Morgunblaðið - 31.12.1999, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
FÖSTUDAGUR 31. DESEMBER 1999 13
Byggðastofnun kynnir greinargerð vegna úthlutunar
byggðakvóta fyrir fískveiðiárið 1999-2000
Þörf á sértækum
stj órnvaldsaðger ðum
ÞÖRF er á sértækum stjórnvalds-
aðgerðum eigi að bregðast við þeim
vanda sem skapast hefur á lands-
byggðinni almennt vegna samdrátt-
ar í sjávarútvegi. Þetta er meðal
þess sem kom fram á fréttamanna-
fundi forsvarsmanna Byggðastofn-
unar í gær en þar var kynnt grein-
argerð vegna úthlutunar
byggðakvóta fyrir fiskveiðiárið
1999-2000. Það er hins vegar mat
Egils Jónssonar, formanns stjórnar
Byggðastofnunar, að úthlutun
byggðakvóta til einstakra byggðar-
laga, sem lent hafa í vanda vegna
samdráttar í sjávarútvegi, geti
skipt miklu fyrir einstök byggðar-
lög.
Stefán Þórarinsson hjá ráðgjaf-
arþjónustunni Nýsi hf. og Egill
Jónsson, formaður stjórnar
Byggðastofnunar, kynntu í upphafi
fundarins skýrslu vegna úthlutunar
byggðakvóta fiskveiðiárið 1999-
2000, sem Stefán hefur unnið fyrir
Byggðastofnun, og jafnframt rakti
Egill tildrög þess að ákveðið var að
ráðast í slíka úthlutun. Er það í
samræmi við lög sem Alþingi sam-
þykkti í upphafi ársins um úthlutun
byggðakvóta til þeirra byggðarlaga
sem lent hafa í vanda vegna sam-
dráttar í sjávarútvegi.
Akveðnar reglui- voru settar um
það hvaða byggðarlög skyldu hljóta
kvótann og skipti þar máli hvert
kvótatap byggðarinnar hefur verið
sl. 5 ár, hver hlutur fiskveiða og
-vinnslu í atvinnulífi staðarins hefur
verið, hver var fækkun ársverka í
fiskvinnslu og -veiðum árin 1991-
1996 15%, frávik meðaltekna á íbúa
frá landsmeðaltali, fólksfækkun síð-
astliðin 5 ár 10% og íbúafjöldi á
staðnum. Jafnframt kom byggðar-
lag ekki til greina ef kvóti þess náði
þegar 4.000 þorskígildum.
Byggðakvóta úthlutað til 38
fyrirtækja og einstaklinga
Byggðakvótinn var 1.500 þorsk-
ígildistonn og var honum úthlutað
til ellefu byggðarlaga á landinu.
Þrjú þeirra eru á Vestfjörðum, tvö
á Norðurlandi og sex á Austur-
landi. Byggðákvóta var úthlutað til
38 fyrirtækja og einstaklinga í
þessum byggðarlögum en umsóknir
um kvótann höfðu hins vegar verið
tæplega eitt hundrað. Enn fleiri að-
ilar koma hins vegar að veiðum og
vinnslu byggðakvótans, að því er
fram kemur í skýrslu Byggðastofn-
unar, í gegnum samninga við þá
sem fengu úthlutun. Var byggða-
kvótinn bundinn við byggðarlögin
þannig að honum verður einungis
landað í viðkomandi byggðarlagi og
Morgunblaðið/Þorkell.
Egill Jónsson, formaður sijórnar Byggðastofnunar, Haraldur Líndal
Haraldsson og Stefán Þórarinsson á fréttamannafundi í gær.
verkaður þar. Viðskipti með
byggðakvótann eru óheimil.
Alls eru 13 þeirra sem fengu
byggðakvóta vinnsluaðilar en 26
þeirra eru útgerðaraðilar smábáta.
Kom fram í máli forsvarsmanna
Byggðastofnunar í gær að allir
þessir aðilar hafa skuldbundið sig
til að landa og vinna sinn afla í
heimabyggð. Hafa margir með
samningum við utanaðkomandi að-
ila margfaldað vægi þess byggða-
kvóta sem þeim var úthlutað.
í skýrslunni er upplýst að áætluð
margfeldisáhrif eru 3-4 ef miðað er
við þær umsóknir sem orðið var
við. Samkvæmt því sé eðlilegt að úr
þeim 1500 þorskígildistonnum sem
byggðakvótinn er verði landað á
bilinu 5000-6000 þorskígildistonn-
um á yfirstandandi fiskveiðiári
vegna byggðakvótans. Varanleg
ársverk vegna byggðakvóta gætu
því orðið allt að 60-70 skv. þessu og
er þá fyrst og fremst átt við árs-
verk í vinnslu á saltfiski. Hins veg-
ar er gert ráð fyrir að aukning í
fiskveiðum verði fyrst og fremst í
tekjum fremur en ársverkum.
