Morgunblaðið - 14.05.1980, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. MAÍ 1980
ptofgAtttliIflMfr
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 4.800.00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 240
kr. eintakið.
Landgrunnið milli Is-
lands og Jan Mayen
Iþingsályktunartillögu þeirri, sem Eyjólfur Konráö Jóns-
son flutti ásamt fleiri þingmönnum Sjálfstæðisflokksins
á fyrsta degi Alþingis 1978 var ríkisstjórninni falið að taka
þá þegar upp samninga við Norðmenn um fiskveiðiréttindi og
hagnýtingu auðæfa hafsins utan 200 mílna efnahagslögsögu
íslands í norðurhöfum umhverfis Jan Mayen. Því miður dróst
það úr hömlu undir þáverandi ríkisstjórn, þar sem Olafur
Jóhannesson var forsætisráðherra og Benedikt Gröndal
utanríkisráðherra, að grípa til einbeittra aðgerða í málinu.
Má segja, að í raun hafi ekki legið fyrir fastmótuð stefna
Islands fyrr en að frumkvæði Matthíasar Bjarnasonar
þingmanns Sjálfstæðisflokksins í júlí 1979. Greip Matthías til
þess í stjórnarandstöðu að reyna að hafa vit fyrir
ríkisstjórninni og þoka henni til rétts vegar. Þegar svo var
komið tóku hins vegar önnur pólitísk mál bæði í Noregi og á
íslandi yfirhöndina og Jan Mayen-málið þokaði. Þráðurinn
var fyrst tekinn upp að nýju fyrir réttum mánuði hér í
Reykjavík og nú liggur fyrir samkomulag, sem ríkisstjórnin
er að vísu ekki einhuga um, en einsýnt er að stjórnarand-
staðan muni veita brautargengi á Alþingi. Af þessari
raunasögu Jan Mayen-málsins í tíð tveggja vinstri stjórna, er
ljóst, að þetta mikla hagsmunamál hefði aldrei verið til lykta
leitt nema fyrir atbeina Sjálfstæðisflokksins og óánægja
manna nú á ekki síst rætur að rekja til þess hvernig með
málið hefur verið farið af þeim vinstri stjórnum, sem bar
skylda til forystu, en höfðu hana ekki.
Hér var í gær fjallað um fiskveiðiþátt samkomulagsins.
Það hefur einnig að geyma ákvæði um yfirráðaréttinn yfir
landgrunninu. Samkomulagið gerir ráð fyrir skipan sátta-
nefndar, sem á að gera tillögur um skiptingu landgrunns-
svæðisins milli íslands og Jan Mayen. Við gerð slíkra tillagna
skal nefndin hafa hliðsjón af hinum miklu efnahagslegu
hagsmunum íslands á þessum hafsvæðum, svo og landfræði-
legum og öðrum sérstökum aðstæðum. I þessu orðalagi felst
óneitanlega, að ekki ætti að vera erfitt fyrir íslendinga, sé
rétt á málum haldið, að fá veruleg ítök á landgrunnssvæðinu
utan 200 mílnanna. í málflutningi sínum hefur Eyjólfur
Konráð Jónsson til dæmis fært sterk rök að víðtækum rétti
íslendinga til landgrunnsins, sem byggist á tilvísun til
vísindalegra jarðfræðirannsókna og ákvæða í drögunum að
hafréttarsáttmála. Ríður á miklu, að til formennsku í
sáttanefndinni veljist hæfur maður með viðurkennda þekk-
ingu og áhrif á þessu sviði, þar sem álit hans getur ráðið mjög
miklu, þótt ríkisstjórnir landanna séu óbundnar af tillögum
nefndarinnar.
Þegar menn huga að auðlindum í eða á hafsbotninum milli
íslands og Jan Mayen, staðnæmast þeir helst við olíu. Fátt
bendir þó til þess að ástæða sé til að vera bjartsýnn um að
svarta gullið muni flæða þar í stríðum staumum, finnist það
á annað borð. Hvað sem því líður hefur nýgert samkomulag
að geyma ákvæði, sem mæla fyrir um náin samráð og náið
samstarf um umhverfisvernd á svæðinu. Þetta er okkur mjög
mikilvægt, því að það kynni að hafa hinar alvarlegustu
afleiðingar fyrir fiskveiðar við ísland, ef olíuslys yrði á
þessum slóðum. Nú er tryggt, að öryggisreglur til að forða
slíkum hamförum verða ekki settar án samvinnu við okkur
þótt hitt sé ljóst, að við slíka vinnslu verður ávallt tekin mikil
áhætta. Samkvæmt samkomulaginu eiga aðilarnir einnig að
kynna hvor öðrum fastmótaðar áætlanir um rannsóknir eða
vinnslu auðlinda á landgrunninu eða í því.
