Helgarpósturinn - 30.08.1984, Blaðsíða 9

YFIRHEYRSLA
nafn. Geir Hallgrímsson fæddur: 16.12.1925 staða. Utanríkisráðherra mánaðarlaun: 76.274 kr.
HEIMILI: Dyngjuvegur 6f Reykjavík heimilishagir: Kvæntur Ernu Finnsdóttur; 4 börn
áhugamál: Þjóðmál í víðtækasta skilningi bifreið: Mercedes Benz 280 árg. 1979
Þurfum að taka meiri þátt
í störfum NATO
eftir Óla Tynes myndir Jim Smart
Ratsjárstöðvarnar sem hugsanlega verða reistar á Vestfjördum og Nordaustur-
landi eru þegar ordnar mikid deilumál. Vinstri menn hafa tekið afstöðu gegn
þeim, eins og vænta mátti, og það hefur verið ófriðlegt á fundum Framsóknar-
flokksins fyrir vestan. Helgarpósturinn fékk Geir Hallgrímsson utanríkisráð-
herra í yfirheyrslu, m.a. til að grafast fyrir um tiigang þessara stöðva.
— Er sanngjarnt að segja að þessi rík-
isstjórn standi fyrir meiri hernaðarupp-
byggingu en aðrar, um langt skeið?
„Eg tel ekki svo vera. Þær framkvæmdir
sem fara fram á vegum varnarliðsins eru
álíka að kostnaði og verið hefur síðustu ár-
in.“
— Stefnir þú að þátttöku íslendinga í
vörnum landsins?
„Eins og kom fram í skýrslu minni um
utanríkismál, til Alþingis, tel ég nauðsynlegt
að íslendingar geri sér grein fyrir því sjálfir
hvað er eðiilegt og nauðsynlegt að gera
landinu til varnar og til að tryggja öryggi
þess. í þeim tilgangi verðum við að taka
meiri þátt í störfum Atlantshafsbandalagsins
og fylgjast betur með athöfnum þess og áætl-
unum. Við þurfum að sjálfsögðu einnig að
fylgjast með störfum varnarliðsins og vita
hvað það hefur fyrir stafni.
— Hvert verður hlutverk ratsjárstöðv-
anna sem til athugunar er að reisa á
Vestfjörðum og Norðausturlandi?
„Hlutverkið hlýtur að vera að auðvelda
varnarliðinu það starf þess að fylgjast með
umferð í námunda við Isiand, og gera þeim
skiljanlegt sem hingað sækja að landið er
ekki öilum opið og varnarlaust. Það er líka
tilgangurinn með slíkum stöðvum að fylgjast
betur með umferð yfir landinu sjálfu og að
því leyti koma þær íslenskum flugsamgöng-
um að gagni og auðvelda flugumferðar-
stjórninni íslensku að inna af hendi flugum-
ferðarstjórn á norðanverðu Atlantshafi.
Það er ekki alveg jafn víst hve miklu hlut-
verki slíkar stöðvar geta gegnt í þágu Land-
helgisgæslunnar varðandi umferð skipa um-
hverfis landið, en þó standa vonir til að með
bættum tækjakosti geti hún haft gagn af
þeim.“
— Uppsetning þeirra yrði þó fyrst og
fremst í sambandi við varnir landsins?
„Það er ljóst að eins og nú standa sakir
geta ókunnar fiugvélar komist að og jafnvel
yfir landið án þess að eftir þeim sé tekið. Það
er vegna þess að ratsjárstöðvarnar á Reykja-
nesi og í Hornafirði draga ekki nógu langt,
og AWACS ratsjárflugvél varnarliðsins get-
ur ekki verið á lofti 24 tíma á sólarhring né
heldur alltaí vegna veðurs. Þá er þess að
geta að flug Sovétmanna að landinu, sem
fylgst hefur verið með.hefur tvöfaldast síð-
ustu 7 árin.“
— Er ísland orðið aðili að herskárri
stefnu Bandaríkjanna í vígbúnaðarmál-
um?
