Helgarpósturinn - 14.11.1985, Blaðsíða 15

- FRIÐRIK
PÁLSSON
NÝRÁÐINN
FORSTJÓRISH
í HP-VIÐTALI
Það væri ofsögum sagt að asnar skiptu megin máli í lífi Friðriks Pálsson-
ar, en eigi að síður; hvar sem er í veröldinni vindur hann sér gjarnan inn
í báð og biður um asna. Sums staðar verður afgreiðslufólk dálítið hvumsa,
en lœtur samt sem ekkert sé; það eigi aftur á móti t.d. hesta og dregur fram
úr hillum alls kyns dýr úr gleri eða öðru efni. En asni skal það vera. Engin
önnur skepna sómir sér í hundrað asna safninu heima á Vesturbrún. Þar
hitti ég þennan snaggaralega Húnvetning, og þegar ég hef afþakkað boð
hans um að baka handa mér vöfflu, tyllum við okkur að viðtalssið.
Úr vöfflu í fisk; ég œtla að byrja á því að spyrja nýráðinn forstjóra SH um
kynni hans af fiskveiðum og söltum sjó.
„Engin," svarar hann að bragði.
— Og skammast þín ekki minnstu vitund fyrir
þaö?
„Alls ekki. Þetta hefur ekki háð mér nokkurn
skapaðan hlut. Þegar ég byrjaði hjá SÍF lagði ég
mikið á mig til að læra allt um fisk, sem kannski
varð yfirborðsþekking, en áður hugsaði ég ekk-
ert um fisk. Ég hef aldrei farið á sjó í alvöru bát
eða skipi. Mér hefur stundum dottið í hug að það
gæti verið fróðlegt að fara einn túr, en ekki gert
þao, kannski vegna þess að mér hefur þótt ein-
hver yfirborðsblær á því.“
— En boröar fisk?
„Ég er alger fiskæta."
— Ein valdamesta staöa landsins, segja sumir
þegar minnst er á forstjórastól SH. Hvaö finnst
þér um oröalagiö?
„Mér finnst það innantómt. En það hefur æxl-
ast þannig að ég hef fengið góð tækifæri. Ég var
rétt þrítugur þegar ég varð framkvæmdastjóri
SIF og mat það traust mjög mikils. Nokkrir
stjórnarmenn sögðu hreinlega við mig að þeir
væru að gefa mér stórt tækifæri að takast á við
þetta starf, ekki eldri en ég var. Það gaf mér þá
hvatningu sem ég þurfti í upphafi, og ég ákvað
að leggja mig allan fram. Eg býst við að þessi
nýja staða mín sé rökrétt framhald, en í hringið-
unni hugsar maður lítið um hvað leiðir af öðru
í þessu sambandi. En það tók mig langan tíma
að gera upp hug minn."
— Af hverju ertu þá aö skipta um stól?
„Aðalástæðan er sú að éy held að það sé hollt
fyrir mig, já og gott fyrir SIF; gott að fá nýtt blóð
og nýjar hugmyndir. Ég er samt ekki að segja að
ég sé staðnaður. En ég er búinn að vera þarna
í 12 ár, sem er að líkindum þriðjungur af starfs-
ævi minni — og hitt starfið er spennandi. En ég
er ekkert sannfærður um að ég sé að fara í
skemmtilegra starf.“
— Þannig að þú hefur ekki stefnt aö þessu
Ijóst eöa leynt?
„Það hef ég alls ekki gert. í einni af fyrstu ut-
anlandsferðunum fyrir SÍF spurði mig einn um-
boðsmanna okkar hvort þetta væri stökkpallur
hjá mér í SH. Ég mótmælti því harðlega þá, og
leiddi ekki hugann að þessu fyrr en starfið var
nefnt við mig. Og ákvörðunin var síður en svo
sjálfgefin, eins og margir myndu kannski halda.“
— Sáttur viö störf þín hjá SÍF?
„Ég dæmi um það af viðbrögðum annarra, og
ég skal vera hreinskilinn; viðbrögðin hafa verið
góð, og það fær mig til að trúa að mér hafi geng-
ið sæmilega."
Sé sjálfan mig ekki
i ooru Ijosi
— Uppruni, Friörik?
