Morgunblaðið - 31.08.1989, Blaðsíða 22

22
wi f

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 31. AGÚST 1989
MORGUNBLAÐIÐ - FIMMTUDAGUR 31. ÁGÚST 1989
23

' Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
ÁgústlngiJónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Ný fiskveiðisteftia
Sú fiskveiðistefna, sem
fylgt hefur verið undan-
farin ár, hefur gengið sér til
húðar. A sama tíma og afli
stendur i stað eða minnkar
stækkar fiskiskipaflotinn. Á
sama tíma og Hafrannsókna-
stofnun telur nauðsynlegt að
minnka þorskafla næsta árs
í 250 þúsund tonn eru ný
fiskiskip á leið til landsins,
sem samtals kosta um 2 millj-
arða króna. Fjárfestingin
eykst en aflinn minnkar!
Frá ársbyijun 1988 hafa
einungis 30 skip verið úrelt
og 5.000 tonna kvóti verið
færður til annarra skipa af
þeim sökum. Þetta er dropi í
hafið. Einn af forystumönn-
um útgerðarmanna hefur
sagt, að meðan kvótakerfið
sé tímabundið sé ekki við því
að búast, að umtalsverð
fækkun verði í fiskiskipaflota
landsmanna með úreldingu
og tilfærslu á kvóta.
Kaup útgerðarfyrirtækis í
Hafnarfirði á einu skipa Pat-
reksfirðinga á nauðungar-
uppboði hafa sýnt mönnum í
hnotskurn til hvers kvóta-
kerfið getur leitt. Heilt
byggðarlag, sem byggir af-
komu sína á sjávarútvegi
stendur skyndilega uppi fisk-
laust.
Eitt helzta markmið okkar
íslendinga í sjávarútvegsmál-
um hlýtur að vera að stór-
auka hagkvæmni í fiskveið-
um til þess að þjóðarbúið fái
meiri hagnað af þeim. Þetta
gerist ekki nema með veru-
legri fækkun fiskiskipa,
þannig að þau sem eftir verða
sæki aflann með minni til-
kostnaði. Ný fiskveiðistefna
verður að miðast við að
tryggja að þetta markmið
náist. Kvótakerfið hefur ekki
stuðlað að því eins og dæmin
sanna. Sú röksemd, að það
stuðli ekki að því vegna þess,
að það sé tímabundið stenzt
tæplega. Þrátt fyrir það, að
kvótakerfið sé tímabundið
eru útgerðarmenn augljós-
lega tilbúnir að kaupa skip á
yfirverði vegna kvótans, sem
fylgir þeim, og lánastofnanir
eru tilbúnar að lána með veði
í skipunum, sem byggjast
m.a. á kvótanum. Þess vegna
er erfitt að sjá, að tímabund-
ið kvótakerfi hafi komið í veg
fyrir úreldingu flotans að
nokkru marki.
Það er auðvitað ekkert vit
í því að setja tvo milljarða í
ný skip á sama tíma og aflinn
minnkar. Hins vegar sýnir
fengin reynsla, að reglur sem
stjórnvöld setja um skipa-
kaup halda ekki. Og auðvitað
er nauðsynlegt, að það verði
einhver endurnýjun í fiski-
skipaflotanum frá ári til árs.
Er fráleitt að segja sem svo:
útgerðarmönnum er fijálst
að endurnýja skip sín en þeir
fá ekki 60% lán til þess úr
Fiskveiðasjóði? Þá endurnýja
þeir, sem til þess hafa eigið
fé. Um leið verður krafan um
sölu úr landi eða úreldingu
að vera ófrávíkjanleg. Sam-
kvæmt núverandi kerfi er
hætta á , að í stað 800 tonna
fiskiskips, sem kemur nýtt til
landsins verði 100 tonna skip
selt úr landi eða úrelt.
Enginn getur gagnrýnt
dugmikla einstaklinga, sem
hafa byggt upp myndarlegt
útgerðarfyrirtæki fyrir það
að kaupa fiskiskip á nauð-
ungaruppboði. Það er ekki
við hæfi að ásaka fólk um
óeðlileg tengsl við erlenda
aðila í þessu sambandi, ef
þeir hinir sömu geta ekki
staðið við þau orð. Það er
meira að segja umhugsunar-
efni, hvort Byggðastofnun
getur staðið á því að gjald-
fella lán í þessu sambandi.
