Morgunblaðið - 06.01.1989, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDÁtíUR 6. JÁNÖAR 1989
29
Formaður fiárveitinganefiidar:
Gengisfellingin þýðir 350
millj. útgjaldaauka ríkisins
ÞRIÐJA umræða um ljárlagafrumvarpið hófet síðdegis i gær. Búist
var við að umræður myndu jafnvel standa fram á nótt en atkvæða-
greiðsla um frumvarpið mun fara fram í dag. Sighvatur Björgvinsson
mælti fyrir áliti meirihluta Qárveitinganefiidar og kynnti breytingatil-
lögur hennar. í þeim felst m.a. ákvörðun um að hefja endurbyggingu
á annarri hæð Bessastaða, tillaga um lán til endurbyggingar Þjóðleik-
hússins og nokkrar tillögur til að leysa úr rekstrarvanda Rikisútvarps-
ins, m.a. hækkun á afiiotagjöldum í 1.500 krónur á mánuði 1. mars.
Þá kom fram í máli Sighvats að gengisbreytingin 2. janúar hefur i för
með sér 350 m.kr. útgjaldaauka fyrir ríkissjóð. Pálmi Jónsson (S/Nv),
framsögumaður minnihluta fjárveitinganefndar, gagnrýndi sfjórnina
fyrir stefhuleysi og sagði Qárlagafrumvarpið vera þenslufrumvarp.
Væri m.a. gert ráð fyrir 400 nýjum stöðum hjá A-hluta ríkissjóðs.
Sighvatur Björgvinsson gerði í
ítarlegu máli grein fyrir tillögum
fjárveitinganefndar. Verður hér á
eftir sagt frá nokkrum þeirra:
Þjóðleikhúsið
Tillaga er um að lán til B-hluta
ríkissjóðs hækki um 75 m.kr. vegna
þeirrar viðamiklu endurbyggingar
Þjóðleikhússins sem ráðist verður í
strax að loknu yfirstandandi leikári.
Sighvatur sagði þá endurbyggingu
verða mjög kostnaðarsama sökum
þess hve illa húsið er farið. Ifyrirsjá-
anlegt væri líka að hún mundi taka
verulegan tíma og óhjákvæmilegt að
gera ráð fyrir því að á meðan endur-
byggingin stæði yfir þyrfti að gera
mjög miklar breytingar á starfi leik-
hússins. M.a. myndu leggjast niður
sýningar á aðalsviði hússins og gætu
þær ekki hafist að nýju fyrr en að
lokinni endurbyggingu hússins sem
gæti tekið allt að tvö ár.
Þann tíma sem starfræksla Þjóð-
leikhússins lægi að miklu leyti niðri
þyrfti að nota til að endurskipu-
leggja rekstur hússins frá grunni og
skoða m.a. samninga við starfsfólk
og aðra.
Bessastaðir
Lagt er til að liðurinn viðhald fast-
eigna er varða embætti forseta ís-
lands hækki í 12 m.kr. Með sam-
þykki þessarar breytingartillögu
sagði Sighvatur Alþingi vera að
ákvarða að hefjast handa á þessu
ári við umfangsmiklar framkvænidir
við endurbyggingu 2. hæðar forseta-
setursins á Bessastöðum. Áætlanir
og kostnaðaráætlun hefðu verið
kynntar fjárveitinganefnd og hefði
mönnum þótt ffamkvæmdin kostnað-
arsöm og spurt hvort ekki mætti
leysa verkið ódýrar af hendi. Mætti
nefna sem dæmi að samkvæmt þessu
myndi byggingarkostnaður á fer-
metra verða tvöfalt meiri en í Flug-
stöð Leifs Eiríkssonar. Nauðsjmlegt
væri að skoða þetta nánar og yrði
það gert en hins vegar vildi nefndin
stuðla að því að framkvæmdir hæf-
ust á þessu ári. Einnig leggur meiri-
hlutinn til að önnur bifreið forseta-
embættisins verði endumýjuð en þær
eru báðar 6-7 ára gamlar.
