Morgunblaðið - 19.10.1963, Blaðsíða 23

T Laugardagur 19. okt. 1963
MORGUNBLADID
23
— Home
Framhald af bls. 1.
um hana frá Buckinghamhöll,
þar sem jafnframt var sagt að
Elisabet drottning hafi samþykkt
lausnarbeiðnina. Var það einka-
ritari Macmillans, Timothy Bligh
sem færði drottningu skjalið frá
Macmillan. Eftir þriggja stundar
fjórðunga dvöl í höllinni hélt
Bligh til sjúkrahússins, þar sem
Macmillan liggur, og færði hon-
um svar drottningar. Var for-
sætisráðherranum og stjórn hans
allri þar veitt lausn frá embætt-
um.
Nokkru seinna ók drottning
til sjúkrahússins til að ræða við
Macmillan. Vakti það nokkra
furðu, þar sem hún á von á
barni og hefur aflýst öllum opin-
berum framkomum. En eftir
heimkomuna til Buckinghamhall
ar gerði drottningin boð fyrir
Home utanríkisráðherra, og var
þá fyrst full-ljóst hvað gerzt
hafði. Fram að þessu höfðu flest-
ir talið að Bulter tæki við. Um
hádegið var loks opinberlega
tilkynnt í Bukinghamhöll að
Home lávarði hafi verið falin
etjórnarmyndun. Þetta er í fyrsta
skipti á 68 árum að aðalsmanni
er falin stjórnarmyndun í Bret-
landi. Síðasti aðalsmaðurinn,
sem gegndi embeetti forsætisráð-
herra, var markgreifinn af Salis-
bury, sem gegndi embættinu ár-
in 1895 til 1902. Hefur jafnan
verið talið nauðsynlegt að for-
sætisráðherra ætti sæti í neðri
málstofu þingsins, en ekki í lá-
varðadeildinni. Ekki er að svo
stöddu vitað hvort Home afsalar
sér jarlsnafnbót sinni til að geta
boðið sig fram til þings, eða
hvort hann reynir með laga-
breytingum að fá aðgang að
neðri málstofunni. Seinni kost-
urinn er þó talinn mjög hæpinn.
„RÉTTSÝNN OG EINLÆGUR"
Er Home lávarður kom af
fundi drottningar, boðaði hann
til sín ýmsa forystumenn og
fyrri ráðherra íhaldsflokksins,
og þá fyrst þremenningana, sem
auk hans komu til greina sem
eftirmenn Macmillans, þ.e. R.A.
Butler, Reginald Maudling fjár-
málaráðherra og vísindamálaráð
herrann Hailsham lávarð. Tók
Home á móti þeim í forsætisráð-
herrabústaðnum. Nokkur mann-
fjöldi hafði safnazt saman fyrir
framan ráðherrabústaðinn, og
var Butler ákaft hylltur við kom
una þangað. Neitaði hann að
svara spurningum fréttamanna,
en brosti hinsvegar við Ijósmynd
urum, sem þar voru saman
komnir.
Forystumenn og ráðherrar
flokksins komu síðan hver af
öðrum. Einna fyrstur var J.B.
Godber, hermálaráðherra. Við
komuna sagði hann við frétta-
menn: Ég hef átt náið samstarf
við Home lávarð undanfarin þrjú
ár, og veit að hann er réttsýnn
og einlægup maður, sem getur
orðið virðulegur leiðtogi þessa
lands.
Það er algjör nauðsyn fyrir
Home lávarð að ná samstöðu inn-
•n flokksins og meðal leiðtog-
anna um stjórnarmyndunina,
því án samstöðu getur flokkur-
Inn klofnað og stjórnarmyndun-
in farið út um þúfur. En talið er
«ð þegar Home samykkti að
taka að sér stjórnarmyndun, hafi
hann þegar verið búinn að kanna
möguleikana og talið þá góða.
SKIPTAR SKOÐANIR
Mjög skiptar skoðanir eru með
•1 ihaldsmanna á ákvörðun Mac
millans. I>eir flokksmenn, sem
íhaldssamari eru, hafa lýst yfir
ánægju sinni yfir þessum mála-
lokum. Aðrir, þeirra á meðal
þingmaðurinu Robert Jenkins,
eru óánægðir. Segir Jenkins til
dæmis að ákvörðun þessi hafi
fært Verkamannaflokknum sig-
ur við næstu þingkosningar, sem
fram eiga að fara á næsta ári.