Hvað segir Steingrímur Her-
mannsson, þingmaður Reykja-
neskjördæmis, um slíka ráð-
stöfun gagnvart íbúum hans
kjördæmis?
Patreksfjarðarmálið sýnir
hins vegar til hvers kvóta-
kerfið getur leitt. Að óbreyttu
geta fleiri byggðarlög staðið
frammi fyrir því sama og
Patreksfirðingar nú að verða
fisklaus. Stjórnmálamennirn-
ir geta ekki látið það gerast.
En þeir geta heldur ekki far-
ið að lappa upp á kvótakerfið
eins og nú er komið.
Þingflokkur Sjálfstæðis-
flokksins boðar aukið fijáls-
ræði í gengismálum, sem
þýðir í raun, að þeir sem afla
gjaldeyris get.a selt hann
hæstbjóðanda. En er hægt
að taka þá reglu upp án þess
að afnema kvótakerfið og
selja aðgang að fiskimiðunum
hæstbjóðanda? Er þetta ekki
sú spurning, sem Alþingi
stendur frammi fyrir nú?
Staða og steftia í íslenskum landbúnaði
TEXTI: ARNI JOHNSEN
- FYRRIGREIN -
„Það þarf tvímæla-
laust uppskurð í lantl-
búnaðarkerfinu“
Rætt við talsmenn bænda og sérfræð-
inga í landbúnaðarmálum
Umræða um íslenskan landbúnað hefur verið með vaxandi þunga
um nokkurt skeið og sýnist þar sitt hveijum. Hinar deildu meining-
ar um stöðu og stefhu íslensks landbúnaðar byggjast ýmist á því að
landbúnaðurinn sé í erfiðri stöðu sem hluti af íslensku efhahagslífi
og þjóðlífi þar sem úrbóta er þörf og hins vegar því sjónarmiði
þeirra sem lengst ganga í gagnrýninni og segja að landbúnaðurinn
sé einhverskonar misskilningur í nútíma íslensku þjóðfélagi. Fá rök
Jylgja gjarnan síðarnefhda sjónarmiðinu, enda erfitt að horfa fram
hjá því að íslenskur landbúnaður er hluti af sjálfstæði þjóðarinnar,
Qárfestingu og landnytjum.
Um áratuga skeið má segja að
það hafi kostað landsbyggðina
nokkuð að höfuðborgin hefur verið
byggð upp eins og höfuðborg ber
með sterkum vísinda, þjónustu- og
menntastofnunum, en á hinn bóg-
inn hlýtur það að vera ósanngjarnt
að segja að iandbúnaðurinn á erfið-
leikatímum sé baggi á þjóðféiaginu
og að byggðastefna sé eitthvað sem
eigi ekki við rök að styðjast. Ef
sjávarplássin hefðu ekki verið til
staðar hefði ekki fengist aflafé til
hinna stórvirku framkvæmda
síðustu ára, ef landbúnaðurinn hefði
dagað uppi á síðustu öld væri margt
á annan veg. og neikvæðari en er í
dag og þannig má lengi telja. Spyija
má hVort eðlilegt sé að bændur
beri uppi byggðastefnuna með háu
búvöruverði. Það er staðreynd að
um árabil hafa svokaliaðir milliliðir
fengið sífellt stærri hlut af vöru-
verðinu á meðan hlutfallið til bænda
hefur ýmist staðið í stað eða lækk-
að þótt fjármagnskostnaður og fjár-
festing hafi hækkað stórlega.
Margir telja að jöfnunarkostnaður
ýmissa rekstrarliða sé of mikill, svo
sem flutningskostnaður á áburði,
mjólk og fleira. Ef áburðurinn er
tekinn sem dæmi er reglan í stórum
dráttum þannig að dreginn er 160
km radíus frá Gufunesi þar sem
Áburðarverksmiðjan er. Tonnið af
áburði kostar um 19 þúsund kr.,
en bóndi í næsta nágrenni við Gufu-
nes borgar aðeins lítilræði fyrir
flutninginn á tonninu miðað við
þann sem er rétt innan við 160 km
línuna, því hann borgar allt upp í
1.700 kr. fyrir flutning á tonninu.
