Morgunblaðið - 06.01.1989, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR '6. JANÚÁR' 1989
,,\)ó pu sert í megrunarkurj erþa& enq\n
nféökun hjrir þv/i' oð Ofinqcx bersekS-
QÆng í bdkaríinu . "
Það sem amar að þér er
skortur á heilsuleysi, vin-
ur____
upp er staðið
Þegar
Til Velvakanda.
Heiðursmaðurinn og stærðfræð-
ingurinn snjalli, Vilhjálmur Ög-
mundsson bóndi á Narfeyri, keypti
varla svo hlut eða tæki að hann
reiknaði ekki út notagildi hans, eins
og hann orðaði það. Hann vildi kanna
hve mikið gagn væri að kaupunum
og eins hvort það svaraði kostnaði
að ráðast í kaupin. Hvemig er þetta
svo í dag? Hvenær er horft fram í
tímann eða til baka þegar um svona
framkvæmdir er að ræða? Hugsa
menn um notagildi þess er þeir kaupa
eða hvaða gagn er að því? Það væri
þó auðvelt á jafnmikilli tölvu- og
tækniöld og nú að fá útkomu slíks.
Mér verður hugsað til alls þess sæl-
gætis, öls, áfengis og annarra skað-
legra efna sem menn belgja í sífellu
hugsunarlítið eða laust, hvemig
notagildi þeirra yrði reiknað á mæli-
stiku Vilhjálms. Já, notagildi þegar
manngildið fær og að lúta í lægra
haldi. Stjómvöld hrökkva ekki upp
við það þótt margt í þjóðlífínu fari
forgörðum í þessum vímuefnaflóð-
um, enda er þar oftast skrúfað frá
krananum til óþurftar heilbrigði
mannlegs líf.
Krísuvíkursamtökin ræða vanda-
málin í dag. 300 ungmenni segja
þeir að farist í forarpytti vímuveit-
unnar eins og er og fleiri bætast við
vikulega. Það vantar fleiri meðferð-
arstofnanir. Þetta eru menn sam-
mála um. Kvennaathvarf sem ekki
þekktist í mínu ungdæmi, hefír stór-
an akur að eija. Hvað gengur eigin-
lega á? í æsku minni var kvenfólk
ímynd þess besta og fegursta í lífínu.
Þangað náði eitrið ekki. En nú er
það komið líka í forarvilpuna. Guð
minn góður. Getur þetta verið? Kon-
an sem stóð sterkasta vörðinn um
böm og heimilið, varði það ef maður-
inn fór út af strikinu. Er hún í dag
í hættu? Hvað er notagildi einnar
brennivínsflösku, eins sígarettu-
pakka, hass og þessháttar? Þarf
nokkra Þjóðhagsstofnun til að reikna
það út, eða tölvu? Nei, daglega lífið
sýnir notagildið í öllum þess nöktu
og hræðilegu myndum og daglega
lífið sér alla þá mínusa sem sá út-
reikningur kemur með. Það er sorg-
leg staðreynd að leiðtogar þjóðarinn-
ar skuli vera þar sterkastir kyndar-
ar. Enginn gróði, eilíft tap hvar sem
auga lítur.
„Ég er að styrkja ríkið“ sagði einn
ánetjandi vímunnar við mig fyrir
mörgum ámm og saup á. Ríkið þarf
meiri peninga. í dag er hann svo að
taka út hjá ríkinu sem hann „hjálp-
aði“ því um áður og ríflega það og
er nú brostinn vonum og lífsþreki á
afvötnunarstofnun. Svona gerast nú
hlutimir.
í dag er umræðan um fríðindi fólks
í áfengiskaupum. Ég hélt að ríkið
hefði ekki efni á þvl að gefa áfengi
og síst þeim sem hæst launin hafa
og er það ekki baráttumál hvers
þingflokks að mismuna ekki þegnum
þjóðfélagsins. Og hví eru ekki
ákveðnar reglur um þetta og menn
þá látnir telja þessi fríðindi fram til
skatts eins og önnur sem hinn al-
menni borgari verður að gera að við-
lögðum sektum. Væri ekki rétt að
athuga þetta nánar. Kjörorð 1989.
