Morgunblaðið - 07.08.1975, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. ÁGÚST 1975
19
lætur vort láð, lýði og byggðum
halda“.
Ég finn að orð mín rúma ekki
allt það, sem I huga og hjarta býr
á þessum degi — og því orðlengi
ég ekki. Aðeins snillingi er gefið
að tjá sig sem verðugt er, þegar á
reynir. En hlýja strauma samúðar
sendum við hjónin Kristínu, elsk-
aðri eiginkonu Þórðar, og öllum
ástvinum hans. Nú þegar okkar
kæri Þórður er farinn heim, þá
látum okkur taka undir sigur-
sönginn, sem hann sjálfur söng
svo oft af hjarta, fullum hálsi:
„Hringið klukkum himna,
heilagt dýrðarlag
svelli nú og sigurljóðin Iöng;
frelsuð sála fagnar
frelsi slnu i dag,
takið, bræður, undir englasöng:
Dýrð og vegsemd!
dunar himnum á,
Dýrð og vegsemd!
hljómar jörðu frá.
Yfir heima’ og geyma
sem hinn mikli sær
svellur þessi frelsis
lofgjörð skær“.
Fr.Fr.
Hermann Þorsteinsson.
Við samstarfsmenn Þórðar
Möller á Kleppsspftalanum
þekktum einlægni hans i trú-
málum og vissum að trúin var
honum heilagur sannleikur, þótt
hann flíkaði aldrei þeirri sann-
færingu sinni við starfsfélaga.
Við dáðumst oft að þeim hæfi-
leika hans að geta haldið trú-
málum utan við starf sitt sem
læknis og forðast hvers konar sið-
ferðilegt mat i viðhorfum sinum
gagnvart sjúklingunum. En nú
þegar Þórður er allur og læknis-
starf hans er skoðað af dýpri
skilningi, þá finnst mér ég engum
manni hafa kynnzt á lífsleiðinni,
sem sýndi trú sína jafn áþreifan-
lega í verkunum. Sjúklingahópur
hans var mikill og margbreyti-
legur, en Þórður var þó alltaf
fyrst og fremst læknir okkar
minnstu bræðra, ósjálfbjarga geð-
sjúklinga, sem hlutu þau örlög að
hrærast innan sjúkrahúsveggj-
anna, hver í sínum heimi. Hann
var ekki siður hinn góði hirðir
hinna fjölmörgu villuráfandi
sauða samfélagsins, sem ánetjast
höfðu ofdrykkju, eiturlyfjum og
afbrotum og á máli Bibliunnar
eru kallaðir ræningjar og rang-
lætismenn, en í íslendingasög-
unum þjófar og illmenni. Margir
læknar hafa tilhneigingu til að
forðast afskipti af slikum mönn-
um sakir ýmissa óþægilegra ein-
kenna I fari þeirra. Reyna þau oft
á þolrif læknanna, að þeir gefast
upp á hvers konar meðferð og
telja hana jafnvel vera tilgagns-
lausa tímasóun.
Breytni þessara ólánsmanna
sem slik braut að vísu i bága við
þá lífsskoðun, sem Þórður hafði
tileinkað sér. En virðing hans
fyrir manneskjunni var honum
svo eðlislæg og samrunnin krist-
inni trú hans, að hann virtist lita
á sjúklinga af þessu tagi sem
hverja aðra heiðursmenn, er
ávallt væru aufúsugestir á
Kleppsspitalanum, þegar þeir
væru i nauðum staddir. Aldrei
hvarflaði heldur að Þórði að gef-
ast upp við slíka sjúklinga, þótt
þeir þyrftu oftsinnis á vistun að
halda, eða væru á einhvern hátt
erfiðir viðureignar. Umburðar-
lyndi hans og þolinmæði áttu oft
drýgstan þáttinn I afturhvarfi
þeirra til heilbrigðs lífernis, þótt
hann færi aldrei mörgum orðum
um árangur.
Á starfsferli sinum á Klepps-
spitalanum hafði Þórður afskipti
af fleiri ofdrykkjusjúklingum,
eiturlyfjaneytendum og afbrota-
mönnum en nokkur annar Is-
lenzkur læknir. Þekking hans á
vandamálum og persónuleika
hundruða slíkra sjúklinga var
með slikum eindæmum, að hann
hafði jafnan á takteinum upplýs-
ingar um hagi og sérkenni hvers
og eins þeirra. Hann leit þó aldrei
á sig sem neinn postula i þessum
efnum fremur en öðrum heldur
vann verk sín í kyrrþey og án þess
að hirða um lof eða last. Starf
hans var alltaf gætt reisn og virð-
ingu og hafið yfir alla sýndar-
mennsku.
