Helgarpósturinn - 03.12.1983, Blaðsíða 8

STERK
FÍKNIEFNI
Á ÍSLANDI
keypti grammið á 1500—2000
krónur þannig að það var enginn
smá peningur sem fór í þetta,
10—15.000 krónur á mánuði. En
þetta gekk, ég var í góðri vinnu og
tók fullt af aukavinnu.
Fljótlega fór allt að ganga úti á
það að verða sér út um efnið. Ég
skrapp úr vinnunni til að kaupa það
eða selja — sagðist þurfa að skreppa
í banka. Ég laug heimafyrir, að kon-
unni — lífið fór að ganga út á lygi og
blekkingar. Sjálfsvirðingin hvarf,
sjálfseyðingarhvötin jókst.
Síðustu mánuðina var þetta farið
að koma niður á mér, líkamlega og
andlega. Mér hætti stundum til að
taka of mikið í einu og þá varð ég
taugaveiklaður, svitnaði og titraði,
augun voru galopin og starandi. Ég
var löngu hættur að fá almennileg-
an svefn, svaf kannski 4—5 tíma á
sóiarhring í mesta lagi og það var
enginn venjulegur svefn. Stundum
svaf ég ekkert heilu næturnar.
„Spíttið" heldur manni glaðvakandi
og ég reyndi að ákveða sjálfur að
taka ekkert eftir klukkan fjögur á
daginn, svo að ég gæti sófnað eitt-
hvað. En þetta brást. Ég þurfti sífellt
meira amfetamín til að finna sömu
áhrif og ég reyndi nokkrum sinnum
að hætta. Þær tilraunir hrundu allar
hjá mér“.
Jón heldur því fram, að fyrir
tveimur árum hafi orðið eins
konar viðhorfsbreyting hjá
hassneytendum, og þeim
sem standa í því að flytja það til
landsins og selja. „Flestir hassneyt-
endur og sölumenn voru á móti
sterkari lyfjum, en nú er afgerandi
sókn í þessi efni. „Dílerar" (sölu-
menn) eru farnir að flytja þetta inn
og selja. Þar sem er hass þar er líka
„spítt". Nú þekkist ekki lengur að
hassmarkaðurinn í bænum sé tóm-
ur og það verður sjaldgæfara að
ekki sé til „spítt" líka. Það hafa varla
komið nema 50—60 dagar samtals
allt síðasta ár sem efnið hefur ekki
verið til“.
„Það er í tísku að sniffa þessi
hörðu lyf“, segir einn fyrrum neyt-
andi, 32 ára Reykvíkingur, í samtali
við HP. Hann hætti allri fíkniefna-
neyslu fyrir nokkrum árum. „Ég leit
bara í kringum mig einn góðan veð-
urdag og sá að ég var búinn að vera
í sama partíinu í þrjú ár. Ég var bú-
inn að fá nóg af amfetamíntimbur-
mönnum, heilinn var að þorna upp,
skammtímaminnið var allt horfið út
af hassinu. Ég sá í gegnum þessa
dóp-rómantík, og hætti.
Margir eru að sjá það núna að allt
sem hefur verið sagt um skaðsemi
kannabiss á við rök að styðjast. En
margir þráast enn við, og nú sér
maður hjá hassistum sama óraun-
sæið gagnvart kókaíni og „spítti" og
hefur tíðkast gagnvart hassinu. Fólk
er svo undarlega þenkjandi. Ólík-
legasta fólk er tilbúið að borga 8000
krónur fyrir kókaín eða 3—4000
krónur fyrir gramm af amfetamíni.
Þessi tíska byrjaði fyrir alvöru hér
1978-1979.
Spítt hafði alltaf tilheyrt róna-
menningunni. Aikóhólistar fengu
amfetamín hjá læknum til að geta
drukkið sem lengst og mest. En
þetta gjörbreyttist. Það varð stöðu-
tákn hjá ,;dílerum“ að vera með
kókaín, og amfetamín varð eins
konar kókaín fátæka mannsins.
Kókaíntískan barst frá Ameríku og
íslenska ,,jet-settið“ var fljótt komið
upp á lagið. Nokkrir ungir bissness-
menn fengu sér þetta og kókaín hef-
ur verið notað af hópi fólks sem hef-
ur góð fjárráð".