Utanríkisráðuneytið tók þá
ákvörðun á nýliðnu ári að það myndi
ekki greiða lengur kostnað við þátt-
töku fulltrúa þingflokkanna í sendi-
nefiid íslands á Allsheijarþingi Sam-
einuðu þjóðanna. Fellur því þessi
kostnaður á Alþingi og er áætlaður
2 m.kr.
Sighvatur sagði fulltrúa þing-
flokkanna í sendinefndinni hafa nýst
ráðuneytinu, t.d. hefðu þeir sinnt
störfum í tilteknum fastanefndum á
Allsheijarþinginu og komið í þeirra
hlut að skila ráðuneytinu daglegum
skýrslum eins og um starfsmenn
ráðuneytisins hefði verið að ræða en
ekki fulltrúa Alþingis. Þar eð ut-
anríkisráðuneytið greiddi þennan
kostnað ekki lengur heldur Alþingi
gætu þingflokkamir hér eftir ekki
tilnefnt aðra fulltrúa af sinni hálfu
en alþingismenn. Þeir myndu líka
hér eftir ekki vera starfsmenn ut-
anríkisþjónustunnar í sendinefnd ís-
lands hjá Sameinuðu þjóðunum held-
ur áheymarfulltrúar á Allsheijar-
þinginu eins og þingmenn annarra
löggjafarsamkoma væru. Þeim yrði
því eftirleiðis í sjálfsvald sett með
hvaða hætti þeir kysu að kynna sér
þau mál sem til umræðu væru á alls-
heijarþinginu og hvemig þeir vildu
haga veru sinni þar.
Vegna gengisbreytingarinnar 2.
janúar eykst útgjaldaþörf ríkissjóðs
vegna greiðslna sem em bundnar í
erlendum gjaldeyri samtals um 16
m.kr. og er þar um að ræða greiðsl-
ur til t.d. alþjóðastofnana og sendi-
ráða. Sagði Sighvatur að mönnum
teldist svo til að áhrif gengisbreyt-
ingarinnar til hækkunar á rekstrar-
útgjöldum myndu nema um 144
m.kr. þannig að samtals yrðu áhrif
á launa- og verðlagsmál til útgjalda-
aukningar sem afleiðing af gengis-
breytingunni 160 m.kr. Er lagt til
að tillit verði tekið til þeirrar breyttu
niðurstöðu. Einnig er tillaga um að
tekið verði tillit til breytinga á vaxta-
gjöldum ríkissjóðs vegna gengis-
breytingarinnar, en áætlað er að þau
muni vaxa um 190 m.kr. Samtals
útgjaldaaukning af þessum sökum á
A-hluta ríkissjóðs er því 350 m.kr.
Húsnæðiskaup
Stjórnarráðsins
Tillaga er um að heimild til kaupa
á skrifstofuhúsnæði fyrir Stjómarráð
íslands og nauðsynlega lántöku til
þess falli niður. Sagði Sighvatur að
talsvert mikið af húsnæði hefði þeg-
ar verið keypt undir Stjómarráð ís-
lands og hefði fjárveitinganefnd ekki
fundist ástæða til að hafa í heimilda-
greinum svo opna heimild eins og
hér væri um að ræða. Sama máli
gegndi um almennar heimildir til að
kaupa húsnæði fyrir ríkisstofnanir.
Þær væru svo opnar að þær gæfu
fj'ármálaráðherra heimild til að kaupa
hvaða húsnæði sem er fyrir hvaða
ríkisstofnun sem er og taka til þess
lán.
Tillaga er um heimild til að kaupa
eða leigja húsnæði fyrir listdansskóla
Þjóðleikhússins að tilskildu samþykki
Qárveitinganefndar. Sighvatur sagði
að Þjóðleikhúsinu hefði boðist að
kaupa tiltekið húsnæði sem væri sér-
hannað til dansskóla og dansþjálfun-
ar og hentaði því mjög vel bæði list-
dansskóla Þjóðleikhússins og ís-
lenska dansflokknum.