Með hliðsjón af þessum ákvæðum hljóta íslensk stjórnvöld
að íhuga, hvort ekki sé heppilegt að ganga til samstarfs við
Norðmenn um stofnun fyrirtækis, sem hafi einkarétt til
rannsókna á landgrunninu milli íslands og Jan Mayen og til
úth' tunar vinnsluleyfa beri rannsóknirnar jákvæðan árang-
ur. * málgagni norsku ríkisstjórnarinnar var slíkri hugmynd
hr : t, á meðan viðræðurnar í Ósló fóru fram. Hins vegar
virí t hún ekki hafa verið rædd á fundum samninganefnd-
anna. Norðmenn hafa aflað.sér einnar haldbestrar þekkingar
allra varðandi olíuvinnslu á hafi úti. Til þeirra höfum við sótt
þann litla vísi að þekkingu um rannsókna- og öryggisreglur á
þessu sviði, sem við búum yfir. Samvinna þjóðanna myndi
stuðla að skipulegum rannsóknum með fullkomnasta tækja-
búnaði án þess að koma þyrfti á fót mjög flóknu og
kostnaðarsömu stjórn- eða eftirlitskerfi hér á landi. Það væri
mikil skammsýni, ef ekki yrðu skoðaðir kostir og gallar
slíkrar samvinnu með opnum huga, þar sem endanlegt
ákvörðunarvald miðaðist við eignarréttinn á landgrunninu.
Þvagsykurskönnun á Akureyri:
Sykursýki miklu al-
gengari þar en ann-
ars staðar á landinu
Akuroyri, 13. maí.
SAMTOK sykursjúkra á Akureyri
ok náKrenni, hin fyrstu sinnar
tejíundar hér á landi, áttu 10 ára
afmæli snemma á þessu ári.
TiÍKangur samtakanna er að
stuðla að bættum hag sykursjúkra
ba-ði á læknisfræðileKan og félags-
lcgan hátt. ÞannÍK hafa margir
læknar flutt erindi og fræðslu
fyrir félagsmenn á liðnum 10
árum. Langstærsta átakið á þessu
sviði tókst þó að vinna árið 1977
þegar samtökunum, i samvinnu
við Sjúkrasamlag Akureyrar,
tókst að koma á reglubundnum
heimsóknum Þóris Helgasonar. yf-
irlæknis og sérfræðings í sykur-
sýki. Ilann hefur síðan. ásamt
matarsérfræðingi, komið þrisvar
til fjórum sinnum á ári frá
Reykjavík til Akureyrar til leið-
beiningar og eftirlits með sykur-
sjúkum, en þessar heimsóknir eru
þeim ákaflcga þýðingarmiklar.
Hinn félagslegi þáttur samtak-
anna cr ekki síður mjög mikilvæg-
ur. því að sjaldan er sjúkiingum
jafn mikil nauðsyn á að vita sem
mest um sjúkdóm sinn og hvernig
búa skal með honum eins og þegar
um sykursýki er að ræða.
í samtökunum eru nú um 100
manns, þar af rúml. 70 með sykur-
sýki á mismunandi stigi. í sam-
bandi við 10 ára afmælið — svo og
af ástæðum, sem hér koma fram á
eftir — ákváðu féla^smenn að gefa
öllum Akureyringum á aldrinum
25—65 ára kost á að athuga sjálfir
heima hjá sér, hvort þeir kunni að
hafa sykur í þvagi, sem gæti vcrið
vísbending um sykursýki.
Nákvæm athugun á fjölda syk-
ursjúkra á landinu öllu hefur ekki
enn farið fram, en ætlað er, að
hlutfallslegur fjöldi þeirra sé svip-
aður og í nágrannálöndum okkar
eða í kringum þrír af hverjum
þúsund íbúum. Það er hins vegar
staðreynd, að þeir eru hlutfallslega
mun fleiri hér á Akureyri og
Eyjarfjarðarsvæðinu en annars
staðar á landinu. Orsakir þess eru
ókunnar. Sykursýki er meðhöndluð
með sérstöku mataræði, töflum eða
insúlíni, allt eftir eðli sjúkdómsins
hjá hverjum sjúklingi.
Rannsóknir meðal sykursjúkra
erlendis hafa leitt í ljós, að á móti
hverjum einum sjúklingi, sem notar
insúlín, eru um þrír, sem nota
töflur við sjúkdómnum. En hér í bæ
virðist þessu öfugt farið, því að
meðal félaga í Samtökum sykur-
sjúkra á Akureyri eru insúlín-not-
endur nær helmingi fleiri en töflu-
notendur. Af 294 insúlín-notendum
á öllu landinu er kunnugt um 30 á
Akureyri. Enda þótt ljóst sé, að
ekki séu allir sykursjúkir bæjar-
búar meðlimir í þessum samtökum,
er sú spurning mjög áleitin, hvort
margir Akureyringar kunni að
ganga með sjúkdóminn eða vísi að
honum án þess að gera sér það Ijóst.