Ákvörðun Macmillans hefur að
sjálfsögðu einnig vakið mikla at-
hygli innan Verkamannaflokks-
ins. Er talið sennilegt að Harold
Wilson, formaður flokksins, muni
bera fram kröfu um að knsning
ar verði látnar fara fram nú þeg-
ar. Þessa krofu telja menn að
Wilson leggi fram annað hvort
í Manchester á morgun (laugar-
dag), eða eftir að þingið kemur
saman að nýju þriðjudaginn 29.
október.
HVAÐ HÖFUM VIB GERT?
George Brown, varaformaður
Verkamannaflokksins, var að
leggja af stað flugleiðis frá Lon-
don til Glasgow þegar hann
frétti um Home lávarð. Þegar
fréttamenn tóku hann tali og
spurðu um álit hans á þessari
ráðstöfun, varð honum að orði:
„Fyrstu hugsanir mínar beinast
til lands vors. Hvað höfum gert,
sem verðskuldar slíka refsingu?
I öðru lagi verður mér hugsað
til þess að aldrei hefur í nokkr-
um flokki komið í ljós jafn al-
gjör skortur á gagnkvæmu
trausti og innan íhaldsflokksins,
að þeir skuli þurfa að grípa til
þessa úrræðis tíl að leysa sitt
minnsta sameiginlega vanda-
mál“.
Attlee lávarður, fyrrverandi
forsætisráðherra Verkamanna-
flokksins, er staddur í Genf. Þar
ræddi hann við fréttamenn AFP,
og sagði að það væri rangt að
skipa forsætisráðherra úr lávarð
ardeildinni. Spáði hann því að
Verkamannaflokkurinn ynm
stórsigur við næstu kosningar.
Aðspurður um vinsældir Home
lávarðar sagði Attlee: Hann er
óþekktur.
Jo Grimmond, leiðtogi frjáls-
lynda flokksins, sagði í kvöld að
í framtíðinni yrðu íhaldsmenn
að þegja um klofning innan
flokkanna. En sjálfur sagðist
hann hafa miklar mætur á Home
lávarði og bera virðingu fyrir
honum. „Hann hefir marga góða
eiginleika", sagði Grimmond,
„en það virðist sem það, að hann
óskaði ekki eftir að verða for-
sætisráðherra, hafi verið þyngra
á metunum en eiginleikar hans.
Og það er ekki nægilega góður
grundvöllur til að gera hann að
forsætisráðherra“.
Brezki kommúnistaflokkurinn
gaf út stutta yfirlýsingu varð-
andi Home lávarð, og segir þar
að kjör hans sem forsætisráð-
herra sé vel yfirveguð móðgun
við brezku'þjóðina og lýðræðið.
ÁNÆGJA ERLENDIS
Þótt skiptar skoðanir virðist
ríkja í Bretlandi, eru undirtekt-
irnar aðrar erlendis, að því er
virðipt af fyrstu fregnum. All-
margir þingmenn og aðrir for-
ustumenn í Bandaríkjunum
hafa látið í Ijós ánægju sína
með val Macmillans. Talsmaður
Demókrata í Öldungadeildinni,
Stuart Symington, sagði: „Af
öllum þeim stjórnmálaleiðtog-
um, sem komið hafa til Washing
ton að undanförnu, hefur enginn
verið jafn áhrifamikill og Home
lávarður“. í sama streng taka
aðrir bandarískir stjórnmála-
menn, og virðist þeim ekki hafa
komið val Macmillan á óvart.
Einnig virtist ánægja ríkja
meðal leiðtoga í Frakklandi, og
hefur Pompidou forsætisráð-
herra sent Home lávarði heilla-
óskaskeyti. Þá hefur talsmaður
vestur þýzku stjórnarinnar lýst
því yfir að stjórnin líti björtum
augum á samstarfið við Home
forsætisráðherra.
Home lávarður er 60 ára,
kvæntur og fjögurra barna fað-
ir. Eru helztu æfiatriði hans rak-
in á bls. 10.
— Skipting
Framhald af bls. 1.
