Morgunblaðið - 06.01.1989, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLÁÐIÐ FÖSTUDAGUR 6. JANÚAR 1989

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
ÁrniJörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
ÁgústlngiJónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 70 kr. eintakið.
Benzín, bílar og
húsbyggj endur
Fróðlegt er að sjá hvaða
afleiðingar ákvarðanir
ríkisstjórnarinnar að und-
anförnu hafa fyrir hinn al-
menna borgara. í Morgun-
blaðinu í gær var frá því
skýrt, að hækkun vöru-
gjalds, benzíngjalds og inn-
flutningsgjalds á bíla svo og
gengisbreytingin hækki
lánskjaravísitölu um 3,5%.
Hvað þýðir þetta fyrir hús-
byggjendur, sem hafa átt við
mikla erfiðleika að etja á
undanfömum árum?
Húsbyggjandi, sem tók
nýbyggingarlán í lok desem-
bermánaðar, stendur frammi
fyrir þeirri bláköldu stað-
reynd, að stofnupphæð
skuldar hans við Byggingar-
sjóð hækkar vegna ákvarð-
ana ríkisstjómarinnar um
117 þúsund krónur. Hús-
byggjendur skulda Bygging-
arsjóði ríkisins og Bygging-
arsjóði verkamanna samtals
41 milljarð króna. Vegna
ákvarðana ríkisstjómarinnar
að undanfömu hækka þess-
ar skuldir húsbyggjenda við
sjóðina um hvorki meira né
minna en 1,4 milljarða
króna. Árleg afborgun og
vaxtagreiðsla af því láni hús-
byggjanda, sem áður var
getið, hækkar um rúmlega
5.500 krónur og er það ein-
ungis afleiðing af þeirri
hækkun lánskjaravísitölu,
sem leiðir af ákvörðunum
ríkisstjómarinnar nú.
Þegar hinir fjölmörgu
ungu húsbyggjendur standa
nú frammi fyrir þessari
miklu hækkun á stofnupp-
hæð skuldar við Húsnæðis-
málastofnun vegna skatta-
hækkana ríkisstjómarinnar
er eðlilegt að þeir spyrji,
hvers vegna þessar skatta-
hækkanir hafi komið til.
Svarið er einfalt: vegna þess,
að núverandi ríkisstjóm og
fyrri ríkisstjómir svo og Al-
þingi hafa gefízt upp við að
ná tökum á útgjaldaaukn-
ingu ríkissjóðs. Ríkisstjómin
hækkar benzíngjaldið vegna
þess, að hún treystir sér
ekki til að skera niður
ríkisútgjöld. Hún ■ hækkar
tolla á bílum af sömu
ástæðu. Hún hækkar vöru-
gjald af sömu ástæðum. Það
er hægt að færa rök að því
að langvarandi vanræksla
margra ríkisstjóma í þessum
efnum hafi leitt til þeirrar
stöðu atvinnuveganna, sem
við nú stöndum frammi fyrir
og hafa leitt til enn einnar
gengisfellingar.
Óseðjandi lánsfjárþörf
ríkissjóðs veldur því, að
raunvextir eru hærri en þeir
þyrftu að vera. Þessir háu
raunvextir koma bæði at-
vinnufyrirtækjum og ein-
staklingum í koll. Niðurstað-
an er alltaf sú sama: ríkisút-
gjöld eru lykilvandi í íslenzk-
um efnahagsmálum. Ut af
fyrir sig er ekkert frekar
ástæða til að gagnrýna þessa
ríkisstjóm fyrir að taka ekki
á þeim vanda heldur en aðr-
ar ríkisstjórnir, sem hér hafa
setið á undanfömum árum.
En dæmin um áhrif hækk-
ana á benzíni, bílum o.fl. á
byggingarskuldir fólks, ekki
sízt ungs fólks, sýna, að það
er óþolandi fyrir almenning,
að stjómmálamenn taki ekki
á vanda ríkisíjármálanna.
Þessi dæmi sýna líka sam-
hengið í íslenzku efna-
hagslífi. Það er ekki lengur
hægt að taka ákvörðun um
að hækka tolla á bílum án
þess að það þýði um leið
hækkun á skuldbindingum,
sem fólk hefur tekið á sig
af allt öðrum ástæðum. Með
sama hætti þýða þessar
ákvarðanir auðvitað hækk-
anir á skuldbindingum at-
vinnufyrirtækjanna, sem
standa höllum fæti fyrir.