„Ég kem norðan úr Húnavatnssýslu, frá Bjargi
í Miðfirði, — sennilega ekki kominn í beinan
karllegg frá Gretti, þó það sé náttúrlega ósannað
mál. Þar ólst ég upp hjá foreldrum mínum og sex
systkinum, þar af fjórum eldri systrum. Þú getur
ímyndað þér hvernig það er.“
— Nei!
„Og lenda svo í því að búa með formanni Jafn-
réttisráðs?"
— Sem er konan þín, Ólöf Pétursdóttir dóm-
ari. Ertu nokkuö kúgaöur á heimili?
„Nei, hér er algjört jafnrétti."
— Aftur á bak í tímann; tókstu þátt í sveitalíf-
inu af hug og hjarta?
„Já, ég býst við bví, en ég held það hafi aldrei
komið upp í huga minn að verða bóndi. Ég lá í
bókum og las aðallega bækurnar um Beverley
Grey sem systur mínar áttu og ritsöfnin heima;
íslendingasögurnar, Jón Trausta og Guðmund
Friðjónsson og Ármann Kr. Einarsson. Basil
fursta fékk ég að kíkja í hjá strák sem var í sveit.
Þessi rit voru undirstaða minnar menntunar."
— Sem varö?
„Ég man ekki betur en ég hafi samtals verið
þrjár til fimm vikur í barnaskóla, áður en ég lauk
fullnaðarprófi. Það kom til af því að ég var mikið
mömmubarn og heimakær, og gat ekki hugsað
mér að fara í burtu. Að öðru leyti kenndu pabbi
og mamma mér heima, og ég læri t.d. biblíusög-
urnar þannig að ég gat farið með þær utanbókar
og afturábak. En svo lá leiðin í Reykjaskóla og
þaðan í Verslunarskólann. Þar tók ég stúdents-
próf og fór síðan í viðskiptadeild."
— Er ekki ógurlega langt á milli þessa sveita-
stráks og 38 ára gamals forstjóra SH?
„Ég held það sé í rauninni mikið styttra en
maður gerir sér grein fyrir. Ég sé sjálfan mig
ekki í öðru ljósi en þegar ég var þar.“
Nú þagnar Friðrik andartak en heldur áfram:
„Ég er mikil félagsvera. Mér þykir gaman að
deila hlutum með öðrum. Ég á hlut í tveimur
flugvélum, ég á bát með félögum mínum og svo
keyptum við nokkur saman jörð austur í sveit-
um í fyrra, og þar hef ég bókstaflega gengið í
barndóm aftur. Ég vil helst vera fyrir austan öll-
um stundum. Þar hef ég fengið útrás fyrir þann
búskaparáhuga sem ég hefði sennilega átt að
hafa fyrir 30 árum.“
Að ná mér í meirapróf
og læra að fljúga
— Lífiö breyttist á verslunarskólaárunum,
ekki satt?Mér skilst þú hafir verið áfullu í félags-
lífinu?
„Lífið breyttist geysilega mikið. Ég er sann-
færður um að þátttaka í félagslífi í skólum hefur
meira að segja en menn átta sig á, fyrr en þeir
eru miklu lengra komnir í lífinu. Ég kom inn í
fyrsta bekk algjör sveitagaur og hræðilega feim-
inn, en áður en ég vissi af var búið að draga mig
inn í félagslífið. í öðrum bekk lenti ég í framboði
fyrir það sem kallað var ritari, og gekk svo upp
árið á eftir í harðri kosningu og varð formaður
skólafélagsins. Ég var á bólakafi í félagslífi í
gegnum allan skólann."
— Hvaö varstu annars aö hugsa á þessum ár-
um?
„Ég held ég hafi hugsað þá eins og alla tíð; til-
tölulega praktískt. Mér finnst það einkenni á
þeim sem alast upp úti á landi. En hvað ég var
að hugsa? Ég hugsaði um að ég yrði að ná mér
í meirapróf, af því að mér leiddist að vita að til
voru bílar sem ég mátti ekki keyra. Stuttu eftir
það fór ég að velta því fyrir mér að ég þyrfti
endilega að læra að fljúga líka. Það fór í taugarn-
ar á mér til að væru verkfæri sem hægt var að
fljúga, en ég hefði ekki réttindi til þess.“
— Ævintýramaöur?
