Tíminn - 23.12.1939, Side 5

TÍMINN
5
ég að leggja trúnað á það, sem aðrir hafa
um þetta sagt. Og satt að segja er ég sjálfur
ekki betri athugandi en svo, að frásögn
annarra gefur mér öruggari vitnesku en
þó ég væri sjálfur viðstaddur og sæi það,
sem fram fór. Og því ætti ég að vantreysta
Lúkasi mínum? Hann hefi ég aldrei reynt
að öðru en góðu einu.
— En þetta er þó næsta ósennilegt. Varla
hafa eðlislög þessa hnattar breytzt á þess-
um tvö þúsund árum. En snúðu nú frásögn-
inni upp á nútímann:
Múrarasveinn kemur skröltandi i Ford-
bíl sínum eftir hreppavegi einum á leið
til sjúkrahúss með kærustu sína. Svo
bilar vélin rétt hjá krá einni, langt frá
síma. Svo fæðist bamið í kránni. Nú, en
sjálfur ertu á heimleið úr hófi ásamt
nokkrum kunningjum. Allt í einu birtist
ykkur engill? Verðið þið óttaslegnir? Eða
reynir þið að svifta rekkjuvoðinni af hon-
um? Og svo þegar hann fer að skýra ykkur
frá nýfæddum lausnara, verður ykkur að
hugsa: Nú hækkar krónan í gullgildi —
og skundið svo inn í krána til þess að taka
þátt í viðhöfninni?
— Já, Spurull vinur, það vona ég til guðs
að ég gerði. Og gerði ég það ekki, þá held
ég varla, að engillinn myndi hafa birzt
mér. Ég er, sem sé, svo mikill nútímamaður,
að ég trúi á engla, því þótt það hafi tekið
okkur 8 þúsund ár að uppgötva útvarpið,
er sannarlega ekkert þvi til fyrirstöðu, að
drottinn hafi fyrir langa löngu fundið upp
englana.
Já, á englana trúi ég og fjármennina á
völlunum og barnið í jötunni; ekki get ég
að því gert. Og þegar ég rekst á fólk, sem
segir, að þessu geti það með engu móti
trúað, verður mér strax hugsað sem svo:
„Skynsemi og ímyndunarafl! Oftlega er
manni annað gefið en um hitt synjað, en
sjáum nú til, þess eru þá dæmi, að hvort
tveggja vantar.“ En hér er orðið lausnari
ráðgátan mesta, því víst er um það: Lausn
hefir heimurinn enga fengið. Guði er lítið
lof sungið og friðurinn tvístrast í veður og
vind, og mannkynið er hópmynd, sem tæp-
lega verður á horft með sérlegri ánægju.
Hvernig get ég þá trúað því, að bamið í
Betlehem sé lausnari heimsins?
Hér vil ég fyrst játa það, að eigi að taka
kenningu guðfræðinnar um það, að hann
hafi mildað reiði guðs og tekið á sig hegn-
ingu vora og áorkað okkur fyrirgefningu
syndanna, sem svar við þessari spurningu,
þá leiði ég-hana hjá mér svo sem útúrdúr,
sem mig varði engu. Og ef sagt er: „Hann
stofnaði hlutafélag, þar sem menn fá hluta-
bréf gegn svo og svo miklu framlagi, en á-
góðanum er skipt árlega með þeim, sem
sálast, og greiddur í eilífri sáluhjálp, þá
svara ég og segi: „Lausnari upp á hlutabréf
er ekki lausnari heimsins og ekki sonur
guðs allsvaldanda.“
Fremur aðhyllist ég þá skýringu, að
barnið, sem fjármennirnir fundu í jötu,
hafi náð þroska og leyst úr læðingi máttar-
völd hjálpseminnar og umburðarlyndisins
um jörð alla. Og eigi mannkynið að frelsast
frá því að líða undir lok í ofurgræðgi og
öfundsýki, verður það með þeim hætti, að
það beygi sig fyrir þessum öflum. En furðu
varfærin og dauf virðist mér sú úrlausn vera
og ekki finn ég neinn jólafögnuð í henni.
Því er þá svo varið, að ég veit ekki ljós-
lega, hvað englarnir áttu við með boðskap
sínum; ég veit bara, að hann fyllir sál
mína athugalausum fögnuði fjármannanna.
Og jarteiknin sem þeir fengu, hvers virði
var hún þeim, ef þeir hefðu ekki trúað?
Ósjálfbjarga, tötrum hulið kornbarn fá-
tæklings! En þeir litu það trúarinnar aug-
um, sem engilborin rödd frá himni hafði
Selma Lagerlöf:
Amor vincií omnia
(Kafli úr Gösta
Undir loftsvalastiganum í kirkjunni á
Svartavatni er ruslakompa, full af úr sér
gengnum grafarrekum, brotnum kirkju-
stólum, aflóga blikkskildum og öðru skrani.
Þarna inni er kista, búin litskrúðugu
tiglavirki úr perlumóður. Þykkt ryk er
þarna yfir öllu, rétt eins og það vildi fela
hana mannlegum sjónum. En sé rykið
strokið af henni, sindrar hún og glitrar
eins og sæi í berghallarvegg í huldumanna-
landi. Kistan er læst og lykillinn vandlega
geymdur; hann skal ekki nota. Engin
manneskja má gá í kistuna. Enginn veit
hvað í henni er. Loks, þegar átjánda öldin
er á enda gengin, má stinga lyklinum í
skrána, lyfta lokinu, og leyfa mannlegum
augum að sjá hvílíka fjársjóði það hefir
að geyma.
Svo hefir mælt fyrir sá, er kistuna átti.
