Dagblaðið Vísir - DV - 27.07.1993, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 27. JÚLÍ 1993
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1368 kr.
Verð í lausasölu virka daga 130 kr. - Helgarblað 170 kr.
Raunvaxtalækkun líkleg
Tilmæli ríkisstj ómarinnar til bankanna um lækkun
raunvaxta bera keim af sjónarspili, því aö líklegt er, að
raunvextir lækkuðu hvort eð er. Vissulega kemur þó
- ekki að sök, þótt ráðherrar biðji um vaxalækkun, en ein-
kennilegt er, þegar þeir mæla fyrir lækkun raunvaxta í
öðru orðinu en fyrir miklum fjárlagahalla í hinu. Það
eru mikil umsvif ríkisins og mikill hallarekstur þess, sem
keyra upp raunvextina.
Ríkisstjómin beinir þeim eindregnu tilmælum til
banka og sparisjóða að þeir taki mið af þróun vaxta á
fjármagnsmarkaðinum yfirleitt og lækki því raunvexti
bankalána, það eru vextir umfram verðbólgustigið. Við-
ræður fara fram milli ráðherra og bankamanna um
þetta. Bankavextimir hafa í sumar ekki fylgt vöxtum á
íj ármagnsmarkaði niður á við, það er að segja raunvext-
imir.
Sighvatur Björgvinsson viðskiptaráðherra sagði á
blaðamannafundi fyrir helgina, að þess væri vænzt, að
bankar og sparisjóðir fæm eftir þessu og raunvextir geti
farið lækkandi eins og væri að gerast á öðrum vett-
vangi. Þróun verðtryggðra verðbréfa, svo sem spariskír-
teina á eftirmarkaði Verðbréfaþings, hefur að undan-
fömu verið sú, að vextir hafa farið lækkandi. Raunvext-
ir bankanna ættu að fara eftír þessu, eins og yfirleitt
hefur verið, og ættu því að lækka. Langlíklegast er, að
sú verði raunin, ef ekki verður snögg breyting á stöðu
mála. Lækkun raunvaxta fyrir þær sakir yrði þá líklega
á bilinu 0,25-0,5 prósentustig.
Öðm máli gegndi, þegar sumir bankar og sparisjóðir
hækkuðu nafnvexti á óverðtryggðum verðbréfum vem-
lega í síðustu viku, eins og alkunna er. Þar tóku þeir
mið af mikilli aukningu verðbólgu, sem hafði tekið
„stökk“. Seðlabankinn komst fyrir helgina að því, að
þama heföi ekki verið um hækkun vaxta að ræða um-
fram verðbólgustigið, sem sagt engin raunvaxtahækkun.
Bankamir hafa þó sætt ámæli fyrir að rjúka svo hratt
til með mikla vaxtahækkun. Menn nefna til samanburð-
ar, að bankamir hafi yfirleitt ekki lækkað nafnvexti jafn-
hratt, þegar verðbólga hefur verið í rénun. Menn reikna
með, að verðbólga fari aftur minnkandi í ágúst og einkum
september. Nafnvextir ættu þá að lækka aftur hratt, sam-
kvæmt þessari stefnu bankanna. Þessari þróun nafn-
vaxta má ekki mgla saman við þá raunvaxtalækkun, sem
hér er gerð að umtalsefni.
Engum blöðum er um það að fletta, að umsvif ríkisins
á lánsfj ármarkaði ráða mestu um hæð raunvaxta. Þessi
umsvif koma fram í viðskiptum með hin ýmsu ríkisverð-
bréf, sem aðrir taka yfirleitt mið af. Fleira kemur þó til,
sem ræður raunvöxtum banka, svo sem afkoma þeirra.
Hitt er vitað, að dragi ríkið til lengri tíma litið úr umsvif-
um sínum á lánsúármarkaði, mundu raunvextir lækka.