Þetta samhengi í efna-
hagslífínu er orðið með þeim
hætti, að þing og ríkisstjórn
verða að athuga vandlega
allar ákvarðanir af þessu
tagi. Heildarniðurstaða
þeirra getur orðið allt önnur
en að var stefnt.
Það er ekki nóg með að
kjör fólks séu skert með því
að hækka benzínið og vöru-
gjaldið o g fella gengið.
Kjaraskerðingin verður enn-
þá meiri vegna þess að á
sömu stundu hækka lán og
greiðslubyrðin eykst að
sama skapi.
Hvað segja þeir um „bjargræðishugmyndirnar“?
MORGUNBLAÐIÐ leitaði í gær álits talsmanna
stjórnmálaflokka, annarra en Framsóknarflokks, á
þeim hugmyndum um frekari aðgerðir í efnahags-
málum og sérstöku aðgerðum vegna sjávarútvegs-
ins, sem forsætisráðherra og sjávarútvegsráðherra
hafa kynnt stjórnarandst
þessara talsmanna fara
fram, að Júlíus Sólnes, fo
sagði of skammt um liði<
að hann vildi tjá sig um
Röng stefiia að fækka fískiskipum og fískvinnslustöðvum:
Aðeins verið að lappa upp
á fyrri stj órnunarmistök
- segir Skúli Alexandersson þingmaður Alþýðubandalags
SKÚLI Alexandersson fulltrúi Alþýðubandalagsins i sjávarútvegsdeild
efri deildar Alþingis, segir það ranga stefnu að fækka fiskiskipum,
eins og rikisstjórnin leggur nú tíl. Þá segir hann að úreldingarsjóður
fiskiskipa, sem hugmyndir eru um í þessu sambandi, verði stofiiun sem
stjórni sölu á auðlindum.
Skúli sagði við Morgunblaðið, að og fiskvinnslustöðva, væri aðeins ver-
með tillögum um fækkun fiskiskipa >ð að lappa upp á fyrri mistök við
stjómun sjávarútvegsins; verið væri
að minnka flotann, sem ráðherra
hefði leyft að stækka á undanförnum
mánuðum og árum, og einnig hefði
möguleikinn til sóknar í ákveðna
fiskistofna farið minnkandi. Þannig
blasti það við, að-aðeins yrði sótt um
300 þúsund tonn af þorski í stað 400
þúsund tonna.
„Nú á að leysa þessi vandamál
með því að fækka skipum og fisk-
vinnslustöðvum, í stað þess að stefna
strax að því að sækja öðm vísi í
þorskstofninn og byggja hann upp í
þá stöðu sem við hljótum að steftia
að, að hægt verði að sækja þangað
400 þúsund tonn. Þá þurfum við
sennilega álíka stóran flota og við
eigum núna, og jafnmargar físk-
vinnslustöðvar og nú eru.
Þá er einnig verið að tala um úreld-
ingarsjóð, til að stuðla að fækkun
fískiskipa. Hér er hins vegar verið
að tala um stofnun, sem á að ná
0
Ymsar hugmyndir sljórnarinnar athugunarverðar:
Efhahagsaðgerðir miðist við
byggða- og mannleg sjónarmið
- segir Kristín Halldórsdóttir þingmaður Kvennalista
KVENNALISTINN telur ýmsar hugmyndir ríkisstjórnarinnar, um að-
gerðir í sjávarútvegi, athugunarverðar. Hins vegar segir Kristín Hall-
dórsdóttir, að við framkvæmd fyrirhugaðra efiiahagsaðgerða verði að
gæta bæði byggðasjónarmiða og mannlegra sjónarmiða, því verið sé
að tala um fækkun starfa í sjávarútvegi og fækkun fyrirtækja og samr-
una fyrirtækja. Samkvæmt útreikningum Þjóðhagsstofiiunar, gæti 10%
fækkun fyrirtækja í sjávarútvegi, leitt til fækkunar sjómanna um allt
að 500, og jafiiframt verulegrar fækkunar fiskverkafólks.