Umburðarlyndi Þórðar og aðrir
eðliskostir komu ekki siður fram í
umgengni hans við okkur starfs-
félagana. Hann var maður alvöru-
gefinn að eðlisfari, en hlýr og
ljúfmannlegur við alla þá, sem
þurftu á aðstoð hans að halda eða
gerðu honum einhvern greiða.
Þessi hlýleiki birtist sérstaklega í
brosi hans, sem fól I sér dýpri
tilfinningar en margur tjáir með
orðum og uppljómaði umhverfi
hans. Hann var einnig gæddur
sérstæðri kímnigáfu og gaman-
semi hans virtist oft hnitmiðuð og
djúphugsuð, þótt henni væri
slegið fram í viðræðu augnabliks-
ins. Kímnigáfa hans nálgaðist oft
listræna snilld, sem einungis fá-
um útvöldum er gefin.
Þórður Möller var einn þeirra
fáu manna, sem öðlast höfðu ham-
ingju I trúnni, hann var ham-
ingjusamur í hjónabandi, hann
var hamingjusamur I starfi. Slikir
menn hafa meira að gefa en
þiggja og gjafir þeirra reynast
ávallt varanlegar.
Ég veit ég mæli fyrir munn alls
starfsfólks á Kleppsspítalanum er
ég votta Þórði hinztu virðingu og
þakklæti.
Eftirlifandi konu hans, frú
Kristinu Möller, svo og öðrum ást-
vinum hans og aðstandendum,
sendi ég hjartanlegustu samúðar-
kveðjur. .
Jakob Jakobsson
KVEÐJA:
Kveðjustund. örlagastund. Þar
mætast liðin tíð og ókomin ár í
umróti á högum og í huga. Á
örlagastundu er gott að hafa notið
vináttu, leiðsagnar og fyrir-
myndar mannsins, kennarans og
læknisins Þórðar Möller. Finna á
stund saknaðarins að hann skildi
svo mikið eftir I sjálfum manni að
hann lifir þar áfram þótt hann sé
nú i dag til moldar borinn.
Hjá Þórði saméinuðust á sér-
stæðan hátt góðar og fjölbreyttar
gáfur og mannkostir. Trúmaður,
vandaður til orðs og æðis, yfir-
lætislaus höfðingi. Hann var glað-
lyndur og hafði góða kímnigáfu.
Engum manni, sem ég þekki, lét
betur að tjá sig á knappan, hnit-
miðaðan en áhrifaríkan hátt.
Fóru þar saman góðir leikrænir
hæfileikar ogóbeitámælgi. Hann
unni tónlist. Söngmaður góður.
Einlægur trúmaður er markvisst
flutti boðskap trúar sinnar I lifs-
skoðun og hljóðlátri breytni,
Hann barði ekki bumbur og bar
ekki sjálfan sig á torg. Hann var
kjölfesta í starfi Kleppsspítalans,
er hann veitti forstöðu frá því
fyrirrennari hans, Helgi Tómas-
son lést, sama sama mánaðardag
fyrir sautján árum.
Þórður Möller verður langlífur
i hugskoti þeirra mörgu, er
honum mættu og áttu við hann
samskipti í fjölskyldu- og vina-
hópi, i læknisstarfi, félagsstarfi,
eða nutu leiðsagnar hans sem
kennara. Hans verður sárt
saknað. Sárastur verður þó sökn-
uðurinn hjá eiginkonu hans
Kristínu Magnúsdóttur Möller,
sem stóð við hlið hans sameinuð
honum I lífi og starfi svo fágætt
var. Henni votta ég í dag af alhug
samúð mína og vináttu, svo og
fjölskyldu hans allri, vinum, sam-
starfsfólki og félögum.
Jóhannes Bergsveinsson.
— Frá Kristilegu stúdentafélagi
Þegar vér stöndum frammi fyr-
ir staðreynd dauðans, fer einatt
svo, að liðnar stundir koma til
vor, ekki sizt þegar oss hjartfólgn-
ir menn eru gengnir. Minningar
þessar verða tiðum á ýmsa lund,
þar sem þær eru endurómur
mannlegra samskipta i fortíðinnj.
Vér I Kristilegu stúdentafélagi
getum þó ýkjulaust sagt, að vér
eigum einungis góðar og dýrmæt-
ar minningar um Þórð heitinn
Möller, yfirlækni.
