Morgunblaðið - 17.07.1964, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ
13
Fostudagur 17. júlí 1964
VIÐ forsetakosningarnar í
nóvember berjast Lyndon B.
Johnson, núverandi forseti, og
Barry Goldwater, öldunga-
deildarþingmaður frá Ari-
zona. Sagt er, að í 50 ár hafi
bandarískir kjósendur ekki
fengið tækifæri til þess að
velja milli jafn ólíkra manna
og málefna. Þessa hálfu öld
hafi oft verið erfitt að þekkja
Sundur repúblikana og demó-
krata, svo lítill munur hafi
verið á stefnu þeirra. *
\ 1 Eftir sigur Goldwaters á lands
j þingi Repúblikana er ljóst, að
hinir íhaldssömu innan flokks-
ins hafa náð yfirhöndinni, og allt
þykir benda til þess' að mikilla
breytinga sé að vænta á stefnu
hans á næstunni. Rætt er um
„nýjan Repúblikanaflokk“, í-
haldssaman, í anda Goldwaters.
En hver verður stefna þessa
flokks? Einn fulltrúinn á lands-
þingi Repúblikana í San Fran-
cisco svaraði spurningunni á
þessa leið: „Aukin áherzla verð-
ur lögð á þjóðernisstefnu og harð
ari afstaða tekin í utanríkismál-
um. Lítil áherzla lögð á samstarf
innan vébanda Sameinuðu þjóð-
anna, en samstarfið við banda-
i menn vora aukið. Krafizt verður
aukinnar virðingar fyrir hernaðar
i mætti Bandaríkjanna, meira fjall
| að um tortryggni í garð Rússa og
| raddir andkommúnista verða há
[ værari“.
I Fullyrðingum um, að eftir sig-
1 ur Goldwaters muni flokkur
, Repúblikana taka upp einangr-
j unarstefnu, mótmæla ýmsir leið-
i togar hans harðlega. Þeir, sem
fylgt hafi Goldwater vegna þess
að þeir telji rann einangrunar-
| BANDARÍSKA vikublaðið
g „U.S. News and World Report’
= birti eftiríarandi lista yfir
= heiztu málin, sem Johnson og
S Goldwater greinir á um, og
E stuttlega er skýrt frá hvað á
= milli ber.
=
=
1 • SAMBÚÐIN Vlö
SOVÉXRÍKIN
£ Goldwater er andvígur öl:l-
H um tilraunum til samkomu-
p laigs við Sovétríkin og vill
p ekki selja þeim hveiti nema
g þau bjóði „tilslakanir” í stað-
g inn. Johnson er hlynntur því
É að sambúðin við Sovétríkin
g verði bætt smám saman með
M samningum á ýmsum sviðum.
= T.d. hafa að undaniförnu verið
É gerðar tilraunir til þess að ná
É samkomulagi um flugsamgöng
i ur.
sinna, verði fyrir miklum von-
brigðum.
Stjórnmálafréttaritarar segja,
að „hinn nýi Repúblikanaflokk-
ur“ muni leggja áherzlu á einka
framtak sem meðal við ýmsum
efnahagslegum kvillum. Minna
verði treyst á sambandsstjórn-
ina, en meira á stjórnir hinna
einstöku ríkja.
Skiptar skoðanir eru um hvort
„hinn nýi flokkur Repúblikana"
verði áð veruleika, sigri John-
son Goldwaler með yfirburðum
í nóvember. Sumir segja, að
Goldwater og stefna hans hverfi
í skuggann á einu til _ tveimur
árum, tapi hann forsetakosning-
unum. Mun fleiri eru þeirrar
skoðunar, að Goldwater haldi
völdum innan flokksins, þótt
hann tapi fyrir Johnson. Benda
þeir á, að undanfarið hafi stuðn
ingsmenn öldungadeildarþing-
mannsins frá Arizona verið kjörn
ir í fjölda flokksembætta og það
tryggi völd hans.
Talið er, að „hinn nýi Repúblik
anaflokkur“ geti haft alvarlegar
afleiðingar fyrir Demókrata. . í
helzta vígi þeirra, Suðurríkjun-
um, fellur íhaldssemi Goldwaters
í góðan jarðveg og margir Suð-
urríkjamenn urðu fyrir vonbrigð
um með afstöðu Demókrata til
kynþáttamálanna. Þetta tvennt
getur orðið til þess að opna Repu
blikönum nýja leið til áhrifa og
sigra.
Önugur sigurvegari.
Eftir sigur Goldwaters á lands
þingi Repúblikana í San Fran-
cisco ætlaði fagnaðgrlátum stuðn
ingsmanna hans aldrei að linna.
Sigurvegarinn stóð brosandi en
dálítið óþolinmóður frammi fyr
ir fagnandi mannfjöldanum, sem
hrópaði: „Við 'viljum Barry“. Eft
• KÚBA
Goidwater telur æskilegt að
herða viðskiptabannið á Kúbu
og vill auka aðstoðina við
kúbanska útlaga, sem ráðast
vilja á föðurland sitt. Johnson
er andvígur árásum á Castro
nema því aðeins að Kúlbubúar
skjóti niður bandarískar flug-
vélar eða riki S.-Ameríku taki
þátt í árásum með Bandaríkja
mönnum.
