Morgunblaðið - 31.01.1999, Síða 24

24 SUNNUDAGUR 31. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Mikilvægt að konur rann-
saki það sem snýr að konum
RANNSÓKNIR á ralox-
ifeni, sem er nýtt lyfja-
efni skylt östrogeni,
hafa sýnt fram á, að það
hefur svipuð áhrif á
beinþynningu og ös-
trogenið sjálft, en hefur
færri aukaverkanir.
Rannsóknir á 8.000 kon-
um sýna, að miðað við
tveggja ára inntöku
minnki lyfið líkurnar á
bijóstakrabbameini um
70%. Þó þurfa að fara
fram frekari rannsóknir
áður en fyllilega er
hægt að fullyrða um
það. Jafnframt eru
bundnar miklar vonir
við, að raloxifen dragi
úr æðakölkun og lækki
kólesterólmagn í blóði,
að sögn Ninu Hannover
Bjarnason.
Nina er yfirmaður
Miðstöðvar klínískra
rannsókna og frumu-
rannsókna í Danmörku
(Den danske
Forskningsfund) og
hefur stýrt rannsókn-
unum undanfarin fimm
ár. í visindaheiminum
hefur vakið athygli að
ung kona stýri svo viða-
miklum rannsóknum,
en Nina var aðeins 29
ára þegar hún kom að
þeim í upphafi.
Til gamans má geta
þess að Bjarnason-nafn-
ið er íslenskt, en Nina
var gift Katli Bjarna-
syni lækni og eiga þau
tvo drengi, Sejr og
Nina Hannover
Bjarnason
Tore, sem eru nöfn úr
íslensku goðafræðinni.
Nina var stödd hér á
landi fyrir skömmu, þar
sem hún fiutti erindi á
fræðsludögum Lækna-
félags íslands.
Hún kveðst alltaf
hafa haft áhuga á rann-
sóknum en það hafi
verið fyrir tilviljun að
hún komst inn í þennan
rannsóknarhóp. „Mér
finnst þetta mjög
spennandi vettvangur
og tel mikilvægt að
konur rannsaki hluti
sem snúa að konum.
Rannsóknarvinna virð-
ist vera yfirgnæfandi í
höndum karla og þá
ekki síst á læknasvið-
inu. Konur ættu betur
að vita hvernig aðrar
konur hafa það og þess
vegna er mikilvægt að
þær taki þátt í rann-
sóknum sem einkum
snúa að konum,“ segir
Nina.
Ekki fá allar konur
óþægindi
Hormónalyf hafa til
margra ára verið notuð
til að sporna við bein-
þynningu og er talinn
góður kostur fyrir þær
konur, sem hafa einnig
ýmis einkenni af völd-
um breytingaskeiðs.
Hins vegar eru til kon-
ur sem eru í áhættu-
hópi varðandi bein-
þynningu en hafa h'til
sem engin óþægindi.
Þær hafa tekið ös-
trogen til að hægja á
beinþynningu, en marg-
ar hveijar hafa ekki
verið fyllilega sáttar við
það, þar sem grunur
hefur beinst að því, að
langtíma inntaka
öströgenhormóns valdi
auknum líkum á
krabbameini, einkum
hjá eldri konum.
Nina sagði í samtali
við Morgunblaðið, að
rannsóknunum, sem
eru margþættar, sé
ekki lokið, en niður-
stöðurnar Iofi góðu. Til
að kanna hvort ralox-
ifen dragi úr áhættu til
lengri tíma litið er nú
hafin rannsókn á 22.000
konum í Bandaríkjun-
um, sem eru í áhættu-
hópi varðandi
brjóstakrabbamein.
Einnig er nýhafin rann-
sókn meðal 10.000
kvenna, sem eru í
áhættuhópi varðandi
kransæðasjúkdóma, til
að kanna hvort ralox-
ifen dragi einnig úr
þeim.
Laus við blæðingar
Þá nefnir Nina að
konur, sem taka ralox-
ifen, fái ekki blæðingar.