Sá sem býr síðan í plássi rétt utan
við 160 km radíusinn, jafnvel í
plássi sem hefur dreifingarmiðstöð
á áburði, hann borgar í sama hlut-
falli og bóndinn í nágrenni Gufu-
ness. Hér er um að ræða um það
bil 10% aðstöðumun í áburðarkostn-
aði eftir tilbúnum íjarlægðum. Á
þessu ári greiddi ríkissjóður 22
milljónir króna af mikilli rausn til
þess að lækka áburðarverðið, en
15 milljónir af því fara í jöfnunar-
og flutningskostnað sem er hins
vegar einnig reiknaður inn í áburð-
arverðið þannig að bóndinn sem býr
lengst frá dreifingarstöðinni, er
einnig í gegnum þann lið, ekki að-
eins að tvíborga fyrir sig, heldur
borgar hann einnig fyrir hina.
Deilt er um að hvort leyfa eigi
innflutning á kjöti og mjólkurvör-
um, rætt er um hollustu íslenskra
afurða, deilt er um niðurgreiðslur,
útflutningsbætur og það hvort ekki
sé tímabært að skera upp íslenska
landbúnaðarkerfið, draga úr mið-
stýringunni og sjálfvirkninni sem
vissulega fylgir ýmsum þáttum
íslensks landbúnaðar. Segja má að
nokkur trúnaðarbrestur hafi orðið
milli bænda og neytenda í nokkrum
atriðum og úr því þarf að bæta.
Það virðist stundum gleymast að
Ijarfestingin í byggingu íbúðarhúsa
og ýmissa mannvirkja í landinu er
í raun grundvölluð á sameiginlegri
ábyrgð fólksins í Iandinu þannig
að vandamál af þessu tagi eru
vandamál þjóðarinnar allrar og
vandamál eru til þess að Ieysa þau,
finna farsælan farveg. í viðræðum
við sex menn sem tengjast land-
búnaði á ýmsan hátt koma fram
viðhorf sem byggjast á reynslu,
þekkingu og metnaði fyrir hönd
íslensks landbúnaðar og þjóðfélags-
ins í heild.
Helgi ívarsson;
Verðum að klífa þrítugan
hamarinn í markaðssókn og
nýjum leiðum
„Ég hef litið svo á að á meðan
bæði vilji og geta til framleiðslu í
landbúnaði er meiri en markaðurinn
tekur við, sé óhjákvæmilegt að til
staðar séu einhveijar reglur til þess
að fara eftir og vissulega takmark-
ar það frelsi bænda til athafna,"
sagði Helgi Ivarsson bóndi í Hólum
við Stokkseyri, „en það er vandrat-
aður meðalvegurinn í þessum efn-
um og ég tel líklegt að ef það á
að skerða sauðljárrækt meira í einu
héraði en öðru þá verði ófriður í
kringum það.
Jú, markaðs- og neytendamál eru
mér hugstæð, sérstaklega innlendi
markaðurinn sem er okkar lífsank-
eri. Það fer ekki á milli mála að
mikil breyting hefur orðið á neyslu-
venjum, ekki aðeins að fólk breyti
lífsvenjum, heldur endurnýjast
mjög hratt hópar fólks með breytt
viðhorf og má nefna sem dæmi að
núverandi húsráðendur í hópi ungs
fólks voru þiggjendur fyrir 10 árum.