„Ég hef gaman af að prófa allt mögulegt. Ég
get sagt þér, að einu dagarnir sem mér finnast
slæmir, eru þeir sem ekkert sérstakt kemur upp
á.“
— Áhugamálin eru í samrœmi viö þaö eöa
hvaö?
„Flugið tekur nú mest hug minn sem stendur
og svo búskapurinn í Hvolshreppi."
— En báturinn t.d.?
„Ég keypti hann í bríaríi ásamt fleirum og við
vorum aðallega á skaki úti á flóa. Það gekk illa
að finna nafn á þennan bát. Engar hugmyndir á
lofti nema Blíðfari og annað í þeim dúr. Ég kall-
aði bátinn Snúð og það festist við hann, og þykir
mjög óvirðulegt. I sumar bilaði hjá okkur mótor
úti á miðjum flóa. Við urðum að kalla á hjálp og
láta draga okkur í land. En við hugsuðum lengi
um það áður hvort við ættum ekki heldur að
láta fyrirberast, til þess að þurfa ekki að kalla
nafnið upp, og vonast til að okkur ræki frekar að
landi en út á haf. Fyrir rest kölluðum við þó á
björgunarsveit undir kallmerkinu Snúður, sem
er ekkert mjög traustvekjandi við þessar að-
stæður."
— Friörik, er eitthvaö til í því að maöur geti
hitt á þig í ófœrö á vetrum aö bisa viö aö draga
fasta ökumenn úr snjósköflum?
Nú kímir hann. ..
„Ég veit ekki hvort ég má segja frá því, orð-
inn þetta gamall, en ég geri þetta sannarlega. Ef
það er kominn einhver snjór sem heitir, þá set ég
fjórar keðjur á jeppann og fer af stað. Það eru
mínar ær og kýr."
— Átt sumsé jeppa?
„Ég hef alltaf átt jeppa að undanskildu einu ári
sem ég átti fólksbíl og hálfeyðilagði hann yfir
veturinn; hann þoldi ekki átökin."
Ég hljóp í skarðið
— / fullri hreinskUni; sumir kynnu að segja
sem svo aöþú heföir gifst inn í góöa œtt. Tengda-
faöir þinn var Pétur Benediktsson fyrrum lands-
bankastjóri, bróöir Bjarna Benediktssonar.
„Vissulega er það gott fólk.“
— Haföi þaö áhrif á þinn farveg?
„Ég fullyrði að svo er ekki. Með því er ég síður
en svo að slá rýrð á ættina, eða að segja að það
geti ekki haft áhrif á íslandi að tengjast ákveðn-
um ættum. Ég hef bara ekki spekúlerað í því eða
haft á því skoðun. í mínu tilfelli er málið afskap-
lega einfalt; Magnús Gunnarsson skólafélagi
minn fékk mig nauðugan viljugan í starfið hjá
SÍF, þar sem ég hef unnið alla tíð síðan...“
— .. .bíddu viö?
„Það er í rauninni fyndin saga á bak við þetta
allt; Magnús hafði verið skrifstofustjóri hjá SÍF í
rúmt ár, og var í miðju kafi að ljúka við tölvu-
væðingu á birgðabókhaldi og öðrum slíkum
hlutum, þegar honum bauðst annað starf. Hann
dró mig beint út úr skóla að taka við af sér, og
ég féllst á að vera þarna í átta eða níu mánuði.
Við Ólöf höfðum alltaf ætlað okkur í framhalds-
nám þegar hún lyki lögfræðinni. Reyndin varð
sú að ég sat þarna í 12 ár og nú er hann að taka
við af mér. Það má eiginlega segja að ég hafi
hlaupið í skarðið fyrir hann í 12 ár. Ég býst við
að þetta sé einhver lengsta staðgengilsstaða
sem menn vita um hér á landi!"
— Mistök framkvœmdastjóra SÍF eöa for-
stjóra SH gœtu haft alvarlegar afleiðingar. Ertu
meövitaöur um þessa ábyrgö? Kvíöinn?