Þótt fráfarandi kanzlari, Kon-
rad Adenauer, hafi lítt verið
fylgjandi því að Erhard tæki við
forsætisráðherraembættinu, og
ekki minnzt á Erhard í lokaræðu
sinni á þingi, var ekki að heyra
á ræðu Erhards að hann bæri
kala til Adenauers.
SÉRSTÆTT í SÖGUNNI
„Með tilliti til verkefna og
] framkvæmda,“ sagði Erhard,
Bandarískir starfsmenn
Loftleiða reyndu bjðrgun
EINS og Mbl. skýrði frá sl.
þriðjudag varð það slys á Idle-
wildflugvelli í New York að
þyrla frá New York Airways
hrapaði til jarðar með þeim af-
leiðingum að allir, sem með
henni voru, fórust, alls sex
manns.
Þyrlan féll til jarðar um 200
metra frá Loftleiðavél, sem stóð
á flugvellinum. Þrír bandarískir
menn, sem vinna hjá Loftleiðum
í New York, þ.e. tveir vélvirkjar
og 'einn þjónustumaður (Fleet
Service), voru næstir slysinu,
hlupu til og reyndu að bjarga
fólki því, sem í Þyrlunni var.
Tókst einum þeirra að draga
flugstjóra þyrlunnar út úr brenn
andi flakinu, en flugstjórinn lézt
af sárum sínum skömmu síðar.
Bandaríkjamennirnir brennd-
ust nokkuð við björgunarstarfið,
og voru þeir fluttir í sjúkrahús.
„er varla í sögu Þýzkalands til
það tímabil, sem sambærilegt er
þeim fjórtán árum, sem Aden-
auer hefur farið hér með for-
ustuhlutverk.“ Erhard beindi orð
um sínum til Adenauers, sem sat
nú meðal þingmanna, og sagði:
„Það er fyrst og fremst yður að
þakka að okkur hefur tekizt að
skipa hinum frjálsa hluta föður-
lands okkar virðulegan sess með-
al frjálsra þjóða.“
Var orðum Erhards mjög fagn-
að, og einnig þegar hann bað
Adenauer að vera hinni nýju rík-
isstjórn til aðstoðar og ráðlegg-
ingar í framtíðinnL
Erhard benti á að ein aðalor-
sökin fyrir áframhaldandi
spennu í heiminum væri að enn
hafi ekki tekizt að finna lausn
á vandamálunum varðandi skipt-
ingu Þýzkalands. Sagði hann að
grípa bæri hvert tækifæri í við-
ræðum austurs og vesturs til að
flýta fyrir lausn þeirra mála.
Sagði hann að Sovétríkin litu
þetta mál ekki réttum augum,
en teldu sínum hagsm'unum bezt
borgið með því að Þýzkaland
yrði áfram tvö aðskild ríkL
EINING EVRÓPU
Kanzlarinn lagði áherzlu á að
aðild að Atlantshafsbandalaginu
og vinsamleg samskipti við að-
ildarríkin væri grundvallarstefna
Vestur-Þýzkalands. Sagði hann
að fyrirhugaður sameiginlegur
kjarnorkuher aðildarríkjanna
væri verulegt framlag til auk-
ins samstarfs á sviði stjórnmála,
og að stjórn hans munl gera allt
til að auka stjórnmálaeindngu í
Evrópu.
Varðandi Efnahagsbandalagið,
sagði Erhard að Þjóðverjar muni
áfram vinna að því að Bretar
gerist aðilar, þótt ljóst sé að
nýjar viðræður um það mál geti
ekki hafizt að svo stöddu. Einn-
ig sagði hann að Þjóðverjar
muni vinna eindregið að því, að
góður árangur náist næsta ár þeg
ar viðræður um samskipti Banda
ríkjanna og Efnahagsbandalags-
ins hefjast.
— ★ —
Að þingfundi loknum lýstu
blaðafulltrúar flokks Erhards,
Kristilega demókrataflokksins,
því yfir að flokkurinn styddi ein-
huga baráttu Erhards fyrir auk-
inni samvinnu Evrópuríkjanna.
Þá hafa talsmenn Frjálsra demó-
krata lýst því yfir að í ávarpi sínu
hafi Erhard lagt ákveðinn grund-
völl fyrir samstarfi flokkanna.
Frá aðaliundi
Verzlunar-
ráðsins
SEINNI dagur aðalfundar Verzl-
unarráðs íslands var í gær. Fund
ur var settur í Valhöll á Þing-
völlum kl. 14:30. Fundarstjóri
var Þorsteinn Bernhardsson.