Þórður Möller gekk til liðs við
félagið, maður um tvítugt. Mun
hann hafa verið sá er fyrstur
gjörðist félagi á eftir stofnendum
þess fjórum. Upp frá þvi naut
félagið starfskrafta hans allt þar
til þrek hans þraut. Hann sat í
mörgum stjórnum félagsins allt
frá árinu 1938 og gegndi ýmsum
störfum þar þ. á m. formennsku.
Síðast sat Þórður í stjórn á árinu
1969. Hann hafði mörg trúnaðar-
störf á hendi i félagsins þágu og
var jafnan fyrstur manna til að
blása í glæðurnar að nýju ef ein-
hver hrörleikamerki sáust.
Öll störf Þórðar fyrir félagið
voru unnin af einstakri samvizku-
semi og vandvirkni. Báru þau per-
sónu hans fagurt vitni. Frábær
nákvæmni I vinnubrögðum var
aðalsmerki hans og virtist hann
gera takmarkalausar kröfur til
sin I þeim efnum. Hann var ósér-
hlífinn og greiðvikinn ef leitað
var til hans með verkefni, en
hafnaði jafnan því, er hann taldi
sig ekki geta sinnt, svo vel færi.
Þórður var maður skoðanafastur
og átti auðvelt með að finna orð-
um sínum stað i skynsamlegum
rökum. Flutti hann einatt mál sitt
mynduglega og með virðingu, en
þó hógværð. Þá var Þórður afar
gestrisinn og stóð heimili hans og
Kristínar félagi voru ætið opið
fyrir hinar ýmsu samverur. Var
auðfundið, að þar rikti hinn sanni
heimilisfriður og eindrægni mill-
um hjóna, og voru þau samhent I
þvi að gera gestum sinum til hæf-
is.
Margt annað mætti hér segja
Þórði til hróss, en fátt til lasts. Er
það vel, að vér, sem ung erum i
Kristilegu stúdentafélagi, feng-
um að kynnast slíkum manni, er
gat orðið oss verðug fyrirmynd i
starfi og leik. Minningin um hann
vekur söknuð en jafnframt þakk-
læti til Drottins, sem blessaði lif
hans svo ríkulega.
Vér sendum konu hans, Krist-
ínu Magnúsdóttur, vorar dýpstu
samúðarkveðjur.
Sigurbjörn Sveinsson.
Sæll vinur! Þessi kveðja kemur
mér fyrst í hug, er ég minnist
Þórðar Möller. í munni hans
hafði hún merkingu, innihald. Að
baki henni lá raunveruleg vin-
átta. Fyrir þá vináttu langar mig
að þakka með fáeinum fátæk-
legum orðum.
Tuttugu ára aldursmunur
hindraði ekki, að hann þegar á
unglingsárum minum gaf mer
vináttu sína. I K.F.U.M. var það,
sem leiðir lágu saman. Þar var
það, sem hlýtt viðmót, fast hand-
tak, vingjarnleg orð og boð um
samfylgd mörkuðu upphaf vin-
áttu sem varði æ siðan. Það var
þvi eðlilegt ungum manni á árum
umbrota og mótunar að notfæra
sér slíka vináttu. Til Þórðar var
gott að koma og tala og það, sem
sagt var, var vel geymt og ekki
borið í aðra en þann, sem öllu
ræður. Með Þórði var gott að
biðja.
Ekki dró það úr vináttunni
þegar við Jóhanna bróðurdóttir
hans stofnuðum heimili okkar.
Sérstök umhyggja hans og kær-
leikur til hennar allt frá bernsku
blandaðist nú vináttu okkar
Þórðar þannig að helst má líkja
við föðurlega umhyggju er hann
sýndi okkur báðum og dætrum
okkar. Þess nutum við I hvað rik-
ustum mæli er dætur okkar voru
vegna veikinda á heimili okkar,
fóstraðar sumpart af þeim Þórði
og Kristfnu á Kleppi. í þeim vel-
gjörningi voru þau einhuga hjón-
in og hlýjuðu svo litlum hjörtum,
að enn er hægt að verma sig við
minninguna um góða daga á
læknisbústaðnum á Kleppi. Æ
síðan hafa dætur okkar litið á sig
sem heimamanneskjur þar. Smá-
fólkið finnur hvað að því snýr.
Ég er í skuld .. . Þannig minnir
mig að ég hafi kvatt þau Þórð og
Kristínu, þegar við sóttum dæt-
urnar til þeirra. Ég er enn i skuld.
