Þjóðviljinn - 23.03.1986, Blaðsíða 13

J.E. Asvall í ræöustól á fundi WHO á Hótel Sögu. Myndir: Jóhannes Long.
Bólusetning dugir
ekki lengur
Norömaöurinn J.E. Asvall
hefur um langt skeiö starfaö á
vegum WHO og undanfarin ár
veitt Evrópudeild stofnunar-
innarforstööu en hún hefur
aösetur í Kaupmannahöfn.
Hann sagöi aö lengi vel heföu
heilbrigðisstéttir taliö aö meö
því að bæta þekkingu manna
og hæfni til að vinna bug á
sjúkdómum mætti útrýma
þeim. Þessi viðhorf heföu hins
vegar fariö að þoka fyrir nýj-
um skilningi á hugtakinu
heilbrigöi á síðustu 1 -2 ára-
tugum.
„Við höfum komist að þeirri
niðurstöðu að hefðbundin
lækning nægir ekki til aö tryggja
heilbrigði almennings. Helstu
heilbrigðisvandamál iðnríkjanna
eru ekki þau sömu og fyrir einni
öld. Það hafa komið upp nýir
sjúkdómar og gegn þeim dugir
engin bólusetning. Þetta eru
meinsemdir á borð við hjarta- og
æðasjúkdóma, krabbamein,
streitu, slys, geðsjúkdóma og
sjálfsmorð. Tíðni þessara mein-
semda hefur vaxið hratt á þessari
öld og læknavísindin ekki fengið
rönd við reist.
Við vitum hins vegar að með
fyrirbyggjandi aðgerðum má
draga verulega úr tíðni þessara
nútímasjúkdóma. Spurningin er
hvað við gerum með þá vitneskju
því hún nýtist okkur lítið með
óbreyttri heilbrigðisstefnu. Við
þurfum að breyta stefnunni og
grafast fyrir um rætur sjúkdóm-
anna frekar en að einblína á
lækningu.“
Saga
fró Finnlandi
„Flestar orsakir þessara mein-
semda liggja í lífsháttum okkar.
Við reykjum, horfum of mikið á
sjónvarp í stað þess að hreyfa
okkur, borðum of mikið af óholl-
um mat og eigum í vaxandi vand-
ræðum með samskiptin innan
fjölskyldunnar. Þessum venjum
verðum við að breyta og reynslan
hefur sýnt að það er hægt og að
það ber árangur.“
— Geturðu nefnt dœmi um ár-
angur af breyttum lífsháttum?
„Já, frá Kirjálahéraði í Finn-
landi. Þarvarísamvinnu viðokk-
ur hjá WHO gerð tilraun með að
breyta lífsháttum fólks. Verkefn-
ið stóð yfir í 10 ár og fólst í því að
farin var upplýsingaherferð í fjöl-
miðlum. Stjórnmálamenn voru
virkjaðir, bæði þingmenn og full-
J.E. Asvall yfirmaður Evr-
ópudeildarWHO:
Reynslan sýnir að það
er hœgt að breyta lífs-
venjum fólks og að það
skilarséríauknuheil-
brigði
trúar í sveitarstjórnum. Það var
leitað til sjálfboðaliða og fé-
lagasamtaka sem skipulögðu
heimsóknir í hvert hús og skól-
arnir voru einnig teknir með.
Árangurinn varð sá að lífs-
hættir fólksins breyttust verulega
og fyrir bragðið minnkaði tíðni
dauðsfalla af völdum hjarta- og
æðasjúkdóma um 30% í héraðinu
og um 15% í öllu Finnlandi vegna
þess að herferðin smitaði út frá
sér.
Fyrir utan það að ævi fjöl-
margra lengdist og vellíðan fólks
jókst þá hafði þessi herferð í för
með sér umtalsverðan sparnað í
rekstri sjúkrahúsa. Kostnaðurinn
við herferðina nam sem svarar
rekstrarkostnaði við V/2 sjúkra-
rúm á hverja 100.000 íbúa sem
hún náði til. Það er ekki há upp-
hæð miðað við það að hér á Is-
landi eru 1.700 sjúkrarúm á
hverja 100.000 íbúa og hjarta- og
æðasjúkdómar eru algengustu
dánarorsakirnar.“
Hvað er
hófleg hreyfing?
„Það má tína fleira til sem styð-
ur þá skoðun að breyttir lífshættir
geti aukið líkurnar á langlífi og
vellíðan fólks. í Bandaríkjunum
er nýlokið mjög viðamikilli rann-
sókn á áhrifum líkamshreyfingar
á dánartíðni karlnianna. Rann-
sóknin náði til 17.000 karlmanna
sem voru stúdentar við Harvard
háskóla á árunum 1916-50 og var
þeim fylgt um langt árabil. Þótt
könnunin hafi einungis náð til
karla má telja sennilegt að niður-
stöðurnar eigi eins við um konur.
