Helgarpósturinn - 02.10.1986, Síða 19

skammdegisins. Sjónvarpið ætti að hafa mikla
möguleika á því að gera þeim lífið léttbærara og
skemmtilegra. Enda höfum við ekki nema tvo
möguleika: að drukkna í erlendri fjölmiðla-
bylgju eða stjórna þessu sjálf.
Sjónvarpsstöð kemst ekki upp með það til
langframa að lifa á afþreyingu einni saman. Fólk
vill menningu, en ekki leiðinlega menningu, t.d.
ekki misheppnuð sjónvarpsleikrit. Það vill ekki
sænska vandamálaþætti þegar það kemur
þreytt heim úr vinnunni uppfullt af eigin vanda-
málum. Það vill eitthvað menningarlegt en um
leið skemmtilegt!"
Tilfinningareynslan
múrbrjóturinn
Hér neyðist ég tii að stoppa stjónvarpsstjórann
í miðjum klíðum, því við eigum eftir að ræða
fleira en skemmtilega menningu. Persónulegar
hremmingar, til dæmis. Jón Óttar varð fyrir
þeim ósköpum að missa fyrri eiginkonu sína
ungur að árum. Hann skildi við síðari eiginkonu
sína og þrjátíu og þriggja ára gamall stóð hann
bæði í sporum ekkils og fráskilins manns. Síðan
hefur gengið á ýmsu í einkalífi hans. Núna býr
hann einn ásamt tólf ára dóttur sinni og svarta
kettinum hennar, og segist varla hafa haft tíma
til að sinna öðru en vinnunni síðasta árið. Ég
spyr hann hvaða augum hann líti ástina.
„Ég held að það sé mjög mikilvægt að elska,"
svarar Jón Óttar snöggt. „En íslendingar eru að
mínu mati mjög lokuð þjóð og því held ég að
þeir eigi erfitt með að elska, gefa sig tilfinning-
unum á vald. Mér finnst mjög mikilvægt að gera
sér grein fyrir því hvað ástin er og hvaða máli
hún skiptir. Síðan geta menn gert upp við sig
hvort þeir vilja lifa án hennar. Vissulega geta
fylgt henni sveiflur sem koma þvers og kruss á
allt annað sem maður er að fást við, ýmist lyft
því á æðra plan eða drepið niður eldmóð og
áhuga. Ég held að það sé mikilvægt að tileinka
sér afstöðu Miðjarðarhafsþjóðanna að því leyti
að ástin sé meira og minna rauði þráðurinn í Iíf-
inu. Minn draumur er sá að geta látið tilfinning-
arnar sitja í fyrirrúmi, en geta samtímis haldið
aga og skipulagningu. En vissulega er alltaf erf-
iðara að stefna að tveimur markmiðum en
einu.“
— Hvernig hefur þér sjálfum gengiö aö midla
málum?
„Það skal fúslega viðurkennt að það hefur
gengið upp og niður. Ég hef alls ekki fundið
lausnina á þessu máli frekar en aðrir. Hjá mér
hefur tilfinningalífið verið múrbrjótur út úr þess-
um fjötrum sem norðurhjarafólk er oft þrúgað
af. Ég held að öll tilfinningaleg lífsreynsla sem
ég hef lent í hafi fyrst og fremst komið mér til
góða að því leyti, haft jafn mikið heilsugildi og
næringarfræðin.
En auðvitað eru takmörk fyrir því hversu mik-
ið er hægt að leggja á eina manneskju. Hún get-
ur alltaf brotnað og þá er reynslan einskis virði.
Lendi maður í slíkri reynslu tiltölulega snemma
á ævinni meðan maður er ennþá sveigjanlegur
held ég að hún sé yfirleitt mjög jákvæð."
Óuppfylltir draumar og
slúður
— Nú hefur þú veriö talsvert áberandi per-
sóna, sjálfsagt bœöi í einkalífi og opinberu lífi.
Hefuröu oröiö fyrir baröinu á kjaftasögum eins
og gjarnt er um slíkt fólk hér á landi?
Þessu svarar Jón Óttar með enn einum fyrir-
lestrinum: „íslendingar lentu í því að um sex
hundruð ára skeið voru allir þeirra draumar
jafnaðir við jörðu, samanber lýsingar á óförum
Skúla Thoroddsen í leikriti Ragnars Arnalds eða
túlkun Halldórs Laxness á Ljósvíkingnum. Með-
an á þessari norsk-dönsku kúgun stóð var það
þjóðareinkenni að eiga sér draum sem aldrei
varð að veruleika. Fyrir bragðið urðu margir
mjög bitrir. Án efa eru íslendingar sú þjóð sem
hefur eignast hvað mesta beiskju í arf. Þegar
draumar fólks rættust ekki var eina úrlausnin að
lifa í gegnum aðra. Af þeim sökum urðu allir
sem sköruðu fram úr eða voru áberandi á ein-
hvern hátt öðrum fyrirmynd. En jafnframt lentu
þeir milli tanna þessa sama fólks að einhverju
leyti. Það er eðli þessa þjóðfélags og ekki um
annað að ræða en að sætta sig við það.
