Morgunblaðið - 16.08.1959, Blaðsíða 8

8
MORCrnvrtT.4ÐIÐ
Sunnudagur 16. ágúst 195^
Sjötugur á morgun:
Císli Jónsson alþingismaður
GÍSLI JÓNSSON, þingmaður
Barðstrendinga fyllir á morgun
7. áratug ævi sinnar. Hann er i
hópi þeirra manna sem mest
hefur kveðið að í framfara- og
atvinnumálum landsmanr.a á síð-
ustu áratugum og er fyrir lóngu
þjóðkunnur fyrir margháttuð
störf í þágu atvinnuveganna og
sem mikilhæfur og dugandi al-
þingismaður.
Gísli Jónsson er fæddur að
Litlabæ í Álftanesi hinn 17.
ágúst 1889 og er kominn af frá-
bæru dugnaðar- og athafnafólki.
Foreldrar hans voru þau Jón Hall
grímsson ættaður úr Mýrasýslu,
bóndi í Litlabæ og síðar í Skild-
inganesi við Reykjavík, og kona
hans Guðný Jónsdóttir frá Gras
húsum á Álftanesi. Ungur að ar-
um fluttist Gísli með foreldrum
sínum og fjölmennum syskina-
hópi að Bakka í Arnarfirði, þar
sem faðir hans fékkst við verzl-
un og búskap. Foreldrar Gísla
höfðu fyrir stórum barnahópi að
sjá, og á uppvaxtarárum sínum
mótaðist hann af þeirri hörðu
lífsbaráttu í sveit og við sjó sem
var einkenni aldamótaáranna.
Bein kynni hans á unglingsárun-
um af baráttu og striti fólksins
í því héraði sem hann síðar átti
eftir að fara með þingmennsku-
umboð fyrir voru það -veganesti
sem herti hann ruddi honum
braut áfram í lífinu og hefur
hvatt hann sem þingmann til öt-
ulla starfa fyrir bættum hag þess
og allri aðstöðu í lífsbaráttunfii.
Svo sem algengast var um
unga menn á þeim tíma. hneigð-
ist hugur hans snemma til starfa
við undirstöðuatvinnuvegi þjóð-
arinnar, og frá unglingsárum
fram til 35 ára aldurs stundaði
hann sjómennsku á togurum og
flutningaskipum
Á þessum árum var að rísa véla
öld á íslandi, og Gísli gerði sér
fljótt ljóst, að ekkert var mikil-
vægara fyrir uppbyggingu og far
sæla þróun atvinnuveganna, og
um leið bætta afkomu þjóðarinn-
ar, en að véltæknin væri tekin
í þeirra þágu. En það skorti inn-
lenda kunnáttumenn á þessu
•3viði, og hér beið hans það
starfssvið, sem hann síðan að
miklu leyti hefur helgað krafta
sína.
Gísli lagði stund á vélsmíði á
fsafirði 1908—1909, var vélstjóri,
aðallega á skipum Eimskipafél-
agsins, á árunum 1911—1924, að
þeim tíma undanskildum, sem
hann var við vélfræðinám hér
heima og í Englandi og Dan-
mörku. Hann var meðal þeirra
fyrstu, sem útskrifuðust úr Vél-
stjóraskólanum 1916, hefur vél-
stjóraskírteini nr. 1 frá skólan-
um og lauk náminu á skemmsta
tíma sem um var að ræða.
Á þeim árum, er hann var vél-
stjóri á skipum Eimskipafélags-
ins átti hann oft nokkrar tóm-
stundir frá vélstjórastarfinu.
