Þjóðviljinn - 23.03.1986, Blaðsíða 12

Ný heilbrigðisstefna
Alþjóða heilbrigðisstofnunin, WHO, fundaði hér ó landi um nýja heilbrigðisstefnu sem
íslensk stjórnvöld hafa gertaðsinni
Alþjóða heilbrigðisstofnunin, WHO, hélt
fund hér á landi í nýliðinni viku. I>ar
ræddu fulltrúar frá 23 Evrópuþjóðum
hvernig best væri að hrinda í framkvæmd
nýrri stcfnu í heilbrigðismálum Evrópu-
ríkja sem stofnunin hefur samþykkt og
ríkin gera að sinni hvert af öðru. Sjö ríki
höfðu tekið stefnu WHO og gert að sinni
og á fimmtudaginn var þcssi stefna sam-
þykkt í íslensku ríkisstjórninni.
En hver er þessi nýja stefna?
Nafn hennar er Heilbrigði fyrir alla og
hún felst í því að gerð hefur verið áætlun
fram til aldamóta um að breyta afstöðu
heilbrigðisstétta og almennings tii
heilbrigðismála á þann veg að viðmiðun
þeirra verði að viðhalda heilbrigði fólks í
stað þess að láta sér nægja að lækna sjúk-
dóma. Til þess þarf hugarfarsbreytingu á
öllum sviðum þjóðlífsins, jaínt hjá
stjórnvöldum, yfirvöldum heilbrigðis-
mála, heilbrigðisstéttum sem almenningi.
Eífsstíll hins evrópska neysluþjóðfélags
þarf að breytast.
Til þess að skýra út fyrir lesendum í
hverju þessi nýja heilbrigðisstefna er fólg-
in og hvernig áformað er að koma henni í
framkvæmd ræddi Þjóðviljinn við yfir-
mann Evrópudeildar WHO, norðmann-
inn J.E. Asvall, og Hrafn V. Friðriksson
yfirlækni í heilbrigðisráðuneytinu.
—ÞH
Verkefni
fólksins
Hrafn V. Friðriksson skólayfirlœknir:
Stjórnvöld þurfa að skapa aðstœður til
þess að fólk geti breytt lífsvenjum sínum
Hrafn V. Friðriksson (annarfrá hægri) ásamt nokkrum fulltrúum á fundi WHO.
Hrafn V. Friðriksson erskóla-
yfirlæknir í heilbrigðis-ráðu-
neytinu en fer jafnframt með
af Islands hálfu stjórn á sam-
starfsverkefni 10 þjóða innan
vébanda WHO en það snýst
um að forvarnir gegn lang-
vinnum sjúkdómum. Hrafn
sat fund WHO á Hótel Sögu
og við báðum hann að lýsa
nýju heilbrigðisstefnunni eins
og hún lítur út frá íslenskum
bæjardyrum.
„Þarna er um að. ræða I5 ára
heilbrigðisáætlun þar sem höfuð-
áhersla er lögð á breyttan lífsstíl
og heilsusamlegar lífsvenjur
fólks. Það hefur sýnt sig að vera
ódýrasta leiðin í heilbrigðismál-
um auk þess sem það eykur vel-
líðan og langlífi. Það er ekki ætl-
unin að leggja niður eða draga úr
þjónustu á sjúkrahúsum og
heilsugæslustöðvum heldur að
marka stefnu sem miðast við að
sinna fólki áður en það veikist og
Heilbrigði
er margþœtt
„Heilbrigði er samsett úr ýms-
um þáttum. Það markast í fyrsta
lagi af erfðum sem við fáum lítið
við gert. i öðru lagi markast það
af umhverfi einstaklingsins, ekki
bara líkamlega heldur einnig
andlegu og félagslegu umhverfi.
Við höfum það á okkar valdi að
breyta þessu og sent dæmi um
slíkt má nefna úrbætur í málefn-
um aldraðra, fatlaðra og barna og
unglinga þar sem beitt er félags-
legum aðferðum.
