Morgunblaðið - 13.07.1977, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. JULI 1977
19
Ottar Ottósson:
Greenpeace og hval-
veiðar íslendinga
Dr. Stefán Aðalsteinsson:
Sólblómaolíusmjör
beint úr kúnni
I tilefni af þeim umræðum, sem
fram hafa farið í landinu undan-
farið um neyzluvenjur þjóðarinn-
ar og heilsufarið, hefur fólki ver-
ið ráðlagt að forðast dýrafitu
vegna þess að hún sé hörð, mettuð
fita. I stað dýrafitunnar hefur
verið mælt með því að nota fjöl-
ómettaða jurtafeiti, sem tæki
dýrafitunni mikið fram um holl-
ustu.
Hér skal ekki lagður dómur á
það, hversu mikið er hæft í full-
yrðingunum um óhollustu dýra-
fitunnar, en látið nægja að benda
á, að hóf er bezt í hverjum hlut,
og ætti það að gilda um fituát sem
annað.
Þess i stað skal drepið hér á
tilraunir, sem gerðar hafa verið
erlendis með að framleiða kjöt og
smjör með verulegu magni af f jöl-
ómettaðri fitu.
Ástralíumenn eru mikil land-
búnaðarþjóð. Þeim leizt ekki á
blikuna, þegar læknar og mat-
vælasérfræðingar fóru að vara
neytendur við smjöri og feitu
kjöti og beina neyzlunni að fjöl-
ómettaðri jurtafeiti, af því mettuð
dýrafita væri óhollari en fjöl-
ómettuð jurtafita.
Smjörlíkisframleiðendur sáu
sér hins vegar leik á borði og fóru
að auglýsa jurtafeitissmjörliki og
náðu stóraukinni sölu.
Astralskir vísindamenn vissu,
að jórturdýrin nota bekteríur til
að vinna skítverkin fyrir sig sig.
Bakteríurnar lifa góðu lifi i vömb
jórturdýranna. Þar ráðast þær á
fóðrið, sem skepnan étur og melta
það fyrir sig. Kýrin borgar svo
fyrir sig með þvi að melta bakteri-
una.
Þetta er ágætis samvinna, að
öðru leyti en þvi, að bakteríurnar
kæra sig kollóttar um það, hvort
fitan í mjólkinni eða kjötinu verð-
ur mettuð og hörð eða ómettuð og
mjúk. Þess vegna fer það svo, að
þegar kýrin étur fjölómettaða og
bráðholla jurtafeiti, snarast bakt-
eriurnar við og breyta eins miklu
af henni og þær geta í mettaða
feiti. Þær vinna að visu ekki á
nema hiuta af feitinni, sem kýrin
fær úr grængresisbeitinni að
sumarlagi. Þess vegna er sumar-
smjörið mýkra en vetrarsmjörið,
og af sömu ástæóu er lambakjötið
bráðfeitara í ágúst en i október.
En Astraliumennirnir fundu
upp ráð til að snúa á baRterfurn-
ar.
Þeir tóku ómettaða jurtageiti,
eins og hún gerist best. Utan um
feitikúlurnar i jurtafeitinni settu
þeir kasein og bleyttu siðan i
blöndunni með formaldehýði.
Þannig átti að vera hægt að verja
feitina fyrir bakteriunum.
Og viti menn. Þeim tókst að
snúa á bekterfurnar. Þær réðu
ekkert við þennan hjúp utan um
feitina, og feitin fór varin og
óskemmd ofan i vinstur. Þar
komu til skjalanna meltingar-
vökvar, sem leystu kaseinhjúpinn
sundur utan af feitinni, og þar
með gat kýrin notað ómettuðu fit-
una óskerta til að búa til fjöl-
ómettað og mjúkt jurtaoliusmjör.
Og það sem meira var. Astralíu-
menn sýndu lika fram á, að nauta-
kjöt og mjólkurafurðir af gripum,
sem aldir voru á þennan hátt,
lækkuðu kólesteról í blóði fólks,
sem neytti þessara matvæla í til-
raunaskyni.
Ný-Sjálendingar og Norðmenn
hafa lika gert tilraunir á þessu
sviði og náð athyglisverðum
árangri. Þannig segir til dæmis i
ályktun af fyrstu tilrauninni, sem
gerð var með fjölómettaða fitu í
kjöti og mjólk i Noregi:
„Niðurstaðan er staðfesting á
áströlsku niðurstöðunum, og að-
ferðin, sem notuð er, gerir okkur
kleift að framleiða sjúkrafæði
með háu innihaldi af fjölómett-
aðri fitu.“
Sjúkrafæðið, sem hér er vitnað
til, er mjólk og kjöt með fjöl-
ómettaðri fitu, sem ráðlagt yrði i
mataræði hjarta- og æðasjúkl-
inga.
Vegna ummæla Þórðar Asgeirs-
sonar um Greenpeace og hvalveið-
ar tslendinga i Morgunblaðinu
þann 5. og 6. júli siðastliðinn, sé
ég ástæðu til að gera athugasemd-
ir við nokkur atriði, sem þar koma
fram.
Sem skrifstofustjóri í Sjávarút-
vegsráðuneytinu og varaformað-
ur Alþjóða hvalveiðiráðsins, hlýt-
ur Þórður að draga taum þeirra
hagsmunaaðila, sem hann er full-
trúi fyrir. Slfk hlutdrægni er aúð-
vitað fullkomlega eðlileg og tæp-
lega ámælisverð, — sé látið þar
við sitja.
