Morgunblaðið - 31.12.1999, Blaðsíða 42

42 FÖSTUDAGUR 31. DESEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Jón Karl á flugi.
Haukur og Snorri að störfum við Dettifoss.
AÐ FANGA
BIRTUNA
Almanak Snerruútgáfunnar fyrir árið 2000.
EG Á stefnumót við þrjá
bræður, syni Snorra
Snorrasonar, hins kunna
flugstjóra og áhugaljós-
myndara. Allir hafa þeir fetað í fót-
spor foður síns: Þeir hafa allir fengið
ljósmyndabakteríuna, tveir þeirra
eru ílugmenn, einn atvinnuljós-
myndari og saman standa þeir að út-
gáfuiyrirtæki sem sérhæfir sig í út-
gáfu á almanökum en faðir þeirra
átti á sínum tíma helminginn í Sólar-
filmu, samskonar fyrirtæki. Ég
heimsæki bræðurna Jón Karl,
Snorra og Hauk Snorrasyni í hús-
næði Snerruútgáfunnar á Höfða-
bakka 3 og talið berst fyrst að út-
gáfumálunum.
„Við byrjuðum á að reka bókabúð í
Mosfellssveit í tíu ár frá 1976 til
1986,“ segir Snorri en hann er sá
sem hefur séð um að reka útgáfuna í
gegnum árin. „Reksturinn gekk hins
vegar erfiðlega því það er ekki hægt
að græða á bókum nema í einn mán-
uð á ári. Þess vegna fórum við út í að
gefa út almanök með bóksölunni.
Fyrsta almanakið okkar kom út árið
1993 þannig að þetta eru orðin nokk-
uð mörg ár. Það má kannski segja að
við séum frumkvöðlar á þessu sviði.
Hér áður var náttúrulega Eimskipa-
félagsalmanakið og almanak frá
Kassagerðinni en þetta voru eigin-
lega eingöngu almanök sem fóru til
viðskiptavina fyrirtækjanna. Við er-
um hins vegar frumkvöðlar í því að
búa til almanök fyrir Islendinga á al-
mennum markaði og útlendinga og
vinna í því allt árið um kring. Við er-
um með stóran hóp fastra áskrifenda
bæði hérlendis og erlendis og við er-
um nokkuð sannfærðir um að alman-
ökin hafa orðið til þess lokka margan
erlendan ferðamanninn hingað til
lands undanfarin ár.“
Jón Karl, sem er elstur þeirra
bræðra, er starfandi flug-
maður hjá Flugleiðum. Hann
er annar eigandi Snerru á
móti Snorra bróður sínum. Báðir eru
þeir áhugaljósmyndarar og fjöl-
margar af þeim myndum sem prýða
almanök útgáfunnar eru eftir þá. Jón
Karl segir þá aðallega hafa byggt út-
gáfuna á myndum sem þeir hafi tekið
sjálfir í gegnum tíðina. „Það borgaði
sig ekki að fara að kaupa myndir
dýrum dómum annars staðar frá. Við
höfúm verið mikið á ferð um landið
bæði vetur, sumar, vor og haust,
pabbi auðvitað, og ég mikið fljúg-
andi, og Snorri hefur tekið eins og
hann hefur getað. Haukur fór svo að
læra þettaen hann er miklu yngri en
við og kemur inn í þetta seinna.“
Faðir þeirra, Snorri Snorrason
flugstjóri, fór að taka myndir á sín-
um yngri árum með fluginu. Hann
hóf að ljósmynda íslensk skip og með
tímanum kom hann sér upp stærsta
sldpaljósmyndasafni landsins. Ég
spyr bræðuma hvers vegna flug-
maður hafi allt í einu farið að safna
myndum af bátum. Jón Karl segir
þetta nú einhvem veginn hafa atvik-
Bræðurnir Jón Karl,
Snorri og Haukur
Snorrasynir hafa allir
erft ljósmyndabakter-
íuna frá föður sínum,
Snorra Snorrasyni, og
koma allir að ljósmynd-
un með einum eða öðr-
um hætti. Hrafnhildur
Hagalfn hitti þá að máli.
ast þannig. „Hann tók mikið úr lofti á
ferðalögum hér og þar og byrjaði svo
að safna íslenska skipastólnum.“
Haukur skýtur inn í að flugið hafi
heldur ekki verið eins vel borgað á
þeim áram. „Hann var að byggja ein-
býlishús í Kópavogi og vantaði auka-
pening og gat þá drýgt tekjurnar
með ljósmyndasölu. Þannig bytjaði
þetta. Svo fór hann náttúrlega að
keppast við að eiga sem flesta báta.