í þriðja lagi markast heilbrigði
af lífsstíl og venjum fólks og á þær
geta bæði einstaklingar og yfir-
völd haft mikil áhrif. Hið opin-
bera getur skapað fólki aðstæður
sem ýta undir heilbrigt lífemi og
þannig stuðlað að betri heilsu og
minnifötlun. Læknavísindin geta
veitt upplýsingar um samband
lífsvenja og heilbrigðis, td. með
því að benda á þá staðreynd að
reykingar valda þriðjungi allra
krabbameina. Heilbrigðisyfir-
völd geta bent á óheilsusamlegar
neysluvenjur, svo sem of mikla
neyslu á harðri fitu sem veldur
miklu um tíðni krabbameins og
kjarta- og æðasjúkdóma. Þau
geta líka bent á jákvætt samhengi
fæðu og heilbrigðis. Þar stöndum
við íslendingar vel að vígi því það
hefur verið sýnt fram á að fisk-
neysla dregur úr líkum á hjarta-
og æðasjúkdómum. Yfirvöld
geta einnig sýnt fram á jákvætt
samband hóflegrar líkamsþjálf-
unar og heilbrigðis sem er ódýr-
asta vörn gegn sjúkdómum sem
völ er á því hún kostar ekki
neitt.“
Viðhorfin
þurfa að breytast
„Það er verkefni heilbrigðisyf-
irvalda að koma þessum upplýs-
ingum á framfæri við önnur ráðu-
neyti og stjórnvöld. Þar má nefna
landbúnaðaráðuneytið sem getur
beitt sér fyrir því að dregið verði
úr framleiðslu óhollrar fæðu og
framleiðsla á hollustufæði aukin.
Fjármálaráðuneytið getur til
dæmis niðurgreitt holla fæðu og
beitt tollapólitík til að gera holl-
ustufæði ódýrara en óholla fæðu.
Samgöngu- og dómsmálaráðu-
neyti geta eflt slysavarnir og hag-
að þeim í samræmi við bestu
fáanlegu þekkingu. Þannig geta
yfirvöld gert einstaklingnum
auðveldara að taka upp
heilbrigða lífshætti.
Ekki má gleyma upplýsinga-
starfinu. Þar er þáttur fjölmiðla
og skóla mikill. Þeir geta komið
góðum upplýsingum á framfæri
við fólk svo það geti breytt við-
horfum sínum og þar með lífs-
venjum.
Fjórða atriðiö sem heilbrigðið
markast af ersvo heilbrigðisþjón-
ustan. Hún skiptir miklu máli því
að sjálfsögðu hættir fólk ekki að
verða veikt. Á því sviði búum við
íslendingar vel því við eigum
mikið af vel menntuðu fólki og
fullkomið heilsugæslukerfi úti á
landsbyggðinni. Að vísu vantar
nokkuð á það hér á höfuðborgar-
svæðinu. Það er lykilatriði í
heilbrigðismálum að allir hafi að-
gang að heilsugæsluþjóriustu
nærri heimilum sínum.
Þegar þessi heilbrigðisstefna
verður komin til framkvæmda má
búast við að vöxtur sjúkrahús-
anna verði ekki eins hraður og
undanfarin ár. Þjónustan sem
þau veita kostar sitt og hún verð-
ur að vera fyrir hendi. En það
verða ýmsar áherslubreytingar.
Sjúkrahúsin verða eingöngu ætl-
uð fyrir hátækniþjónustu sem
ekki er hægt að veita á minni
stofnunum. Flest vandamál á
hins vegar að vera hægt að leysa
heima í héraði án þess að til inn-
lagnar komi. Þróunin er á þann
veg að hægt verði að lækna flesta
kvilla utan sjúkrahúsanna. En
rannsóknaraðstaðan þarf vita-
skuld að vera til staðar.“
Þjóðhagslega
hagkvœmt
„Þessi nýja heilbrigðisstefna er
ekkert einkamál heilbrigðisyfir-
valda heldur varðar hún alla.
Ekki síst stjórnmálamenn sem
ákveða hvernig peningum sam-
þarf að leggjast inn."

M Námskeið í Færeyjum Norrænu félögin á íslandi og í Færeyjum efna til námskeiðs um þjóðlíf í Færeyjum, land og sögu. Námskeiðið mun fram fara í Færeyjum dagana 7. -17. júní nk.. Flogið verður til og frá Færeyjum og m.a. verður ferðast um eyjarnar og víða höfð viödvöl. Norræna félagið í Færeyjum hefur undirbúið dagskrána og er hún miðuð við 25 þátttakendur. Síðast var slíkt námskeið haldið fyrirtveimur árum og voru þátttakend- ur mjög ánægðir með ferðina. Kostnaður verður um 20 þús. kr. á þátttakanda og er innifal- ið í því gjaldi flug til og frá Færeyjum, gisting, fæði, ferðir um eyjarnar, námskeiðsgjöld og annað. íslenskur fararstjóri verður Hjálmar Waag Arnason, skólameistari, sími 92-4160 (heima) og 92-3100 (á vinnustað) og mun hann veita nánari upplýsingar. Umsóknir um þátttöku eiga að berast Norræna félaginu, Norræna húsinu, 101 Reykjavík fyrir 1. maí nk.

