Morgunblaðið - 04.05.1996, Blaðsíða 12

12 LAUGARDAGUR 4. MAÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Skiptar skoðanir eru meðal eigenda útvarpsstöðva og stjómmálamanna um tillögur starfshóps sem menntamála-
ráðherra skipaði til að endurskoða útvarpslögin. Hér á eftir er rætt við nokkra aðila um málið.
ÚTVARPSHÚSIÐ við Efstaleiti.
Efasemdir um langbylgjustöðva á Gufuskálum og Eiðum
Uppbygging langbylgju-
sendanna verði stöðvuð
Valgerður
Sverrisdóttir
Komu
Framsóknar-
flokknum í
opna skjöldu
„ÞESSAR hugmyndir starfshóps
um endurskoðun á útvarpslögum
koma okkur Framsóknarmönnum í
opna skjöldu,“ sagði Valgerður
Sverrisdóttir, formaður þingflokks
Framsóknarflokksins, í samtali við
Morgunblaðið í gær.
Valgerður sagði að þingmenn
Framsóknarflokksins hefðu ekkert
vitað af vinnu starfshópsins, sem
menntamálaráðherra skipaði til að
endurskoða útvarpslögin.
„Við munum auðvitað taka þátt
í þeirri vinnu, sem hlýtur að vera
framundan og reyndar hefur
menntamálaráðherra þegar óskað
eftir að við skipum fólk í nefnd, sem
ætlað er að móta frekari tillögur.
Það hefði þó að mörgu leyti verið
einfaldara að vinna að málinu, ef
við hefðum komið fyrr að því.“
Róttækari hugmyndir
Aðspurð hvernig hugmyndir
starfshópsins samræmdust hug-
myndum Framsóknarmanna um
útvarpsmál sagði Valgerður, að hún
vildi ekki tjá sig mikið um það að
svo komnu máli.
„Það er þó ljóst, að þessar fyrstu
tillögur samræmast ekki okkar
stefnu í málefnum Ríkisútvarpsins.
Við teljum vissulega að þar þurfi
að breyta ýmsu og starfshópur innan
flokksins hefur undanfarið skoðað
þessi mál, í tengslum við komandi
flokksþing í haust. Hugmyndir
starfshóps menntamálaráðherra eru
hins vegar róttækari en þær sem
við höfum helst litið til,“ sagði Val-
gerður Sverrisdóttir, þingflokks-
formaður Framsóknarflokksins.
Baldvin
Jónsson
Tímabært
eftir tíu ára
frelsi
„ÉG FAGNA þessum tillögum
mjög, enda eru þær tímabærar þeg-
ar tíu ár eru liðin frá því að frelsi
í ljósvakafjölmiðlun hófst,“ sagði
Baldvin Jónsson, stjórnarformaður
Aflvaka hf., sem rekur útvarps-
stöðvarnar Aðalstöðina, X-ið og
Klassík FM.
Baldvin sagði að einkareknar
stöðvar skorti ekki vilja til að halda
úti metnaðarfullri dagskrá, en súr-
efnið skorti.
„RÚV er mjög fyrirferðarmikið
á markaðnum og setur mark sitt á
hann. Ég er ánægður með þá til-
lögu, að RÚV skuli bent á að not-
færa sér dreifikerfi Pósts og síma,
því báðar stofnanirnar eru í almenn-
ingseign og það er auðvitað far-
sælla að ríkið reki eitt fullkomið
dreifikerfi og þjóni öllum ljósvaka-
miðlunum í gegnum Ijósleiðara.
Væntanlega munu gjaldskrár Pósts
og síma taka mið af auknum við-
skiptum, sem eykur líkurnar á að
einkastöðvar nái um allt land. For-
senda þess er lægra gjald á ljósleið-
aranum."
Baldvin sagði að það myndi
skipta miklu máli fyrir alla fjöl-
miðla ef RÚV hyrfi af auglýsinga-
markaði. „Ég á nú ekki von á að
heildarauglýsingartekjur RÚV
renni beint til einkareknu stöðv-
anna, heldur fer helmingurinn
áreiðanlega til annarra miðla. Þrátt
STARFSHOPUR um endurskoðun
á útvarpslögum leggur til að hætt
verði við uppbyggingu Ríkisút-
varpsins á langbylgjustöðvunum á
Gufuskálum og Éiðum um sinn og
öryggi landsmanna og sjófarenda
metin með hliðsjón af breyttum
aðstæðum og nýrri tækni. Rúmur
mánuður er síðan menntamálaráðu-
neytið samþykkti endanlega fram-
kvæmda- og kostnaðaráætlun
vegna uppbyggingar beggja stöðv-
anna.
