Morgunblaðið - 14.03.1987, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 14. MARZ 1987
49
landbúnaði og sjósókn, atvinnuhátt-
um á fyrri hluta aldarinnar, lífsbar-
áttu og afkomu fólksins. Margt af
þessu færði hann í letur og birti
síðar í blaðinu Faxa, sem hefur
verið gefíð út í Keflavík í áratugi.
Það eru greinar sem eru aðgengi-
legar fyrir hvem þann sem vill
kjmna sér atvinnuhætti og upp-
byggingu á íslandi fyrr á öldinni.
Það var í herberginu á Heiðarvegi
19a í Keflavík sem ég öðlaðist þann
lærdóm sem ég bý að alla tíð.
Eg sótti eins og lög gera ráð
fyrir bamaskóla og gagnfræðaskóla
í Keflavík á sjötta áratugnum, en
hið eiginlega nám sem hefur komið
mér að bestum notum í lífinu sótti
ég til afa. Hann var minn kennari
og bjó mig betur undir lífsbaráttuna
en aðrir menn og úr þeim skóla
fékk ég það veganesti sem hefur
dugað allt fram á þennan dag. Ég
kom oft til hans á kvöldin, það var
áður en sjónvarpið kom til sögunnar
og nokkum veginn friður á heimil-
um á íslandi. Herbergi afa var þakið
bókum, bókaskápum. Afí var oft
ekki fyrr kominn heim úr vinnu og
hafði borðað kvöldmat en ég var
sestur andspænis honum í herberg-
inu. Hann blaðaði kannski um stund
í bók, fletti upp á einhveiju forvitni-
legu, las kafla og flutti síðan eigin
hugvelqu um efnið. Það eru stundir
sem verða mér ávallt ógleymanleg-
ar.
Afí var sjálfmenntaður. Lífið, til-
brigði þess, vonbrigði og gleði var
hans skóli. Hann las óhemjumikið
og sótti fróðleik í sögu þjóðarinnar
og hann fylgdist vel með því sem
var að gerast í skáldskap hveiju
sinni. Styrk sinn sótti hann í trúna.
Þeir vom ekki margir dagamir sem
hann fletti ekki upp í hinni helgu
bók og oft ræddi hann við mig um
gildi Krists, gildi þess að vera góð-
ur maður, gildi kærleikans í
samskiptum manna. Afí hneigðist
að landbúnaðarstörfum og vann við
þau á yngri ámm og auk þess fór
hann margar ferðir suður með sjó
og stundaði þar sjóróðra á vetrar-
vertíð. Hann er rúmlega tvítugur
þegar hann kynnist verðandi eigin-
konu sinni, Guðrúnu Jakobsdóttur
frá Skammadal í Mýrdal, sem var
þrem ámm eldri, faedd árið 1890.
Þau giftu sig 20. maí 1917 og árið
1920 em þau flutt suður, að Grand
á Miðnesi og árið síðar í Hafnir og
hefja þar búskap. Sama ár deyr
Guðrún amma mín af völdum sjúk-
dóms sem gekk þá nærri fjölmörg-
um heimilum á Islandi.
Það má nærri geta hvílíkt áfall
það var afa að missa konu sína á
besta aldri frá ungum bömum. Erf-
iðleikar og ástvinamissir bám hann
ekki ofurliði. Hann var óvenju vel
gerður maður og hann stóð ekki
einn þegar erfíðleikamir virtust
óyfírstíganlegir. Hann hafði ekki
verið lengi í hinu fámenna kauptúni
þegar íbúamir vissu hvaða mann
hann hafði að geyma. Hjálpsemi
hans, greiðvikni og vinátta við þá
sem af einhveijum ástæðum fóm
halloka í lífínu var ávallt til staðar.
Þar sem sorgin kom upp, þangað
var afí oft beðinn að koma. Hann
hafði þannig hjartalag og góðvild
að hann gat linað sárar þjáningar.
