Morgunblaðið - 17.07.1964, Blaðsíða 10

10
MORCU N BLAÐIÐ
Föstudagur 17. júlí 1964
Síðasti bolsévikkinn setztur í helgan steín
New York, Moskvu, *
15. júlí, AP - NTB: —
í GÆR tók við embætti for-
seta Sovétríkjanna sá sovézkra
ráðamanna er lengst hefur
setið að háborði kommúnista-
flokksins þeirra er nú eiga
þar sæti.
Anastas Ivanovich Mikoyan,
hinn broshýri Armeníumaður
hefur alla ævi haft einstakt
lag á því að láta sér ganga allt
í haginn. Það hefur gengið á
ýmsu í Sovétríkjunum frá
því hann fór að skipta sér af
stjórnmálum og margir sam-
verkamaima hans fallið í val-
inn þegar barizt var um völd
in í Moskvu. En jafnan fór svo
og var loks hætt að koma
mönnum á óvart, að þegar bú
ið var að stokka spilin var An
astas Mikoyan þar ofarlega í
bunka, misjafnanlega ofarlega
að sönnu en ofarlega þó. Og
nú lýkur hann langri starfs-
ævi í mesta virðingarembætti
Sovétríkjanna, utan og ofan
við dægurþras og valdabár-
áttu flokksmanna sinna. Það
geta ekki margir fyrri félaga
hans hrósað slíku happi.
Anastas Ivanovich Mikoyan
fæddist 25. nóvember, 1895, í
þorpinu Sanain, skammt frá
Tiflis í rússnesku Armeníu,
af efnuðu foreldri. Hann lærði
til prests í Tiflis og lauk það-
an prófi með ágætum vitnis-
burði árið 1915, fimmtán ár-
um eftir að Stalin var rekinn
úr öðrum prestaskóla þar í
borg, svo sem frægt var fyrir
eina tíð.
Ekki þótti Mikoyan sér láta
vel prestsstörfin og gekk hann
innan skamms í flokk bolsé-
vikka og var um tíma ritstjóri
málgagns þeirra. í byltingunni
var hann einn foringja bolsje-
vikka í Baku og skipulagði
1919 uppþot og verkföll gegn
hvítrússnesku liði Denikins
hershöfðingja. Eftir allsherjar
verkfall, sem Mikoyan stóð
fyrir var hann tekinn hönd-
um en tókst að flýja til
Moskvu með dauðadóm yfir
höfði sér. Þar hitti hann 1
fyrsta sinn Stalin og Lenin,
sem hrifust augsýnlega af hæfi
leikum og áræðni hins unga
bolsévikka, sem þá var 24 ára
gamall.
Á árunum 1920—22 var Mik
oyan ritari flokksins í hérað-
inu Njisní-Novgorod en hverf
ur þá aftur til Moskvu og var
eftir það náinn samstarfsmað-
ur Stalins. Árið 1926 var Mik
oyan skipaður starfsmaður
verzlunarmálaráðuneytisins og
hafa verzlunarmál, bæði inn
anlands og utan, síðan verið
innan verkahrings hans.
Mikoyan varð fullgildur fé
lagi í Politburo Stalins. árið
1935 og vara-utanríkisráð-
herra árið 1937. Þeirri stöðu
hefur hann haldið lengst af
ásamt öðrum störfum sínum.
Hann var ráðherra á stríðs-
árunum og fór með málefni
utanríkisverzlunarinnar og
gerði á þeim árum marga
verzlunarsamninga við vest-
ræn lönd.
Eftir heimsstyrjöldina hélt
Mikoyan embættum sínum og
þegar lát Stalins bar að hönd-
um árið 1953 og Malénkov tók
Rússneski sendiherrann, Alexandrov, Mikoyan, Kugenkov, blaðafulltrúi sendiráðsins og Jónas
Haralz á Keflavíkurflugvelli 17. návember 1959.
Mikoyan á íslandi
ANASTAS Mikoyan kom við
á íslandi árið 1859, er hann
var varaforsætisráðherra Sov
.étríkjanna. Hafði hann
skamma viðdvöl, en ræddi við
skipti íslands og Sovétríkj-
anna við íslenzka fulltrúa við
skipta- og utanríkismála, m.a.
Gylfa Þ. Gíslason, viðskipta-
málaráðherra, sem tók á móti
Mikoyan í forföllum utanrík-
isráðherra, Guðmundar í Guð
mundssonar. Var Mikoyan létt
ur í skapi og skálaði óspart,
fyrir friðsamlegri sambúð og
íslenzkum fiski og mælti með
því að Keflavíkurflugvöllur
yrði tekinn undir íþrótta-
svæði. Um viðskipti landanna
sagði Mikoyan: „Við kaupum
af ykkur síld og þið af okkur
vodka, það á vel saman . . .