„Ég tel ekki að stefna Bandaríkjanna í víg-
búnaðarmálum sé herská. Ég tel að stefna
Bandaríkjanna sé í samræmi við stefnu At-
lantshafsbandalagsins. Á leiðtogafundum og
utanríkisráðherrafundum bandalagsins hef-
ur verið lögð áhersla á að bandalagsríkin
hafi yfir að ráða þeim lágmarks varnarvið-
búnaði sem nauðsynlegur sé til að gæta ör-
yggis aðildarríkjanna, hvers og eins og allra
í heild. Um leið hefur Atlantshafsbandalagið
lagt áherslu á að afvopnunarviðræður ættu
sér stað. Það er sérstaklega tekið fram að
bandalagið viðurkennir rétt Sovétríkjanna
eða Varsjárbandalagsríkjanna til að tryggja
öryggi sitt, aiveg eins og bandalagsríkin
gera sjálf."
— Hefur þú áhyggjur af andstödu
manna á Vestfjöröum gegn ratsjárstöðv-
unum?
„Ég tel þessa afstöðu á misskilningi
byggða, neina hún sé í raun og veru byggð
á því að menn vilji ekki að fylgst sé með um-
ferð í kringum landið. Ef menn láta sig ör-
yggi landsins engu máli skipta er andstaða
gegn ratsjárstöðvum eðlileg. En vilji menn
fylgjast með umferð í námunda við landið.en
það tel ég sjálfsagt, þá er hér um eðlilegar
framkvæmdir að ræða. Hér er þá skoðana-
munur tii staðar sem verður að útkljá með
lýðræðislegum hætti."
— Því hefur verid haldið fram aö rat-
sjárstöövarnar og allur viðbúnaður
varnarliðsins hér auki hættuna frekar
en bægja henni frá.
„Ég fullyrði að engar framkvæmdir í þágu
varna og öryggis íslands, á vegum varnar-
iiðsins eða Atlantshafsbandalagsins, eru
með þeim hætti að öðrum þjóðum, sem með
friði fara, stafi hætta af. Allar slíkar fram-
kvæmdir eru háðar leyfi íslenskra stjórn-
valda. Það er hættulegur leikur þegar svo-
kallaðir herstöðvaandstæðingar eru að telja
fóiki trú um, jafnt erlendis sem innaniands,
að ástæða sé fyrir t.d. Sovétríkin að telja sér
stafa hættu af Islandi. Með því er aðeins ver-
ið að reyna að gera ísland að skotmarki í
hugum þeirra."
— Snúum okkur aðeins að ööru; hefur
þér mistekist í Rainbow Navigation mál-
inu?
„Það er ekki komin nein lausn á málið enn
sem komið er. Það hefur verið boðað að á
næstunni muni berast svar frá Shultz, utan-
ríkisráðherra Bandaríkjanna, og ekkert
hægt að segja um úrsiit fyrr en eftir það.“
— Hefur þetta verið sett þannig fram,
af hálfu íslenskra stjórnvalda, að fram-
kvæmdir t.d. á Keflavíkurflugvelli og í
sambandi við ratsjárstöðvarnar verði
háðar lausn málsins okkur í hag?
„Við stöndum nú ekki í neinum hrossa-
kaupum. En við höfum sagt það skýrt og
skorinort að við ætlumst til þess að fá viðun-
andi lausn á þessu máli. Bandaríkjamönnum
er vel kunnugt um þá áherslu sem við leggj-
um á þetta. Ef ágreiningur kemur upp í sam-
skiptum þjóða verður að leita eftir sam-
komulagi. Sá samkomulagsgrundvöllur sem
við ieggjum áherslu á er að samkeppni verði
á jafnréttisgrundvelii, á flutningum fyrir
varnarliðið."
