Helgarpósturinn - 04.10.1984, Blaðsíða 27

Er meiri sannleikur
í tárum en hlátri?
- svo spurði Noél Coward, höfundur verksins
sem L A. frumsýnir eftir viku
„Þetta er ekki farsi, en altént
f jörugt verk. Coward sjálfur — höf-
undurinn — gaf þessu stykki sína
lýsinguna „Intimate comedy“, sem
við getum þýtt með orðunum „ná-
inn gaman!eikur“ og ég vil leyfa
mér að bæta við, með ástina að
ívafi."
— Nú hvemig þá?
„Tja sjáðu, leikritið fjallar um
fráskilin hjón sem hittast af ein-
skærri tilviljun fimm árum eftir
skilnað og em þá á brauðkaups-
ferð á hóteli í Frakklandi, hvort
með sinn nýja maka. Skilurðu?"
Ég sannfærði Signýju Pálsdóttur
leikhússtjóra Akureyringa um það,
en hér að ofan segir hún svolítið af
leikritinu sem fær það hlutverk að
hefja ellefta starfsár LA. sem at-
vinnuleikhúss. — Og hvað heitir
verkið Signý, í þinni þýðingu og Jill
Brooke Arnason leikstjóra?
„Einkalíf."
Það er varla hægt að þýða nafn-
giftina réttar, því enska og upp-
runalega heitið á verkinu er
„Private Lives". Nú, skrifari stykk-
isins var, að sögn Signýjar, ansi
sérstakur kall á breska vísu, en
hann er Iátinn fyrir rúmum áratug.
„Pródúktívur með afbrigðum,"
hefur Signý að segja um kappann
og svo segir hún mér sögu hans ...
Noél Coward var mjög fjölhæfur
listamaður. Hæfileikar hans nýtt-
ust glæsilega á löngum og árang-
ursríkum starfsferli sem öðrum
virtist fyrirhafnarlaus. Af ótrúlegu
framlagi hans til lista má nefna
tuttugu og sjö leikrit, tvöhundruð
áttatíu og einn söngtexta, einkum
slagara og leikhúslög, fimm smá-
sagnasöfn, fjögur kvikmyndahand-
rit, sjálfsævisögu í tveimur bind-
um, skáldsögur og þar að auki
óteljandi uppfærslur á leikverkum
sem leikstjóri og/eða leikari, en
fyrir tvennt það síðastíiefnda varð
hann heimsfrægur. Á efri árum
blómstraði hann svo sem
skemmtikraftur í Las Vegas og í
sjónvarpi.
Hann fæddist í Teddington við
Thames-ána níu dögum fyrir jól,
eða þann sextánda desember árið
1899 og því nefndi móðir hans
hann Noél sem er franska orðið
yfir jól. Tíu ára gamall kom hann
fyrst fram í atvinnuleikhúsi sem
kræklingaprinsinn í „The Gold
Fish“ í Lundúnum og vann síðan
stöðugt í leikhúsi þar til hann gekk
í breska herinn 1918. Væg berkla-
sótt kom í veg fyrir langan starfs-
feril á þeim vettvangi og sneri hann
þá aftur til leikhúsheimsins, og nú
jöfnum höndum sem leikritahöf-
undur, leikstjóri og leikari.
Hann sló fyrst í gegn sem leikari
þegar hann kom fram í eigin leikriti
„The Vortex" í London árið 1924
og árið eftir í New York. Það ár,
1925, voru fimm leikrit — revíur—
á sviði eftir hann í Lundúnum. Þar
á meðal „Hay Fever", „Fallen
Angels" og „One with the Dance“.
Þar með var hann búinn að slá í
gegn, en lét þó hvergi deigan síga,
því áfram sendi hann frá sér hvert
vinsældaverkið af öðru, eins og
„This Year of Grace" árið 1928,
„Bitter Sweet“ 1929, „Private
Lives" 1930 þar sem hann og Ger-
trude Lawrence léku stjömuhlut-
verkin, „Cavalcade" árið 1931,
„This Sign for Living" 1932, „To-
night at 8.30“ 1935, ,31ithe Spirit"
árið 1941, á íslandi þekkt undir
nafninu ,ýErsladraugurinn“, en
þetta verk Coward sló sýningarmet
í Bretlandi á sínum tíma með
hvorki fleiri né færri en 1997 sýn-
ingum. Enn má nefna „Present
Laughter" og „This Happy Breed",
samin 1941, ,Nude with Violin"
árið 1956, ,3ail Away“ 1961 og
„Suite in three Keys“ skrifað árið
1966.
