Dagblaðið Vísir - DV - 21.01.1995, Blaðsíða 38

46
LAUGARDAGUR 21. JANÚAR 1995
Hundamir réðu úrslitum við leitina í Súðavík:
Vil ekki hugsa það til enda
ef ekki hefðu verið hundar
- segir Hermann Þorsteinsson sem vann að björgunarstörfum ásamt hundum sínum
„Viö byrjuðum að leita svæðið með
öllum hundunum. Framan af höfðum
- við það þannig að menn skiptust á
að skreppa í kaffi. Þegar við heyrðum
að varðskip væri á leiðinni með tvo
hunda í viðbót tókum við þá ákvörð-
un að keyra okkur og hundana út.
Varðskipinu seinkar svo alltaf meir
og meir þannig að menn og hundar
voru orðnir uppgefnir. Þegar ljóst var
að það drægist að skipið kæmi fórum
við að vinna af meiri skynsemi og
aðeins með einn hund í einu á svæð-
'inu,“ segir Hermann Þorsteinsson
sem ásamt hundunum sínum þeim
Mikka og Trópí tók þátt í leitinni að
fórnarlömbum snjóflóðsins.
Eins og hverjir
“"aörirhundar
Alls leituðu þeir tæpa tvo sólar-
hringa. Yngri hundurinn, tíkin
Trópí, er stutt á veg komin í þjálfun
til leitar í snjóflóðum, en sá eldri er
með hæstu gráðu í þeim efnum.
„Þetta eru ekkert öðruvísi hundar
en hverjir aðrir heimilishundar. Sem
dæmi um það má nefna aö það stopp-
ar stundum ekki dyrabjallan hérna
hjá mér þegar bömin í nágrenninu
eru að biðja um aö fá þá út að leika
með sér. Þetta eru yfirhöfuð bara
gæfir og góðir hundar. Mikki var
þriggja ára þegar ég ákvað að þjálfa
hann upp í að verða leitarhundur.
Til þess að geta orðið það þarf hann
að ganga í gegnum þrjú stig og stand-
ast próf. Þetta eru C, B og A. Fyrsti
áfangi hundsins að því að verða leit-
arhundur er að læra að finna mann-
eskju sem er undir snjó. Til aö stand-
ast C-prófið þarf hundurinn að vera
fær um að leita svæði sem er 50 sinn-
um 50 metrar og finna þar mann-
eskju sem er að minnsta kosti 1
metra undir snjó,“ segir Hermann
og hann lýsir því hvemig upphaf
þjálfunarinnar fer fram.
Eigandinn ofan í holu
„Það er grafin hola sem eigandinn
sjálfur skríður ofan í. Aðstoðarmað-
ur heldur í hundinn og við ákveðið
stikkorð er hundinum sleppt. Hann
hleypur þá ofan í holuna sjálfur. Þar
er honum svo hrósað eða honum
gefið eitthvað. Ástæða þess að eig-
andinn þarf sjálfur að vera í holunni
er að það þarf að búa til æsing, því
hundurinn leitar til húsbóndans.
Næsta skref er að það er mokað yfir
eigandann og ef þetta gengur allt vel
þá er notaður einhver annar og þá
skynjar hundurinn að hann á að
finna einhvem annan en eigandann.
Prófið felst svo í því að hundurinn
þarf að gefa til kynna hvar mann-
eskjan er með því aö krafsa í snjóinn
^*yfir henni. Standist hann þetta próf
sýnir það í rauninni ekkert annaö
en að hann sé þess virði að halda
áfram þjálfun hans,“ segir Hermann.
„Næsta stig er B, þar er lagt mikið
upp úr því að kenna eigandanum
sjáífum. Það snýst'um að læra að
þekkja hundinn og lesa hann rétt. Þaö
er gerð sú krafa til hans að hann geti
fundið tvær manneskjur á svæði sem
er 100 sinnum 100 metrar. Þama þarf
hann aö finna viðkomandi á allt að
eins og hálfs metra dýpi. Gangi þetta
eftir telst hann hafa lokið því stigi."
Það er ekki sama hvemig leitað er
með hundinum og nokkrar reglur
sem menn verða að fylgia ef árangur
á að nást.