Kókaín hefur um nokkra
hríð verið eins konar
stöðutákn fíkniefnaneyt-
, enda. Það er tekið í nefið
í duftformi eins og amfetamín og
hefur svipuð örvandi áhrif. Neyt-
andinn sniffar duftinu einu sinni í
hvora nös og líður eins og hann hef-
ur alltaf langað til að líða en aðeins
í hálfa klukkustund eða svo. Honum
finnst hann kraftmikill og drífandi,
hress og skemmtilegur. Þeir sem
aðhyllast kókaín telja það tiltölu-
lega hættulaust og mun öruggara
lyf en t.d. amfetamín. Menn verða
t.d. ekki líkamlega háðir því eins og
amfetamíni. Það er meðal annars af
þessum sökum sem kókaín nýtur
þeirrar virðingar sem það gerir
meðal fíkniefnaneytenda. En kóka-
ín hefur sínar dökku hliðar og þær
eru hliðstæðar þeim hættum sem
fólki stafar af neyslu amfetamíns.
Sterk sálræn fíkn myndast fljótlega
hjá neytendum, þeir verða mjög
niðurdregnir eftir neyslu og reglu-
leg notkun getur leitt til þunglyndis,
menn geta orðið uppstökkir og
taugaveiklaðir og með aukinni
neyslu vex hættan á ofsóknarbrjál-
æði, ofskynjunum og andlegu og
líkamlegu skipbroti.
Hér á landi virðist kókaíni og am-
fetamíni dreift á hliðstæðan hátt og
kannabisefnum. Gjarnan taka tveir
eða fleiri neytendur sig saman um
að fjármagna ferð og kaup á efn-
unum. Neytendur og lögregla segja
að sterku efnin komi aðallega frá
Hollandi og þá Rotterdam eða Am-
sterdam, mest með flugi en þó líka
með skipum. Algengt er að um eitt
kílógramm af hassi sé flutt inn í einu
og 50—100 grömm af amfetamíni
eða kókaíni. Stundum eru flutning-
arnir viðameiri, eins og sannaðist í
síðasta mánuði þegar tollvörður
kom í veg fyrir smygl togarasjó-
manns í Reykjavík á 12 kg. af hassi.
Sölumenn sterkari fíkniefna
reyna að eiga kaupin sem mest sjálf-
ir. „Það er ekki farið eins kæruleys-
islega með upplýsingar og þegar
verið er að selja hass. Vinir segja
ekki hver öðrum hvar þeir hafa
fengið efnið", segir einn neytandi.
Hann segist hafa farið í tvær ferðir
til Hollands til að kaupa amfetamín
síðustu tvö árin. í annað skiptið
keypti hann 100 grömm sem hann
seldi hér heima í þrjá staði, eftir að
hafa blandað það („köttað") til
helminga með þrúgusykri. „Ég
seldi til að geta staðið undir eigin
neyslu. Ég seldi vinum mínum og
hafði alltaf slæma samvisku af því
að blanda efnið. En þannig marg-
faldaðist gróðinn. Maður keypti
grammið kannski á 1200 krónur og
„köttaði'* það 50% og seldi á 2000".
Gísli Björnsson hjá fíkni-
efnadeild lögreglunnar
segir að niðurstöður
mælinga sýni, að amfeta-
min sem lagt er hald á hér á landi
við innflutning sé gjarnan 60—70%
hreint’, en að í smásöludreifingu hafi
fundist efni sem hafi verið blandað
allt niður í 7% styrkleika. Kókaín er
að sögn neytenda mjög gjarnan
blandað með amfetamíni, lyftidufti,
eða öðrum hvítum duftkenndum
efnum.
Gísli segir, að yngsti hópur fíkni-
efnaneytenda neyti aðallega
kannabisefna en að neysla sterkari
fíkniefna sé algengari hjá eldra
fólki, 20—40 ára, fólki sem áður hef-
ur verið í kannabisefnum. Hann
segir að lögreglan viti oft hverjir
standi í innflutningi þessara efna, en
að vandinn við að upplýsa málin sé
fólginn í því að standa viðkomandi
að verki.
„Það virðast vera nokkuð margir
sem fást \dð þetta“, segir Gísli. „Við
beinum athygli okkar meira að
þessum sterku efnum núna. Það eru
notaðar nokkuð aðrar aðferðir við
að smygla þeim — það er auðveld-
ara að felaþau. Annars kemur þessi
aukni innflutningur ekki á óvart.
Þetta var þróun sem búist var við og
afsannar það sem ýmsir héldu fram
þegar hassið byrjaði að koma. Þá
var því stíft haldið fram að menn
færu ekki út í harðari efni. Mér
finnst að við þetta amfetamínflóð
núna hafi orðið viss viðhorfsbreyt-
ing til hassins. Nú fyrst eru menn til-
búnir að viðurkenna hvað kanna-
bisefnin eru varasöm. Mórallinn er
að breytast".