Þennan tíma notaði hann vel, afl-
aði sér þekkingar um landsmál
og hag þjóðarinnar og brá sér
jafnvel í land og flutti fyrirlestra,
t.d. um bindindismál, sem ávallt
hafa verið honum nukið hjartans
máb
Hann valdist brátt til forustu í
hinum ungu samtökum vélstjóra
og var formaður Vélstjórafélags
I íslands frá 1912 til 1924, en varð
það ár umsjónarmaður skipa og
véla og hefur gegnt því starfi
síðan Störf hans við skipa- og
vélaeftirlitið fóru eðlilega vax-
andi, er fram liðu stundir. Hafði
hann t.d. eftirlit með flestum
viðgerðum togaranna og skipti
miklu máli, að það væri vel af
hendi leyst. Á síðustu árunum
fyrir heimsstyrjöldina síðari barð
ist togaraútgerðin mjög í bökk-
um, og það þurfti að sjá svo um,
að útgerðinni væri ekki íþyngt
um of með miklum viðhaldskostn
aði og jafnframt að tryggja sem
beztan útbúnað skipanna. Á þessu
sviði var honum samt lagður
mestur 'vandi á herðar, þegar rík
isstjórnin fól honum að semja
um kaup á nýsköpunartogurun-
um, er endurnýjun togaraflotans
fór fram eftir stríðið. Sá hann að
öllu leyti um og hafði eftirlit
með smíði skipanna, svo og
margra fiski- og flutningaskipa,
sem síðan hafa komið til landsins.
Á 4. áratug aldarinnar má
segja ,að atvinnurekstur Gísla
hefjist fyrir alvöru með stofnun
útgerðarfélags í Reykjavík og
stofnun fyrirtækja á Bíldudal
um rekstur fiskvinnslu, verzlun-
ar og siðar útgerðar. Varð það til
að lyfta staðnum og ráða hót á
því ófremdarástandi, sem þar
hafði ríkt í atvinnumálum næstu
árin á undan. í Flatey á Breiða-
firði hófst hann handa um hafn
arframkvæmdir og stuðlaði að
auknum atvinnurekstri í þorp-
inu. í Reykjavík hefur Gísli svo
rekið Skipa- og vélaeftirlitið síð-
an 1924, svo sem fyrr segir, verzl
unarfyrirtækið Gísli Jónsson &
Co síðan 1940 og auk þess haft
meiri og minni afskipti af öðr-
um atvinnurekstri.
í þingkosningunum 1937 >?ar
Gísli Jónsson í fyrsta skipti fram
bjóðandi Sjálfstæðisflokksins í
Barðastrandarsýslu, og þar með
var hafin stjórnmálabarátta hans
þar vestra. í þessum kosningum
átti* Gísli við ramman reip að
draga. Hlutur Sjálfstæðisflokks-
ins í sýslunni var ekki stór á þeim
árum, og Bergur heitinn Jónsson,
þingmaður Barðstrendinga 1931—
1942 og sýslumaður 1928—1935
stóð þá á hátindi frama og vin-
sælda. Að 5 árum liðnum, þegar
Barðstrendingar gengu næst að
kjörborðinu, hafði hlutur Gísla
Jónssonar stórum aukist. Hann
var kosinn á þing í báðum kosn-
ingunum 1942 með miklu at-
kvæðamagni og í haustkosning-
LokaB
vegna sumarleyfa
frá 17—24 ágúst.
Jón Jóhannesson & €o.
Heildverzlun
Skrífstoiustúlka
með íslenzka og enska verzlunarskólamenntun (enska
hraðritun) óskar eftir góðu starfi. Tilboð sendist
afgr. Mbl. fyrir 21. þ.m. mtrkt:
„Einkaritari—4640‘.
unum með tæpl. 300 fleiri at-
kvæðum en hann hlaut 1937. Átti
hann síðan sæti á Alþingi óslitið
til ársins 1956. í kosningunum 28.
júni sl. var hann svo á ný kosinn
þingmaður Barðstrendinga Ber
það ótvírætt vitni því trausti og
vinsældum, sem hann nýtur í
sýslunm.