— Ef við lítum okkur nær þá hafa verið
sendar óvenju harðorðar orðsendingar
vegna Jan Mayen málsins; hefur norræn
samvinna beðið hnekki vegna þessa
máls?
„Það er auðvitað slæmt ef ekki er hægt að
komast að samkomulagi um loðnuveiðar á
svæðinu milli Jan Mayen og Grænlands. Það
má alltaf búast við því, jafnvel milii vinsam-
legra þjóða, að sitt sýnist hverjum og leysa
þurfi ágreiningsmál með úrskurði. Það var
talið spor til efiingar norrænni samvinnu
þegar við ísiendingar undirrituðum samning
milli Norðurlanda um að þau skuli leggja
ágreiningsmál stn í gerðardóm. Sá samning-
ur var undirritaður á Alþingishátíðinni 1930.
Ég tel það útaf fyrir sig ekki hnekki fyrir nor-
ræna samvinnu að ágreiningsmál fari í gerð,
þótt skemmtilegra væri að geta náð sam-
komuiagi, sem líka sparaði tíma og pen-
inga.“
— Nú standa yfir viðræður við Fram-
sóknarflokkinn um nýjan verkefnalista.
Hvar heldur þú að helst skerist í odda?
„Ég er nú þannig skapi farinn að ég vil
heldur leggja áherslu á þaö sem unnt er að
ná samkomulagi um, en að vera að veita því
upp fyrirfram sem gæti orðið ágreiningsmál.
Meðan annað kemur ekki í Ijós vil ég ætla að
við getum náð samkomulagi í höfuðþáttum
stjórnarsamstarfsins og ég vil í það minnsta
ekki gefa samstarfsflokknum ástæðu til að
efna til ágreinings fyrirfram."
— Steingrímur Hermannsson hefur
sagt að hann teldi heppilegt að Þor-
s teinnPálsson tæki sæti í rí kisstjórninni;
ert þú sama sinnis?
— Ég tel hvert það sæti sem Þorsteinn
Pálsson skipar vel setið. í þessum efnum tel
ég það vera undir hans ákvörðun komið,
sem formanns Sjálfstæðisflokksins, hvar
hann haslar sér völl.“
— Sú túlkun hefur heyrst að ef Þor-
steinn taki ekki sæti í ríkisstjórninni sé
það til marks um að Sjálfstæðisflokkur-
inn leggi ekki mikla áherslu á þessa
stjórn. Er það rétt?
„Nei, ég tel það ekki vera. Eftir að Þor-
steinn tók við formennsku í Sjálfstæðis-
flokknum hefur hann sýnt að honum er annt
um að þessari ríkisstjórn farnist vel. Hann
hefur verið mikill stuðningur, okkur sem
störfum í ríkisstjórninni fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn."
— Ertu ánægður með frammistöðu
ríkisstjórnarinnar til þessa?
„í höfuðþáttum er ég það. Ég tel ríkis-
stjórnina hafa náð veruiegum árangri og í
því sambandi nægir að benda á verðbólguna
sem komin er úr 130—-180 prósentum niður
í um 15, svo ekki sé meira fullyrt.
Ég tel þó að enn séu erfiðir tímar framund-
an og að ríkisstjórnin og stuðningsflokkar
hennar og raunar alþjóð verði að taka hönd-
um saman til að staðfesta þennan árangur
og tryggja hann til frambúðar.
Það má ekki glata þessum árangri og fara
aftur í farveg óðaverðbóigu, við íslendingar
ættum að vera saddir reynslu af því. Á hitt
vil ég einnig leggja áherslu, að við þurfum
vissulega að huga að ýmsu sem miður hefur
farið og bæta þar um.
Til þess eru einmitt þær viðræður sem nú
standa yfir milli stjórnarflokkanna. Þær eru
haldnar til að hægt sé að gera sér fulla grein
fyrir ástandinu, marka stefnuna og koma sér
saman um úrlausnir sem tryggja þann
árangur sem þegar hefur náðst og bæta úr
því sem miður liefur.farið."