Síðustu kannanir sem gerðar
hafa verið á_ hassneyslu
unglinga sýna að umtals-
verður fjöldi unglinga neyt-
ir kannabisefna. í könnun sem gerð
var í sex framhaldsskóium á höfuð-
borgarsvæðinu kom í Ijós að 18%
ungmenna 16—17 ára höfðu reykt
kannabis og 26—27% nemenda á
aldrinum 18—20 ára. Samanburður
við kannanir sem gerðar voru 1980
er ekki fyllilega marktækur vegna
þess að sambærilegar tölur eru ekki
til, en að sögn Olafs Ólafssonar
landlæknis virðist aukningin ekki
hafa verið mikil á þessum þremur
árum en þó einhver. Ólafur sagði að
niðurstöður síðustu kannana sýndu,
að í þessum efnum væri oft veruleg-
ur munur milli skóla. Grunur léki
t.d. á að í sumum framhaldsskólum
reykti töluverður hópur nemenda
hass að staðaldri, varlega áætlað
10—15%.
„Það sem heilbrigðisyfirvöld eru
aðallega hugsandi yfir núna er að
meira en fjórðungur þeirra sem nú
leita til meðferðarstofnana vegna
vímuefnaneyslu koma vegna hass-
reykinga. Þetta eru á ýmsan hátt
erfiðari sjúklingar. Þeir eru yngri,
og láta verr að stjórn en þeir eldri.
Þeir þurfa lengri „afvötnunartíma"
vegna þess að virku efnin í hassinu,
kannabinoidarnir, eru lengur að
hverfa úr líkamanum en áfengið",
segir Ólafur.
„Við erum að ræða það núna
hvort ekki sé tímabært að koma
upp sérstakri deild fyrir þessa sjúkl-
inga.
Það sem við þurfum að gera, er að
kanna þessi mál til hlítar, til að gera
okkur grein fyrir vandamálinu. Á
næstunni verður byrjað að kanna
neyslu áfengis og annarra vímuefna
úti á landsbyggðinni og á næsta ári
munu heilbrigðisyfirvöld beita sér
fyrir víðtækum könnunum á
Reykjavíkursvæðinu. Áhugi sumra
skólamanna á þessu hefur því mið-
ur verið takmarkaður — við höfum
lítið heyrt frá skólayfirvöldum. Við
höfum óskað eftir samvinnu við þau
og vonumst eftir samvinnu.
• •
Oflug lögregla og toll-
gæsla og svo aukin
fræðsla er okkar besta
von. Fræðslan hefur
mikla þýðingu. Það sýnir sig í
Bandaríkjunum og í Svíþjóð þar
sem kannabisneysla hefur nú byrj-
að að dragast saman“, segir Ólafur
Ólafsson landlæknir.
„Allar varnir, öll fræðsla og allt
umtal er um áfengi", segir Þórarinn
Tyrfingsson læknir. „Áfengi er auð-
vitað langstærsta vandamálið en
kannabis er líka orðið vandamál.
Hér á landi er ríkjandi allt of mikil
fáfræði um kannabis. Á meðferðar-
stofnunum er nú þegar fyrir hendi
þó nokkur reynsla í meðferð kanna-
bisofneyslu og það hefur mikið ver-
ið gert í þessum málum þar. En það
vantar almenna fræðslu um þessi
mál. Menn verða að fara að snúa sér
að fyrirbyggjandi starfi hvað varðar
kannabis. Það, að vara ungmenni
við hættunni af áfenginu án þess að
vara við kannabisefnum jöfnum
höndum gengur ekki. Það er út í
hött“.

PRJÓNAGARN - ÚTSAUNIUR - SMYRNA
1
Wi
Parið á ströndinni
ásamt mörgum
ísaumsmyndum fyrir-
liggjandi
Sjón ersögu ríkari
Póstsendum daglega
Mikið úrval af
prjónagarni
j Tugir tegunda
' Hundruð lita
Með haustinu bendum við
sérstaklega á mohairgarn
fyrir grófa prjóna og
ullargarn

UflF - INGÓLFSSTRÆTM
■■ IGEGNTGAMLABfÚII. SÍM116764.
A

Jli HÚSGÖGN
Þegar þiö hafið lokið matarinnkaupum, er tilvalið að líta
við á efri hæðunum. Þar er alltaf eitthvað
nýtt og spennandi.
Hagstætt verð
Góðir greiðsluskilmálar
Opið
mánud. — miðvikud. kl. 9—18
fimmtud. kl. 9—20
föstud. kl. 9—22 __________________
laugardaga kl. 9—12 Hringbraut 121 Sími 10600
8 HELGARPÓSTURIf N