Öhætt mun að fullyrða, að
það var mikil gæfa fyrir Barð-
strendinga að fela £íísla Jónssyni
umboð sitt á Alþingi fyrir 17
árum. Barðastrandarsýsla var þá
um margt á eftir öðrum héruð-
um, enda afskekkt, og sýslubú-
um var fyllilega ljóst, að það
valt á miklu fyrir þá að hafa
Gísli Jónsson
dugandi og framsýnan þing-
mann. Gísli Jónsson brást held-
ur ekki því traUsti, sem Barð-
strendingar sýndu honum á vor-
dögum 1942 og reyndist fyllilega
þeim vanda vaxinn að fara með
þingmennskuumboð fyrir þetta
afskekkta útkjálkahérað. Hann
hóf þegar skelegga baráttu fyrir
margháttuðum umbótum í hérað-
inu. Vann að eflingu atvinnu-
lífsins, sem hvíldi á herðum dug-
mikilla athafnamanna á Pat-
reksfirði og hafði sjálfur stofn-
að til atvinnureksturs á Bíldudal
nokkru áður. í sveitum Barða-
strandarsýslu hafa orðið stórstíg-
ar framfarir hvað snertir húsa-
kost og ræktun. Þá vann hann,
auk margs annars, að hafnar-
framkvæmdum, samgöngumálum
og umbótum í símamálum. Og
í dag getur svo að líta árangur-
inn af þessum störfum Gísla
Jónssonar og annarra, sem lagt
hafa hönd á plóginn við upp-
býggingu í sýslunni. Barðstrend-
ingar skapa á ári hverju drjúg-
an skerf af gjaldeyristekjum í
þjóðarbúið, á Patreksfirði er í
byggingu eitt af stærstu hafnar-
mannvirkjum á landinu, vegur
hefur verið lagður vestur sýsl-
una og að hverjum bæ, sími er
kominn á svo til hvern bæ og
ýmislegt fleira ipætta nefna.
En störf Gísla Jónssonar á Al-
þingi hafa aldrei verið bundin
við kjördæmi hans eingöngu,
heldur hefur hann þvert á móti
látið mjög til sín taka landsmál
almennt, svo sem félags- og
mannúðarmál, skattamál og ráð-
stafanir til að viðhalda jafnvægi
í byggð landsins. Sum þessara
hugsjónamála hans, sem mjög
horfa til heilla alþjóðar, hafa
náð fram að ganga, en önnur,
sem hann vakti máls á fyrir
mörgum árum, eiga í dag sívax-
andi fylgi að fagna, og hafa aðr-
ir orðið til þess að taka þau
upp nú.
í þessu sambandi má minna
á baráttu hans fyrir þeim eðli-
legu viðbrögðum almannavalds-
ins að greiða bætur til þeirra
þróttminnstu þegna þjóðfélags-
ins, sem á löngu æviskeiði hafa
slitið kröftum sínum við störf í
þágu þjóðarinnar ,hlotið hafa
örkuml eða meiðsli við þau störf
eða skerta starfsorku vegna lang-
vinns sjúkleika. Ennfremur for-
göngu hans um að ríkisvaldið
| hlutaðist til um forsjá þeirra
ungmenna, sem misst hafa fyrir-
vinnu sína eða alast upp við
óhollar þjóðfélagsaðstæður, og
beini hugum þeirra að heilbrigð-
um viðfangsefnum í námi og
starfi og á ’þann hátt sé stuðlað
að því að gera þau að nýtum
þjóðfélagsþegnum. Hefur hann
fengið því til leiðar komið, að
ýmsum sjóðum hins opinbera,
sem áður fóru til annars ónauð-
synlegra, væri varið í þessu
skyni. '
Sem. alþingismaður hefur hann
þannig sameinað það tvennt að
standa fast á rétti umbjóðenda
sinna vestur í Barðastrandar-
sýslu og vinna jafnframt að fram
gangi þeirra þjóðmála, sem eru
þjóðinni í heild til blessunar.
Okkur Barðstrendingum er
sómi að þingsetu Gísla Jónsson-
ar, og hefur hann reynzt okkur
hinn traustasti fulltrúi á þingi.