En viljið þið ekki kaupa af
okkur meira?“ Sagði Mikoyan
að sambúð Rússa og íslend-
inga væri góð en hana mætti
þó bæta, margt væri líkt með
þjóðunum tveim, þær byggju
báðar í harðbýlum og erfið-
um löndum og væru miklir
unnendur friðar. Hann lýsti
stuðningi Rússa við málstað
íslendinga í landhelgisdeil-
unni við Breta og kvað Sovét-
ríkin skyldu segja frá því þeg
ar afvopnunartillögur þeirra
hefðu náð fram að ganga hve-
nær þau myndu senda mann
að geimfar til tunglsins. „Þar
verður engin herstöð", Mikoy-
an, aðspurður, „við viljum
leggja niður allar herstöðvar.
Við gerum tunglið að ferða-
mannalandi".
Mikoyan við komuna til
tslands 1959.
við, sat hann áfram í stjórn-
inni og gegndi störfum verzl
unarmálráðherra og vara-for-
sætisráðherra sem fyrr. Þegar
svo Búlganin tók við í febrú-
armánuði 1955 varð Mikoyan
fyrsti vara-utanríkisráðherra
og hefur síðan átt vaxandi
fylgi að fagna innan flokks-
ins. Hann sat áfram í embætti
fyrsta vara-utanríksráðherra
þegar Nikita Krúsjeff komst
til valda eftir Búlganin mar-
skálk.
Verzlunargáfa Mikoyans
varð til þess að hann var oft
sendur erinda stjórnar sinnar
til útlanda og þótti laginn
sölumaður á stefnu Sovétríkj
anna. Það var m.a. fyrir at-
beina hans, að Kúba gekk í
lið með Sovétríkjunum. Mik-
oyan fór til eyjarinnar árið
1960 og fagnaði Fidel Castro
honum mjög. Þá gerðu Rússar
samning um kaup á kúbönsk
um sykri og nam samningur-
inn mörgum milljónum dala.
Mikoyan fór aftur til Kúbu
árið 1962 að hausti, þegar ó-
friðvænlegast horfði í deilu
Bandaríkjanna og Kúbu og
Kennedy forseti krafðist þess,
að sovézkar eldflaugar yrðu
á brott af eynni. Meðan Miko-
yan ræddi við ráðamenn á
Kúbu lézt kona hans í
Moskvu.
Það er orðið langt síðan
Anastas Mikoyan barðist með
bolsévikkum ' í rússnesku
byltingunni, langt síðan hann
komst klakklaust frá óeirðum
og götubardögum í Tiflis og
flýði til Moskvu með brotið
nefið og dauðadóm yfir höfði
sér. Mikoyan verður 69 ára í
nóvember í ár. Það er kominn
tími -til að hann fái náðugt
embætti að hvílast í — það
hefur ekki verið tekið út með
saéldinni að halda lífi í valda
baráttu kommúnista í Moskvu
undanfarna áratugi.
Nú getur Mikoyan farið að
huga að heiðursmerkjum sín-
um, sem hann hefur lítt sinnt
áður — þau fara vel á barmi
forseta Sovétríkjanna og hann
hefur úr nógu að velja: þrjár
Lenin-orður (æðsta heiðurs-
merki Sovétríkjanna) — rauða
verkalýðsborðann, orðuna
„Hetja sosíalistísku verkalýðs
hreyfingarinnar“ — og fjölda
minniháttar heiðursmerkja.
Anastas Ivanovich Mikoyan,
„síðasti bolsévikkinn“ er setzt
ur í helgan stein.
—Goldwader
Framhald af bls. 1.
ið það skyldu sína að veita for-
setaefni flokksins fullan stuðn-
ing, hver sem hlut ætti að máli.
„Við verðum að einbeita okkur
að höfuðverkefninu, þ.e. barátt-
unni gegn demókrötum", sagði
ríkisstjórinn.
Goldwater skýrði fréttamönn-
um frá því, að nú, þegar forseta-
efni flokksins hefði verið valið,
— KINSTAKLINGSFERÐ —
N
Lonrton — París — Khöfn
14 daga ferð — flugferðir
gistúigar morgunverður kr.