Um leið og nýtt skip kom til landsins
þá var hann rokinn út á land til að
taka á móti því. Hann fór bara á
hafnsögubát til móts við það og tók
mynd af því strax.“
Snorri segir föður þeirra hafa
kveikt ljósmyndaáhugann
hjá þeim bræðmm. „Ég var
byrjaður að selja myndir
þrettán ára,“ segir hann. Ég spyr
hvort þetta sé kannski arfgeng bakt-
ería.
„Ja, ætli það sé nú ekki bara það
sem maður elst upp við sem hefur
áhrif,“ segir Jón Karl. Haukur tekur
undir það: „Jú, jú, pabbi ber ábyrgð
á þessu öllu saman. Ég fékk fyrst
lánaðar gömlu myndavélamar hans
og svo gaf hann mér myndavél árið
1982. Hana nota ég reyndar ennþá.
Hann tók mig mjög oft með sér í
myndaferðir þegar ég var strákur.
Við fómm norður í land og út um allt.
Hann bara lét mig fá filmur og ég tók
myndir og hafði gaman af. Þegar ég
svo seldi fyrstu myndina mína þá
fannst mér það mjög flott. Ég held
einmitt að það hafi verið í Moggann.
Ég hafði farið í skíðaferðalag til Isa-
fjarðar og tók mynd í skíðabrekkun-
um. Þá var ég fjórtán ára. Þetta var
nú svona upphafið að þessu.“
Eins og fyrr segir stofnaði Snorri
Snorrason eldri á sínum tíma fyrir-
tækið Sólarfilmu ásamt mági sínum
Birgi Þórhallssyni en það fyrirtæki
selur póstkort og allra handa ferða-
mannavöra. Snorri yngri segir það
hafa verið í framhaldi af því þegar
faðir þeirra gekk út úr því fyrirtæki,
að bræðumir fóm að huga að því að
styrkja bókabúðarreksturinn með
almanakssölu. „Við byrjuðum á að
gefa út eitt almanak en eram nú
komnir með sjö mismunandi, nokkur
landslagsalmanök, hestaalmanak,
jólasveinadagatal o.fl. Við höfðum til
dæmis framkvæði að því að koma ís-
lensku jólasveinunum á framfæri um
1990. Þá fengum við Hákon Aðal-
steinsson skógarbónda til að yrkja
um þá vísur og móðursystur okkar
Selmu Jónsdóttur til að teikna
myndir og þetta dagatal gerði
stormandi lukku. Þetta var allt gert í
samvinnu við Þjóðminjasafnið og
Árna Bjömsson hvað útlit karlanna
varðaði, liti og annað. I framhaldi af
þessu gáfum við svo út smábækling
með sama efni, jólakort og spil en
það er gaman að geta þess að ís-
lenski jólasveinninn var lítið þekktur
áður en þetta kom fram.“
eir Jón Karl og Haukur eru
báðir flugmenn. Auk þess
að vera starfandi flugmað-
ur hjá Flugleiðum á Jón
Karl líka litla einkavél sem hann
flýgur hvenær sem færi gefst og tek-
ur myndir. Haukur á hlut í annarri
vél en hann er með einkaflugmanns-
próf. Flugið virðist fyrir þeim vera
órjúfanlegur hluti af ljósmyndun-
inni. „Það er engin spuming að mað-
ur kynnist landinu langbest þegar
maður flýgur. Maður er kannski
búinn að keyra um eitthvert svæði
og flýgur svo yfir það seinna og þá
uppgötvar maður allt í einu hvemig
allt snýr. Þetta er til dæmis ástæðan
fyrir því að Ómar Ragnarsson þekk-
ir landið svona vel. Hann er búinn að
fljúga svo mikið og þá læra menn
margfalt hraðar á allt,“ segir Hauk-
ur. Jón Karl tekur undir það og segir
engan eiga stærri þátt í að opna augu
almennings fyrir landinu en Ómar.
