Skírnir - 01.01.1901, Side 42

42
Bftaetríðið.
ekki lið sitt ráðast á, þær hersveitir Búa, er foringar þeirra væru fjær-
verandi við friðarumleitun. Búar hættu ekki við samningagerðina, en
héldu til Pretoria, en þar var fyrir Millner lávarður, æðsti umboðsmaður
(high commissioner) Breta í Suður-Afríku. Milli hans og Breta Btjórnar
gengu símaskeytin stöðugt fram og aftur ú meðan á Bamningum stóð-
Pá er Búar höfðu rætt friðarkostina við þá Millner og Kitchener, tjáðu
þeir þeim, að þeir hefðu eigi fullnaðar umhoð til að semja frið með þess-
nm kostum; yrðu þeir að stefna til þings, er Búar kysu fulltrúa til að lands-
lögum, og yrði það þing að samþykkja friðarkostina ef gilt skyldi vera.
Þetta varð svo að vera og komu fulltrúar Búa saman í Vereening 15.
Maí, 160 að tölu. Gekk það lengi tregt að fá öll atkvæði með friðnum,
þótt mikill meiri hluti vildi að honum ganga; var það helzt Steyn og ör-
fáir menn með honum, er á móti stóðu. Þar kom þó aö lokum að allir
urðu ásáttir, og var skrifað undir friðarskilmálana Laugardagskvöldið 31.
Maí 1902 undir miðnætti. Þar vóru þau helztu atriði, að Búar í Trans-
vaal og Óraniu gefa upp ófrið allan, láta vopn sín af hendi við Breta
og játa Breta konungi trú og hollustu. Allir Búar, sem erlendis dvelja,
eiga afturkvæmt með sama skildaga. Bngin útlát eða refsingar skulu
lagðar á Búa, þá er í ófriði hafa átt, nema það sannist að einhver hafi
brotið alþjóða hernaðarreglur. Engum aukaálögum skulu þeir sæta til
að bæta Bretum hernaðarkostnaðinn. Hollenzka tnngu skal kenna í barna-
skólum hvar sem foreldrar óska, og leyft að nota hana í öllu réttarfari.
Herstjórn sú er nú er yfir landinu, skal, svo tafarlaust sem auðið er, þoka
fyrir óþingbuudinui lýðlendustjórn, en þingbundinni stjórn síðar á komið
undir eins og ástæður þykja leyfa. Eigi skulu blámenn (Kaffar) atkvæð-
isrétt fá fyr en Búar hafa fengið fulla sjáltsstjórn. £ 3,000,000 skal
rikissjóður Breta greiða Búum til að reisa við býii þau er eytt hefir ver-
ið, og kaupa sér bústofn. Auk þess skulu Bretar veita þeim lán af rík-
ssjóði í sama skyni, leigulaust að ölln fyrstu tvö árin. Þess njóta þó
eigi þeir er tóku til vopna eftir að Bretar höfðu lýst löndin brezk-
ar lýðlendur. Því hét Bretastjórn að auki, að uppreistarmenn í Höfða-
lýðlendu og Natal, þeir er óbreyttir hermenn höfðu verið, skyldu engri
annari refsingu sæta, en að missa kosningarrétt sinn ævilangt; en upp-
reistarforingjar skulu dómi sæta að landslögum, en þó skal engan tll
dauða dæma.
Það er líklegt talið, að Játvarður konungur muni færi sæta t. d. við
krýningu sína, að gefa uppreistarmönnum upp allar refsingar; enda mun