„Nei, ég vil ekki segja að ég sé kvíðinn, og ég
held að ég eigi ekki erfitt með að taka ákvarð-
anir. Vissulega finn ég fyrir ábyrgð, sér í lagi þeg-
ar við gerum þessa stærri sölusamninga, og geri
mér fyllilega grein fyrir að við erum að fást við
stórar tölur sem skipta alla þjóðina máli. En ég
hugsa þá stundum að ef ég væri ekki að þessu,
þá væri þar einhver annar, og myndi ég treysta
honum betur til þess en sjálfum mér? — Ef svarið
er vafasamt, af hverju skyldi ég þá hafa áhyggj-
ur? Mér finnst þægilegt og hef það nánast fyrir
grinsipp að bera ákvarðanir undir fleiri menn.
Ég fæ ekkert sérstakt út úr því að taka ákvarðan-
ir einn. Mér finnst það yfirleitt heldur heimsku-
legt að taka mikilvægar ákvarðanir einn ef ég
get borið þær undir aðra sem ég met þess virði."
— Hefurðu átt ráögjafa?
„Að undanskildum formanni Jafnréttisráðs?"
— Já.
„í mínu persónulega lífi hef ég átt ráðgjafa
sem ég leita til ef á ríður sem er Jóhannes Nor-
dal. Hann er gamall fjölskylduvinur og einstak-
lega gott að leita til hans.“
Vil hafa líf og fjör í
kringum mig
— Félagsvera segiröu um sjálfan þig?
„Já, ég er óskaplega mikil félagsvera. Mér
hundleiðist einum, og ég get lítið verið einn.
Mér líkar hópvinna best og ef konan mín er á
ferðalögum kem ég aðeins heim að sofa, en
plaga vini mína að öðru leyti.“
— Þá er sjálfsagt eitthvaö til í því aö þú hafir
eflt félagslífiö í SÍF, og m.a. efnt til hópferöar
saltfiskframleiöenda aö sýna þeim framan í er-
lenda kaupendur sina?
„Já, já, það er mikið til í því. Við efndum til
tveggja stórra hópferða til Spánar og Portúgals
og Grikklands og Ítalíu. Þar að auki komum við
því á fyrir nokkrum árum að halda veglega
dansleiki eftir aðalfundi og þeir eru með stærstu
böllum sem hér eru haldin; afar skemmtileg og
yfirleitt heimatilbúin skemmtiatriði í bland,
söngur, grín og gleði. Ég vil helst hafa líf og fjör
í kringum mig, þetta er partur af því.“
— Maöur heföi haldiö að í svona starfi breytt-
ust menn fljótt í kerfiskarla, og lítið rúm vœri
fyrir húmor og manneskjulegheit?
„Það er mikið rúm fyrir hvorutveggja. Starfið
í SIF hefur boðið upp á mikil mannleg samskipti.
Ég loka mig sjaldan inni til að vinna að ákveðn-
um verkefnum; starfið byggist á heimsóknum,
fundum og ferðalögum og gerir það skemmti-
legra."
— Hefuröu ekkert breyst?
„Ég veit það ekki. Mér finnst ég ekkert hafa
breyst."
Aftur hugsar Friðrik sig andartak um, hag-
ræðir sér í stólnum og segir svo: „Ég hef ein-
stöku sinnum í þessu starfi fengið um það
ábendingar frá mér eldri mönnum að ég þurfi að
taka sjálfan mig alvarlegar en ég geri. Mér finnst
gaman að gantast nánast hvenær sem er, þó ég
haldi mér í skefjum þegar alvarlegir hlutir eru á
ferðinni. Ég hef alltaf stjórnað þessum knöllum
eftir aðalfundinn og sjálfsagt reynt að vera ekki
mjög leiðinlegur ef ég hef getað. Mér er það
minnisstætt að ég fékk athugasemdir frá tveim-
ur mönnum á fyrsta aðalfundi eftir að ég varð
framkvæmdastjóri; að þó ég hefði getað gert
þetta á meðan ég var skrifstofustjóri, hæfði það
ekki beinlínis að framkvæmdastjórinn væri
með svona gamanmál uppi á sviði fyrir framan
5 hundruð manns, og aðrir ættu að sjá um að
vera svona hirðfífl, eða hvað ætti að kalla það.