En án þess gagnar ráðherrum ekki að kenna öðrum um
háa raunvexti. Sighvatur Björgvinsson ráðherra getur
mælt fyrir því „að brjóta 7 prósenta múr“ raunvaxt-
anna, þegar ríkið er farið að standa sig.
Því verður að mælast til þess af þeim ráðherrum, sem
nú biðja um raunvaxtalækkun, að þeir fylgi þeirri stefnu
sinni eftir og sjái til þess, að horfið verði frá gífurlegum
hallarekstri ríkissjóðs. Ekki fari eins og í stefnir, að hár-
lagahallinn verði á næsta ári jafnvel meiri en í ár. Vissu-
lega er það rétt, að lækkun nafnvaxta og raunvaxta yrði
ein bezta kjarabótin, sem veita mætti hinum almenna
launþega í landinu.
Haukur Helgason
„ ... fólk gæti lært margt af fordæminu frá Vinnuskóla Reykjavíkur," segir greinarhöfundur. - Ungt fólk aó
störfum hjá Vinnuskólanum.
Aðlæraaf
Vinnuskólanum
Nýlega var sýnd í sjónvarpinu
frétt frá Vinnuskóla Reykjavíkur.
Hópur unglinga haföi fengið það
verkefni að umskapa svæði í borg-
inni. Það sem var sérstakt við þetta
verkefni var að unglingamir áttu
sjálfir að koma með skipulagshug-
myndimar og framkvæma þær.
Þetta verklag kom flatt upp á
suma í hópnúm. Unglingarnir, sem
alist höfðu upp líkt og aðrir ungl-
ingar við ofmötun skólakerfisins,
áttu allt í einu að fara að ráða sjálf-
ir verkum sínum. í stað alhliða for-
sjár og fyrirmæla fengu þeir frítt
spil til að gera það sem þeim sjálf-
um hugkvæmdist.
Og það var eins og við manninn
mælt. Eftir að hafa náð áttum við
þessi framandi skilyrði þá hófust
þeir handa viö aö skapa og skipu-
ieggja. Og brátt náði verkefnið slík-
um tökum á þeim að áhuginn og
athafnasemin varð nánast yflr-
þyrmandi. Aðrir unglingar, sem
fylgdust með, öfunduðu þá af verk-
efninu í stað þess að vorkenna þeim
fyrir stóraukið puð.
Öflugt lögmál
Þetta dæmi sýnir í hnotskurn
öflugt lögmál að verki. Þegar
starfsfólk fær að ráða sér sjáift og
það er hvatt og stutt til nýsköpunar
á eigin vinnustað þá stóreykst
áhugi þess og afköst. Og ekki bara
það. í stað þess að kvarta undan
auknu álagi þá nýtur fólkið þess
að vinna. Nægt sjálfsforræði og sí-
virk nýsköpun er því öflug upp-
skrift að árangri, ánægju og hagn-
aði. Bæði fyrir starfsfólk og fyrir-
tæki.
Nú eru þetta í raun gamalkunnar
staðreyndir. Staðreyndir sem nán-
ast öll ný rit um stjómun hamra á
sem lykilatriðum í auknum árangri
í atvinnulífi og bættri samkeppnis-
stöðu þess.
Fyrirtæki og stofnanir, sem náð
Kjállariim
Jón Erlendsson
yfirverkfræðingur Upplýsinga-
þjónustu Háskólans
hafa að virkja starfsfólk sitt með
þessum hætti, hafa oftast stórbætt
afkomu sína, iðulega um marga
tugi prósenta. Japanir hafa veriö
öðrum þjóðum duglegri við að
virkja starfsfólk sitt með þessum
hætti. Uppskera þeirra hefur líka
verið ríkuleg.
Vanhæfir stjórnendur
En hvemig stendur þá á því að
enn þann dag í dag má finna fjölda
starfsfólks sem kvartar hástöfum
undan því að á það sé ekki hlustaö
og yfirboðarar setjist á hugmyndir
þess í stað þess að veita þeim við-
eigandi brautargengi?
