Þjóðviljinn - 26.02.1983, Blaðsíða 19

Að loknu 3ja ári hafa þau lokið
bóknámi að mestu en á því ári
vinna þau mikið í neðstu bekkjum
skólakerfisins. Starf þeirra er
skipulagt á þann veg að þau eru 10
vikur í námi og næstu 10 vikur sem
aðstoðarfólk við kennslu sitt á
hvað allt skólaárið. Á 4. ári fá þau
bekk í yngstu deild undir leiðsögn
æfingakennara.
í þessum skóla var grunnskóli
hverfisins samtengdur kennara-
skólanum, einnig leikskóla með
fjögurra til fimm ára börnum.
Kennaraskólanemendur eins og
aðrir nemendur á Kúbu hafa sína
vinnuskyldu, því samkvæmt kenn-
ingu Jose Marti, þjóðhetju Kúbu-
manna, skal nám og vinna vera
samtengt. Nemendur vinna á
tóbaks- og ananasekrum í nágrenn-
inu. Fyrstu tvö árin eftir kennara-
próf er skylt að fara þangað sem
mest þörf er á kennurum, hvort
sem er í borg eða sveit.
Allt nám á Kúbu er ókeypis,
kennsla, bækur, ritföng, fæði
(sértu í heimavist) og skólafatn-
aður. Allir nemendur eru í skóla-
búningum af svipuðu tagi, liturinn
aðeins breytilegur eftir skóla-
stigum.
Kennaraskólanemendurnir voru
allir í heimavist. Það var ekki um
nein einkaherbergi að ræða, heldur
voru svefnskálar þar sem kojum
var raðað með rúmlega eins metra
millibili og þar í var komið fyrir
opnum skápum fyrir föt og tvær til
þrjár hillur undir bækur o.fl. Þar
var fátt að sjá persónulegra muna.
„Þau fá hér allt sem þau þarfnast -
svo fara þau heim um helgar“,
sagði skólastýra þegar spurningu
var varpað fram um þetta efni.
í hverjum svefnsal bjuggu 45
nemendur. Ung stúlka, fulltrúi
nemenda, sat fyrir svörum um sam-
býlishætti. Hún sagði að nemendur
sæju sjálfir um öll þrif á skólanum
og væru ábyrgir fyrir góðri um-
gengni. Spurt var hvort ekki kæmu
oft upp ágreiningsefni í slíku þétt-
býli. Hún gerði lítið úr því, en ef til
kæmi þá væri skotið á fundi þar sem
ágreiningur væri jafnaður.
Á göngu okkar um skólann sáum
við spjöld með tölfræðilegum upp-
lýsingum um árangur nemenda.
Eftir þeim að dæma var fall mjög
lítið, örfá prósent árlega.
Gestirnir spurðu allnokkuð um
„próblem“ í grunnskólanum, svo
sem agavandamál, vandkvæði í
samskiptum við foreldra og annað
það sem reynir mikið á krafta
kennara á Norðurlöndum. Kúban-
irnir litu hver á annan, brostu lítil-
lega og sögðust hafa fátt af slíku að
segja. Spyrjendur vildu ekki láta
afgreiða sig með svona einfeldn-
ingslegu svari og knúðu fastar á.
Þeim var svarað með spurningu á
móti: „Hvers vegna þurfa að vera
vandamál - krakkarnir vilja vera í
skóla og foreldrarnir eru ánægðir
með skólann?" Sem sagt: alger
vandamálaskortur!
Barnaheimili
Að koma á kúbanskt
barnaheimili var ekki ólíkt því að
heimsækja barnaheimili hér á
landi. Hplst rak ég augun í að heim-
ilið var ekki eins fullt af leikföngum
og við eigum að venjast. Einnig tók
ég eftir því að börnin voru öll eins
klædd, því barnaheimilið sér þeim
fyrir fötum eins og líka tíðkast í
skólum.
Barnaheimilið sem við heimsótt-
um var í góðu húsnæði. Þar voru
rúmgóðir salir með ýmsum leik-
föngum handa börnunum og stór
útileiksvæði með sandkassa, rólum
og fleiri leiktækjum. Þar var líka
matjurtagarður þar sem eldri börn-
in rækta grænmeti með aðstoð
fóstranna til nota fyrir barna-
heimilið. Strax á unga aldri fá
börnin að taka þátt í framleiðslunni
til að efla virðingu þeirra fyrir verk-
legri menntun og líkamlegri vinnu.