„Hann á heiður skilið fyrir það
hvernig hann hefur matreitt landið
ofan í þjóðina í gegnum tíðina. Marg-
ir hafa lært af honum og kynnst stöð-
um sem fáir vissu um.“
ið hljótið sjálfir að vera
farnir að þekkja landið
býsna vel.
„Því meira sem maður
þvælist um því betur þekkir maður
það og allra handa veðurskilyrði,“
segir Jón Karl. „í einkafluginu
breytir landið ótrúlega mikið um
svip. Þegar fjöllin hverfa í súld, lág-
skýjum eða þoku þá breytist allt um-
hverfið. Þá þarf maður að passa sig
að halda áttum. Þó að maður þykist
þekkja Suðurlandið vel þá gjör-
breytist landið og áttirnar og allt
þegar fjöllin era horfin af því að það
eru þau sem maður hefur alltaf til
viðmiðunar í fluginu.“
Meðan á spjalli okkar stendur
fletti ég nokkrum almanökum
Snerruútgáfunnar. I þeim gefur að
líta fjölmargar gullfallegar lands-
lagsmyndir eftir bræðuma þrjá og
standa nöfnin þeirra undir myndun-
um á víxl. Ekki get ég séð nokkum
áhugamannabrag á ljósmyndum
þeirra Jón Karls og Snorra en spyr
þá hvort ekki sé samkeppi á milli
þriggja bræðra sem allir séu að taka
myndir. „Jú, hún er töluverð,“ segir
Jón Karl glettinn. Hinir taka undir
það en þeir era ásáttir um að hún sé
bara hvétjandi.
Og hver skyldi svo vera galdurinn
við að taka góða landslagsmynd?
Atvinnuljósmyndarinn er
fyrstur til að svara: „Ja,
það er nú bara að vera í
góðu skapi,“ segir hann
og hlær. „Það skiptir miklu máli.
Manni verður að líða vel.“ „Já, og að
vera í jafnvægi og hafa nægan tíma
skýtur Snorri inn í.“ Haukur tekur
undir það. „Það þýðir ekki að vera
með einhverja vælandi aftan í sér
þegar maður er að taka myndir. Ég
vel mér náttúrlega ferðafélaga sem
vita hvað þeirra bíður ef þeir fara
með mér og hafa skilning á því að ég
þurfi kannski að hanga einhvers
staðar tímunum saman með mynda-
vélina. Svo er það líka galdur að þefa
uppi flotta birtu, skugga og himin og
kunna að nýta sér það. Þegar það er
komið þá dettur landið bara inn í
myndina. I rauninni er lítið varið í að
mynda þar sem engin birtuskilyrði
eru fyrir hendi. Fjöllin missa litinn
og skýin eru bara grá. Þá verður
myndin ekkert spennandi. En ef
maður lendir í svona veðri þá er best
að mynda beint ofan í jörðina, ein-
hvem stein, eða blóm, eða læk og
bíða svo í einn dag þangað til birtan
breytist. Þannig nýtir maður tímann
best.“
Snerruútgáfan hefur nýverið
sent frá sér ljósmyndabók
sem ber nafnið Land birt-
unnar. Hún hefur að geyma
ljósmyndir eftir Hauk Snorrason en
Magnús Tumi Guðmundsson skrif-
aði textann. Forseti íslands, Ólafur
Ragnar Grímsson, ritar inngangs-
orð.
Birtan er einmitt viðfangsefni
nýju bókarinnar.
„Já, birtan er nú það sem er lang-
mest spennandi. Því miður kom ég
ekki öllum þeim myndum að sem ég
hefði viljað í bókina en ég reyndi að
gera landinu svona jafn hátt undir
höfði, þ.e.a.s. að gera flestum lands-
hornum einhver skil. Og svo fannst
okkur rétt að hafa nokkrar myndir
úr Reykjavík með til að sýna að ís-
land er ekki bara einhver auðn.“
Þið erað eingöngu í landslagsljós-
myndun?
„Já, við höfum ekki farið út í að
mynda kvenfólk ennþá alla vega,“
segir Jón Karl og hinir hlæja. Og
landsliðið hefur ekki haft samband
við okkur.“
„Þetta er líka spuming um hvað
selst,“ segir Haukur. „Það era svo