Þeir vom margir sem vildu eiga
hann sem vin og félaga. Hann var
virkur í félagsstarfí í Höfnunum,
stóð fyrir húslestmm ámm saman.
Hann réð til sín ráðskonu, skömmu
eftir að Guðrún amma mín dó,
Sigríði Bjömsdóttur, sem gekk föð-
ur mínum og systmnum, Guðrúnu
og Sólveigu, í móðurstað og annað-
ist uppeldi þeirra eins og væm
hennar eigin böm. Hún fluttist
síðan með afa og Sólveigu dóttur
hans og Guðjóni tengdasyni til
Keflavíkur árið 1943 og lést þar
árið 1948, þá komin á efri ár.
Þegar leið að ævikvöldinu hafði
afí yndi af að vera innan um gróður-
inn, náttúrana og fylgdist með því
sem var að vaxa og dafna. Það var
auðvitað í beinu framhaldi af hans
lífsstarfí við iandbúnaðarstörf.
Hann var þeirrar ánægju aðnjót-
andi að eignast sumarbústað í
næsta nágrenni höfuðborgarsvæð-
isins. Það var eftir að hann var
kominn á eftirlaunaaldur og hvergi
kunni hann betur við sig en þar
með sínu nánasta skyldfólki, böm-
um og barnabömum. Þar ræktaði
hann landið, hlúði að gróðrinum
sem óx og dafnaði og oft furðaði
hann sig á því hvað gróðrinum hafði
farið fram og var þá innilega glað-
ur.
Mörgu góðu fólki hef ég kynnst
um ævina. Ólafur Ormsson, afí
minn og nafni, var þannig maður
að öllum sem höfðu af honum ein-
hver kynni þótti vænt um hann.
Lítilmagnar leituðu til hans, fólk
sem fór oft að einhveiju leyti hall-
oka í lífinu. Öllum reyndist hann
vel, hollur ráðgjafí og sannur vin-
ur. Hann gekk að allri vinnu að
trúmennsku og samviskusemi. Eftir
að hann flutti til Keflavíkur, vann
hann lengi sem verkstjóri á Ijöl-
mennum vinnustað og naut trúnað-
ar og virðingar vinnuveitanda sem
verkafólks. A kveðjustundu vil ég
þakka þær mörgu indælu stundir
er við áttum saman. Minningin um
afa mun lifa með mér og ylja um
ókomin ár. Guð blessi minningu
míns kæra alnafna og afa.
„Far þú í friði
friður guðs þig blessi
hafðu þökk fyrir allt og allt.“
Ólafur Ormsson
Þegar ég minnist Ólafs Ormsson-
ar hlýt ég að líta til baka, allt til
æsku og uppvaxtaráranna suður í
Höfnum. Ólafur bjó þá á Hjalla með
ráðskonu, Sigríði Bjömsdóttur. Má
segja að hún gengi bömum hans,
þeim Ormi, Sólveigu og Guðrúnu,
í móðurstað. En konu sína, Guðrúnu
Jakobsdóttur, missti hann fljótlega
eða eftir 4 ára sambúð. Makamissir
er hveijum manni mikið áfall, en
þá var ég ekki fæddur svo þessi
umskipti í lífi Ólafs þekkti ég ekki.
En frá því að myndir minning-
anna kvikna verður mynd Ólafs
heitins mér hugstæð og hugljúf. í
mynd farins vegar kemur hann oft
fram. Hugsað verður mér til margra
gleðistunda, eyjaferðanna með hon-
um og frænda mínum til að tína
æðaregg og hirða dún. Merking
eggjanna sem eftir vom skilin,
skipting eggjanna, þegar í land var
komið. Allt var þetta unnið af alúð
og vandvirkni. Heimsóknimar í
kindakofana, á túnið, sérstaklega
þegar verið var að þurrka heyið.
Við bræður Emil voram oftast sam-
an og háði hann margt kapphlaupið
við okkur bræður á túnunum eða á
eftir fénu. Hafði gaman af að láta
gamminn geisa, gera starf að leik.