Á milli okkar sem erum af minni
kynslóð og ungs fólks, ég er 60
ára, er svo mikið bil í neysluvenjum
að stundum finnst manni að það
sé eins og að ekki sé um sama þjóð-
erni að ræða og hvernig verður það
þegar þeir sem nú alast upp við
mjög breyttar aðstæður á heimilum
taka völdin eftir 10 ár. Það er ugg-
laust erfitt að breyta venjum þessa
fólks, og við hljótum að aðlaga
okkar framleiðslu og söluvörur þeim
neysluvenjum sem orðnar eru þótt
framandi séu, en ef við bændur eig-
um að hafa fótfestu í framtíðinni
verðum við að auka markaðssókn
og markaðskynningu, klífa þrítug-
an hamarinn og opna nýja mögu-
leika og nýjar leiðir í markaðsmál-
um.“
. . . sem einhver á
jarðarkringlunni getur
unnið á ódýrari hátt
Við vikum talinu að niðurgreiðsl-
um sem mörgum eru þyrnir í aug-
um. „Niðurgreiðslur hafa að hluta
verið stýring stjórnvalda í baráttu
við verðbólgu og kaupmátt og ég
sé ekki að niðurgreiðslur séu óeðli-
legar þegar um er að ræða hollan
mat sem skiptir máli fyrir fólkið í
landinu og það skiptir miklu máli
fyrir landið í heild að dreifbýlið
haldist," sagði Helgi í Hólum. „Það
er ekki umdeilt að víða er dreifbýli
og landbúnaður það sama og víða
er sauðkindin ríkur þáttur í þessum
efnum. En um leið og innlendi
markaðurinn er þannig að við sitj-
um einir að honum fylgja þær skyld-
ur að aðlaga framleiðsluna að ósk-
um neytenda. í þessu efni á að
vera þróun og hún verður að eflast
og vera stöðugt í gangi, en vanda-
mál landbúnaðar verða aldrei leyst
á einn einfaldan hátt.
Varðandi kröfur um innflutning
á búvöru er ljóst að bændur mót-
„Þegar rætt er um innflutning á
landbúnaðarafurðum geng ég út frá
því sem fyrsta skilyrði að við verð-
um að stunda landbúnaðarfram-
leiðslu í þessu landi og sjá þjóðinni
fyrir landbúnaðarafurðum af
öryggisástæðum, vegna sjálfstæðis
okkar stefnu og átyrks, vegna heil-
brigðis og hollustu miðað við meng-
un víða í heiminum þar sem land-
búnaðarframleiðsla fer fram og af
atvinnuástæðum sem vega þungt
þar sem íjárfestingin er til staðar
og tengir víða byggð við byggð og
síðast en ekki síst er ástæða til land-
búnaðarframleiðslu af því að það
er gjaldeyrissparandi,“ sagði Kjart-
an Olafsson ráðunautur á Selfossi.
„Það er ljóst að við verðum að átta
okkur á því að landbúnaðarverð er
hærra hér en í ýmsum nágranna-
löndum okkar og margar ástæður
koma til. Það er ef til vill það fyrsta
að landbúnaðinum hér eru ekki
búnar sömu starfsaðstæður og víða
Helgi Ivarsson
mæla slíku. Á Vesturlöndum er
víðast stefnt að því að öflugur land-
búnaður sé til staðar og nánast alls
staðar er hann styrktur í bak og
erlendis og þá á ég við aðstöðu í
sambandi við fjárfestingar- og
rekstrarvörur sem hafa um árabil
verið tollaðar og skattlagðar og
þarf af leiðandi gert framleiðsluna
dýrari. Tekin hafa verið spor í rétta
átt, en ekki nema spor með tolla-
lækkunum og afnámi söluskatts af
tækjum.