Það sem ég þáði af vináttu var
ætíð meira en ég var fær um að
gefa. En ég þakka. Ég þakka fyrst
og fremst Guði, sem gaf mér vin
sem verður var þess heitis. Bæn
lærði ég af vörum hans, sem
verður mér stöðugt hugstæðari.
„Kenndu okkur að þakka þér i
öllu okkar lífi.“ Þetta var burðar-
ásinn í öllu lifi Þórðar Möller.
Hann hafði þegið náð Guðs i Jesú
Kristi. Hann segir sjálfur svo i
Bókinni um séra Friðrik: ... ég
heyrði ekki einasta séra Friðrik
og enda marga góða samstarfs-
menn hans flytja þetta erindi,
heldur varð það mér lifandi veru-
leiki fyrir sjálfan mig. Þessi lif-
andi veruleiki náðarinnar var
kveikjan að þessari bæn til Guðs:
„Kenndu okkur að þakka þér I
öllu okkar lífi.“ Þetta einkenndi
einnig síðustu mánuði Iífs hans,
eftir að ljóst varð að hverju dró. Á
bænastund með stjórn K.F.U.M.,
þegar sjúkdómur var farinn að
trufla tjáningargetu hans var
þetta tamast á tungu: Þökk, Drott-
inn, þökk. — Þannig vil ég minn-
ast hans i þökk. Fjölskylda mín er
fátækari eftir að hann er horfinn.
Ég hefi misst vin, kona mín kær-
leiksríkan föðurbróður, dætur
mínar elskulegan afabróður, öll
höfum við misst trúfastan fyrir-
biðjanda. Drottinn gaf, Drottinn
tók, lofað veri nafn Drottins.
Þegar aldurhnigið fólk kveður,
þarf það ekki að koma neinum á
óvart. Þó er það alltaf svo, að
dauðinn kemur án þess að gera
boð á undan sér. Snöggur dauð-
dagi vinar mins og tengdaföður
kom því óneitanlega við við-
kvæma strengi, sem ég held að sé
ávallt fyrir hendi þegar einhver
kveður, sem manni er kær.
Við lát góðs vinar, kemur óneit-
anlega margt fram í hugann,
þegar kveðjuorð eru rituð. Sumt
af þvi vill maður ekki bera á torg,
því að margt er það sem einungis
er ætlað þeim sem I hlut eiga.
Axel Gunnarsson hefur verið
náinn lífsförunautur í rúman
aldarfjórðung, verið stoð og stytta
við upphaf þess tímabils, þegar
hin svokallaða lifsbarátta er að
hefjast. Sú leiðsögn var ekki með
neinu offorsi, heldur samkvæmt
skapgerð hans, stillileg og hóf-
söm, en örugg. Hann var lifs-
reyndur maður, þegar ég kynntist
honum, sjósóknari um árabil á
togurum áður en vökulögin voru
sett, hætti þeirri vinnu er heilsan
gaf sig. Stundaði síðan almenna
verkamannavinnu hjá Reykja-
víkurhöfn siðustu áratugina, þar
til hann hætti vegna aldurs.
Axel var ekki sú manngerð, sem
sóttist eftir vegtyllum I lifinu.
Umsjá og farsæld þess heimilis,
sem hann stofnsetti með eigin-
konu sinni, Stefaniu Stefáns-
dóttur 17. júli 1926, var sá vett-
vangur sem átti hug hans. Þar var
hann sá, sem aldrei brást. Ég held
að allir, sem til þekktu séu mér
sammála, að heimili þeirra
Stefaníu og Axels á Hringbraut
52, hafi verið sá hyrningarsteinn í
þjóðfélagsbyggingunni, sem svo
margir i dag eru farnir að gera
sér grein fyrir að verði að vera
undirstaðan I framtiðarþjóðfélagi
okkar.
Um þetta mætti skrifa mörg
orð, enda hefur það verið gert.
Farsælt hjónaband, góð forsjá,
traust og vammlaust líferni, er
nokkuð, sem segir sina sögu um
lifshlaup einstaklings. Þetta átti
allt við vin minn, Axel Gunnars-
son.
Þó svo að Axel verði flestum
stundum i lífi sinu til þess að sjá
sér og sinum fyrir hófsamlegri
velgengni, þá hafði hann ákveðn-
ar skoðanir á þjóðmálum og fylgd-
ist vel með því sem þar gerðist.
