Dagblaðið Vísir - DV - 30.03.1983, Blaðsíða 18

18
DV. MIÐVIKUDAGUR 30. MARS1983.
Á meðal fomaldarþjóða
hafa Assýríumenn notið lítils
álits. Þeir voru upprunnir í
Mesópó tamíu norðanverðri
og réðu öldum saman yfir
Austurlöndum nær og lögðu
undir sig lönd allt til Armeníu
í norðri og Egyptalands í
suðri. Saga þeirra er tengd
sifelldum styrjöldum, ein
orrustan rak aðra og víst voru
þeir sigursælir. Þeir brenndu
borgir, mannsHfið var þeim
lítils virði og jafnan herleiddu
þeir þær þjóðir sem þeir
höfðu yfirbugað. Sögurit
Gamla testamentisins geta
Assýringa oft og gefa þeim
harla vondan vitnisburð. Spá-
menn Hebrea teija assýrisku
einvaldskonungana refsi-
vendi guðs. Skáldið Byron
orti um Assýringa: „. ., . og
geystust sem úríar um
grund."
En þrátt fyrir haröa gagnrýni
verður aö viðurkenna aö meðal kon-
unga Assýringa voru mikilhafir menn
sem voru ekki hið einasta dugandi
hershöfðingjar heldur verulegir stjóm-
málamenn og höfðu áhuga á ýmsu er
til framfara horföi. Minnisstæðastur
þeirra við yfirsýn aldanna er vafalítið
Ashurbanipal sem sat á konungsstóli i
höfuöborginni Nínive frá 668 til 626
fyrirKrist.
Hann var ekki aðeins hermaður og
mikill landvinningamaður. Hans verö-
ur fremur minnst sem þess manns er
réð í þjónustu sína höggmyndasmiði
til þess að gera myndir í stein, myndir
af afrekum sínum á orustuvellinum og
í veiðiferðum. I British Museum gefur
að líta heilar raöir af þessum stórkost-
legu verkum sem telja má til meiri-
háttar lista fomaldar. En þetta segir
ekki allt. Hversu skrítið sem það virð-
ist vera var þessi hégómagjami ein-
valdskonungur velgjörðarmaður vís-
inda og mat lærdóm mikils. Og svo
virðist sem hann hafi ekki verið svo lít-
ill bókormur! Hann má telja meðal
fyrstu bókasafnara heims.
Grimmilegar píslir og
ruddalegt grobb
Þaö er býsna kynlegt að geta sagt
þetta um einn af þessum assýrísku
drottnumm og okkur gmnar að
Ashurbanipal hefði ekki þótt það frá-
sagnarvert í samanburði viö afrekin á
hemaðarsviðinu. Og þar skortir ekki á
neitt. Ashurbanipal sá um að það glat-
aöist ekki. Flest á því sviði var mjög
ógeðfellt, ruddalegt grobb yfir sigmð-
um óvinum og grimmilegar píslir á
þeim. Minnisstæðar em höggmyndim-
ar sem lýsa hemaði hans viö
Tevmann, konung Elam, en þaö var
land suðaustan við Assýríu þar sem nú
er Iran eða Persía. Hverri mynd fylgir
skýringartexti, högginn í eitilharöan
steininn á fleygletri, tungu Assýringa:
guödómleika hennar aö hjálpa mér.
Ég mælti á þessa leið: 0, Arbelagyðja,
ég er Ashurbanipal, konungur Assýriu,
sköpun handa þinna. Ég hef leitast viö
að sýna þér lotningu og ég hef farið um
langan veg til þess að dýrka þig, ó þú
drottning drottninganna, gyðja
hernaðarins, frú vígvallarins, drottn-
ing guðanna. .. . Virtu nú fyrir þér
Tevmann, konung Elamíta, sem
syndgaö hefur gegn guðunum meöan
ég, Ashurbanipal, hef gert allt sem í
minu valdi hefur staðið til að þóknast
þeim og gleðja hjörtu þeirra.. .. hann
hefur safnað saman hermönnum,
kallað saman heilan her og dregið
sverö sitt úr slíðrum með það fyrir
augum að ráðast inn í Assýríu. Og nú,
ó, þú bogmaður guðanna, komdu sem
þrumufleygur frá himni og drep hann í
miðjum bardaganum! Og Istar heyrði
bæn mína: Ottastu ekki, svarði hún, og
hún fyllti hjarta mitt fögnuöi. Við lyft-
ingu handa þinna munu augu gleðjast
yfir dóminum, ég mun vera með þér...
mann að svipta sig lifi og sagði:
„Komdu, högg af mér höfuðið og færðu
það konunginum svo að hann megi
taka það sem góðan fyrirboða og sýna
miskunn” — en um hana hafði hann
harla litla von ef hann félli lifandi í
hendur Ashurbanipals. Skammt frá
Urtakn lítum við Tevmann á högg-
myndinni. Hann er særður af ör og
hallar sér út af. Tamritu, sonur hans,
reynir að stöðva árásarmennina með
boga sínum. Næsta mynd sýnir aö
feðgarnir hafa flúið og falið sig í skógi.