Til úrbóta þarf að beina því fjár-
magni sem landbúnaðurinn fær í
sjóðum og niðurgreiðslum til þess
að lækka sem kostur er ijárfesting-
ar- og rekstrarvörur landbúnaðar-
ins. Það má nefna áburðarverð. Ég
get til dæmis ekki séð annað en
að veruleg niðurgreiðsla á áburði
sé af hinu góða, því engin ástæða
er til að ætla að áburður sé misnot-
aður í landinu. Ódýr áburður er
jákvæður fyrir landið og innlenda
fóðurframleiðslu. Þessar niður-
greiðslur á að taka úr sjóðum land-
búnaðarins meðan verið er að vinna
sig út úr vandanum sem blasir við,
fyrir þó með ýmsum hætti sé. Ef
menn álíta að okkur beri að iifa á
útsölu matvæla sem erlendir aðilar
þurfa að losna við þá má spyija hve
mörg störf megi ekki finna í
landinu, sem einhver á jarðarkringl-
unni getur unnið á ódýrari hátt og
hvað verður þá mikið eftir handa
okkur til að vinna, almennt séð, í
okkar landi. En hitt er að það þarf
að leita leiða til þess að minnka
kostnað við framleiðsluna og þar
með fylgir að draga úr opinberum
álögum bæði á aðföngum til bú-
rekstrar og einnig og ekki síður á
framleiðslu vörunnar. Ég tel að
matarskatturinn hafi verið mistök
sem þarf að leiðrétta. Sérstaða
íslenskrar búvöru er mikil. Það er
augljóst að þetta land, vegna stijál-
býlis og fjarlægðar frá helstu iðnað-
arsvæðum jarðar, hefur sérstaka
möguleika til þess að framleiða
hreina og ómengaða matvöru og
það er enginn vafi á því í ofsetnum
heimi að með þeim gæðum að búa
við hreint loft og vatn þá eru það
forréttindi sem margir hafa vart
vit á að meta. Og takist að vekja
Kjartan Ólafsson
en með slíkum aðgerðum mun íjár-
magnskostnaður á búunum stór-
lækka. Næsta atriði hlýtur að vera
átak í hagræðingu og hagkvæmni
innanlands þar sem við stöndum
hugsanlega frammi fyrir því að
leyfa innflutning á landbúnaðaraf-
urðum eða framleiða ódýrt ella. Við
athygli neytenda á þessum ein-
stæðu kostum sem við búum við tel
ég að það muni ekki aðeins hætta
sú neikvæða umræða að við eigum
að lifa á afgangskjöti frá löndum
með aðrar aðstæður, heldur munu
opnast möguleikar á því að útlend-^
ingar geti notið þessara gæða með
okkur.
Ég hef' löngum álitið að það sé
eitt af megin viðfangsefnum leið-
beinenda í landbúnaði að draga úr
kostnaði við flárfestinguna í land-
búnaði, byggingum og fleiru, því
þegar það er ákveðið hvað við meg-
um framleiða er einnig möguleiki á
þvíað fá meiri verðmæti fyrir minna
hráefni. Margir bændur eru að slig-
ast undan íjármagnskostnaði og
þar þarf að taka til hendinni. Það
er víða hægt að fara miklu skemmri
leið að takmarkinu, ekki eins fína
ef til vill, en full góða. Byggingar
sem áttu að verða hornsteinn undir
góða afkomu manna og íjárhags-
legu sjálfstæði búsins urðu leg-
steinn yfir ijárhagslegu sjálfstæði
þeirra.
verðum í auknum mæli að láta
bændur og neytendur hinna ýmsu
svæða njóta sérstöðu sinnar og
nálægðar við markaði til þess að
vera samkeppnisfærir. Það hlýtur.
að vera fljótvirkast og best þegar
talað er um hugsanlegan niður-
skui-ð að láta hagkvæmnina vera í
fyrirrúmi. Eins og mál eru í dag
er rekin byggðastefna á kostnað
landbúnaðarins með tilflutningum á
miklu íjármagni af hagstæðum
framleiðslusvæðum til óhagstæðra
og það verður að vera ljóst hver á
að borga þessa byggðastefnu, neyt-
endur í hærra vöruverði eða einhver
annar og það þarf að vinna þetta
mál og stilla því þannig upp að það
sé ásættanlegt í þjóðfélaginu al-
mennt, en ekki sífellt ágreinings-
feni. Þetta er og verður pólitísk
ákvörðun ásamt ákvörðun bænda-
stéttarinnar sem er í þeirri hættu
að einangrast og missa þá markaðs-
stöðu sem hún hefur haft á íslandi.
í mörgum greinum er milliliða-
kostnaðurinn allt of hár og því mið-
ur einnig í þeim greinum sem hafa
verið fijálsastar í framleiðslu og
verðmyndun svo sem eins og kart-
öflur og grænmeti. í því tilfelli þarf
að huga að neytenda- eða markaðs-
torgum þar sem neytendur geta
keypt vöru beint af framleiðendum.