Börnin voru af ölluin kynþátt-
um, ljós og dökk á húð og hár, og
ekki virtist húðliturinn ráða neinu
um skiptingu þeirra í hópa. Sama
urðum við vör við alls staðar í
samfélaginu, samskipti fólks á
Kúbu einkennast af jöfnum rétti
allra, hvernig sem þeir eru á litinn.
Það er eðlilegur þáttur í lífi
flestra barna á Kúbu að vera á
barnaheimili. Þau eru þar ýmist
hálfan eða allan daginn á aldurs-
skiptum deildum og þurfa ekki að
Helgin 26. - 27. febrúar 1983 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 19
Þau sungu lög á spænsku og rúmbutakturinn var ósvikinn.
bíða á biðlista til að komast að.
Foreldrar þurfa ekki að greiða fyrir
veru barnanna þar. Sá hluti starfs-
ins sem er skipulögð kennsla eða
þjálfun barnanna er í höndum sér-
menntaðra fóstra.
Starfsfólkinu fannst sjálfsagt og
eðlilegt að þar störfuðu eingöngu
konur og flissuðu þegar við
spurðum út í þetta. Raunar eru
fóstruskólar eingöngu ætlaðir
stúlkum. Hins vegar voru fóstrurn-
ar Undrandi þegar við spurðum
hvort feður kæmu á foreldrafundi.
Á þá koma allir foreldrar einu sinni
í mánuði, feður jafnt sem mæður.
Auk þessara foreldrafunda skrifa
fóstrurnar umsögn um barnið í bók
sem það tekur heim með sér á
þriggja mánaða fresti. Við hvert
barnaheimili er líka starfandi
nefnd foreldra sem hefur það hlut-
verk að setja fram gagnrýni á
barnaheimilið, koma með tillögur
til úrbóta og ræða vanda sem upp
kann að koma.
Við spurðum fóstrurnar m.a.
hvort pólitísk uppfræðsla væri hluti
af skipulagðri kennslu á barna-
heimilum. Þeirri spurningu var
svarað neitandi, en hugmynda-
fræði byltingarinnar er stór þáttur í
lífi fólksins á Kúbu og hefur áhrif á
alla starfsemi. Börnum á barna-
heimilum og í skólum er innprent-
uð samkennd milli manna í daglegu
starfi og virðing fyrir vinnunni.
Mósambík-skólinn
á Æskueynni
Vinnuferðirnar til Kúbu enda
alltaf á vikuferðalagi til ýmissa
staðaáeynni.íþettaskiptivarnor-
rænu brigöðunni boðið tii Æsku-
eyjarinnar undan suðurströnd
Kúbu.
Eyjan á sér litríka sögu og hefur
oft skipt um nafn í áranna rás. Op-
inberlega hét hún Furueyjan til
skamms tíma en var fyrir byltingu
oft nefnd Djöflaeyjan því þar var
stærsta fangelsi á Kúbu. Minjar frá
þeim tíma standa enn, fimm geysi-
stórar hringlaga byggingar sem
hver um sig hýsti tæplega þúsund
fanga en eru nú safn.
Nafni eyjarinnar var síðast opin-
berlega breytt 1978. Þá hlaut hún
nafnið Æskueyjan því ungir Kú-
banir hafa látið mikið til sín taka
við uppbygginguna þar. Fyrir bylt-
inguna bjuggu aðeins um 10.000
manns á eynni en nú eru íbúar um
60.000 manns, þar af um 15.000
námsmenn. Landbúnaðurinn hef-
ur líka tekið stórt framfarastökk.
Fyrir byltingu var ræktað land
aðeins 60 hektarar, nú er það
hvorki meira né minna en 23.000
hektarar. Eyjan er miðstöð ávaxta-
framleiðslunnar í landinu, en þar
er líka unnið merkilegt brautryðj-
endastarf í skólamálum, og þar
bauðst okkur m.a. að heimsækja
skóla sem Kúbanir kosta fyrir er-
lenda námsmenn.
Grundvöllur fræðslustefnu Kú-
bana felst í fjórum meginreglum
sem má orða svona: a) virðing fyrir
vinnunni, b) samkennd, c) ætt-
jarðarást og d) samstaða með er-
lendum þjóðum. Þessarfjórar regl-
ur er reynt að innræta fólki allt frá
dagheimilum til háskóla og nám-
skeiða fyrir fullorðna.
Það er í anda síðustu reglunnar
sem Kúbanir kosta skóla fyrir börn
frá þeim löndum í þriðja heiminum
sein eiga í frelsisstríði. Skólarnir
sem okkur bauðst að heimsækja
voru fyrir unglinga frá Angóla, Gu-
atemala, Nicaragua, Namibíu og
Mósímbík, og skipti hópurinn sér
niður á þá.