En þaö tekst ekki lengi: „Viö hjálp
Assúrs — yfirguðs Assýringa — og
Istars greip ég, Ashurbanipal, þá báða
og hjó af þeim höfuðið í nærveru hvors
annars.” Þá kemur fram á mynd höfuð
Tevmanns „sem farið var með í skyndi
til Assýríu til þess að minna á
fagnaðarríkan sigur minn,” og á ann-
arri hellu lesum við endi sögunnar. I
hallargarðinum í Nínive er konungur-
inn sýndur þar sem hann hallar sér út
af og hvílir sig. Drottningin situr fyrir
pr. gengi 1.4.83
URVAL
við Austurvöll &26900
Umboðsmann um allt land
Innifalið: Flug Keflavík-París-Kefla-
vík. Flugvallarskattur. Bílaleigubíll
með ótakmörkuðum akstri í tvær
vikur. Ábyrgðar- og kaskótrygging.
Söluskattur. Ekkert aukalega nema
bensínkostnaður.
Hjón með tvö börn 2-11 ára og Ford
Fiesta (B flokkur) i 2 vikur:
Kr. 34,488.- fyrir alla.
eða:
2xfullorðnir @9.847.- = 19.694.-
2xbarn @6.347.- = 12.694.-
Kaskótrygging = 1.350.-
4 x flugvallarskattur____= 750,-
Alls kr. 34.488,-
FLUGOGBILL •
Akstur að eigin vild í 1 - 4 vikur.
Fjöldi bílategunda í boði.
Brottfarir vikulega júní - ágúst.
Hver vill ekki dvelja í Paris,
skoða frönsku sve'rtimar eða Rivíeruna.
Hér er tækifærið til að sjá
þessa staði á ódýran hátt.
_</>
Om<
»39
<o
>30
i
Dæmi um verð:
Hjón með Ford Fiesta í 2 vikur:
Kr. 12.281.- fyrir manninn, =
Kr. 24.562.- fyrir bæði
Ashurbanipal Assýríukonungur:
FYRSTI
BÓKASAFNARI
UCIMC
ntlmb
— og fyrirhans tilstílU voru
meitíaðar einhverjar
fegurstu og mögnuðustu
höggmyndir fomaldar: Þær
geturnú að títa, ásamt
bókasafni konungsins,
i British Museum
„I Abmánuöi” (þannig hefsttextinn)
sem fellur saman viö júlí að okkar
timatali, meðan yfir stóð stórhátíð
„drottningarinnar miklu”, og er þar
átt við gyðjuna Istar, „var ég staddur í
Arbela, borginni sem stendur hjarta
hennar næst, til þess að vera viðstadd-
ur dýrkun hennar. Þangað barst mér
frétt um nýja innrás Elamíta sem
gerö var gegn vilja guðanna.”
Tevmann (frásögnin heldur áfram)
hafði gefið hátíðlegt heit um „að hann
mundi ekki bera fram dreypifórn fyrir
guöina fyrr en hann hefði herjað á og
barist við Ashurbanipal og sigraö
hann.”
Rýnt í höggmyndir
Höldum áfram og Ashurbanipal seg-
ir: „Hvað snertir ógnanir Tevmanns,
þá geröi ég bæn mína frammi fyrir
Istar. Ég færði mig nær henni, ég
kraup við fætur hennar, ég grátbændi
þrá hjarta þíns verður uppfyllt. Ásjóna
þín mun ekki fölna af ótta. Fætur þínir
ekki festast í forinni. Þú skalt ekki einu
sinni fá skrámu í orrustunni. Istar,
með allri blessun sinni — hún vemdar
þig og fyrir framan hana brennur eld-
ur sem leggja mun óvininn að velli. ”
Istar hélt orð sín. Og í hinu mikla
höggmyndasafni í British Museum
eygjum við snjalla lýsingu á orrust-
unni, sem háð var á ef tir.
Ógeðfelldar
frásagnir á
steinhellum
Á þessum miklu steinhellum varð-
veitir meitill leturgrafarans sérhvem
atburö, jafnvel í aukaatriöum og fyrir
ofan er fárra lína áletrun. Það er út-
skýring eða texti: „Urtakn, tengda-
sonur Tevmanns, var lostinn ör en beið
ekki bana af. Hann baö assýrískan her-
framan hann og drekkur úr vínbikar.
Og til vinstri, að baki flokki hljóðfæra-
leikara og stúlku sem spilar á hörpu,
hangir í trjágrein í hallargaröinum
blóði stokkið höfuö Tevmanns.
önnur röö höggmynda lýsir uppreisn
gegn Áshurbanipal. Það var bróðir
hans, Shamash-shum-ukin, sem
hleypti henni af stað. Hann var undir-
konungur í Babýlon að ráði
Áshurbanipals. Shamash var sigraður
og brenndur til bana þegar hersveitir
konungs gerðu áhlaup á höllina pg
kveiktu í henni: „Ég er Ashurbanipal,
konungur herskaranna, konungur
Assýríu,” hermir áletrunin „sem full-
nægði þrá h jarta síns fyrir athygli guð-
anna. Allt var lagt upp í hendur mér:
skrautklæöi, fjársjóöir, konunglegt
tignarmerki sem heyrði Shamash-
shum-ukin til, bróðumum sem var
svikari, hjákonur hans, liðsforingjar
hans, hermenn, skrautkerra, f jórhjóla-
s