— í hreinskilni sagt þarf ég stundum að taka mig
saman í andlitinu til að finnast ég nógu alvöru-
gefinn. — Nei, það kæmi mér á óvart ef ég hefði
breyst eitthvað."
— Vœri ekki vont aö þurfa að fórna hluta af
sjálfum sér fyrir starfiö?
„Ég held ég myndi aldrei gera það, vegna þess
að maður verður að lofa sínum eigin persónu-
leika að lifa. Ég held mér ynnist starfið erfiðar
ef ég gæti ekki komið fram eins og ég er.“
Samvinnuglaður
frjálshyggjumaður
— Flokkspólitískar skoöanir?
„Ég hef oft velt þessu fyrir mér sjálfur. Ég kem
frá sjálfstæðisheimili úr sterkri framsóknarsýslu
og hef alla tíð verið sjálfstæðismaður í gegnum
þykkt og þunnt. Hins vegar var það mikil lífs-
reynsla að uppgötva í Reykjavík að það fór ekki
saman að vera sjálfstæðismaður og kaupfélags-
maður. Það hafði ekki hvarflað að mér að það
væri óeðlilegt að álíta kaupfélögin miðpunkt al-
heimsins í verslun og viðskiptum annars vegar
en vera hins vegar frá flokkspólitísku sjálfstæð-
isheimili kominn. En þetta fór ekki saman á möl-
inni.
Annars finnst mér gaman að fylgjast með
þjóðmálum; ég hef áhuga á fiskinum og öllu sem
að honum snýr og fylgist vel með máiefnum
bænda. En ef ég á að reyna að skilgreina hvers
konar blöndu af pólitískum áhuga ég hef? — Það
sagði við mig vinur minn einn að ég væri
kannski helst samvinnuglaður frjálshyggjumað-
ur, sem er sjálfsagt ekki mjög góð skilgreining."
— Litiö um öxl; ertu stoltari af einu en öðru
eftir starfiö hjá SÍF?
„Ég er fyrst og fremst ánægður með að mér
hefur tekist að vinna þar í öll þessi ár án þess að
nokkurn tíma hafi orðið sérstakar deilur um þau
mál sem ég hef viljað koma í framkvæmd. Ég
held við höfum þó oft á tíðum verið að glíma
við viðkvæm og erfið mál, en tekist að leysa þau
þannig að menn hafi verið sáttir við. Nú kynni
þetta að hljóma eins og ein allsherjar lognmolla,
og aldrei deilur um mínar ákvarðanir vegna
þess að þær hefðu verið svo flatar og einskis
virði, en ég held að svo hafi ekki verið.
Mér finnst afskáplega gaman að glíma við
fólk. Það eina sem ég þoli ekki í mannlegum
samskiptum, hef aldrei þolað og mun aldrei
þola, er að fólk sé ekki hreinskilið. Ég get tekist
á við vandamál déskoti lengi og á ekki erfitt
með það svo fremi sem ég er að glíma við hrein-
skilið og hreinskiptið fólk.“
— Ég spuröi þig áöan hvort þú heföir breyst —
veröuröu var viö aö fólk beri viröingu fyrir þér
sem framkvœmdastjóra; titlinum?
„Ég vona náttúrulega að fólkið sem vinnur
fyrir mig beri svolitla virðingu fyrir mér, en ég
vona að þeir sem kunna að bera virðingu fyrir
mér geri það mín vegna, en ekki titilsins vegna.
En fyrst þú talar um starfsheiti. Ég hef alltaf
verið á móti heitinu forstjóri. Mér fannst aldeilis
ómögulegt að heita forstjóri, ég hafði alltaf á til-
finningunni að framkvæmdastjóri væri maður
sem væri að gera eitthvað. En nú lendi ég í því
í nýja starfinu að heita forstjóri og ætli það venj-
ist ekki eins og annað."
— Aö lokum Friörik, áttu þér nokkurn fram-
tíöardraum?
„Já, ég á mér draum. Mig dreymir um að
setjast að á bújörð úti á landi þegar þar að
kemur log gera það sem mig langar til. Ólöf
heldur því að vísu fram að ég láti aldrei verða af
því. Ég svara henni hins vegar með því að
kannski gæti ég hugsað mér að verða „sýslu-
mannsfrú“!“
eftir Eddu Andrésdóttur mynd Jim Smart