Kjartan Ólafsson:
Bændur og neytendur verða
að njóta sérstöðu sinnar o g
nálægðar við markaði

Yfiriýsing þingflokks Sjálfstæðisflokksins um umbótastefhu í atvinnumálum:
Ríkisstj ór nin hefiir unnið
gegn hagsmunum þjóðariimar
Vantraust á ríkisstjórnina ítrekað og kosninga kraf ist
ÞINGFLOKKUR Sjálfstæðis-
flokksins hefur samþykkt eftirfar-
andi yfirlýsingu um frjálslynda og
víðsýna umbótastefhu í atvinnu-
málum.
„Við íslendingar þurfum að bijót-
ast út úr þeirri sjálfheldu sem at-
vinnumál okkar eru komin í. Nú er
horft fram á samdrátt í þjóðartekjum
annað árið í röð. Það eykur á efna-
hagsvanda þjóðarinnar að núverandi
ríkisstjórn hefur farið á vit fortíðar-
innar við lausn hans og beitt ráðum
sem hvarvetna eru á undanhaldi. Af
þeim sökum hefur samdrátturinn
bæði orðið meiri og verður langvinn-
ari en ella.
Afleiðingar stjórnarstefnunnar eru
aukin skuldasöfnun atvinnulífsins og
þjóðarinnar. Þá hefur ríkisstjórnin
farið inn á braut þjóðnýtingar ýmissa
þeirra atvinnufyrirtækja sem hafa
sligast undan skuldabyrðinni en slík
stefna hefur hvarvetna leitt til stöðn-
unar og versnandi lífskjara almenn-
ings. Með stefnu sinni í atvinnumál-
um hefur ríkisstjórnin unnið gegn
hagsmunum þjóðarinnar. Það hefur
hún einnig gert með meiri skattaá-
lögum en dæmi eru um sem komið
hafa af miklum þunga niður á heimil-
um jafnt sem atvinnufyrirtækjum.
íslensk heimili hafa oft áður þurft
að taka á sig lífskjaraskerðingu á
samdráttartímum. En nú bregður svo
við að fjölskyldurnar í landinu sjá
aðeins fórnir en engar vonir. Nú er
mikil óvissa um atvinnu ijölda fólks
og gjaldþrot heimila og fyrirtækja
verða enn tíðari.
Frjálslynd og víðsýn
umbótastefna
Nauðsynlegt er fyrir þjóðina að
bijótast út úr erfiðleikunum rrteð
fijálslyndri og víðsýnni umbóta-
stefnu í atvinnumálum. Slík atvinnu-
stefna hlýtur að taka á flestum
veigamestu þáttum atvinnulífsins og
benda á leiðir til framfara og bættra
lífskjara alls almennings. Slík at-
vinnustefna vekur á ný með Islend-
ingum von um betri tíð og trú á
framtíðina.
Sú frjálslynda og víðsýna umbóta-
stefna í atvinnumálum sem sett er
fram með þessari yfirlýsingu er svar
við óstjórn og ofstjórn núverandi
ríkisstjórnar. Hún er byggð á mál-
flutningi, tillögum og málefnavinnu
sjálfstæðismanna á undanförnum
mánuðum. Þessi stefna markar skýr-
ar línur í íslenskum stjórnmálum
milli þeirra sem vilja umbætur og
framfarir og hinna sem ekkert sjá
nema stöðnun og afturför.
Hornsteinn þessarar atvinnu-
stefnu er að endurvekja fijálslyndi
og víðsýni við stjórn atvinnumála og
gefa atvinnulífinu kost á því að
standa á eigin fótum. Við slík skil-
yrði eru bestar forsendur til umbóta
og árangurs hjá öllu því vinnufúsa
fólki sem starfar hjá íslenskum fyrir-
tækjum. í hagnaði traustra fyrir-
tækja felst vonin um aukinn kaup-
mátt og betri lífskjör.
Sjálfstæðismenn munu fylgja
þessari stefnu eftir með tillögum og
málflutningi á Alþingi.