Með vindinn á móti
„Maður leitar alltaf með vindinn
annaðhvort á móti eða til hliðar. Það
er aldrei leitað með vindinn í bakið
því þá berst lyktin á eftir okkur. Það
er áríðandi að vindurinn komi alltaf
á hundinn fyrst. Þegar hundurinn
telst hafa lokið A-stiginu þarf hann
að geta leitaö 150 sinnum 150 metra
svæði niður á tveggja metra dýpi. Þá
þarf eigandinn að geta haft fulla
stjórn á hundinum. Takist þetta telst
hundurinn vera fullnuma," segir
Hermann.
Það eru alls átta hundar innan
Björgunarhundasveitar íslands sem
lokið hafa A-stiginu og eru á útkalls-
lista. Þeir teljast vera fullhæfir til
leitar á fólki sem lent hefur í snjóflóð-
um. Þrír þeirra eru á Vestíjörðum,
þar af tveir á ísafirði og einn í Bol-
ungarvík. í Reykjavík eru þrír hund-
ar og tveir á Austfjöröum. Hermann
segir að hundarnir þurfi að vera
stanslaust við æfingar. Það vaknar
sú spurning hver standi undir kostn-
aði við þessi lífsnauðsynlegu dýr.
Kostnaður
úreigin vasa
„Viö þurfum að leggja út fyrir
þessu sjálfir. Það hefur allt komiö
úr okkar eigin vasa. Þetta er byggt á
hugsjón og vissulega fylgir þessu
vinnutap og fleira. Við erum bara
eins og hverjir aðrir hundaeigendur
að þvi undanskildu að við hér á
ísafirði losnum við að greiða hunda-
skattinn. Við erum búnir að standa
í þessu í fimm ár og hundaskatturinn
var aflagður fyrir tveimur árum. Ég
vil þó taka fram að Hjálparsveit
skáta hefur veitt okkur ómetanlegan
stuðning," segir Hermann.
Þegar hinar ægilegu hamfarir
dundu á Súðvíkingum beið öll þjóðin
í ofvæni eftir því að fá fréttir af þeim
sem þar voru. Fréttir bárust af hin-
um ægilegu raunum sem fólk lenti í
og þeim miklu erfiðleikum sem
björgunarmenn áttu við að glíma í
roki og fannfergi. Eitt er það sem
flestir virðast sammála um, að leitar-
hundarnir gerðu björgunarmönnum
kleift að finna fólk í rústunum mun
fyrr en annars. Hundarnir hafi orðið
til þess að bjarga mannslífum og séu
þær hetjur sem hæst risu í þessum
ægilega harmleik.
Hundarnir slógu
allt annað út
„Það er engin spurning að þessir
hundar sem voru á þessum staö og
við þessar aðstæður höfðu úrslita-
þýðingu. Þetta var eitthvað sem sló
allt annað út. Sama hvort menn eru
að tala um hátæknibúnað sem nema
á hljóð eða eitthvað annað. Það eru
engar þær græjur til sem geta leyst
þessa hunda af hólmi,“ segir Her-
mann.
Þau tvö sem síðast fundust á lífi í
flóðinu fundust í þriggja metra djúp-
um snjó. Það er erfitt að gera sér í
hugarlund þá skynjun dýranna sem
verður til þess að fólk finnst undir
slíku fargi.
„Á fyrstu klukkutímunum fundu
hundarnir flesta beint. Síðan gáfu
þeir vísbendingar um það hvar ætti
að moka. Við svona aðstæður sem
þama ríktu, slæmu skyggni og braki
úr húsum úti um allt, notuðum við
alla hundana til að sannreyna hvort
einhver væri undir. Lyktin sem slík
eða uppgufun frá mönnum leitar að
auðveldustu leiðinni út úr snjónum

.
Hermann Þorsteinsson asamt hundinum Mikka sem var einn fjögurra leitar-
hunda á vettvangi hins hrikalega snjóflóðs sem féll á Súðavík. Hundarnir
þóttu slá út öll björgunartæki við leitina á fórnarlömbum slyssins.
DV-myndir BG
Vettvangur leitarinnar i Súðavík.
og upp. Oftast nær fer þetta svo niður
á við og svo með vindi, Þannig að þar
sem hundarnir létu vita aö einhver
væri í einu tilvikinu, þar var um að
ræöa 10 til 15 metra frá þeim staö sem
maðurinn fannst svo. Það skiptir
mjög miklu máli að þekkja aðstæður
og vita hvað er í raun að gerast. Sem
dæmi get ég nefnt að menn byrjuðu
í einu tilviki að moka þar sem hund-
arnir létu vita og mokuðu og mok-
uðu. Alltaf komum við með hundana
á þann staö sem þeir voru að moka.