Reyndist flóknara í héraði en
menn áttu von á
Egill Jónsson sagði 1500 þorsk-
ígildistonn að vísu ekki mjög mikið,
aðeins um hálft prósent af heildar-
kvótanum, en taldi ekki að æskilegt
hefði verið að hafa byggðakvótann
meiri því þá hefðu menn án efa far-
ið að togast meira á um hann en
ella.
Hann tók fram að allar reglur,
sem settar voru um úthlutunina,
hefðu staðist en það hefði hins veg-
ar komið greinilega í Ijós að málið
var miklu flóknara í héraði en
menn hefðu átt von á. Sérstaklega
hefðu blandast inn í þetta atvinnu-
mál í vissum byggðum og hefði
Byggðastofnun af því tilefni aðstoð-
að tiltekin byggðarlög við að gera
úttekt á sínum málum.
Var á fundinum í gær kynnt
skýrsla sem Haraldur Líndal Har-
aldsson hefur unnið á vegum Nýsis
hf. fyrir stjórn Byggðastofnunar
um atvinnumál í tveimur byggðar-
lögum, Isafjarðarbæ og Hrísey, en
niðurstaða Haraldar er sú að öll
hagræðing sem orðið hafi í sjávar-
útvegi á undanförnum árum hafi
lent sem ágóði hjá útgerð, en fisk-
vinnsla sitji eftir.
„Og þetta hefur leitt til þess,“
sagði Haraldur, „að afkoma útgerð-
arinnar hefur batnað og laun sjó-
manna hækkað en fiskvinnslan
berst í bökkum og laun fiskvinnslu-
fólks standa í stað eða jafnvel
lækka. Og þetta held ég að sé vandi
landsbyggðarinnar í hnotskurn,
landsbyggðin er orðin láglauna-
svæði þar sem ríkir samdráttur en
hins vegar hér á höfuðborgarsvæð-
inu eru laun há og hér ríkir þenslu-
ástand. Og síðan koma afleiðing-
arnar af þessu, að lán fólksins eru
að hækka úti á landsbyggðinni
vegna þess að það ríkir þensla í
Reykjavík sem hefur áhrif á vísi-
tölu.“
Veiðiheimildir Isafjarðarbæjar
dregist saman um 2/3
Haraldur rakti m.a. breytingar
sem átt hafa sér stað í atvinnu-
málum í Isafjarðarbæ á undanförn-
Um 70% barnabóka unnin erlendis
í KÖNNUN sem Bókasamband
íslands hefur gert á prentstað ís-
lenskra bóka sem birtast í Bóka-
tíðindum Félags íslenskra bókaút-
gefenda 1999 kemur fram að
hlutfall prentunar erlendis hefur
nánast staðið í stað »milli ára,
þ.e.a.s. 35,8% bókanna voru prent-
uð erlendis í ár samanborið við
36,2% í fyrra. Hins vegar kemur
fram að prentun innanlands hefur
aukist milli ára í flokki barnabóka,
ljóðabóka, ævisagna og handbóka
og að prentun erlendis hafi aukist
milli ára í flokki skáldverka, fræði-
bóka og almenns efnis. Sem dæmi
má nefna að 31,4% barnabóka, ís-
lenskra og þýddra, hafa verið
prentuð á Islandi en 68,6% barna-
bóka hafa verið prentuð erlendis.
Þá hafa 67,7% skáldverka, ís-
lenskra og þýddra, verið prentuð á
Islandi en 32,3% verið prentuð er-
lendis. 78,7% fræðibóka og bóka
almenns efnis hafa verið prentuð á
íslandi en 21,3% verið prentuð er-
lendis. Og að lokum má nefna að
80,5% ljóðabóka, ævisagna og
handbóka hafa verið prentuð á ísl-
andi en 19,5% verið prentuð er-
lendis.
Flestar prentaðar í Singapore
og Danmörku
I könnun Bókasambands íslands
kemur fram flestar bækurnar hafi
verið prentaðar á Islandi eins og
fyrr var getið um en erlendis hafa
flestar bækurnar verið prentaðar í
Singapore, eða 10,1% og síðan
um árum og kom m.a. fram í máli
hans að þróun launa hefur þar ver-
ið óhagstæð í samanburði við með-
allaun á landinu öllu. Voru meðal-
tekjur í bænum sem hlutfall af
landsmeðaltekjum 114,4% árið
1994, en þá er landsmeðaltalið 100,
en var komið niður í 106,8% árið
1996 og fullyrti Haraldur að það
færi enn lækkandi.
Kom ennfremur fram að í upp-
hafi fiskveiðiársins 1996 til 1997
hefðu skráðar veiðiheimildir í ísa-
fjarðarbæ verið 29.018 tonn í
þorskígildum en að í byrjun yfir-
standandi fiskveiðiárs hefðu þær
ekki verið nema 20.459 tonn. Síðan
þá hafa skip með umtalsverðan
kvóta verið seld úr byggðarkjarn-
anum og af því leiði að skráðar
veiðiheimildir í ísafjarðarbæ séu nú
aðeins um 19.800 tonn í þorskígild-
um. Af þessum kvóta séu 7.800
tonn í uppnámi fyrir heimamenn
vegna vanda Básafells hf.