12.855.00. Brottför alla daga
Ferðina má framlengja
LÖND LEIÐIR
Adalstrœti 8 simar —
þá ríkti enginn alvarlegur ágrein
ingur lengur innan flokksins. Öll
vandamálin væru smávægileg,
undantekningar, ef einhverjar
væru, væru mjög fáar. Við þetta
tækifæri skýrði Goldwater frá
því, að hann hefði í hyggju að
fara þess á leit, að William Mill-
er yrði gerður að varaforsetaefni.
Áður hafði heyrzt, að ýmsir
aðrir kæmu til greina. Scranton
hafði þó lýst því yfir, að hann
hefði ekki hug á að vera í fram-
boði til varaforseta.
Því hafði einnig heyrzt fleygt
á þinginu, að Richard Nixon yrði
í framboði, en hann hafði, og
ekki hafa látið i ljós minnsta á-
huga á því að vera í framboði
í haust með Goldwater.
Tímamót í sögu flokksins
Flestir fréttamenn í San Franc-
isco eru á einu máli um, að val
Goldwaters tákni alger tímamót
í sögu repúblikanaflokksins. Það
bindur enda á þann tíma, er
frjálslyndir menn voru í meiri-
hluta, menn, sem komu því til
leiðar, að Nixon, Eisenhower og
Dewey komu við sögu Banda-
ríkjanna.
Það er eitt af stefnumálum
Goldwaters, að einstök ríki fái
ákvörðunarrétt yfir því, hvort
komið verður á kynþáttajafnrétti.
Hefur hann í því sambandi sagt,
að hann vonist til þess, að at-
kvæði það, sem hann greiddi
gegn mannréttindafrumvarpinu í
öldungadeildinni, verði ekki til
þess að reynt verði að þyrla upp
moldviðri.
Formaður samtaka þeirra, sem
berjast fyrir fullum mannréttind-
um blökkumanna (NÁACP), Roy
Wilkins — Goldwater var eitt
sinn meðlimur samtakanna —
hefur lýst því yfir, að hjá því
geti ekki farið, að mannréttinda-
málið verði það, sem mestan svip
eigi eftir að setja á kosningabar-
áttuna í ár. Hefur Wilkins sagt,
að samtökin muni beita sér af
alefli gegn Goldwater.
Fréttastofufregnir frá Frakk-
landi herma, að Goldwater hafi
sagt, að hann sé við því búinn,
að reynt verði að efna til mót-
mæla gegn sér. Hann sé hins veg-
ar ekki mótfallinn slíkum aðgerð-
um, fari þær fram á mannsæm-
andi hátt.
Mótmæli gefa slæma mynd
Til mótmælaaðgerða hefur
komið í San Francisco, og um
þær sagði Goldwater, að hann
gerði ekki ráð fyrir, að þær yrðu
til þess að fegra þá mynd, sem
umheimurinn gerði sér af Banda-
ríkjunum. „Þeir blökkumenn,
sem fyrir þeim stóðu, hafa aðeins
varpað skugga á eigiri málstað",
sagði Goldwater.
Hvor er fylgismeiri,
Johnson eða Goldwater?
Þess er getið í fréttum í dag,
að allar skoðanakannanir, sem
fram til þessa hafa verið gerðar
vestan hafs, sýni, að Johnson, for-
seti, njóti meira fylgis meðal al-
mennings en Goldwater. í athug-
un, sem nýlega fór fram, og sagt
var frá í vikunni, sem leið, segir,
að 76% kjósenda fylgi Johnson
að málum, 24% Goldwater.
Þó er tekið fram, að rétt sé að
gera ráð fyrir því, að nýjar at-
huganir nú muni sýna, að fylgi
Goldwaters hafi aukizt. Nú er
hann leiðtogi flokksins, en var
áður aðeins helzti talsmaður
hægri-arms hans.
Þannig er einníg bent á, að
fyrir skemmstu, hafi Scranton átt
að njóta fylgis um 60% repúblik-
ana í Bandaríkjunum, Goldwat-
er aðeins 24%.
(Sjá ummæli heimsblaðanna
um Goldwater annars staðar í
blaðinu).
L.L FERÐIR
VEIÐILEYFI
ffvítá í Ðorgaríiröi (HópW)
CJxavatn
Reyðarvatn
Torfastaðavatn 1 MiðfirW
Selá 1 Steingrímsfirði
Reykjavatn
Norðlingafljót
Á
LÖND & LEIÐIR
Adalstrœti 8 simar -
AT HUGIÐ
að borið saman við útbrei'ðslu
er langtum ódýrara að auglýsa
t Morgunblaðinu en öðrum
blöðum.