Oft fómm við líka heim á Hjalla
að kveldi sem degi.. Hlustuðum á
útvarp, fréttir, sögur og hvaðeina
sem það hafði upp á að bjóða. Út-
varp var algjör nýlunda, en Ólafur
mun hafa veirð sá fyrsti í Höfnum,
sem eignaðist útvarpstæki. Það var
líka oft gestkvæmt, allir vildu
hlusta á þetta undratæki sem hafði
kraft sinn (orku) úr þurrabatteríi.
Engum var úthýst. Hjalli var sem
þorpsmiðstöð. Já og margan bitann
þáiði ég sem aðrir þar, alltaf var
hægt að miðla þó efnin væm ekki
mikil þar frekar en annarstaðar á
þeim tímum. Já þiggjandi hef ég
alltaf verið í návist Olafs og hans
fjölskyldu, bæði um fróðleik og ver-
aldleg gæði. Minnist þess, að
fermingarár mitt gaf hann okkur
bræðmm sína gimbrina hvomm,
mín Ijáreign varð aldrei stærri, en
bróðir minn Emil var heppnari í
íjárhaldinu.
Ólafur sagði líka oft að hann
vonaði, að hann yrði bóndi. Sinn
búskap diýgði Ólafur sem margur
annar með sjóróðmm á opnum skip-
um. Sá kapituli var ekki alltaf sem
seta í hægindastól. Þar þurfti að
takast á við voldugan Ægi. En
hann kom sér Iíka upp svínabúi, sem
var fátítt í þá tíð. Hafði að minnsta
kosti gaman af að fást við nýtt
verkefni, hver sem fjárhagsávinn-
ingurinn hefur verið. Þegar tímar
breyttust í síðari heimsstyijöldinni
flutti Ólafur sem svo margir aðrir
úr Höfnum. Settist hann að í Kefla-
vík hjá Sólveigu dóttur sinni og
Guðjóni Jónssyni, tengdasyni,
Heiðavegi 19a. Vann Ólafur mörg
ár við þvottahús í Keflavík. Eignað-
ist þar sem annarstaðar fjölmarga
vini og velunnara.
Hin síðari ár eða eftir að hann
hætti að vinna bjó hann hjá Guð-
rúnu dóttur sinni og Björgvin
Þorsteinssyni, tengdasyni, Austur-
götu 17 í Keflavík. Ólafur naut vel
návistanna við bömin sín, hjá þeim
vildi hann vera og til að samskiptin
og samveran yrðu sem nánust
keypti hann sumarbústað rétt hjá
Lögbergi. Þar átti hann margar
unaðsstundir með bömum sínum
öllum, þeirra mökum og niðjum.
Veit að sumarbústaðakaupin leit
hann sem eitt sitt mesta happa-
verk. Já Ólafur vann mörg happa-
verk, hjálpsemin var svo rík í fari
hans. Hann styrkti þá hryggu með
ástúð og nærgætni, lagði sig fram
um að hjálpa mönnum og málleys-
ingjum. Hann gladdist með glöðum
með gáskalausu glensi. Hann var
söngvinn og ljóðelskur, fræðaþulur
áður en minnið brast, enda las hann
það sem hann komst yfir og náði
til, og það var furðu mikið. Hans
menntun fólst í lestri og að kunna
að hlusta.
Um ætt og uppmna Ólafs fjalla
ég ekki þó viti, að hann var kominn
af sterkum og merkum stofni. Veit
líka að þar munu aðrir mér kunn-
ugri um sýsla.
Nú þegar leiðir skilur í bili að
minnsta kosti er mér efst í huga
þakklæti. Þakklæti fyrir þau for-
réttindi að hafa um árabil átt að
vini og velunnara Ólaf Ormsson,
„Óla Orms á Hjalla".
Mínar þakkir, konu minnar og
bama. Ormi, Sollu, Gunnu og öðr-
um ættingjum sendum við hugheil-
ar hluttekningarkveðjur.
„Maggi á Staðarhól"