Nefndin leggur einnig til að heim-
ilað verði að ganga að samningum
við Rafmagnsveitur ríkisins og
Orkubú Vestfjarða um yfirtöku
skuldar til lúkningar á samkomulagi
þvi, sem gert var við þessi fyrirtæki
við niðurfellingu verðjöfnunargjalds
á raforku árið 1986.
Rekstrarvandi RÚV
Fjárveitinganefnd leggur einnig
fram tillögur um lausn á rekstrar-
vanda Ríkisútvarpsins er byggðar
eru á tillögum sérstakrar nefndar
um þann vanda. í fyrsta lagi er gert
ráð fyrir að afnotagjöld hækki 1.
mars í 1.500 krónur á mánuði en
með því móti á RÚV að fá um tólf
hundruð milljónir króna í tekjur í
stað eitt þúsund og tuttugu milljóna
samkvæmt fjárlögum 1988. í öðru
lagi er gert ráð fyrir því að Ríkisút-
varpið llkt og aðrar B-hlutastofnanir
dragi saman seglin í launaútgjöldum
sem svarar 3,5% og verði sú upphæð
sem þannig sparast notuð til að
lækka skuld Ríkisútvarpsins við
ríkissjóð. í þriðja lagi er áætlað sérs-
takt átak í innheimtu afnotagjalda
og að ná til óskráðra tækja. í fjórða
lagi er gert ráð fyrir því að útboðs-
stefna Ríkisútvarpsins verði tekin til
endurskoðunar, kynningarstarfsemi
verði samræmd og dregið verði úr
þenslu í stjómunarstörfum hjá stofn-
uninni. Með þessum aðgerðum er
ráðgert að auka ráðstöfunarfé um
20-30 m.kr. Fjárveitinganefnd gerir
ráð fyrir því að 10 m.kr. af þessari
flárhæð renni jafnt til greiðslu á
launaskuldum RÚV við ríkissjóð en
að öðru leyti njóti stofnunin að fullu
sjálf þeirra fjármuna sem bætt og
betri stjómun gæti skilað. í fimmta
lagi er gert ráð fyrir að staðið verði
við skuldbindingar um endurgreiðslu
ríkisins á sérstökum lánum sem tek-
in voru ár árunum 79-81 til fjárfest-
ingarframkvæmda í dreifikerfi.
Sighvatur vék einnig að þeirri ein-
hliða ákvörðun Tryggingastofnunar
ríkisins að þeir er nytu tekjutrygg-
ingar væru undanþegnir afnotagjöld-
um. Þetta væri ákvörðun sem þýddi
90 m.kr. tekjutap fyrir RÚV án þess
að stofnunin hefði haft áhrif á það
með hvaða hætti niðurfellingunni
væri beitt. Einnig væm einhver
brögð að þvl að þetta væri misnotað.
Hefði nefnd menntamálaráðherra
lagt til að Tryggingastofnun ríkisins
tæki að sér greiðslu afnotagjalda
þeirra er hingað til hefðu notið niður-
fellingar afnotagjalds þannig að
Ríkisútvarpið yrði ekki af þeim tekj-
um. SHkt væri hins vegar ekki hægt
að framkvæma að óbreyttum lögum.
Þetta þyrfti að skoða og einnig auka
eftirlit með því að niðurfelling væri
ekki misnotuð.
Hækkunin á afnotagjöldunum í
I. 500 krónur á mánuði er 28,2%
miðað við núverandi útvarpsgjald og
II, 9% ef miðað er við hækkun sem
heimiluð var í gildandi fjárlögum.
Þetta væri mikil hækkun en það yrði
hins vegar að tryggja þessum mikil-
væga flölmiðli rekstrargrundvöll.
Með hliðsjón af breyttum forsend-
um frá því að fjárlagafrumvarpið var
lagt fram hefur tekjuáætlun frum-
varpsins verið endurskoðuð og er nú
áætlað að heildartekjur ríkissjóðs
verði 77,1 milljarður en ekki 77,3
milljarðar eins og áður var áætlað.