Ég held þó að þeir sem trúa því enn þann dag
í dag að þeir geti klekkt á öðrum með gróusög-
um hafi ekki áttað sig á því að sá tími er liðinn.
Nú er svo margt að breytast, samkeppni t.d.í fjöl-
miðlaheiminum eykst jafnt og þétt og æ oftar á
Jón Óttar
Ragnarsson
sjónvarpsstjóri
Stöðvar 2
í HP-viðtali
það við sem Oscar Wilde sagði: „Illt umtal er
betra en ekkert umtal.““
Stoltur, hefnigjarn og
bældur
— Og þú ert auövitaö barn þíns tíma?
„Já, með öllum þeim kostum og göllum sem
því fylgir. Ég hef alla þessa eiginleika íslendings-
ins sem ég var að reyna að lýsa áðan: Ég er stolt-
ur, bældur og stundum hefnigjarn. Ég hef von-
andi skánað með tímanum. Um leið er ég mjög
opinn fyrir nýjungum. En mér finnst eins og um
marga fleiri að ég sé smám saman að sjá í gegn-
um múrana, að skiljast að manneskjur sem ættu
að vera andstæðingar mínir, eru í raun besta
fólk. Og mér finnst það mjög ánægjuleg niður-
staða að þeir menn sem hafa hvað mest verið
umdeildir hér eru oft besta fólkið þegar á reyn-
ir.“
— Ogmá ekkijafnframt segja aöþú sért dálít-
iö skemmtileg blanda af lífsnautnamanni og
streitara sem passar vel upp á matarœöi og ann-
aö?
„Það getur verið. Auðvitað er ég mjög metn-
.aðargjarn, en æ minna fyrir eigin hönd en áður.
Sá metnaður sem byggir eingöngu á eigin egói
er yfirleitt misskilningur sem stafar af því að
menn halda að þeir verði útilokaðir ef þeir eru
ekki alltaf að sanna sig.“
— / hvaö eyöiröu svo frístundunum?
„Ég er mikið í þessum margfræga sumarbú-
stað. Það er lífsnauðsyn að komast út af mölinni
út í náttúruna við og við. Svo horfi ég mikið á
kvikmyndir og les. Áður fyrr las ég aðallega
skáldsögur en á síðari árum les ég mest ljóð.
Þegar maður hefur lítinn tíma gefa þau manni
mest. Svo er ég náttúrulega alltaf að skrifa. Ég
fæ ekkí yfirsýn yfir hlutina nema að skrifa þá
niður. Ég spila mikið á píanó. Sem t.d. alltaf
nokkur lög á ári og þá helst þegar ég er uppi í
skýjunum eða dapur. Tónlistin er frábær örygg-
isventill."
Rómantík, góski og grótur
„Ég er í rauninni mjög rómantískur í mér. Þeir
listamenn sem standa mér naest eru yfirleitt
austur- eða suðurevrópumenn. Ég hef t.d. lítinn
áhuga á þýskri músík, hlusta aldrei á Beethoven
eða Mozart en þeim mun meira á Verdi, Rach-
maninof, Smetana og fleiri. Ég veit ekki hvort
þetta er flótti frá Beethovenmúsíkinni sem
glumdi í eyrunum á mér frá fæðingu eða hvort
þetta stafar af eðlisávísun.
Eins er það með aðrar listgreinar, ég á fá uppá-
höld í Norður-Evrópu. Ég hef t.d. lítinn áhuga á
skandinavískum listamönnum með örfáum und-
antekningum. Mínir menn eru Dostójevskí og
Tchekov."
Nú tekur Jón Óttar sér loks málhvíld, en hún
stendur aðeins yfir í mínútu eða svo. Bætir svo
við til útskýringar: „Norðurhjaramanninum
hættir nefnilega til að vera sentímental, væm-
inn. Mér finnst ég finna það mjög vel í þýskri
músík. í stað þess að verða tregafullur og gefa
sig alveg tilfinningunni á vald sem ekki má,
verður hann sentímental, intellektúalíserar til-
finninguna. Ég á erfitt með að þola sentímental-
ítet í listum vegna þess að mér finnst það vera
eftirlíking af tilfinningalífinu. Eins verður sorgin
honum tilefni til reiði eins og hjá Beethoven.
Meðal austur- og suðurevrópubúa ríkir aftur á
móti miklu meiri gáski og lífsgleði annars vegar
og hins vegar tregi og sorg, jafnvel grátur! Það
hefur af einhverjum ástæðum alltaf höfðað
meira til mín,“ segir Jón Óttar Ragnarsson að
lokum og ekki laust við að hann hafi komið við-
mælanda sínum á óvart með þessari síðustu at-
hugasemd.
Og þá geta þeir sem þegar hafa fest kaup á af-
ruglara lagt saman tvo og tvo og spáð í dagskrá
Stöðvar 2 út frá því sem hér hefur verið sagt.
Þeir þurfa alltént ekki að hafa miklar áhyggjur
af að þeim verði drekkt í sænskum vandamála-
leikritum...