Helstu þættir stefnunnar eru:
Gengl krónunnar á
eftiahagslegum forsendum
1. Gengi krónunnar verði skráð
á efnahagslegum forsendum en verð-
ur ekki lengur háð pólitískum duttl-
ungum. Þetta þýðir að verð á erlend-
um gjaldeyri verður fyrst og fremst
ákveðið af þeim er eiga viðskipti með
hann. Seðlabanki íslands annist
skráningu á grunngengi krónunnar
en verð á erlendum gjaldeyri getur
hækkað eða lækkað innan tiltekinna
marka frá því. Meginhlutverk bank-
ans verði því að jafna skammtíma-
sveiflur. Seðlabankanum verði
óheimilt að halda niðri verði á erlend-
um gjaldeyri ef það eykur skulda-
söfnun þjóðarinnar erlendis og skal
breyta grunngengi ef fyrirsjáanleg
er þynging á skuldabyrði. Með þess-
ari mikilvægu stefnubreytingu er
horfið af braut skuldasöfnunar er-
lendis og útflutningsatvinnuvegum
þjóðarinnar sköpuð skilyrði til að
standa á eigin fótum og leggja sitt
af mörkum til velferðar landsmanna.
2. Viðskiptabankar og sparisjóðir
fái fullar heimildir til þess að versla
með erlendan gjaldeyri, taka erlend
lán og takast á hendur skuldbinding-
ar við erlenda aðila í samræmi við
eðlileg viðskiptaleg sjónarmið. Bank-
arnir ákveði sjálfir verð á erlendum
gjaldeyri í viðskiptum sínum innan
tiltekinna frávika frá grunngengi því
sem Seðlabankinn markar.
Gjaldeyrisviðskipti ftjáls í
áfongum
3. Gjaldeyrisviðskiptum verði
komið í nútímahorf með því að við-
skipti með erlendan gjaldeyri verði
gefin öllum fijáls í áföngum. Hinn
1. janúar 1992 skal að fullu verða
lokið að samræma lög um gjaldeyris-
viðskipti löggjöf þeirri sem gildir í
Evrópubandalaginu og annars staðar
á Norðurlöndum. Með þessu verða
Islendingar að fullu gjaldgengir í
samstarfi þjóða EFTA og Evrópu-
bandalagsins og atvinnulíf lands-
manna fær sambærilega samkeppn-
isstöðu um aðgang að fjármagns-
markaði og gildir hjá helstu við-
skiptaþjóðum okkar. Þá munu
íslensk fyrirtæki ekki lengur verða
heft í samkeppninni.
4. Eiginfjármyndun í atvinnulif-
inu verði örvuð með margvíslegum
ráðstöfunum í skattamálum. Skatt-
frelsismörk af hlutabréfum og arði
af þeim eiga að hækka verulega og
frádráttarheimildir vegna hluta-
bréfakaupa vefða auknar og skulu
ná til smáfyrirtækja. Eignarskattar
I vinstri stjórnarinnar verði afnumdir.
Nauðsynlegt er að efla eiginfjárstöðu
íslensks atvinnulífs til þess að fyrir-
tækin geti skilað hagnaði og tryggt
að íslendingar verði áfram í hópi
þeirra þjóða sem búa við best lífskjör.
Millifærslusjóðir afnumdir
5. Millifærslusjóðir verði af-
numdir með því að starfsemi hluta-
fjársjóðs Byggðastofnunar og starf-
semi Atvinnutryggingarsjóðs út-
flutningsgreina verði hætt. Byggða-
stofnun taki við eignum og skuld-
bindingum sjóðanna. Með þessu er
horfið frá þjóðnýtingaraðgerðum
núverandi ríkisstjórnar en atvinnulíf-
inu sköpuð almenn skilyrði sem
tryggja vöxt og viðgang vel rekinna
fyrirtækja. Hlutabréf í eigu Byggða-
stofnunar skulu jafnan vera til sölu
á almennum markaði.
6. Starfsemi Verðjöfnunarsjóðs
fiskiðnaðarins verði hætt en almenn
heimild veitt til myndunar sveiflu-
jöfnunarsjóða með sparnaði. Með
þessu er afnumið það millifærslu-
kerfi sem tíðkast hefur með misnotk-
un á Verðjöfnunarsjóði fiskiðnaðar-
ins en þrátt fyrir góðan tilgang í
upphafi hefur sjóðurinn aftur og aft-
ur verið notaður sem tæki til þess
að halda uppi rangri gengisskrán-
ingu og þannig verið beitt gegn sjáv-
arútveginum.