Á messingsspönginni á lokinu stendur
letrað: „Labor vincit omnia“. En betur
hefði kistunni hæft önnur áletrun. „Amor
vincit omnia“ hefði þar átt að standa.
Jafnvel gamla kistan í ruslakompunni und-
ir loftsvalastiganum er vottur um almætti
kærleikans.
Ó, Eros, alvaldi guð!
Ó, kærleikur, vissulega ert þú einn, að ei-
lífu. Margir eru dagar mannsins orðnir á
jörðinni, en frá upphafi hefir þú verið
förunautur hans, og um aldur og æfi.
Hvar eru guðir Austurlanda, hetjurnar
upp lokið. Og hvað sáu þeir svo? Eins og
í móðu sáu þeir sveininn vaxa til þroska-
aldurs. Og þegar asninn hrein bak við þá
í myrkrinu, sáu þeir hann ríða á asnanum
inn í höfuðborg sina til þess að fullkomna
ætlunarverk sitt með stórfenglegum hætti,
svo að lærisveinar hans gætu byrjað þar
sem hann sleppti. Og enn sáu þeir dóm-
kirkjur hefjast og reykelsi stíga upp og
ölturu rísa og menn leggja líf sitt í sölur
nafni hans til dýrðar, — og menn ljúga,
hræsna og svíkja í hans nafni. Og aðra
deyja rólega undir merki hans. Bölvun og
blessun, er hélt jörðinni öldum saman í
kvikandi óskapnaði, en að öðrum kosti
hefði hún ratað 1 sjúklegan skepnuskap
eða slokknað útaf í svartri villu. Ef til vill
bar sýn fyrir þann þeirra, sem yngstur var,
sem hann skildi ekki sjálfur. Hann sá jörð-
ina bera fyrir eins og útkulnaðan, aula-
legan mána, rekast um geiminn með örin
eftir bit sníkjudýra sinna, en legíónir sálna,
sem barnið þarna hafði frelsað frá óratómi
foreyðslunnar, skipuðu sér um hástól þess
á stjörnu einni.
Þannig horfum vér á 1939. afmælisdegi
Jesú á hringiðu tilverunnar. Við sjáum hvar
jatan stendur, en ekki væri það sannleik-
anum samkvæmt að segja, að hún stæði
stöðug. Nei, hún er líka á hreyfingu, svo
sannarlega sem hún stendur á þessum
riðandi hnetti. En betra er, að allt leiki
á hverfandi hveli, en að steindauð þögn og
kyrrð ríki um allt. Og svo þetta, að jatan
er þarna, að hún stöðugt er þarna — það
er þetta, sem gefur okkur kjark til þess
að kalla Jesús hinu óskiljanlega nafni:
Lausnari.
En þá fyrst, er maður dirfist þess, er
maður sjálfur orðinn þátttakandi í jóla-
æfintýrinu yndislega.
Þorkell Jóhannesson þýddi.
Berlings sögu).
Selma Lagerlöf
styrku, sem höfðu eldinguna að vopni; þeir,
sem á bökkum helgra fljóta þáðu fórnir af
hunangi og mjólk? Á helveg eru þeir
gengnir. Á helveg er genginn Bel, hjálm-
berinn styrki, og Thot, hetjan valshöfðaða.
Á helveg eru gengnir sælingarnir, er hvíldu
á skýbólstrum Ólympusar, á helveg gengn-
ir tívar allir, sem gistu hina vegg-girtu Val-
höll. Allir fornmannaguðir hafa helveg
troðið nema Eros, Eros, sem öllu ræður.
Hans verk er allt, sem þú sér. Hann
heldur við kynslóðunum. Alstaðar verður
þú hans var! Hvert getur þú farið, að ekki
verði fyrir þér ilspor hins nakta guðs?
Hvað hefir eyra þitt numið, að ekki hafi
vængþytur hans verið grunntónninn. í
mannshjörtum býr hann, og í blundandi
þokunni. Þú skynjar með ugg og kvíða ná-
vist hans í dauðum hlutum!
Hvað þráir ekki og heillast? Hvað fær
umflúið almætti hans? Allir refsiguðir
skulu helveg troða, allar vættir afls og of-
beldis.
Ó, kærleikur, vissulega ert þú einn að
eilífu.
*
Eberhard gamli frændi situr við skrif-
borðið sitt. Það er dásamlegt húsgagn, með
ótal hólfum og marmaraflögu, og allt
slegið skuggleitu látúni. Hann skrifar í
óðaönn; aleinn, uppi á hofmannaloftinu.
Æ, Eberhard, hví reikar þú ekki um engi
og skóga, eins og hofmennirnir hinir, þessa
síðustu sumardaga? Þú veizt þó að enginn
er sá, að honum ekki í koll komi ef hann
tilbiður vizkugyðjuna. Rétt rúmlega sex-
tugur ertu og bak þitt þegar bogið; hárið,
sem hvirfil þinn hylur, er ekki á þínu höfði
vaxið; hrukkurnar þéttgára enni þitt, sem
hvelfist yfir djúpum brúnaskútum, og elli-
hrörnunin skín út úr hrukkunum óteljandi
kringum þinn tannlausa munn.
Æ, Eberhard, hví reikar þú ekki um engi
og skóg. Dauðinn skilur þig aðeins því fyrr
við skrifborðið, að þú lézt ekki lífið heilla
þig frá því.
Eberhard frændi dregur feitt stryk und-
ir síðustu línuna. Úr ótal hólfum skrif-
borðsins dregur hann fram gulnaðar, þétt-
krotaðar skræður; þarna eru loksins allir
þættir hans mikla verks, þessa verks, sem
um aldir skal halda á lofti nafninu Eber-
hard Berggreen. En rétt þegar hann hefir
komið öllum skræðunum í eitt, og starir