Noél Coward, sem lést í mars
1973 og náði þannig naumu hálf-
áttræðu, var þekktur fyrir að njóta
lífsins og hafa einnegin hæfileika
til að skemmta öðrum. Hann var
geysilegur lífsnautnamaður, en
varðist ásökunum um léttúð með
því að spyrja: „Hver getur raun-
verulega sagt að það sé meiri sann-
leikur fólginn í tárum en hlátri?"
Hann var sleginn til riddara af
Noél Coward
1899-1973. Myndin
vartekin af honum
árið 1930 þegar
hann samdi leikritið
„Einkalíf".
Elísabetu drottningu fyrir leikhús-
störf árið 1970, og fór það fyrir
brjóstið á mörgum breskum
sjentilmanninum, en Coward fór
ekki leynt með það að hann var
meira hneigður fyrir eigið kyn en
hitt . . .
„Private Lives er eitt vinsælasta
leikrit Cowards,“ segir Signý Páls-
dóttir og bendir á hvar hann reit
stykkið og við hvaða aðstæður:
„Hann lá veikur í flensu á hótel-
herbergi í Shanghai og kláraði
verkið þar á fjórum dögum."
Af ýmsum frægum mönnum sem
leikið hafa í þessu verki kallsins má
nefna, auk hans sjálfs og fyrr-
greindrar Gertrude Lawrence, Sir
Lawrence Olivier og Maggie Smith,
og nú síðast á Broadway fyrir
tveimur misserum skötuhjúin
Elisabeth Taylor og Richard
Burton, en þetta var einungis ann-
að tveggja gamanleikverka sem
hann lék í um ævina og jafnframt
hans síðasta á sviði.
Með hlutverk verksins norðan
heiða fara hinsvegar Sunna Borg,
Gestur E. Jónasson, Guðlaug María
Bjarnadóttir og Theodór Júlíus-
son. Leikstýringu annast Jill
Brooke Árnason, búninga Una
Collins og lýsingu Alfreð Alfreðs-
son.
„Einkalíf" verður frumsýnt í
gamla Samkomuhúsinu annan
föstudag. -SER.
KVIKMYNDIR
Sex daga á landi, œvi í sjó
Splash
Leikstjóri: Ron Howard
Aðalhluverk TomHanks, DarylHannah
Amerísk —1984
í kringum ísland munu hafmeyjar helst
hafa sést í nágrenni Grímseyjar og ber lýs-
ingum á þessum sæbúum saman við hug-
myndir farmanna og sjósóknara annarra
þjóða: þetta eru ljóshærðar, trygglyndar
stúlkur,- hálfar í mannsmynd, hálfar fiskur. í
Splash er sú ævagamla saga um ástir haf-
meyjar og manns í Iandi notuð í gamansöm-
um tilgangi; Alan er venjulegur sölumaður
og hefur fátt til brunns að bera — á unga
aldri datt hann fyrir borð á ferjunni útá
Cape Cod og hitti þá Iitla hafmeyju á sínu
reki. Æ síðan hefur hann reynt að gleyma
þessu atviki, afgreitt það sem hugarburð, en
hún hefur ekki gleymt þessum óhrjálega
ávaxtasala frá New York. Og þegar atvikin
haga því þannig að þau hittast aftur á fom-
um slóðum, ákveður hafrrieyjan að ganga á
land og hafa upp á pilti, dvelja með honum í
sex daga, en samkvæmt fomum sið hafbúa
getur það gengið, þegar þessi erfiðu tilfelli
koma upp í tilfinningalífi hafbúa, sex daga á
landi og svo er aftur snúið eða dvölin fram-
lengd á þurru landi alla ævina.
Þessi mynd er hin prýðilegasta afþreying,
það blandast í henni létt kómik saman við
eltingarleikinn sígilda og ástarvellu með
Beysnir á beisnum
Laugarásbíá
Skriðdrekinn — The Tank
Leikstjóri: Marvin J. Chomsky
Leikendur: James Garnero. fl.