Mér virðist svarið vera fremur
einfalt: Fjöldi þeirra sem fylla
stjómunarstöður óttast um völd
sín og áhrif. í stað þess að virkja
starfsfólk sitt á eðlilegan hátt vilja
þeir ráða nánast öllu sjálfir. Þeir
hræðast það að veita hugmyndum
starfsfólks síns eðlilegt brautar-
gengi. Þeir em í stuttu máli van-
hæfir sfjómendur.
Rútínukröfur
Margir halda að vanhæfir stjórn-
endur missi fljótt fótanna og verði
að rýma fyrir fólki meö meiri þekk-
ingu og hæfileika. Þessi ranghug-
mynd hefur sennilega skotið rótum
í hugum fólks sem hefur horft á
of margar kvikmyndir með ham-
ingjuríkum endi. - Raunveruleik-
inn er oft annar.
Vanhæfir stjórnendur sitja víða
eins og klettar í fyrirtækjum og
stofnunum árum og áratugum
saman án þess að nokkur fái við
þeim hreyft þrátt fyrir útbreidda
óánægju.
Og enn fleiri eru þeir sem hvorki
skapa óánægju eða ánægju. Fólk
sem skilar rútínukröfum og litlu
eða engu meir. Allt þetta fólk gæti
lært margt af fordæminu frá
Vinnuskóla Reykjavíkur.
Jón Erlendsson
„Vanhæflr stjórnendur sitja víða eins
og klettar 1 fyrirtækjum og stofnunum
árum og áratugum saman án þess að
nokkur fái við þeim hreyft þrátt fyrir
útbreidda óánægju.“
Skoðanir annarra
Skuldir í sjávarútvegi
„Skuldir í sjávarútvegi munu vera um 110 millj-
arðar kr. og þar af eru um 75 ma. kr. erlendar skuld-
ir......Samtals gæti hækkun á skuldum fyrirtækja í
sjávarútvegi numið um átta ma. kr. Vegna þess að
tekjur útflutningsfyrirtækja eru næstum allar í er-
lendum gjaldeyri hækka tekjumar líka um 8,1% eða
nálægt sex ma. kr. ef velta sjávarútvegsfyrirtækja
er um 75 ma. kr. á ári. Skuldimar hækkuöu því um
sem svarar 16 mánaöa tekjuauka við gengisfelling-
una.“
Sigurður B. Stefánsson í viðskbl. Mbl. 22. júli.
Engin spilling
„Hvemig er það: Em íslensk stjómmál spillt?
Em forystumenn í íslenskum stjómmálum vaöandi
í peningum eins og ítalskir kollegar þeirra? Em þeir
á mála hjá fyrirtækjum eða hagsmunahópum? Eru
flokkarnir peningamyllur sem verja ómældum fjár-
munum til að kaupa sér fylgi og áhrif? Svarið við
öllum þessum spumingum er samkvæmt minni
reynslu nei. Forystumenn í stjómmálum eru ekki
hálaunaðir. Ég þekki engin dæmi þess að forystu-
menn í íslenskum stjómmálum hafi auðgast á stjórn-
málaferli sínum.“
Jón Baldvin Hannibalsson utanrikisráðherra
i Alþbl. 23. júlí.
Hvenær lærist stjórnvöldum?
„Hvenær ætlar stjórnvöldum að lærast aö gengis-
felling er ekkert annað en „hrossalækning"? Verð-
hækkanabylgjan, sem nú hefur gengið yfir, ætti að
verða ríkisstjóminni viðvörun þegar næst koma
fram kröfur um gengisbreytingu. Sparnaður, hag-
ræðing og kostnaðarlækkun, ekki síst í sjávarútveg-
inum, er lykillinn að öflugra atvinnulífi, sem hefur
styrk til að komast upp úr þeim öldudal, sem þjóðar-
skútan er nú í.“ Úr forystugrein Mbl. 24. júlí.