorpi. Sá þátt-
ur sem sýndur var í Stúdentaleik-
húsinu megnaði ekki að standa á
eigin fótum og var því eins og úr
lausu lofti gripinn. Það held ég að
einnig hafi verið tilfinning leikar-
anna því heildarsannfæringar-
kraftur þeirra var heldur tak-
markaður, þó hver leikari útaf
fyrir sig gerði skyldu sína.
Seinna atriðið var hinsvegar
miklu betur heppnað. Var það
einþáttungur sem fjallaði um
valdið, hermennsku, dauðann og
Skvaldur í Þjóðleikhúsinu — leikstjóra tekst að halda uppi verulegum hraða og fjöri, segir Gunnlaugur
m.a. í umsögn sinni.
leiksýning sé góð en það er að
verið sé að gera grín að einhverju
tilteknu (og þá fleiru en einu) og
að þetta efni eigi sér einhverja
lágmarks svörun í lífi og tilveru
áhorfendanna. Menn verða með
nokkrum hætti að hitta sjálfa sig
fyrir eða einhverja sem þeir hafa
nokkur kynni af.
Það er einmitt á þessu sviði sem
einna helst er brestur á sýningu
Þjóðleikhússins á leikritinu
Skvaldur.
„Efni“ þess er í stuttu máli það
að leikflokkur er að setja upp
leikrit, Klúður, sem er hefðbund-
inn misskilningur og feluleikur,
sem gengur út á hurðir og sardín-
ur. Fyrsti þáttur gerist á æfingu
rétt fyrir frumsýningu, annar
þáttur á sýningu mánuði seinna
baksviðs og þriðji þáttur á sýn-
ingu mánuði þar á eftir og eru
áhorfendur þá í sporum áhorf-
enda. í fyrsta þætti gengur æfing-
in meira og minna á afturfótun-
um. í öðrum þætti er allt í upp-
lausn baksviðs og í þriðja þætti
klúðrast sýningin gjörsamlega.
Víst er að margt spaugilegt ger-
ist á æfingum leikrita og eins er
víst að ekki er ævinlega allt með
felldu baksviðs. En ég held að
þetta efni hafi fremur takmark-
aða skírskotun til hins almenna
áhorfanda þó það hitti beint í
hjarta þeirra sem eru vel að sér
innanbúðar í leikhúsi.
Það er að koma haust
Heldur lítið er að segja um
blessað gamla Gufuradíóið,
þessa dagana. Mér þykir dag-
skráin heldur rislítil og ekkert sér-
stakt, sem skarað hefur fram úr.
Það er ef til vill komin þreyta i
dagskrána, mönnum er ljóst að
þeir verða sumir hverjir að víkja
fyrir vetrinum. í undanförnum
pistlum hér hef ég hrósað nokkr-
um dagskrárgerðarmönnum og
lastað aðra. Sú skoðun mín hefur
ekki breyst nema að ég er enn
frekar á því, að Hermann Arason
eigi að hætta með Lystauka sinn.
Hann virðist haldinn óslökkvandi
losta, réttara sagt „útvarpsmál-
gefniorðaflaumslosta" og myndi
flokkast undir þá tegund útvarps-
manna, sem kallast „Míkrjótar",
samansett úr Míkrófón Idjót.
Mér þykir leitt að halda þessu
fram, en Hermann getur að
nokkru leyti sjálfum sér um
kennt. Hann hefur grafið sína eig-
in gröf með því að ofmettast af
orðaflaumi. Vonandi hættir hann
með vetrardagskránni og hvílir sig
og okkur, en kemur svo endur-
nærður eftir nokkurn tíma.
Og það er komið haust. Nepjan
nístir mann á morgnana og
útvarpið breytist eins og náttúran.
Margs er að sakna, tiltölulega
hefur verið mikið af góðum þátt-
um í sumar. Þátturinn þeirra
Arnar Inga og Ólafs Torfasonar,
Sporbrautin,er oftast með ágæt-
um. Þeir koma með skemmtileg
viðtöl og framsetning eða kynn-
ingar þeirra eru svolítið öðruvísi
en gengur og gerist í svona sam-
settum þáttum. Þeir reyna að vera
eins óformlegir og þeim er unnt;
þó hættir Erni Inga heldur til þess
að vera tilgerðarlegur og hann
skortir nokkuð á að vera afslapp -
aður eða ófeiminn fyrir framan
hljóðnemann. Sá þáttur mætti
gjarnan halda áfram. Sömuleiðis
hafa þættir Eggerts Þórs Bern-
harðssonar Skruggur verið ágætir
og fróðlegir.