„Reynsla mín eftir að
hafa unnið á þessu sviði
er sú, að konur sem eru
komnar á breytinga-
skeiðið fagni því að
vera lausar við blæð-
ingarnar.“
Hún segir að ekki sé
tímabært fyrir konur
að taka raloxifen fyrr
en eftir tíðahvörf, þar
sem lyfið hafi ekki nein
áhrif á skapsveiflur,
hitakóf, þurrk í
leggöngum né önnur
óþægindi, sem oft
fylgja breytingaskeið-
inu. Aukaverkanir
vegna raloxifens eru
þær að sumar konur fá
væg hitaköst en það
hefur ekki leitt til þess
að þær hafi viljað hætta
á lyfinu. Hjá 50 konum
af þeim 8.000 sem tóku
þátt í rannsókninni kom
fram aukin hætta á
blóðtappa í fótum eða
sambærileg áhætta og
með hormónameðferð.
Útsala
Allar vörur á útsölu
Allt að 60% afsláttur
SILFURBÚÐIN
Kringlunni, sími 568 9066.
AUGLÝSINGADEILD
Sími: 569 1111, Bréfsími: 569 1110
Netfang: augl@mbl.is
mbl.is
__/kLLTSk/= eiTTH\SA£> tJÝTT
Afcrane'SÍl
Blóðbankinn verður með blóðsöfnun á Akranesi
þriðjudaginn 2. febrúar kl. 10-18, ( Safnaðarheimilinu
Vinaminni, Skólabraut 13. Virkir og nýir blóðgjafar
velkomnir. Blóðgjöf er lífgjöf.
QDblóðbankinn
^ - geföu meö hjartanu!
Samanburður á heildarbeinmagni og líkamsáreynslu
í aldurshópum 16-20 ára þar sem leiðrétt hefur veriö fyrir fjölda ára frá upphafi tíða
Heildarbeinmagn (g/cm2)
Líkamsáreynsla, klst. á viku
Heimild: ©Læknablaðið 1998; 84:96-105. Birt með leyfi Læknablaðsins
meira en þrjá til sex mánuði flokk-
ast stúlkumar í sama áhættuhóp
varðandi beinþynningu og konur
eftir tíðahvörf. Helsta ráðið hefur
verið að setja stúlkumar á pilluna."
Spurður hvort þær
stúlkur sem höfðu
hætt á blæðingum
hafi verið athugaðar
sérstaklega segir
hann svo ekki vera.
„Innan við tíu stúlkur
höfðu haft blæðinga-
stopp í þrjá mánuði
eða meira og þeim
var sleppt úr rann-
sókninni til þess að
ekki niðurstöðunum."
Örnólfur segir nauðsynlegt að op-
in umræða eigi sér stað innan
íþróttahreyfingarinnar um þessi
mál og leggur áherslu á að íþrótta-
þjálfarar og stúlkurnar sjálfar séu á
varðbergi, ef truflun verður á blæð-
ingum.
Kalk og D-vítamín
Ömólfur bendir einnig á að í sam-
bandi við næringuna skipti miklu
máli að neyta nægilega af kalki og
D-vitamíni. Aðspurður hvort ekki
séu skiptar skoðanir um mikilvægi
þessara þátta í beinþéttni svarar
hann, að flestar rannsóknir bendi til
að visst magn þurfi af
þessum efnum. „D-
vítamín stuðlar að frá-
sogi kalks frá melting-
arveginum og það
virkar því mjög rök-
rétt að þessi efni séu
nauðsynleg. Sam-
kvæmt okkar rann-
sókn virðist ekki þurfa
mjög mikið af kalki,
eða um 800-1.000 mg á dag. Það
samsvarar til dæmis einu mjólkur-
glasi og einni brauðsneið með osti.
Með því að borða fjölbreytta fæðu
og miðað við neyslu Islendinga þá
borða langflestir nóg af kalki.“
Örnólfur reiknar með að úr-
vinnslu rannsóknarinnar verði lokið
í vor eða fyrri hluta sumars. Hann
segir að ekki hafi verið ákveðið um
áframhaldandi rannsóknir á þessum
hópi, en alla vega verði niðurstöð-
umar til forvama.