7. Fiskverð verði á ábyrgð sjávar-
útvegsins með því að fulltrúi ríkis-
stjórnarinnar verði ekki lengur odda-
maður við fiskverðsákvarðanir. Auka
á svigrúm til ákvarðana, um fijálst
fiskverð. Því á ekki lengur að vera
tenging á milli fiskverðsákvarðana
og gengisákvarðana eins og verið
hefur nú um langt skeið en það fyrir-
komulag hefur gefist afar illa.
Útgjöld innan tekjuramma
8. Ný vinnubrögð verði tekin upp
við fjárlagagcrð þar Sem vinnsla fjár-
lagafrumvarps fari fram á raun-
hæfum forsendum um tekjur ríkis-
sjóðs. Einstök ráðuneyti og stofnanir
gepi tillögur um útgjöld innan tekjur-
amma. Sett verður fram raunhæf
áætlun um aðhald í ríkisbúskapnum
þannig að útgjöld rúmist innan tekj-
uramma án skattahækkana.
9. Heimildir til aukafjárveitinga
úr ríkissjóði verði stói'lega skertar
og heimild fjárveitinganefndar Al-
þingis þurfi til nema alls ekki verði
komist hjá greiðslu umfram heimild-
ir vegna samþykktra verkefna.
10. Landsbanki íslands og Búnað-
arbanki íslands starfi algjörlega á
sama grundvelli og aðrir viðskipta-
bankar. Ríkisbankar verði hlutafélög
og skulu seldir úr ríkiseign í áföngum
þannig að eignarhald á þeim verði
eins dreift og kostur er. Með þessu
verður íslensku bankakerfi komið í
svipað horf og er hjá helstu viðskipta-
þjóðunum. Nota á andvirði af sölu
hlutabréfa í bönkunum til þess að
stuðla að lausn á vanda landbúnaðar-
ins og til náttúru- og umhverfis-
verndar. Byggðastofnun á að annast
ráðstöfun þessa fjár og ráðstafa auk
þess tekjum af sölu annarra hluta-
bréfa í eigu ríkissjóðs.
Virðisaukaskattur í tveimur
þrepum
11. Virðisaukaskattur á að verða
í tveimur þrepum: Almennt þrep og
lægra þrep fyrir matvæli. Með þessu
er tekið af skarið um lægri skattlagn-
ingu á matvæli en aðrar vörur og
komið til móts við þá almennu skoð-
un að reynt skuli að halda matvælum
eins ódýrum og kostur er.
12. Ríkisábyrgð á starfsemi Fisk-
veiðasjóðs, Iðnlánasjóðs og Stofn-
lánadeildar landbúnaðarins á að af-
nema. Með því er stigið skref í þá
átt að gera sjóði þessa sjálfstæðari
og betur í stakk búna til þess að
sinna breytilegum þörfum atvinnu-
veganna.
Með þessari stefnumörkun benda
sjálfstæðismenn á skýrar leiðir út
úr þeim' ógöngum í atvinnumálum
sem núverandi ríkisstjórn ber megin-
ábyrgð á.
Sjálfstæðismenn hafa því í stjórn-
arandstöðu tekið frutnkvæði í
íslenskum stjórnmálum. Þetta er
nauðsynlegt vegna þess að núverandi
ríkisstjórn er ófær um að leiða þjóð-
ina farsællega út úr þeim erfiðleikum
sem við er að etja.
Núverandi ríkisstjórn hefur fengið
tækifæri til þess að bregðast við
vanda atvinnuveganna. Hún hefur
misnotað öll sín tækifæri og er orðin
þjóðinni allt of dýr.
Þingflokkur sjálfstæðismanna-
ítrekar fýrri yfirlýsingar um van-
traust á ríkisstjórnina og kröfu um
að gengið verði til alþingiskosninga
þegar í stað. Það er forsenda fyrir
því að mynda-megi starfhæfa og
sterka ríkisstjórn sem getur haft for-
ystu um nýja stefnu í atvinnu- og
efnahagsmálum á grundvelli ein-
staklingsfrelsis og atvinnufrelsis með
| hagsmuni allra stétta fyrir augum.