'i
• VIETNAM
Goldwater segir, að Bánda-
ríkjamenn eigi að sýna aukna
hörku og stöðva framsókn
kommiúnisla í Vietnam og
Laos. Johnson vill helzt ekki
senda fleiri bandaríska her-
menn til þess svæðis.
• VOPN
Goldwater heldur því fram,
ir nokkrar mínútur þraut þolin-
mæðina og hann hrópaði önug-
lega: „Þið fáið hann aðeins ef
þið þegið“.
Þessi viðbrögð frambjóðanda
ti lforsetakjörs í Bandaríkjunum
eru sennilega einsdæmi, en Gold
water er ólíkur öðrum frambjð-
endum.
. Þegar hann sigraði Nelson
Rockefeller í Kaliforníu, þakk-
aði hann stuðningsmönnum sín-
um með fáum orðum, en laumað-
ist út um bakdyr- til þess að forð-
ast fagnandi fjöldann, sem beið
við aðaldyrnar. Hann hefur enn
ekki komizt upp á lagið með að
taka í hendur fjölda manna á
ótrúlega stuttum tima, en það er
siður frambjóðenda í Bandaríkj
unum og þykir Nelson Rockefell
að Bandaríkin hafi gefið Rúss
um forskot í framleiðslu nýrra
og öflugra vopna. Hann viil
eyða meira fé í framleiðslu
sprenigjufiugvéla og er and-
vígur því að dregið sé úr út-
gjöldum til landvarna. Hann
er andvígur afvopnun og
banni við tilraunum með
kjarnorkuvopn. Johnson full-
yrðir, að hernaðarmáttur
Bandaríkjanna sé mun meiri
en Sovétríkjanna, og segir, að
sprengj uflugvélar séu að
verða úreltar. Hann vill draga
úr útgjöldum til landvarna til
þess að geta veitt fénu til um-
bóta innanlands t.d. baráttu
gegn fátækt.
• MANNRÉTTINDI
Goldwater var andvígur á-
kvæðunum í mannréttindalög
inum um aðgang blökku-
manna að öllum opinberum
stöðum og jafnrétti þeirra á
vinnumarkaðinum. Segir
hann, að þessi ákvæði sam-
rýmdust ekki stjórnarskránni.
Þó hefur Goldwater lýst því
yfir, að verði hann fonseti
muni hann sjá um að mann-
réttindalögunum verði fram-
fylgt. Johnson er fylgjandi
mannréttindalögunum.
• EYÐSLA
Goldwaíer segir, að sam-
bandsstjórnin sé of umfangs-
mikil og mannmöng. Hann vill
að stjórnin hinna einstöku
rfkja fái rrieiri völd á kostnað
sambandsstjórnarinnar. John-
son telur þenslu sambands-
stjórnar nauðsynlega til á-
hrifa á viðskipti, félagsleg-
og efnahagsleg vandamál.
• ERLEND AÐSTOÐ
Goldwater vill hætta allri
aðstoð nema tæknilegri og
starfsemi friðarsveita. John-
son segir, að aðstoð við er-
lend ríki megi ekki minnka
frá þvi sem nú er.
er snillingur í þeirri list. Gold-
water kýs fremur að ræða nokkra
stund í rólegheitum við einhvern
úr hópi stuðningsmannanna, sem
safnazt að honum. Fyrir próf-
kosningarnar í New Hampshire
ræddi hann íhaldsstefnu í 20 min
Útur við unga konu á kosninga-
fundi, meðan aðstoðarmenn rans
reyndu að fá hann til þess að
ganga um og heilsa mönnum
með handabandi. Þegar Gold-
water kvaddi konuna, sagði hún,
að hún væri frá Rhode -Island og
kysi ekki í New Hampshire, en
honum virtist standa á sama um
það.
Margir eru þeirrar skoðunar
að hinir íhaldssömu stuðnings-
menn Goldwaters hafi með ákafa
sínum att honum út í kosninga-
baráttuna án þess að hann kærði
sig um. Hann mótmælir þessu
og segir að hann hefði alls ekki
gefið kost á sér, hefði honum
verið það á móti skapi. En bent
er á ummæli hans fyrir rúmu
ári, svohljóðandi: „Ég hef aldrei
gert neitt til þess að hljóta út-
nefningu sem forsetaefni, en
skyndilega vilja allir þröngva
mér til þess að gefa kost á mér“.
Einn aðstoðarmanna Goldwat-
ers segir, að öldungadeildarþing-
maðurinn hafi ekki mikinn á-
huga á forsetaembættinu. Teldi
hanrf annan íhaldssaman Repú-
blikana hæfan til að gegna því,
myndi hann láta honum eftir
tækifærið til framboðs.
^ Boðskapur, ekki ræðusnilli.
Goldwater heillar- ekki áheyr-
endur, þegar hann flytur ræður.