Alltaf visuöu hundarnir upp á við,
menn fylgdu þessu og það endaði
með því að það fannst þama maður
á lífi,“ segir Hermann.
Hann segir aö á æfingum fái hund-
arnir hrósið þegar þeir séu komnir
ofan í holuna til mannsins. Þarna
hafi lítill tími gefist til að hrósa hund-
unum.
Enginn tími fyrir hrós
„Þeim var jaskað út eins og hægt
var og oftast gleymdist hrós og slíkt
var ekkert inni í myndinni. Samt
héldu þeir áfram að vinna. Ég var
mjög ánægður með frammistöðu
allra hundanna, þetta gekk alveg
eins og það gat gengið miöað við þess-
ar aðstæður," segir hann.
Leitarhundarnir frá ísafirði voru
við leit án mikillar hvíldar í 30
klukkustundir. Liðsauki frá Reykja-
vík, sem var með varðskipinu Tý,
barst ekki fyrr en um miðjan dag á
þriðjudag. Menn og hundar voru því
orðnir mjög þreyttir þegar þeir höföu
verið við leit í 30 tíma.
„Viö gáfum hundunum þrúgusyk-
ur, því þó að við gætum hent í okkur
brauði og fengiö okkur kaffisopa
voru hundarnir ekki alltaf tilbúnir
til að fá sér að éta. Þeir voru upp-
spenntir og þeir voru orðnir mjög
þreyttir en áhuginn var svo mikill
að þegar leitinni var lokið og við á
leiðinni út í bát vildu þeir ólmir halda
áfram að leita. Það var í rauninni
ótrúlegt hvað þeir gerðu mikið gagn,
miðað viö það hvað þeir eru lítt
reyndir í alvöruleit," segir Hermann.
Það lýsir kannski best hvaða hugur
var til þeirra sem að björgun stóðu
að stúlkubarn sem bjargaöist úr flóð-
inu hafði eina ósk fram að færa eftir
að hún hafði fundist og var komin í
skjól. Hún vildi fá að hitta hundinn
sem bjargaði henni. Sami hugur er
til alls björgunarliðsins. Allir sem
eitthvað fylgdust með því sem þarna
fór fram virtust skynja þá ógnarbar-
áttu sem þarna átti sér stað undir
einhverjum þeim erfiöustu kringum-
stæðum sem hugsast geta.
Það kemur ósjálfrátt upp í hugann
hvort mörgum þeirra sveitarfélaga
sem búa undir viðvarandi ógn sé
ekki nauðsynlegt að eiga leitarhund.
Það er einfalt að ímynda sér hvað
þaö hefði kostað ofan á þær hörm-
ungar, sem þegar voru orðnar, ef
ekki hefðu verið til staðar leitar-
hundar á ísafirði eins og raun bar
vitni.
„Ég vil ekki hugsa þá hugsun til
enda ef ekki hefðu verið hundar til
staðar. Þaö hefði verið einfaldlega
skelfilegt. í svona flóði þar sem er
eitthvað annað en bara snjór, ein-
hverjir hlutir eða rústir, þar sér
maður í hendi sér að ekki er hægt
að leita með stöngum. Þá er ekkert
hægt að gera nema að moka. Það
koma engin tæki í stað hunda. Öðru-
vísi er ekki hægt að ná neinum fóst-
um punktum."
Það verður að teljast þó nokkur
hugsjónamennska að hafa vilja og
elju til að halda slíkan hund á eigin
reikning og leggja af mörkum þá
vinnu sem þarf til að viðhalda þess-
um hæfileika hundsins.
Þjálfun allar helgar
„Þaö má segja að það þurfi að þjálfa
hundinn hveija einustu helgi allan
veturinn til að halda honum við. Það
er sífellt verið að þjálfa þessa hunda
í því sem snýr að leit. Síðan er þess
á milli verið að þjálfa þá í mismun-
andi umhverfi, láta þá príla og þvæl-
ast um. Allt svona skiptir mjög miklu
máli þannig að þeir verði meðvitaðir
um hlutverk sitt þegar eitthvað kem-
ur upp á,“ segir Hermann Þorsteins-
son sem eyðir frítímanum í að kenna
hundum sínum leit að fólki sem lent
hefur í snjóflóðum - mesta vágesti
vestfirskra byggða.
-rt