Hafa veiðiheimildir í Isafjarðar-
bæ því dregist saman um 1/3 á
þessum stutta tíma og sagði Har-
aldur að yrði farið með allar veiði-
heimildir Básafells hf. úr Isafjarð-
arbæ léti nærri að veiðiheimildimar
hefðu dregist saman um 2/3 á um-
ræddu tímabili. Slíkt væri vitaskuld
afar alvarlegt í slíku sveitarfélagi.
Umræður um fiskveiðistjórnun-
arkerfið í heild sinni settu annars
nokkuð svip sinn á fréttamanna-
fund Byggðastofnunar í gær, í
framhaldi af kjmningu á skýrslum
sem Nýsir hf. hefur unnið fyi-ir
stofnunina. Kom m.a. annars fram í
máli Egils Jónssonar að hann teldi
ekkert kerfi svo heilagt að ekki
mætti vinna gegn óæskilegum
áhrifum þess. Stefán Þórarinsson
gekk hins vegar mun lengra og
gagnrýndi m.a. harðlega seinni
tíma breytingar sem gerðar hafa
verið á kerfmu frá því það var
skapað 1984.
Ekki áform
um breytingu
aflaheimilda
ÁRNI Mathiesen sjávarútvegsráð-
herra segir að sjónarmið þeirra
Guðmundar Kristjánssonar, fram-
kvæmdastjóra Básafells hf., og
Brynjólfs Bjarnasonar, forstjóra
Granda hf., um að lög um há-
marksaflahlutdeild eigenda sjávar-
útvegsfyrirtækja geti haft haml-
andi áhrif á hagræðingu í rekstri
sjávarútvegsfyrirtækja, séu ekki
ný af nálinni og ennfremur að ekki
séu nein sérstök áform uppi um að
breyta umræddum lögum.
„Lögin um ákveðið þak á há-
mark aflaheimilda voru ákveðin
pólitísk niðurstaða á sínum tíma
og hafa að því er ég best veit ekki
verið nein áform uppi um að
breyta þeim.“
Ráðherra bendir hins vegar á að
nú fari fram heildarendurskoðun á
stjórnkerfi fiskveiða og segir að í
þeirri endurskoðun eigi ekkert að
vera undanskilið. „Því er að sjálf-
sögðu hægt að skoða umrætt atriði
í þeirri endurskoðun þótt það hafi
ekki verið neitt sérstaklega á dag-
skrá,“ segir hann.
-----♦ ♦♦------
Meðhöndli ekki
skotelda án
eftirlits
LÖGREGLUSTJÓRINN í Reykja-
vík segir á lögregluvefnum police.is
að almenn sala og notkun skotelda
sé leyfileg frá 27. desember til 6.
janúar ár hvert. Af því tilefni minnir
lögreglustjórinn söluaðila og for-
eldra og forráðamenn á að öll sala á
skoteldum til barna yngri en 12 ára
er óheimil og að öll meðferð bama á
þeim skal vera undir eftirliti fullorð-
inna. Einnig er bannað að selja flug-
elda til barna yngri en 16 ára og
selja þeim eða afhenda skotelda sé
þess getið í leiðbeiningum með þeim.
Þá ættu allir að hafa það í huga að
áfengi og skoteldar fara ekki saman
enda getur skapast mikil hætta af
skoteldum sé ekki farið varlega með
þá. Foreldrar eru hvattir til að fylgj-
ast náið með notkun barna sinna á
skoteldum s.s. að þeir skoteldar sem
þau hafa undir höndum séu leyfðir
af Lögreglustjóranum í Reykjavík,
að þeir séu ekki eldri en tveggja ára
og að þeim hafi ekki verið breytt.
Skrifstofur okkar ( Hafnarfirði
hafa verið fluttar að
Reykjavíkurvegi 76
Nýtt símanúmer KPMG
á höfuðborgarsvæðinu er
545 6000
Danmörku eða 9,9%. Því næst
kemur Svíþjóð þar sem 4,2% bók-
anna voru prentuð og þá Italía þar
sem 3,1% voru prentuð og að lok-
um Kína þar sem 2,2% voru prent-
uð. í öðrum löndum var hlutfallið
minna.
Alls voru 455 bókartitlar kynntir
í Bókatíðindum Félags íslenskra
bókaútgefenda 1999. Það er svipað
og í fyrra en þá voru 453 bókartitl-
ar kynntir í tíðindunum. Þær bæk-
ur sem kynntar eru í bókatíðin-
dunum eru þær bækur sem
útgefendur vilja koma á framfæri
við almenning, samkvæmt upplýs-
ingum frá Félagi íslenskra bókaút-
gefenda en alls voru um 1.500 til
1.600 bækur gefnar út á íslandi í
ár.
Reykjavík
Hafnarfjörður
PMG
Vegmúla 3
108 Reykjavík
Sími 545 6000
Fax 545 6001
Reykjavíkurvegi 76
220 Hafnarfjörður
Sími 545 6000
Fax 545 6201