En að halda þvi fram, að félags-
menn þeirra náttúruverndarsam-
taka, sem berjast fyrir hvalveiði-
banni á heimshöfunum, hafi ekki
vit á þeim málum, sem þeir fjalla
um „og því væri málflutningur
þeirra oft úr lausu lofti gripinn",
ásamt þvi, að fyrirætlanir Green-
peace um að senda hingað báta til
hindrunar á hvalveiði Islendinga
séu „augljóslega byggðar á van-
þekkingu", verður að teljast held-
ur fljótfærnislegt, svo ekki sé
meira sagt.
Hins vegar yfirlýsingar um lágt
siðferðisstig og vlsvitandi rang-
færslur þessa fólks, álít ég svo
lágkúrulegar, að ekki séu svara
verðar.
Sem dæmi um „vanþekkingu"
forsvarsmanna samtakanna á
þessum málum, má nefna Dr.
Paul Spong, sem hingað kom I
marz 1975 á vegum Greenpeace i
Kanada og stofnaði hér íslenzka
félagsdeild. Nú vill svo til að þessi
maður er einmitt „cetologist" að
mennt, þ.e. líffræðingur sérfróð-
ur um hvali, en Islendingur með
þessa menntun er enginn til hér á
landi, eftir því sem ég kemst
næst.
I þvi ljósi er fróðlegt að vitna f
áðurnefnd blaðaviðtöl, þar sem
Þórður segir „lítið vitað um þann
stofn.. og á þar við sandreyði.
Þess má geta, að árið 1974 veiddu
Islendingar 138 sandreyðar, en
aðeins 9 árið 1975 og 3 í fyrra, ef
ég man rétt. Kemur þetta mæta-
vel heim og saman við þá stað-
reynd, að hvalveiðiþjóðir heims-
ins hafa með samstilltu átaki orð-
ið valdar að gifurlegri eyðingu á
hinum ýmsu tegundum hvala:
Hvalskurður.
Fyrst var það steypireyðurin
(stærsta skepna jarðarinnar fyrr
og sfðar). Þegar henni tók að
fækka svo um munaði, sneru
menn sér að langreyði (næst-
stærsta hvalnum), þá kom röðin
að sandreyðinni, sem einnig
fækkaði óðum eins og ofanritaðar
tölur sýna. Um þessar mundir er
það svo búrhvelið, sem mestrar
hylli nýtur.
Svipaða og jafnvel enn hrika-
legri sögu má segja af hnúfubakn-
um og sléttbökum, enda eru þess-
ar tvær tegundir nú alfriðaðar
samkvæmt ákvörðun Alþjóða
hvalveiðiráðsins.
Sem frekari sönnun „vanþekk-
ingar“ samtaka á borð við Green-
peace, er vert að hafa í huga, að i
Bandarikjunum og Kanada hefur
verið i gildi hvalveiðibann svo
árum skiptir, ekki sfzt fyrir áeggj-
an og vitnisburð sjálfstæðra nátt-
úruverndarsamtaka.
Þá má að lokum í þessu sam-
bandi minnast þess, að þær að-
gerðir, sem fyrst héldu nafni
Greenpeace á lofti í heimsfréttun-
um, nefnilega truflun þeirra á
tilraunum Frakka með kjarn-
orkusprengingar á Kyrrahafi árið
1973, báru tilætlaðan árangur,
sem kunnugt er. Varla er franska
stórveldið að gera sér rellu út af
þvi, þó nokkrir „fáráðlingar" séu
að „erta“ þá.
Svo vikið sé að hugmyndum
Greenpeace um hvalveiðibann,
kemur enn i ljós greinileg van-
þekking eða misskilningur í fyrr-
nefndum blaðaviðtölum. Þórður
telur, að „Greenpeace-
félagsskapurinn ætti fremur að
beina spjótum sínum að þvi hvala-
drápi“, sem fram fer f Bandaríkj-
unum, en þau eru ásamt Kanada
helzta áhrifasvæði hinna alþjóð-
legu Greenpeace-samtaka.
Vissulega er ég sammála Þórði i
þvi að þetta fólk skyldi fyrst
plokka bjálkann úr eigin auga, en
hins ber að gæta, að þessi félags-
samtök hafa þegar fyrir löngu
fengið því áorkað, eins og áður
sagði, að sett var á hvalveiðibann
á þeirra heimaslóðum. Reyndar
hafa samtökin þegar mótmælt
harðlega þessu smáhvaladrápi i
Bandaríkjunum, svo ög grimmi-
legri kópaslátrun á ísbreiðum
Kanada, sem frægt er orðið.
Þá skal það upplýst hér i beinu
, framhaldi af títtnefndri vanþekk-
ingu, að samkvæmt yfirlýstri
stefnu Greenpeace-samtakanna
berjast þau ekki með grátstafinn i
kverkunum gegn öllu drápi hvala
og sela, heldur aðeins grimmúð-
legum drápsaðferðum og hval-
veiði i ábataskyni, „commercial
whaling".
Þar er komin skýringin á þvi,
sem Þórður minntist á í sfðara
viðtalinu, drápi Alaska-Eskimóa á
friðaðri hvaltegund. Samtökin
Framhald á bls. 20.
Hringbraut 121 Simi 2 86 01