Haustið 1994 staðfesti mennta-
málaráðherra ákvörðun ríkisstjórn-
arinnar að heimila RÚV að taka
við langbylgjumastrinu á Gufuskál-
um, sem bandaríska strandgæslan
hafði notað um árabil. í fyrra féllst
ríkisstjórnin einnig á að kaupa ann-
an sendi og setja hann upp á Eið-
um. Heildarkostnaður við uppbygg-
ingu langbylgjustöðvanna er áætl-
aður tæpar 300 milljónir króna, en
áætlað er að árlegur kostnaður við
rekstur stöðvanna verði um 40
milljónir króna.
Starfshópurinn hefur efasemdir
um réttmæti uppbyggingar lang-
bylgjukerfísins. „Vægi mastranna í
fyrir það mun þetta skipta sköpum
fyrir einkareknu stöðvarnar, því
rekstrarkostnaður þeirra er svo
miklu lægri en RÚV. Þannig myndu
10% af _ auglýsingatekjum hljóð-
varps RÚV skipta gífurlegu máli
fyrir Aflvaka, sem rekur þijár
stöðvar."
Baldvin sagði að hann sæi engan
verulegan mun á því hvort lagður
yrði á nefskattur til að standa und-
ir kostnaði við RÚV eða RÚV yrði
sett á A-hluta fjárlaga, þar sem
stofnuninni yrði skammtað fé.
Jóhann
Briem
Samræmist
ekki stefnu
stjórnvalda
„ÉG SÉ það ekki gerast að 700
milljóna auglýsingatekjur RÚV
færist yfir til annarra fjölmiðla.
Ríkisrekstur hefur verið að færast
öryggi þjóðarinnar er almennt álitið
fara minnkandi, sérstaklega fyrir
sjómenn, sem nú styðjast við aðrar
upplýsingaveitur (gervitungl) um
veðurspár og staðarákvarðanir.
Langbylgjukerfið er í eðli sínu við-
kvæmt og getur auðveldlega orðið
illviðri eða hamförum að bráð. Að
auki fer þeim að sögn fækkandi,
sem eiga viðtæki með langbylgju-
tíðnisviði. Bent hefur verið á að
með tilliti til öryggis sjómanna,
notkunar og kostnaðar sem lang-
bylgjusendingunum fylgir, kynni að
vera hentugast að leigja eina út-
sendingarrás fjarskiptatungls til
sömu nota.“
Í skýrslu starfshópsins segir að
sýnt sé að á næstu árum muni dreif-
ing útvarpsefnis taka gífurlegum
breytingum. Ekki líði á löngu uns
unnt verði að dreifa útvarpsefni
eftir símalínum. Bygging lang-
bylgjustöðvanna sé afar kostnaðar-
söm og árlegur rekstrarkostnaður
þeirra skipti tugum milljóna. Með
tilliti til þessa sé ástæða til að doka
við og ígrunda hvernig öryggi
landsins og miða verði best tryggt
á fjarskiptasviðinu.
æ meira í það horf, að stofnanir
eiga að vera sjálfum sé nógar. Því
finnst mér sérkennilegt ef setja á
RÚV á fjárlög og innheimta sér-
tekjur eða nefskatt," sagði Jóhann
Briem, framkvæmdastjóri Mynd-
bæjar, sem rekur útvarpsstöðina
Sígilt FM.
Jóhann benti á, að fyrir auglýs-
endur, sem væru að beijast í harðri
samkeppni, væri Ríkisútvarpið
mjög vænlegur kostur vegna mikill-
ar útbreiðslu. Málið væri því ekki
svo einfalt að aðeins væri verið að
svipta RÚV auglýsingatekjum,
heldur væri einnig verið að svipta
auglýsendur þessum miðli.
Tekjustofnar
án takmarkana
Jóhann sagði að huga þyrfti sér-
staklega að því hvernig úthlutun
útvarpsleyfa yrði háttað. „Hér hef-
ur ríkt ákveðið jafnvægi og það
gengur ekki upp ef mjög margar
stöðvar bætast í hópinn. Þá eru
reglur þannig nú, að útvarpsstöðvar
þurfa að greiða í STEF, FÍH og
Menningarsjóð útvarpsstöðva, eða
missa leyfið ella. Ríkisvaldið hefur
Stuttbylgjusendingar
óþarfar?
í skýrslu starfshópsins eru einnig
settar fram efasemdir um að rétt
sé af Ríkisútvarpinu að halda áfram
útsendingum á stuttbylgju í hádeg-
inu og á kvöldin, en útsendingarnar
eru sérstaklega ætlaðar íslending-
um sem búa erlendis eða eru á
ferðalagi erlendis. Bent er á að
þetta sé eðlilegur þáttur þjónustu
RÚV, en gera verði þá kröfu að
hún sé veitt með sem mestri skil-
virkni. Óformleg könnun hafi leitt
í ljós að þessi þjónusta sé lítið not-
uð af íslendingum erlendis. Kostn-
aður RÚV við stuttbylgjusendingar
nemur um þrem milljónum á ári.