Taldi Sighvatur þetta benda til að
það væri ekki rétt sem hefði verið
sagt að með skattabreytingum sínum
í desembermánuði seildist stjómin
lengra en fjárlagafmmvarpið gerði
ráð fyrir. Þvert á móti hefði stjómin
Pálmi Jónsson Morgunblaðið/Þorkell
gefið eftir tæpan milljarð í tekju-
skatti frá upphaflegum áformum
sínum. Skýringin á því að tekjur
ríkissjóðs á þessu ári yrðu rúmlega
200 m.kr. lægri en tekjuáætlun fjár-
lagafrumvarpsins gerði ráð fyrir
væm samdráttur á árinu 1988, áhrif
gengisfellingar og frekari tekjuöflun
næði ekki að vinna það upp.
Þenslufrumvarp
og ofsköttun
Pálmi Jónsson (S/Nv) gerði grein
fyrir áliti minnihluta fjárveitinga-
nefndar. Hann sagði ríkisstjómina
hafa fullnægt því skilyrði sem stjóm-
arandstaðan hefði sett við aðra um-
ræðu að skattafmmvörp ríkisstjóm-
arinnar yrðu afgreidd áður en að
þriðju umræðu kæmi. Stjómin hefði
hins vegar enn enga stefnu tekið í
efnahags- og atvinnumálum sem
þjónaði því markmiði að annars veg-
ar yrði hægt að byggja upp nýjar
og raunhæfar forsendur fyrir af-
greiðslu fjárlaga fyrir næsta ár og
hins vegar að gefa atvinnuvegunum
möguleika á því að byggja upp nýja
undirstöðu fyrir lífvænlega afkomu
og atvinnuöryggi. Ríkisstjómin væri
nú að afgreiða fjárlög með forsend-
um sem væm algjörlega í lausu lofti
og hlyti hann að mótmæla því. Þeg-
ar raunhæfar forsendur vantaði væri
fjárlagadæmið allt á sandi byggt.
Gengisfelling ríkisstjómarinnar
breytti engu þar um.
Pálmi sagði það vera að sannast
að árið 1989 yrði skattaárið mikla.
Fjármálaráðherra hefði mótmælt því
við aðra umræðu að áform ríkis-
stjómarinnar um nýjar skattaálögur
á þessu ári væm 6,7 milljarðar króna
eins og upplýsingar hefðu verið gefn-
ar um af Þjóðhagsstofnun. Nú lægi
hins vegar niðurstaða fyrir sam-
kvæmt mati hagdeildar fjármála-
ráðuneytisins sem áætlaði þessar
skattahækkanir samtals rétta 7,2
milljarða. Hitt væri svo annað mál
hvemig fjármálaráðherranum gengi
innheimtan á þessum sköttum miðað
við þær þrengingar sem væm í at-
vinnulífi landsmanna.
Pálmi sagðist hafa gagnrýnt það
harðlega að á sama tíma og atvinnu-
reksturinn rambaði á barmi gjald-
þrots og kreppti að hjá öllum almenn-
ingi þá skyldi skattheimta af at-
vinnurekstrinum vemlega aukin.
Fjárlagafmmvarpið sjálft væri líka
þenslufmmvarp. Gert væri ráð fyrir
400 nýjum störfum hjá ríkinu í A-
hluta frumvarpsins og myndu lau-
naútgjöld ríkisins vaxa um einn millj-
arð. Þetta væri óhófleg útþensla á
sama tíma sem kreppti að í öllum
atvinnurekstri og hjá öllum almenn-
ingi, útþensla sem síðan ætti að fóðra
með því að hækka skattana jafn
Sighvatur Björgvinsson
óhóflega og raun bæri vitni. Þetta
væri röng fjármálastjóm og röng
efnahagsstjóm.