Kristín Halldórsdóttir, þingmaður
Kvennalistans, sagði við Morgun-
blaðið, að hugmynd um að taka upp
aflamiðlun sé vel þess virði að hún
verði skoðuð. Hún sagði þó, að stefna
Kvennalistans væri sú, að aflakvóti
gæði og bæta meðferð aflans. Þetta
er nefnt í tillögunum,“ sagði Kristín.
í tillögum ríkisstjómarinnar er tal-
að um að efla þurfi sérstakan hluta-
bréfakaupasjóð, sem verði deild við
Byggðastofnun. Þessi tillaga byggir
á breytingartillögu sem kom upphaf-
lega frá Kvennalista við bráðabirgða-
lög ríkisstjómarinnar í haust, og
Kristín sagði að kvennalistakonur
væru ánægðar með þann byr, sem
hugmynd þeirra hefði fengið, þótt
þær væru ekki fyllilega sáttar við
útfærsluna. Hins vegar vonuðust þær
til að sjóðurinn yrði til þess að bæta
þá slæmu eiginfjárstöðu, sem mörg
fyrirtæki em í.
skiptist niður á byggðarlög, sem
síðan deili kvóta niður á skip og fisk-
vinnslustöðvar í héraði.
í tillögum ríkisstjómarinnar er
gert ráð fyrir úreldningarsjóði fiski-
skipa. Kristín sagði að staðreyndin
væri sú, að á sama tíma og menn
viðurkenndu nauðsyn þess að tak-
marka sókn í fískistofnana þá hefði
afkastageta fiskveiðiflotans aukist
verulega. „Það er varla hægt að
minnka þá afkastagetu á annan hátt
en að fækka fískiskipum, því flotinn
er einfaldlega of stór, og þar af leið-
andi eru veiðamar óhagkvæmar. Því
er ekkert óeðlilegt að leitað sé leiða
til að auðvelda mönnum að auka
hagkvæmni veiðanna á þennan hátt.
Ekkert vafamál
er byrjun á auðlir
- seg'ir Matthías Bjarnason fyrrverandi sjá
„ÞAÐ ER fljótsagt. Ég er fúrðu lostinn yfir þessum tillögum. Það er
auðvitað ekkert vafamál að hér er verið að byrja á auðlindaskatti á
sjávarútveginn sem atvinnugreinin sjálf og allir velunnarar hennar
þurfa að sameinast gegn,“ sagði Matthías Bjarnason þingmaður Vest-
fírðinga og fyrrverandi sjávarútvegsráðherra aðspurður um tillögur
sjávarútvegsráðherra um ráðstafanir gagnvart útgerðinni.
Jafnframt hafa orðið töluverðar
breytingar í fískvinnslunni, og við
eigum eftir að mæta þar breyttum
aðstæðum. Við kvennalistakonur höf-
um alltaf lagt áherslu á það að reynt
verði til hins ítrasta að bæta nýtingu
aflans. Við hendum mjög miklum
hluta þess sem við veiðum, og þótt
menn séu sér meðvitaðri um mikil-
vægi þes að auka verðmæti aflans,
þá vantar þar mikið á. Það hlýtur
því að vera mikið atriði að auka
„Ýmislegt annað er í þessu furðu-
lega plaggi," sagði Matthías. „Það
er talað um að kanna hver eigi aldur-
slagasjóðinn, sem er deild í Sam-
ábyrgð íslands. Það fer nú ekkert á
milli mála að það eru þeir sem hafa
greitt til sjóðsins , eigendur fiski-
skipa, sem eiga hann. Ríkið á ekkert
í honum, hefur aldrei lagt honum til
krónu."
Matthías var spurður hvort hann
teldi að ríkisstjómin sé að nú að ásæl-
ast fjármuni þessa sjóðs. „Já, það er
alveg gefið mál að þetta er skýlaus
eign annarra heldur en ríkisins. Svo
furðar mig _sú umsögn sem er um
Samábyrgð íslands á fískiskipum, að
nú skuli eiga að hrifsa það fyrir-
tæki. Rikið á heldur ekkert í því.
Samábyrgðin starfar auðvitað sam-
kvæmt lögum, það er rétt, en þeir
sem hafa lagt henni til íjármagnið á
liðnum áratugum, það eru þeir sem
eiga Samábyrgðina. Þó að trygginga-
ráðherra skipi einn mann í stjórr)
hennar, þá eru það vátryggjendur og