Ég hafði valið Mósambík-
skólann sem var síðastur áfangast-
aðanna. Þegar við námum staðar
við hina skólana og sáum ungt og
glaðlegt fólk taka á móti sínum hóp
með söng og blómum hugsaði ég í
hvert skipti: „Þennan skóla hefði
ég átt að velja!“ En þegar minn
hópur kom á áfangastað sá ég ekki
eftir valinu. Krakkarnir höfðu
dreift sér um allan skólann, og þeg-
ar við komum í áttina til þeirra
byrjuðu þau að syngja og dansa.
Þau sungu lög á spænsku sem þau
höfðu lært, og rúmbutakturinn var
ósvikinn, svo fluttu þau okkur inn í
frumskóg Afríku með trumbuslætti
og dansi.
Þessir krakkar eru á aldrinum
15-18 ára, stoltir af því að geta gert
þjóð sinni og sjálfum sér gagn með
því að menntast og þakklátir Kú-
bumönnum fyrir að gefa þeim tæki-
færi til þess. Hugur minn reikaði
ósjálfrátt heim í „Gaggó" og eftir
heimsóknina skrifaði ég í dagbók-
ina mína: „Hvað það er nú mikil-
vægt að æskan hafi tilgang með
nárni sínu!"
Þó að krakkarnir væru svona
langt frá heimalandi sínu og hefðu
ekki ráð á að heimsækja fjölskyldu
sína í fríum, fylgdust jjau vel með
gangi mála heima fyrir. Menntunin
er líka byggð þannig upp að hún
nýtist þeim sem best heima og mið-
ast alltaf við það sem er að gerast
þar. Þó var skólinn ekki frá-
brugðinn kúbönskum skólum að
því leyti að á stundatöflunni eru
hagnýt störf sem eiga að auka virð-
ingu nemendanna fyrir erfiðis-
vinnu. Skólinn er uppi í sveit og
vinna á ökrunum er hluti af
náminu.
Einn kúbönsku leiðsögumann-
anna okkar (sem vann með okkur
líka) túlkaði þegar við ræddum við
krakkana. Þaðvar oftgaman aðsjá
viðbrögð þeirra við spurningum
okkar sem þeim fannst sjáanlega
stundum alveg út í hött. Þá svöruðu
þau með flissi. Það seni heillaði
okkur við þau var ekki endilega
hvað þau sögðu heldur hvernig þau
voru: Opin, frjálsleg í fasi og til
dæmis alveg ófeimin við að halda
hvert utan,um,annað.
Við spurðum in.a. hvernig þau
hefðu verið valin í skólann og kom
fram að einkunnir virtust ekki
skipta miklu máli. En þau urðu að
hafa áhuga á að læra og vera af
fátæku fólki komin þannig að
foreldrar þeirra gætu ekki kostað
nám þeirra. Einnig var kostur að
þau væru vel að sér í listum síns
heimalands, kynnu þjóðdansa og
þjóðsöngva.
Krakkarnir voru fullir áhuga á
okkur, hvaðan við kæmum og hvað
við værum að gera á Kúbu. Þegar
þau komust að því að við værum í
vinnuferð spurðu þau hvort við væ-
rum til í að koma til Mósanibík og
hjálpa til við uppbygginguna þar?
Ja, því ekki það?!
Þegar við komum heim a gisti-
staðinn okkar á Æskueynni um
kvöldið, settumst við út í heita
nóttina og ræddum viðburði dags-
ins. Allir voru uppfullir af því sem
þeir höfðu séð og heyrt og vildu
miðla öðrum. En þar sem allir
vildu tjá sig voru ekki inargir sem
hlustuðu.
Eitt situr þó eftir og það er
hversu raunhæf þróunarhjálp Kú-
bubúa er miðað við það sem við á
Vesturlöndum látum í té. Kúbubú-
ar telja sig sjálfir til þriðja heims
þjóða, en þeir hika ekki við að
leggja frain mikið fé til að mennta
börn frá öðrum bágstaddari
löndum. Má nærri geta hvílíkt á-
róðursgildi þetta starf þeirra hefur
því þarna festa hundruð unglinga
ár hvert ævarandi ást á gestgjöfum
sínum. Mættu Vesturlandabúar
læra mikið af þessu framtaki, þeir
sem nú eru óðum að flæma erlenda
stúdenta, ekki síst frá þróunar-
löndum, frá skólum sínunt með
glannalegum skólagjöldum og
dýru húsnæði.
(Silja Aðalsteinsdóttir
bjó til prentunar.)