Viðalkiptamálaráðiherra, dr.
Gylfi Þ. Gíslason, flutti ræðu,
sem greint er frá annars staðar
í blaðinu í dag.
Þá voru nefndarálit tekin
fyrir, rædd og afgreidd. Er þar
um að ræða nefndarálit um verzl
unar-, viðskipta-, tolla- og skatta
mál o.s.frv.
Þá voru kosnir í kjörnefnd
þeir Guido Bernhöft, Páll Jó-
hannesson og Árni Árnason.
Endurskoðendur voru kosnir
Ottó Michelsen og Magnús Helga
son.
Fundinum lauk með borðlhaldi
og kvöldfagnaðL
Höfðingleg
gjof
FRÚ Ásdís Þorgrímsdóttir, ekkja
Sigurðar Þórólfssonar, fyrrum
skólastjóra lýðháskólans að
Hvítárbakka í Borgarfirði, en nú
til heimilis að Ásvallagötu 28,
Reykjavík, á áttræðisafmæli í
dag. Af því tilefni hefir hún
fært Styrktarfélagi vangefinna
að gjöf peningaupphæð er nem-
ur kr. 20,000,00.
í bréfi er fylgdi gjöfinni læt-
ur frú Ásdis þess getið, að hún
óski þess að upphæðinni sé varið
til styrktar þeim er vilja afla
sér menntunar til þess að ann-
ast vangefið fólk.
Styrktarfélag vangefinna flyt-
ur hér með þessari göfuglyndu
konu alúðarþakkir fyrir þessa
höfðinglegu gjöf. Félagið árnar
henni heilla og hamingju í til-
efni dagsins, og lýsir þeirri trú
sinni og von, að sú samúð og
skilningur á starfi félagsins er
fram kemur af hennar hálfu með
gjöf þessari, megi fela í sér ríku-
leg laun henni til handa.
Erlendar
fréttir
1 stuttu máli
SÞ, New York, 18. okt. (AP).
Fulltrúar frá Fílabeinsströnd
inni ok Bolivíu voru í dag
kjörnir til að taka sæt i í
Öryggisráði Sameinuöu þjóð
anna með 92 og 86 atkvæðum
af 111, en tvo þriðju atkvæða
þarf til kjörs. Gildir kjörið
til tveggja ára. Fulltrúar
Tékkóeflóvakíu og Malaysíu
kepptu um þriðja sætið, og’
hlaut hvorugur tilskilinn;
meirihluta við tvennar at-
kvæðagreiðslur. Frekari að-
gerðum í málinu var frestað
til n.k. föstudags.
Havana, 18. okt (AP)
Cho En-lai forsætisráðherra
Kína hefur tilkynnt stjórn-
inni á Kúbu að. stjóm hans
hafi sent um 75 þúsund tonn
af matvælum til bágstaddra
á Kúbu. Eru matvælin vænt-
anleg á laugardag.
París, 18. okt. (AP)
Franska varnarir.álaráðuneyt
ið tilkynnti í dag að franskri
eldflaug með ketti um borð
hafi verið skotið út í geiminn
frá Hammaguir-tilraunastöð-
inni á Sahara-auðninni. Kom
kötturinn heilu og höldnu til
jarðar í fallhlif.
Þing iðnnema
í dag
21. ÞING Iðnnemasamibands ís-
lands verður sett í Breiðfirðinga
búð (uppi) í dag kl. 14. Áætlað
er að þinginu Ijúki á sunnudags-
kvöld. Þingið munu sitja um 40
fulltrúar frá iðnnemafélögum
víðs vegar á landinu. Helztu mál
þingsins verða: Iðnfræðslan,
kjaramál iðnnema og skipulags-
mál sambandsins. Öllum iðnnem
um er heimilt að hlýða á um-
ræður, meðan húsrúm leyfir.
Blað-
burðar-
börn
óskast
f þessi blaðahverfi vantar Morunblaðið nú þegar
unglinga, röska krakka eða eldra fólk til að bera
blaðið til kaupenda þess.
Meðst á Laugavegi inn ai 32
Innst á Laugavegi frá 103-166
Gjörið svo vel að tala við afgreiðslu blaðsins eða
skrifstofu.

Sími 224 80