Hann dregur úr áhrifum árása
sinna á andstæðingana með óþörf
um smáorðum og árerzlusnauð-
um framburði. Stuðningsmenn
hans hlýða ekki á hann vegna
ræðusnilldar hans heldur vegna
boðskaparins, sem hann flytur
þeim. Þrátt fyrir fyrrnefnda galla
á ræðuflutningnum hitta harka-
legar árásir hans á Johnson í
mark og loforðin um eflingu
Bandaríkjanna á alþjóðavett-
vangi fá góðan hljómgrunn.
Föðurafi Goldwaters var pólsk
ur Gyðingur. Hann kom til Banda
ríkjanna, fór yfir auðnina frá
Kaliforníu til Arizona og stofn-
aði verzlun í Phoenix. Sonarson
ur frumbyggjans elskar heima-
haga sína ogsegir sér mjög á móti
skapi að flytjast þaðan.
★ Ekki kaffi, ekki reykingar.
í kosningabaráttunni hefur
Goldwater setið fjölda kaffisam
sæta, en hann bragðar ekki þenn
an vinsæla drykk. Hann segir,
að móðir sín hafi varað sig við
og sagt, að hann yrði ekki stór,
ef hann reykti og drykki kaffi.
„Sem betur fer nefndi hún ekki
whisky“ bætir Galdwater við, en
það er eftirlætisdrykkur hans.
Goldwater er hávaxinn og
hraustlegur. Hann er mikið fyrir
ferðalög og vill ógjarnan sitja
lengi á sama stað. Hann hefur
mörg áhugamál og tvö þeirra
hafa komið við sögu í kosninga-
baráttunni, flug og ljósmyndun.
Á leið á framboðsfundi settist
hann oft undir stýri flugvélar
sinnar, af gerðinni DC3. Segist
hann gera það til þess að hvíla
sig. Hann hefur tekið fjölda
mynda af landslagi Arizona og
íbúum og fyrir skömmu var gef-
in út bók með úrvali þessara
mynda. Upplagið var mjög lítið
enda kostaði eintakið af bókinni
tæpar 50 þúsund íslenzkar krón
ur. Ágóði af sölunni rann í kosn-
ingasjóð ljósmyndarans.
Fossaniður í svefnherberginu.
Menn, sem heimsótt hafa Gold
water í Phoenix og ekið með
honum í svörtu bifreiðinni hans,
hafa veitt því eftirtekt hve öld-
ungadeildarþingmaðurinn hefur
safnað að sér mörgum handhæg-
um smáhlutum t.d. er í garði
hans lítil rafknúin vél, sem dreg
ur fána að húni og niður aftur.
í svefnherbergi sínu hefur öld-
ungadeildarþingmaðurinn látið
koma fyrir tæki, sem gefur frá
sér fossanið, þegar kveikt er á
því.
Goldwater er háttsettur í
varnarsveitum flughersins og ann
ar tveggja öldungadeildarþing-
manna, sem flogið geta herþot-
um. Faðir Goldwaiters, Baron
Goldwater, tók við verzlun föð-
ur síns í Phoenix og þar fæddist
hann 1909. Móðir hans, Josep-
hina Williams Goldwater, hjúkr-
unarkona. Hún fékk á unga aldri
berkla, sem taldir voru ólækn-
andi, og fór tll Arizona frá
Nebraska eftir að henni hafði
verið - sagt, að hún myndi í
mesta lagi lifa sex mánuði. En
læknar hennar höfðu rangt fyrir
sér og nú er Josephina 90 ára.
Hún er mótmælendatrúar og í
þeirri trú voru Barry Goldwater
og systkin hans, Robert og Caro-
line, alin upp. Faðir þeirra var
Gyðingur.
Barry Goldwater .stundaði
skólanám í Phoenix, skaraði
fram úr í íþróttum og tók virk-
an þátt í félagslífinu, en þótti
ekki góður námsmaður. Síðan
sendu foreldrar hans hann í her-
skóla í Virginiu og þaðan lauk
hann prófi 1928. í eitt ár nam
hann við háskólann í Arizona, en
hætti því námi skömmu eftir
lát föður síns og hóf störf í verzl
un fjölskyldunnar. Verzlunin
blómgaðist og Goldwater stjórn-
aði henni þar til hún var seld
1963.
í síðari heimsstyrjöldinni
flaug Goldwater biirgðaflugvél
milli herstöðva bandamanna á
Indlandi.
Fimmtán ár eru liðin frá þvl
að Goldwater hóf afskipti af
stjórnmálum, en þá var hann
kjörinn í borgarstjórn Phoenix.
Ári síðar stjórnaði hann kosn-
Framh. á bls. 12
luiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiMiiiiiimtiimiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiw
! nimmmmimmmimimmmmimmmmimimmmimimmmimmimmimmimimmimmimmmmimmimmimmmmmmmimmmimmmmimmmmimmm
Johnson og Goldwater.
|Johnson og ooidwater
Ólíkustu frambjóðendur í hálfa öld
i