Þar hefur hann fyrst og síðast
unnið fyrir kjördæmi sitt og
þjóðina alla, en ekki í eiginhags-
muna skyni fyrir sjálfan sig. Það
er með þingmennskuna, eins og
önnur störf, sem Gísli hefur feng-
ist við, að starfið á hug hans all-
an, hann er vakandi í starfinu og
rækir skyldur gínar af einskærri
kostgæfni. Hann er ósérhlífinn
og ver jafnan miklum tíma til
þingstarfanna, kynnir sér vel öll
mál, sem þingið fær. til með-
ferðar og myndar sér um þau
sjálfstæðar skoðanir eftir sann-
færingu sinni og dómgreind.
Gísli Jónsson er í hópi hinna
dugmestu og nýtustu þingmanna.
Enda hefur honum á þeim vett-
vangi verið sýnt mikið traust,
og hann hefur haft á hendi mörg
trúnaðar- og virðingarstörf. Hann
hafði aðeins setið á þingi í 3
ár, þegar honum var falið eitt
umfangsmesta starf þingsins, for-
mennska í Fjárveitingarnefnd,
og gegndi hann því starfi í 8
ár samfleytt. Á því tímabili
var hann einn áhrifamesti þing-
maður um fjármál þjóðarinnar
og leitaðist ávallt við að haga
fjárveitingum í samræmi við
gjaldþol ríkissjóðs og svo sem
farsælast var fyrir þjóðarhag.
Kjörtímabilið 1953—1956 var
hann forseti Efri deildar Alþing-
is, átti um skeið sæti í Norður-
landaráði starfaði í milliþnga-
nefndum og hefur haft með hönd-
um mörg fleiri mikilvæg störf í
þingmannstíð sinni.
Á þessum tímamótum í lífi
Gísla Jónssonar verður eflaust
mörgum hugsað til hans, og þeir
geta litið með honum til baka,
yfir farinn veg starfs og athafna.
Hann hefur lagt gjörva hönd á
margt um ævina og mörgu góðu
til leiðar komið, og hann hefur
vaxið af verkum sínum, sem ís-
lenzk æska og komandi kynslóð-
ir ekki hvað sízt munu njóta
góðs af.
Hugsjónir Sjálfstæðisstefnunn-
ar eru Gísla Jónssyni í blóð born-
ar. Hann er einn þeirra Sjálf-
stæðismanna, sem með hugviti
sínu og dugnaði hafa vegið sig
áfram í lífinu á afli eigin handa,
ef svo fá að orði komast. Og
þótt æviárin séu orðin 70, hefur
hann ekki, eins og svo margir,
sem þeim aldri ná, staðnað í
blindri trú á „það gamla og
góða“, heldur á hann í dag mörg
þau sömu hugsjóna- og réttlæt-
ismál til að berjast fyrir, sem
hinir yngri skipa í öndvegi áhuga
mála sinna á sviði þjóðmálabar-
áttunnar.
Ég tel, að það sé gæfa fyrir
þjóðina að eiga í hópi alþingis-
manna sinna mann, með lífs-
reynzlu hinna mestu umbótatíma-
í íslenzku þjóðlífi, og sem jafn-
framt skilur rödd hins nýja tíma
og lítur af stórhug og viðsýni
fram á veginn með óbilandi
trausti á mátt þjóðarinnar og
möguleika landsins, auðlindir
þess og orku. Gísli Jónsson hefur
séð þá vélvæðingu og tækni, sem
hann þegar á unga aldri helgaði
starfskrafta sína, er hún hóf inn-
reið sína í landið, gjörbreyta og
móta íslenzkt atvinnulíf til lands
og sjávar, og hann hefur verið
virkur þátttakandi í því að ryðja
braut öllum þeim nýjungum, sem
eflt hafa atvinnuvegina, aukið
framleiðsluna og stórbætt lífs-
kjör þjóðarinnar.
Það er svo með alla athafna-
menn og baráttumenn, að um þá
er hægt að skrifa langt mál, því
af nógu er að taka, en hér verð-
ur lokið þessu greinarkorni í til-
efni sjötugsafmælis Gísla Jóns-
sonar, alþingismanns.