Minnkandi víma. Heilbrigð þjóð.
Gleðilegt ár.
Árni Helgason, Stykkishólmi
Að sigrast á sjálfum sér
Agæti Velvakandi.
„Eg þekki ykkur minnst bama
minna, en elska ykkur mest,“ mælti
páfínn er hann ávarpaði prímkristna
öreigabændur Andesfjalla. Var
þama eitthvað um fátaektarákvæði
sæluboðunar að ræða. Fátæka fólkið
skóp fegurstu þjóðlögin í öllum heim-
sálfum. Einstök tónskáld hafa unnið
úr menningararfi þessum. Illu heilli
bönnuðu valdsmenn íslensku þjóðinni
að syngja og dansa. Var þetta gjört
í þágu lúthersks rétttrúnaðar. Þjóðin
hélt fallega tungumálinu, en undur-
fögru þjóðlögjn, dansana og leikina
iðkar ekki nokkur maður lengur.
„Heims um ból, helg eru jól“ og
Klukknahljóð, tækni nútímans gerir
þessum fallegpi jólalögum unnt að
komast inn í afskekktustu moldar-
kofa dreifbýlis. Annars vom nú meiri
friðaijól en oft áður. Er von til að
mannskæðum styijöldum linni í Pers-
aflóa, Palestínu, Afganistan,
Namibíu og Angóla. Það er að losna
um harðstjóm í Rússa- og Kína-
veldi. Eftir er að semja frið á vinnu-
stöðunum og inni á heimilunum og
að streitusnauður samstarfsandi
komi í stað endalausrar keppni og
togstreitu. Að sigrast á sjálfum sér
er hin eina sanna sigurlöngun. Nýja
testamentið lofsyngur fátækt, en
ekki örbirgð frá vöggu til grafar.
Mannkostir rýma oft með batnandi
efnahag, enda er varasemi gegn
auðhyggju eins og rauður þráður í
gegnum Nýja testamenti. Er og varð-
veittur bemskuandi talinn þar frum-
skilyrði til himnaríkisinngöngu.
Margir sóa tíma sínum í það von-
lausa verk að aðlaga valda- eða
eignasöfnunaráráttu sjálfum sér í
hag, að kenningum Meistarans frá
Nazaret. Öllum samfélögum manna
sem höfðu eitthvað réttlæti í eigna-
skiptingu og raunsanna virðingu fyr-
ir lífríkjum náttúru hefur verið eytt.
Fyrir 350 ámm sannaðist að unnt
er að framfleyta milljónum manna í
velferð með nákvæmnislandbúnaði
án hruns vistkerfa náttúru, þrátt
fyrir mjög breytileg og erfíð ytri
skilyrði. Því miður heldur styijöldin
við móður náttúru áfram með geisl-
unarlekum, iðnaðarmengun og ósón-
götum. Það rignir sýru, skógar eyð-
ast og lönd blása upp. Nitrógen og
fosfór menga grunnvatn, ár, vötn og
innhöf og valda þörungaplágum og
síðan algerum dauða. Ráðstefnur
með tölvuvæddu pappírsflóði, ræðu-
gleði úr pontu eða vel auglýst upp-
hlaup Grænfriðunga breyta glötun-
arstefnuferlinU sáralítið. Enn einu
sinni ætla íslenskir forráðamenn að
gera átak upp úr áramótum. Spara
í stað þess að sóa, jafna eigna- og
tekjumisrétti og gjöra fleira alþjóð
til heilla. Boðuð er kostnaðarsöm
bylting í landbúnaði. Leggja á niður
frumstæðan beitarbúskap með hús-
dýrafjölda sem stöðutákn, enda þolir
ekkert gróðurlendi í veröldinni slíkt
til lengdar. í staðinn á að endur-
hanna nútíma græðgislandbúnað og
aðlaga hann að lögmálum móður
náttúru. Ifyrir þessu stendur vel
menntuð nútíma þéttbýliskynslóð
sem er svo ötul við að skapa ný at-
vinnutækifæri og láta fyrirtækin
bera sig fjárhagslega.