Þessa einstaklinga væri þá bráð
nauðsyn að finna til að koma í veg
fyrir alvarlegar líkamsskemmdir
hjá þeim af völdum ómeðhöndlaðr-
ar sykursýki. Með góðri þátttöku
bæjarbúa í þessari þvagsykurat-
hugun má vænta svars við fyrr-
nefndri spurningu.
Samtökin hafa notið mikilvægs
stuðnings nokkurra fyrirtækja og
einstaklinga, sem hefur gert þeim
mögulegt að framkvæma þessa at-
hugun, því að samtökin hafa úr
mjög litlum sjóði að taka. Eru
þessum aðilum færðar innilegustu
þakkir. Pélagsmenn hafa lagt fram
mikla vinnu í þessu sambandi,
einkum við undirbúning og útburð
bréfanna, sem eru um 5.700 talsins.
Þvagsykurathugunina er harla
einfalt fyrir hvern mann að fram-
kvæma. Til þess eru notaðir svo-
nefndir Tes-Tape strimlar, sem
framleiðandinn, Lilly Research
Laboratories í Bandaríkjunum, var
svo vinsamlegur að gefa til þessar-
ar athugunar. Nákvæmt leiðbein-
ingabréf fylgir hverjum strimli, svo
og sérstakt bréf, sem merkja skal
inn á niðurstöðu athugunarinnar og
koma síðan í merkta kassa í
apótekum bæjarins eða Lækna-
miðstöðinni. Það er afar mikil-
vægt, að allir skili þessum bréfum,
því að á þeim byggjast heildarnið-
urstöðurnar. En kassarnir verða
opnaðir og svörin athuguð af Ólafi
H. Oddssyni, héraðslækni. Með
niðurstöðu athugunar hvers manns
verður farið sem trúnaðarmál.
Samband mun síðan haft við þá,
sem ástæða þykir til að athuga
betur.
Samtök sykursjúkra eru opin
öllum sykursjúkum svo og öllum,
sem gerast vilja styrktarfélagar. I
sjórn Samtaka sykursjúkra á Akur-
eyri og nágrenni eru: Gunnlaugur
P. Kristinsson, formaður, Stefán
Ingólfsson, ritari, Jóhann Bjarmi
Símonarson, gjaldkeri, og María
Pálsdóttir og Þóra Franklín með-
stjórnendur. — Sv.P.
Félagar í Samtökum sykursjúkra á Akureyri vinna að undirbúningi
þvagsykurskönnunarinnar.
STUÐNINGSMENN Péturs
J. Thorsteinssonar efna öðru
sinni til kynningarfundar í
Sigtúni á uppstigningardag
kl. 15.
Á þessum fundi munu þau
Pétur og Oddný kona hans
flytja ávörp ásamt fleirum og
Skúli Halldórsson tónskáld
mun leika á píanó, fleira er
hugsað til skemmtunar. M.a.
verður sérstök aðstaða fyrir
börn, þar sem verður kvik-
myndasýning o.ff.
Pétur hefur gert víðreist að
undanförnu, og sótt heim
mörg byggðarlög á Norður-
Reykjavík:
Mynd frá fundi stuðningsmanna Péturs í Sigtúni á sumardaginn
fyrsta.
Stuðningsmenn Péturs
efna til kynningarfundar
landi. Á Ólafsfirði kom hann
fram á kynningarfundi og
fundi hjá Rotary og heimsótti
jafnframt vinnustaði. Á
Dalvík fór hann á vinnustaði
og sat á fjölmennum kynn-
ingarfundi, þar sem hann
svaraði fjölda fyrirspurna.
Svipaða sögu er að segja af
kynningarfundum á Þórshöfn,
Raufarhöfn og Kópaskeri, en
síðustu staðina þrjá sótti hann
alla heim á einum degi.
Sunnudaginn 11. maí fór hann
til Grímseyjar ásamt Oddnýju
konu sinni. Um þessar mundir
er Pétur á Siglufirði og Sauð-
árkróki.
Pétur hefur nú farið um
mörg byggðarlög landsins.
T.a.m. var hann í Vestmanna-
eyjum í síðasta mánuði. í
stuttri viðdvöl í Vestmanna-
eyjum heimsótti Pétur rúm-
lega 20 vinnustaði og sótti auk
þess nokkra félagafundi, og í
kjölfarið er verið að opna
skrifstofu stuðningsmanna
hans þar.
(Úr fréttatilk.)