Dagskrá síðustu helgar
Um síðustu helgi hlustaði ég
frekar lítið á útvarpið. Þó heyrði
ég megnið af þætti þeirra Ragn-
heiðar Davíðsdóttur og Tryggva
Jakobssonar. Hann var ágætur,
en svolítið saknaði ég ferskleika í
gerð hans. Kynningar voru allt að
þvi viðvaningslegar og vandræða-
legar á köflum. Svo heyrði ég frá-
sögnina um hjálparstarf Orku-
stofnunarmanna til hitaveitu í
Afríku, í þættinum Út og suður.
Það fannst mér skemmtileg frá-
sögn, en einhvern veginn hafði ég
það á tilfinningunni, að frekari
framkvæmdir hefðu runnið út í
sandinn. Þáttur Ninu Bjarkar
Árnadóttur um danska skáld-
konu, sem ég man ekki í svipinn
hvað heitir, var eins og þættir eiga
að vera. Nína Björk hefur svo
seiðandi dreymna rödd, að það er
ekki hægt annað en að hlusta á
hana. Svo tókst Þráni Bertelssyni
vel upp í spjalli sínu. Um kvöldið
lét ég mig dreyma ástardrauma í
baði á meðan Baldur Pálmason
las söguna Heita strauma eða
kalda? Ég man ekki hvort var,
sagan var ágæt og þýðing
Margrétar Fjólu Guðmundsdótt-
ur góð. Á undan las Steingrímur
Sigurðsson úr bók sinni Spegill
samtíðar um meistara Kjarval.
Það var með eindæmum skemm-
tileg frásögn, en svolítið þótti mér
tónlistin í lok frásagnarinnar
koma eins og skrattinn úr sauðar-
leggnum.
Tónlistarflutningur í
útvarpi
Meirihluti dagskrár útvarpsins
er tónlist af ýmsu tagi. Margir
bölsótast út í sígildu tónlistina,
aðrir hallmæla poppinu og svo
eru hinir, sem fordæma jazzinn.
Mig skortir vit til slíkra hluta,
enda verður hver að fá að hafa
sinn smekk í friði. En þó verð ég
að játa að mér þykja syrpustjórar
Útvarpsins heldur um of einhæfir
í tónlistarvali sínu. Þar má t.d.
nefna Jón Axel Ólafsson. Hann
virðist hafa tilhneigingu til þess að
breyta útvarpinu i diskótek. En í
hans þáttum heyrist nær ein-
göngu sú tegund tónlistar, sem
heyrist á diskótekum. Þeir syrpu-
menn mættu leggja meiri rækt við
íslenska tónlist og í rauninni er
það útvarpinu til hneisu, hversu
lítinn aðgang íslenskir tónlistar-
menn fá að því. Reyndar hefur
þetta aðeins breyst með komu
núveranda tónlistarstjóra í sitt
háa embætti, en betur má ef duga
skal.
Útvarpið þyrfti að vera meira
hvetjandi fyrir tónlistarmenn. Þá
á ég ekki einungis við flytjendur
sígildrar tónlistar, heldur einnig
við flytjendur léttrar tónlistar.
Víða erlendis tíðkast að hafa
beinar úrsendingar frá ýmsum
tónleikum. Slíkt er nú hægt hér á
landi, aðeins þarf viljann til þess
að framkvæma það og líklega
þarf tæknideildin meiri mann-
skap. Útvarpið þyrfti að beita sér
oftar fyrir danslagakeppni. Slík
íþrótt virðist auka andagift laga-
smiða og veita þeim tækifæri á að
koma lagasmíðum sínum á fram-
færi.
Leikrit
Nú á fimmtudaginn var, þann
23. sept., hófst vetrarstarf leik-
listardeildar Útvarpsins með
flutningi leikritsins Nashyrn-
ingarnir eftir Unesco. Leikstjóri
var Hrafn Gunnlaugsson. Leikrit-
ið var bráðskemmtilegt og vel úr
garði gert. Notkun hljóðeffekta
var skemmtileg. í byrjun hélt
maður, að um klaufaskap væri að
ræða þegar öskur nashyrning-
anna heyrðust. Þá voru þau
blönduð mannsópum, en síðar
kom í ljós, að þetta var ofur eðli-
legt. Leikritið minnti að sumu
leyti á annað leikrit, sem flutt var
fyrir mörgum árum og heitir
Hrafnar herra Walsers, en það
sagði frá því, að maður nokkur
breytti óæskilegum frændum sín-
um í hrafna, ef þeir þóknuðust
honum ekki. Galdurinn var fólg-
inn í því að koma viðkomandi úr
jafnvægi, þá var breytingin fram-
kvæmanleg.
Um boðskap Nashyrninganna
verða menn mér færari að fjalla;