Hann var félagshyggjumaður og
skoðanir sínar mótaði hann út frá
því. Hann þekkti af eigin raun þá
erfiðleika, sem hér voru áður en
vökulög voru sett, atvinnuleysi
þekkti hann einnig á kreppuárun-
um og fleira I þessum dúr, sem
núverandi kynslóð þekkir ein-
Missir Kristinar konu hans er
þó mestur. En hann, sem gaf
mikið í Þórði Möller er megnugur
að hugga og græða. Eða eins og
segir í sálmi, sem séra Friðrik
Friðriksson orti og gaf Þórði og
Þórður söng oft af meðfæddri,
fágaðri snilli:
Ef vilji bænin bregðast titt
og burt sé fró, og ró með fró
þá mundu að Jesú blóðið blítt,
við borð hans veitir þrekið nýtt
og sanna sálarró.
Sigurður Pálsson.
ungis af blöðum. En um Axel
Gunnarsson má segja það sama og
stundum er sagt — hann fyllti
flokk þess þögla meirihluta, sem
sigraðist á öllum erfiðleikum, og
hefur skilað rikulegum arfi til
þeirrar kynslóðar sem nú hefur
tekið við.
Valdimar Axel Gunnarsson, en
svo hét hann fullu nafni, þó svo
að flestir þekktu aðeins Axels
nafnið, fæddist að Eyrarbakka
26.11 1899. Hann var sonur Ingi-
bjargar Guðmundsdóttur og
Gunnars Jónssonar. Þau hjónin
bjuggu myndarbúi á Eyrarbakka,
ráku meðal annars gististað i
Gunnarshúsi og komu mjög við
sögu í sinni heimabyggð á sinni
tíð. Börn þeirra hjóna voru átta,
auk eins uppeldissondr. I dag eru
eftirlifandi systkini Axels, Þór-
unn, Þórdis og uppeldisbróðirinn
Geir.
Axel kvæntist eins og áður
segir, Stefaníu Stefánsdóttur, 17.
júlí 1926. Hún lést 1. júní 1970.
Börn þeirra eru Ingibjörg, gift
Árna B. Jóhannssyni, Gunnar,
kvæntur Hjördisi Þorgeirsdóttur,
Unnur gift þeim sem þessar línur
skrifar og Axel Stefán, kvæntur
Maríu Jónsdóttur. Barnabörn
hans eru þrettán, og barnabarna-
börn sex.
Þessar fáu linur eru ritaðar í
þeim eina tilgangi að færa góðum
vini þakkir og biðja honum Guðs
blessunar á nýju tilvistarstigi.
Hjörtur Hjartarson.
I dag höfum við mikið að þakka
og mikils að sakna þvi borinn
verður til moldar góðvinur okkar
Valdimar Axel Gunnarsson,
Hringbraut 52. Við systkini Stef-
aniu konu hans og makar okkar
sem í dag stöndum yfir moldum
hans og kveðjum hann hinstu
kveðju munum minnast vináttu
hans sem aldrei bar neinn skugga
á frá fyrstu kynnum til æfiloka.
Þær minningar og vinátta mun
ylja hug og lifa í vitund okkar
meðan lif endist og þökkum hjart-
anlega öll þau góðu, traustu
kynni, glaðværð og góðvild sem
aldrei brást.
Þó mér finnist að af nógu sé að
taka úr blíðri og stríðri lifsbar-
áttu hans verður þetta hvorki af-
reka- né ættarskrá og hvergi of-
lof, aðeins þakklætis vottur frá
nánasta venslafólki sem þótti
vænt um hann, borið fram af
frómum huga af virðingu fyrir
mannkostum hans, skrúðmáls-
laust eins og hann var sjálfur.
Þéttir á velli og þéttir í Iund,
þolgóðir á raunastund. Hann var
einn af þeim og þar að auki fríður
maður. Ekkert víl né vol. Hann lét
aldrei deigan siga þótt móti blési,
harmur, veikindi eða aðrir erfið-
leikar, lifsviljinn mikill karl-
mennskan honum í blóð borin,
glaðvær alvörumaðúr, sjálfstæður
í skoðun og fastur fyrir. Hann var
framan af æfi sinni á ýmsum tog-
urum og þótti frábær sjómaður
sem og til allra verka, síðar starfs-
maður hjá Reykjavíkurhöfn i ára-
tugi og þótti verkmaður svo af bar
og vinnufélagi góður. Þótt hanp
væri hagsýnn og færi vel með það
sem hann aflaði varð hann aldrei
meira en vel bjargálna svo segja
má með sanni á sömu leið og
Steinn Steinarr að laun munu
hafa verið greidd honum i öfugu
hlutfalli við gildi starfa hans þótt
umbun muni hann einhverja hafa
Framhald á bls. 27
VaMimar Axel Gunn-
arsson — Minning