Bent er á að íslendingar erlendis
hafi öðlast aukna möguleika til að
fylgjast með fréttum héðan með
útbreiðslu tölvutækninnar og teng-
ingu landsins við Internetið. Ef
RUV tæki upp „veraldarþjónustu"
með tengingu við Internetið væri
íslendingum erlendis boðið upp á
fréttaþjónustu fyrir brot af þeim
kostnaði sem stuttbylgjusendingar
RÚV kosta.
þannig úthlutað þessum aðilum
tekjustofna, án þess að setja þeim
nokkur mörk. Þeir geta í raun
hækkað sín gjöld og allar útvarps-
stöðvar eru háðar þeim duttlungum,
ef þær vilja halda leyfinu. Ég held
að mörgum þætti undarlegt ef apó-
tekin tilkynntu allt í einu að þau
vildu auka hagnað sinn og nú þyrfti
heilbrigðiskerfið að greiða helmingi
meira fyrir lyfin.“
Jóhann sagði að samræmingu
skorti, því hugmyndir starfshópsins
rækjust á stefnu ríkisvaldsins í upp-
byggingu atvinnulífs og menningar.
Margrét
Frímannsdóttir
Aukin skatt-
heimta ekki
rétta leiðin
„ÉG FÆ ekki séð hvernig reka
ætti RÚV án auglýsingatekna,
miðað við tekjur stofnunarinnar í
dag. Þá hefði ég einnig talið æski-
legt að einhveijir aðrir en fulltrúar
Sjálfstæðisflokksins hefðu komið
að tillögugerðinni, ef ætlunin var
að ná breiðri samstöðu um breyt-
ingar á rekstri RÚV,“ sagði Mar-
grét Frímannsdóttir, formaður Al-
þýðubandalagsins.
Margrét kvaðst eiga eftir að sjá
nánari útfærslu á tillögum starfs-
hópsins og hvernig ríkið ætlaði sér
að standa að rekstri RÚV með fjár-
framlögum svo vel fari. „Ég tel
fréttastofur útvarps og sjónvarps
gegna mjög mikilvægu hlutverki,
sem þyrfti fremur að efla en draga
úr.“
Aðspurð um hugmyndir um nef-
skatt sagði Margrét að nú væri í
raun innheimtur slíkur skattur af
öllum eigendum sjónvarpstækja.
„Aukin skattheimta er hins vegar
ekki rétta leiðin til að bæta RÚV
upp missi auglýsingatekna."
Árni
Samúelsson
Mikilvægast
að fella
afnotagjald
niður
„ÞESSAR hugmyndir starfshópsins
fela í sér bót fyrir okkur og alla
aðra, sem reka einkafyrirtæki á
þessum vettvangi,“ sagði Árni
Samúelsson, stjórnarmaður Is-
lenska sjónvarpsins, sem rekur Stöð
3 og eigandi útvarpsstöðvarinnar
FM 95.7.
Árni sagði að það yrði bót í
máli ef RÚV hyrfi af auglýsinga-
markaði, en mikilvægast væri þó
að stofnunin sæti við sama borð og
keppinautarnir á sjónvarpsmarkaði,
svo fólk gæti valið á milli stöðva,
en væri ekki neytt til að kaupa
áskrift að ríkissjónvarpinu.
„Fólk á að eiga val og þetta atriði
skiptir miklu meira máli heldur en
að RÚV hverfi af auglýsingamark-
aði.“
Árni sagði að ef lögð yrði aukin
áhersla á menningarhlutverk RÚV
mætti reikna með að nokkuð drægi
úr hlutverki Rásar 2.
Jón
Ólafsson
Reksturinn
eins og
hjá BBC
„ÉG HEF að vísu ekki séð um-
rædda skýrslu starfshóps mennta-
málaráðherra, en miðað við umfjöll-
un fjölmiðla virðast menn hafa hug
á að haga rekstri RÚV svipað og
rekstri BBC í Bretlandi," sagði Jón
Olafsson, stjórnarformaður Is-
lenska útvarpsfélagsins, sem rekur
Stöð 2 og Bylgjuna.
Jón sagði að starfshópurinn hefði
án efa ígrundað málið vel og hann
hlakkaði mjög til að kynna sér
skýrslu hópsins betur.
„Líkt og BBC gera tillögurnar
ráð fyrir að Ríkisútvarpið verði
menningarmiðill, sem ekki verði
háður lögmáli markaðarins. Sjálfur
er ég mjög fylgjandi því að hér
verði sterkur upplýsinga-, fræðslu-
og menningarmiðill af því tagi og
BBC hefur oft verið talið til fyrir-
myndar í hópi ríkisfjölmiðla. Tillög-
urnar eru því mjög eðlilegar og
réttlætanlegar út frá því sjónar-
miði.“
Jón sagði að enn væru svo marg-
ir þættir óljósir, að ekki væri tíma-
bært að tjá sig frekar um málið.