Ég vil aðeins að lokum, fyrir
hönd stuðningsmanna hans og
fjölmargra velunnara vestur í
Barðarsírandarsýslu, færa hon-
um hugheilar árnaðaróskir á
þessu merkisafmæl hans og óska
honum og konu hans, Hlín Þor-
steinsdóttur, sem ávallt hefur
reynzt manni sínum hin trausta
stoð í lífsbaráttunni, allra heilla
á komandi árum. Þeim hjónum
hefur orðið þriggja barna auðið
og eru þau Guðrún, tannlæknir
í Reykjavík, Þorsteinn, verkfræð-
ingur, búsettur í Ameríku og
Haraldur, viðskiptafræðingur,
sem er framkvæmdastjóri fyrir
verzlunarfyrirtæki Gísla Við
Ægisgötu í Reykjavík.
Án efa verður Barðstrending-
um, hvar í flokki sem þeir
standa, hugsað til þingmanns
síns á þessum tímamótum í lífi
hans, og vonandi eiga þeir og
aðrir landsmenn eftir að njóta
starfskrafta hans á Alþingi enn
um sinn, svo að sem flest hug-
sjónamál hans megi ná fram að
ganga.
Jóhannes Árnason
★
Um íslenzka stjórnmálamenn
næða tíðum stormar óvægilegs
návígis. Fámenni þjóðfélags okk-
ar skapar oft meiri hörku í hin
pólitísku átök og gefur þeim per-
sónulegri blæ en tíðkast meðal
annara lýðræðisþjóða.
Gísli Jónsson, þingmaður Barð
strendinga, sem á morgun á sjö-
tugs afmæli er mikill barittu-
maður og hefur marga hildi náð
á málþingum. Oftast hefir hann
komið með sigur af þeim fund-
um. Óhætt er þó að fullyrða. að
hans verður ekki fyrst og fremst
minnzt fyrir víggengi sitt, heldur
fyrir mikið og þrotlaust starf
að þjóðnýtum málurn. Það, sem
einkennt hefur þátttöku Gísla
Jónssonar í opiaberum málum,
er einlægur áhugi hans fyrir að
vinna þjóð sinni gagn, og þá
fyrst og fremst því fólki, sem
hefur sýnt honum mestan trúnað,
En þótt Barðstrendingar hafi not-
ið mests árangurs af störfura
hans, hefur hann þó beitt sér fvr-
ir og komið fram • fjölmörgum
málum er varða alþjóðarheill.
Gísli Jónsson er einsrður mað-
ur og sjálfstæður í skoðunum.
Hann fer gjarnan sínar eigin göt-
ur, kemur til dyranna eins og
hann er. klæddur, hreinn og
beinn. Væri illa komið þeirri
þjóð, sern teldi slík skapeinkenni
til ókosta, enda þótt lipurð og
sveigjanleiki séu ekki hvað sí^t
stjórnmálamönnum gagnlegir eig
inleikar.
Þeir, sem kynnzt hafa Gísla
Jónssyni vita að hann er ekki
aðeins dugmikill baráttumaður
á vettvangi stjómmálanna, held-
ur mildur og hjálpfús maður, sem
helzt vill allra vandræði ley«a.
Hann hefur ríka samúð með
þeim, sem í bágindum eiga og
hefur á margvíslegan hátt sýnt
áhuga sinn fyrir að rétta hlut
þeirra.
Allir, sem setið hafa með Gísla
Jónssyni á Alþingi viðurkenna
dugnað hans og ósérhlífni. Fyrir
flokk sinn hefur hann unnið fjöl-
mörg þýðingarmikil störf. Hanr.
stendur enn mitt í baráttunni og
á fjölmörg áhugamál til þess að
berjast fyrir.
Morgunnblaðið flytur Gísla
Jónssyni, hinni ágætu konu hans
og skylduliði hans öllu beztu
hamingjuóskir með sjötugsaí-
mælið um leið og það þakkar
honum merkilegt starf í þágu
þjóðar sinnar.
S. Bj.