Hann sagði fulltrúa stjómarand-
stöðuflokkanna í minnihluta fjárveit-
inganefndar hafa fastmótaðar hug-
myndir um hvemig mætti ná vem-
legum spamaði í rekstri, mannafla
og launaútgjöldum ríkisins á þessu
ári. Þetta snerti bæði einstök störf
á vegum ríkisins, fyrst og fremst
óheimilaðar stöður en einnig lytu þær
að yfirvinnu og yfirborgunum ýmiss^r
konar sem hefðu þanist ótrúlega út
á síðustu ámm og þó einkum á
síðasta ári.
Það hefði hins vegar orðið niður-
staðan, að eftir að ríkisstjómin hefði
náð að leggja á alla þá skatta sem
raun bæri vitni og vegna þess að
meðferð þessara mála væri að sjálf-
sögðu í mörgum tilvikum vandasöm
og viðkvæm, að ekki bæri að flytja
'þessar tillögur nú. Ef stjómarand-
staðan hefði hins vegar náð að stöðva
eitthvað af skattaflóðinu hefðu þær _
hins vegar verið fluttar.
Landgræðsluáætlun skert
Af einstökum tillögum meirihlut-
ans gagnrýndi Pálmi m.a. að ekki
væri tillaga um að veija einni ein-
ustu krónu til lögboðinna framlaga
skv. búfjárræktarlögum, framlög
skv. landgræðsluáætlun væm skert
í fyrsta sinn um 10-12% og hlutfoll-
um innan hennar væri mglað þrátt
fyrir ályktun Alþingis um skiptingu.
Vegafé samkvæmt sérmerktum tek-
justofnum til vegamála væri skert
um 880 m.kr. og væri ljóst að ekki
yrði unnt að vinna nýframkvæmdir
í vegamálum fyrir eina einustu krónu
í a.m.k. þremur kjördæmum ^
landinu á næsta ári miðað við
óbreytta hlutdeild þeirra i skiptingu
á fé til vegamála. Væm þessi kjör-
dæmi Suðurland, Vesturland og
Norðurland eystra en í þeim hefði á
síðasta ári verið búið að vinna fyrir-
fram fyrir meira en sem svaraði
áætlaðri fjárveitingu til nýfram-
kvæmda í vegamálum á þessu ári.
Ekki væri heldur enn vitað hvemig
ætti að finna fé til þess stórvirkis
sem nú væri verið að vinna í jarð-
gangagerð í Ólafsfjarðarmúla.
Pálmi sagði að lokum að Sjálf-
stæðisflokkurinn væri nú í stjómar-
andstöðu og hefði ekki með sama
hætti og fyrr möguleika til að standa
vörð um hagsmuni stijálbýlisins. „
Þegar til kastanna kæmi sæju menn
það að þegar áhrifa Sjálfstæðis-
flokksins nyti ekki í stjóm landsins
væri ekki sparað að skera niður vega-
framkvæmdir, lögboðið fé til vega-
mála og skera niður lögboðin framlög
til bændanna i landinu.
smáauglýsingar — smáauglýsingar — smáauglýsingar — smáauglýsingar !
Lærið vélritun
Ný námskeiö byrja 9. janúar.
Vólritunarskólinn, s. 28040.
□ St.: St.: 5989166 I Rh. kl.
18.00
Aðventkirkjan Reykjavík
Bibliurannsókn kl. 9.45. Guös-
þjónusta kl. 11.00. John Mud-
erspach frá Englandi predikar.
Allir hjartanlega velkomnir.
. i meomui
55BI YWAM - island
Biblíufræösla verður I Grensás-
kirkju á morgun, laugardag kl.
10.00. Ólöf Davíðsdóttir annast
fræðsluna. Að loknu kaffihléi
veröur bænastund kl. 11.15.
Allir velkomnir.
Frá Guöspeki-
fólaginu
_ Ingólfsstrœti 22.
• Atkríftarslmi
Ganglera or
39673.
i kvöld kl. 21.00: Bjarni Bjarna-
son, erindi. Á morgun kl. 15.30:
Jóhann Þ. Sigurbergsson.