— Málun - Teiknun - Myndvefnaður 6 og 8 vikna vornámskeið hefjast í byrjun apríl. Kennsla fyrir byrjendur og framhaldsnemendur. Upplýsingar og innritun í dag og næstu daga í síma 13525.
félagsins er eytt. Þeim þarf að
verja þannig að athyglin beinist í
auknum mæli að heilbrigðu fólki
til að koma í veg fvrir sjúkdóma
og að fötluðu fólki til að draga úr
fötlun þess. Markniiðið er að sem
flestir geti notið góðrar heilsu
senr lengst. Það er þjóðhagslega
hagkvæmasta leiöin.
Þótt hérsé ta|að um nýjastefnu
þýðir það ekki að ekkert hafi ver-
ið gert. Fyrir hálfu öðru ári undir-
ritaði heilbrigðisráðherra samn-
ing við WHO um samstarfsverk-
efni 10 Evrópuþjóða um forvarn-
ir gegn langvarandi sjúkdómum
en það tekur til kjarnans í nýju
stefnunni. Verkefnið beinist að
því að gera framkvæmdaáætlun
um það hvernig draga má úr tíðni
þeirra sjúkdóma sem okkur
varða mestu. Þar er um að ræða
hjarta- og æðasjúkdóma, krabb-
amein, slys, geðsjúkdóma og fé-
lagsleg vandamál í tengslum við
neyslu áfengis og fíkniefna, slit-
gigt og tannsjúkdóma en þar
eigum við íslendingar heimsmet.
Áætlunin byggist á því að ráð-
ast samtímis gegn helstu áhættu-
þáttum sem þessir sjúkdómar
eiga sameiginlega en þeir eru
margir. Með því móti er talið að
betri árangur náist en ef einblínt
er á einn sjúkdóm og einn áhætt-
uþátt hans. Þarna komum við aft-
ur að lífsstílnum því ef einstak-
lingurinn forðast tóbak, óhóflega
áfengisneyslu, óheilsusamlega
fæðu og temur sér holla hreyfingu
og jákvætt lífsviðhorf má draga
verulega úr tíðni þessara sjúk-
dóma.“
Lœknismenntun
breytist
„Þessi nýja stefna er fyrst og
fremst verkefni fólksins. Þess
vegna hefur ráðherra skipað
fulltrúaráð en aðild að því eiga
fulltrúar ráðuneytisins, aðilar
vinnumarkaðarins, stór áhuga-
mannafélög eins og Slysavarnafé-
lag íslands og Kvenfélagasam-
bandið og menntamálaráðuneyt-
ið. Hugmyndin er sú að þessir að-
ilar leggi á ráðin um framkvæmd
stefnunnar og flytji boðskapinn
til sinna félagsmanna eða stofn-
ana. Þannig berast upplýsingarn-
ar heim í hérað og forvarnar-
stefnan orðið verkefni fólksins
sjálfs.
Yfirvöld munu svo fylgjast
með því hvernig til tekst, hvort
lífsvenjurnar breytast og hvernig
heilsufar þjóðarinnar þróast frant
til aldamóta.
En til þess að þessi nýja stefna
komist í framvkæntd þarf að
breyta menntun heilbrigðisstétt-
anna. Það þarf að mennta fólk í
forvörnum og leggja áhersluna á
heilbrigðið en ekki sjúkdóma og
sjúklinga. Þetta er að breytast í
sumum löndum, td. í einum skóla
í ísrael þar sem byrjað er á að
gera stúdentum ljóst gildi
heilbrigðis og þau vandamál sent
tengjast því að verða sjúkur. Síð-
an er farið í sjúkdónrafræðina.
Fram til þessa hafa læknadeildir
einbeitt sér að menntun sérfræð-
inga. í framtíðinni þurfa þær að
leggja áherslu á að viðhalda
starfsþreki og heilbrigði fólks
þannig að allir fái notið sín,“
sagði Hrafn V. Friðriksson.
12 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 23. mars 1986