Þjóðsögumar segja oft mikinn
sannleik enda gott sem gamlir kveða.
Nýársnóttin gefur þeim gull í mund
sem heldur út orrahríð álfanna á
krossgötunum, uns rönd sólar gægist
upp og hrímperlumar taka að glitra
í allri fegurð sinni. ekkert má af álf-
um þiggja undir þessum kringum-
stæðum, hvað sem þeir bjóða fram.
En verið getur að þegar sá staðfasti
loksins má hirða álfarestina hafí
hann misst alla löngun til þess.
Fjölmiðlamir em mjög nýttir um
hátíðimar, einkum skjárinn. Nýárs-
dagur er mörgum dagur letinnar.
Hægt er að sitja bergnuminn framan
við videóið og öðlast Don Giovanni
sjálfkrafa á eftir, komast þá að raun
um að fleira er fallegt en tónamir
frá villa Oropeza.
Bjami Valdimarsson
HÖGNI HREKKVlSI
Víkverji skrifar
Drápum við þessa hvali, spurði
ungur vinur Víkveija dagsins,
sem við sátum fyrir skömmu og
horfðum á sjónvarpið. Myndin fjall-
aði reyndar um vandamál afkom-
enda okkar á 23. öld. Fljúgandi
furðuhlutur hafði komið utan úr
geimnum og beint ofurkröftum að
jörðinni svo allt var þar í hættu.
Þá fundu ráðsnjallir menn það út,
að meginkrafturinn beindist að
höfunum. Það kom svo í ljós, að
furðuhluturinn var hreint ekki að
reyna að ná sambandi við menn
heldur sjávardýr. Og þegar mann-
skepnan hafði náð skilaboðunum,
kom í ljós, að þau voru ætluð
hnúfubökum. Sú tegund hafði að-
eins orðið til á jörðinni, en var þar
ekki lengur á 23. öldinni, þar henni
hafði verið útrýmt á okkar tímum.
Snillingar framtíðarinnar gátu hins
vegar ferðast um tímann og komu
til okkar, sóttu hnúfubaka og tóku
með sér inn í framtíðina. Þegar
furðuhluturinn náði svo sambandi
við hnúfubakana í höfum 23. aldar-
innar sneri hann aftur til síns
heima og jarðarbúar áttu sér
framtíð á ný.
XXX
Víkveija brá hastarlega við
spumingu vinar síns. Hún átti
sér hins vegar rætur í desember-
hefti tímaritsins National Geo-
graphic, sem Víkveiji og vinur hans
höfðu nýlega lesið. Það hefti fjall-
aði um umhverfísmál og spurning-
una um það, hvort manninum tak-
ist að bæta það tjón, sem hann
hefur valdið. Þar var m.a. varpað
fram þeirri spumingu, hvort hvala-
stofnamir geti náð sér á strik á
nýjan leik eftir aðgangshörku
mannsins og var hnúfubakurinn þar
á meðal. Með fylgdi myndarlegt
kort, þar sem fáni Islands kom við
sögu ásamt fánum Norðmanna og
Japana. í greininni var sagt, að
þessar þjóðir notfærðu sér smugur
í reglugerðum Alþjóðahvalveiði-
ráðsins til að veiða hvali undir yfir-
skyni vísinda.
Víkveiji svaraði vini sínum með
stuttu nei-i. Hann beið hins vegar
satt að segja hálfskelfdur eftir því
að hvalveiðimennirnir birtust á
sjónvarpsskerminum og töluðu
íslenzku! Svo fór þó ekki. En þeir
töluðu ekki ensku, eins og allir aðr-
ir í myndinni. Og Víkveija varð
hugsað til þess, að áhrifarík yrði
sú ræða Halldórs Asgrímssonar að
vera, sem hann flytti, þegar þessir
á 23. öldinni finna út, með aðstoð
National Geographic, hver var sjáv-
arútvegsráðherra á Islandi, þegar
síðasti hnúfubakurinn synti í heims-
höfunum. Skyldu fljúgandi furðu-
hlutir geta greint í milli framsókn-
armanna og annarra? Víkvetji dags-
ins vill lifa í þeirri trú.