Amerísk -1983
Tengsl kvikmyndaiðBaðar Ameríku við
herinn em okkur dauðíegum verum hér á
skeriuu ókunn, en mikið er sjálfbirgingsleg
aðdáun Ameríkanans á hermaskínu sinni
leiðinleg til lengda^. Ein^ogvið mábúastþá
hefja herkvikmyndir einstaklinginn til skýj-
anna, oftast þann sem sker sig á einhvem
hátt úr einlitri hjörð soldátanna eða brýst
undan heraganum, en reynist svo hinn
traustasti hermaður þegar á reynir, snjall
og ráðagóður bardagamaður sem elskar
föðurlandið og fánann. Þessi laumuáróður
fyrir atvinnumannaher Kanans er kátbros-
leg tilraun til að hressa upp á álit hers sem
er allsstaðar til vandræða hvar sem honum
er troðið niður á jarðarkringlunni, því alls-
staðar er hann til óþurftar og hefur alls kyns
mgl í för með sér.
Zack er kominn vel á aldur og hefur alið
aldur sinn í hemum. Hann ferðast milli
beisa með konu sinni og ungum syni og
kemur skikk á liðið með harðri þjálfun, en
góðmenni er hann þótt yfirborðið sé hrjúft.
kurteislegum tilvísunum tíl fjömgs samlífs
þessa pars. Það má helst finna myndinni til
foráttu hvað hún er lengi stefnulaus, hand-
ritið býður uppá marga stíla, mörg efnis-
svið. Það vekur óskipta kátínu þegar haf-
meyjan gengur á land og hún í sakleysi sínu
gleypir hinn stóra heim á einum degi, lærir
málið og dáir ýmislegt sem okkur þykir
fjarska kunnuglegt og hversdagslegt; um-
ferðarljós, tónlist og sjónvarpsmenning-
una. Þetta tema um sakleysið er hinsvegar
illa nýtt þegar á líður söguna og hafmeyjan
er fangi orðin hjá miskunnarlausum vís-
indamönnum.
Auðvitað er stúlkukindin sem leikur haf-
meyna hin hiíggulegasta pía, eins og rit-
Þegar hann svo lendir upp á kant við losta-
sjúkan lögreglustjóra í einni rottuholunni í
Georgíu, þá fer allt í bál og brand. Zack er
betur settur en aðrir sem komast í kast við
lögin því hann á prívatskriðdreka — gaml-
an Sherman sem reynist vel þegar á reynir.
James Garner leikur Zack. Kallgreyið hef-
ur alltaf fengið slæmar rullur og viðurkenn-
ir það. Langur starísaldur í sjónvarpsþátt-
um setur sitt mark á góða drengi, jafnvel þó
þeir hafi fallegt bros og reblikku eins og
Cary Grant. James Garner var samt fínn í
Rockford Files sem var síðasta serían hans
og mætti einhver fara að bjóða okkur hana.
eftir Pál Björgvin Björgvinsson
stjómarfulltrúinn sagði, fönguleg og kemur
textanum sínum þokkalega til skila. Alan
hefur sýnu fyndnari texta en er hálfvelgju-
lega leikinn ctf Tom Hctnks; rullan er tvíklof-
in, hann á bæði að vera venjulegur ástfang-
inn aulabárður og með hetjus 'r> og veldur
því ekki svo bragð sé að. Bróðir hans, fitu-
bolla og bulla, er miklu ljósari persóna og
samkvæm sjálfri sér, fær líka margar góðæ
línur og Eugene Levy klúðrar fæstum
þeirra.
Myndin er öll sniðin fyrir fjölskylduna
amerísku, fyndin og fjörug, hangir rétt í
meðallagi verklega séð, en á fullt erindi
hingað á tjaldið sem afþreying.
Handritið er illa skrifað, ófyndið í samtöl-
um og tílsvörum, hugmyndimar til upp-
byggingar spennu og átökum þreyttar og
margnotaðar. Og þegar eltingarleikurinn
hefst og skriðdrekinn fer að maska bæði
bíla og hús til að svala árásarþörf okkar
áhorfenda, þá læðist að manni sú hugsun
að allt hafi þetta sést áður. Og svo fer parið
á bekknum fyrir aftan mann að tala um það
hátt og reikna myndina út allt til enda. Og
þá þakkar maður drottni sínum fyrir að
fastagestir bíóanna em fólk sem veit að
myndir sem þessi em drasl, þótt það kunni
að sækja Laugarásbíó til að kíkja á hana.