Rannsókn á
handboltastúikum
20-30 ára bendir
til að þær hafi
10-12% meiri
beinþéttni en aðrar
stúikur á þeirra
reki.
þær breyttu
Beinbrot vaxandi
vandamál
ÁÆTLAÐ er að á
hveiju ári megi
tengja um 1.000
beinbrot á íslandi
beinþynningu. Konur
eru í miklum meiri-
hluta, því þeir karlar
sem beinbrotna eru
aðeins þriðjungur af
þeim fjölda kvenna
sem verða fyrir því
óhappi.
Aðallega er um að
ræða þrenns konar
brot; framhand-
leggsbrot, sem eru
aigeng hjá konum
um og upp úr fimm-
tugu, samfallsbrot á
hryggjarliðum, sem
eru algeng eftir sex-
tugt og svo mjaðm-
arbrot, sem eru al-
geng eftir sjötugt.
Með vaxandi fjölda
aldraðra mun bein-
brotum fara fjölg-
andi og hefur því
jafnvel verið haldið
fram í læknavísind-
unum, að beinþynn-
ing og afleiðingar
beinbrota geti orðið
eitt af aðal vanda-
málum aldraðra á
næstu öld.
Mjaðmarbrot
kostar 1,5 m.kr.
Ef hægt væri að
koma í veg fyrir
hluta þessara brota
væri til mikils unnið,
því hvert mjaðmar-
brot kostar 1,5 millj-
ónir króna, en áætl-
að er að kostnaður
heilbrigðiskerfisins
samfara beinbrotum
af völdum beinþynn-
ingar séu að minnsta
kosti 500-700 millj-
ónir króna.
Gunnar Sigurðs-
son læknir hefur að
undanförnu staðið
Gunnar
Sigurðsson
fyrir rannsókn á sjö-
tugum konum á
Reykjavikursvæðinu
og er úrvinnslan
langt komin, en nið-
urstöður verða ekki
birtar fyrr en eftir
nokkra mánuði. Um
er að ræða saman-
burðarrannsókn við
Svíþjóð og Noreg.
I (jós liefur komið,
að þær konur sem
stunduðu íþróttir
eða leikfimi komu
betur út en þær sem
fóru eingöngu í
gönguferðir. Gunnar
segir of snemmt að
draga miklar álykt,-
anir af niðurstöðun-
um ennþá. Þó bendi
þær vissulega til, að
á þessum aldri skipti
hreyfing og líkamsá-
reynsla máli bæði
upp á beinin en
einnig til að liindra
að konurnar detti.
50-80% taka lýsi
eða fjölvítamín
Gunnar kveðst í
heildina hafa trú á
því, að konurnar
komi vel út varðandi
næringu. „Það sem
kom okkur á óvart
er að 50-80% taka
lýsi eða fjölvítamín,
sem skiptir máli fyr-
ir beinin. Mikill
meirihluti kvenn-
anna stóð því vel að
vígi varðandi D-
vi'tami'nbúskap.
Kalkneyslan er
einnig há meðal sjö-
tugra kvenna, eða
1.200 mg.
Einnig kom í ljós
að 10-12% kvenn-
anna taka hormón,
sem hægir á bein-
þynningunni. Sú pró-
senta mun væntan-
lega fara vaxandi á
næstu árum. Þó er-
um við ekki að segja
að allar konur þurfi
að fara á hormón
beinanna vegna eftir
tíðahvörf. Meirihluti
þeirra er það vel
undirbúinn, að þótt
þær verði fyrir bein-
tapi með aldrinum
þurfa þær enga sér-
staka meðferð. Hins
vegar er mikilvægt
að finna þann hóp,
sem þarf á sértækari
meðferð að halda.
Hjá sumum þarf að
bæta næringuna, hjá
öðrum hreyfinguna
og þar sem hvorugt
dugar til koma lyfin
til,“ segir Gunnar.
„Það er einmitt
með þeim beinþéttni-
mælingum sem við
höfum rekið hér á
Sjúkrahúsi Reykja-
víkur undanfarin ár
sem við reynum að
finna þennan hóp.
Konur geta leitað
beint til spítalans, en
flestar eru sendar
hingað af öðrum
læknum."