í stuttu máli var niðurstaðan sú
að með hóflegri hreyfingu, þe.
uþb. 2.000 hitaeininga eyðslu á
viku sem samsvarar 30 km göngu
eða tennis í 2-3 tíma, lækkaði
tíðni dauðsfalla hjá mönnunum
um fjórðung eða jafnvel þriðj-
ung. Meðal eldri manna lækkaði
hún enn meir, eða um helming.
Hjá karlmönnum með of háan
blóðþrýsting minnkaði hættan á
dauða fyrir aldur fram urn helm-
ing jafnvel þótt blóðþrýstingur-
inn breyttist ekkert. Menn sem
voru í sérstökum áhættuhópum,
höfðu td. misst báða foreldra 56
ára eða yngri úr hjartasjúkdóm-
um, gátu dregið úr hættunni á ó-
tímabæru andláti um fjórðung
með hóflegri hreyfingu.
Þessi rannsókn sýnir ótvírætt
að hófleg hreyfing er af hinu góða
því auk þess að draga úr dauða-
Ííkunum eykur hún vellíðan fólks
og bætir skapið. Og það kom í
ljós að það er aldrei of seint að
byrja. Það er hins vegar ekki nóg
að æfa mikið um tíma, eins og
íþróttamenn gera meðan þeir eru
ungir, og hætta svo alveg."
Undraverðar framfarir
— Um hyað snerist svo fundur-
inn hér á íslandi?
„Tilgangur hans var að ræða
hvernig kynna má þessa nýju
stefnu og fá þjóðirnar til að fram-
kvæma hana. Til þess að ná því
markmiði þarf verulega hug-
myndaauðgi og það þarf að nota
allar leiðir til að koma þessum
nýju hugmyndum til almennings.
Til þess að svo megi verða þurfa
heilbrigðisyfirvöld að taka upp
góð samskipti við fjölmiðla því
allir nota fjölmiðla. Þeir geta
gegnt tvíþættu hlutverki: annars
vegar að miðla þekkingu og hins
vegar að koma af stað umræðu
um heilbrigðismál bæði stað-
bundið og á landsvísu.
Vonandi munu þessar hug-
myndir breyta hinni hefðbundnu
læknisfræði. Heilbrigðisstéttirn-
ar verða að skoða hlutina í víðara
samhengi og spyrja sig spurninga
um árangur starfs síns. Þær mega
líka velta fyrir sér þessari spurn-
ingu þegar sjúklingur útskrifast
eftir tveggja vikna legu á hjarta-
deild: hvar vorum við í þau 20 ár
sem sjúkdómurinn var að gerjast
í manninum?"
— Hvernig hafa ríkisstjórnir
tekið í nýju hugmyndirnar?
„Það hafa orðið undraverðar
breytingar á afstöðu þeirra til
hinsbetraásíðustu4-5árum. Það
er fyrst og fremst spurning um
pólitískan vilja hvort þessari
stefnu verður hrint í framkvæmd.
Við hjá WHO komumst að þeirri
niðurstöðu á sínum tíma að
nauðsynlegt væri að móta sam-
eiginlega heilbrigðisstefnu fyrir
alla Evrópu. í fyrstu voru menn
ekki trúaðir á að það væri hægt og
vissulega hefur verið erfitt að
samræma sjónarmiðin. En nú
hefur það tekist og við höfum nú
mótað slíka stefnu. Og það er
gleðilegt hve mikill vilji virðist
vera ríkjandi í þá veru að hrinda
þessari stefnu í framkvæmd,"
sagði J.E. Asvall.
Sunnudagur 23. mars 1986 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 13
Samtök
herstöðvaandstæðinga
halda fund 29. mars
að Hótel Borg
Húsið opnað kl. 13.30.
DAGSKRÁ:
Fundarstjóri verður Ævar Kjartansson.
Húsið opnað klukkan 13:30.
Dagskráin hefst klukkan 14:00.
1. Upplestur: Jónas Árnason les smásögu sína
Hatturinn.
2. Tónlist og Ijóð: Aðalsteinn Ásberg Sigurðsson.
3. Ávarp: Jan Wuster.
4. Ræða dagsins: Páll Bergþórsson veðurfræð-
ingur.
5. Söngur: Bubbi Morthens.
HLÉ.
15:30: Staða og stefna í friðarbaráttunni: Pall-
borðsumræður fulltrúa friðarhreyfinga. Stutt
kynning og umræður.
Jónas
Ævar
Fundinum lýkur með fjöldasöng um kl. 17:00.
Lýðháskólinn
Skeppsholmens folkhögskola
- Sjöfolkhögskolan -
Vetrarnámskeið 1986 - ’87. 2. sept. - 22. maí
Fjórar deildir: grunndeild, vistfræðideild, norræn
deild og sjávardeild.
Meðal valfrjálsra námsgreina: tungumál, félags-
fræði, mannkynssaga, stærðfræði, sálfræði,
bókmenntir. Einnig getur þú valið siglingarfræði,
vélfræði, seglasaum og fl„ Heimavist á staðnum.
Námsstyrkir fyrir norræna nemendur.
Sendu okkur nafn og heimilisfang sem fyrst, þá
færðu meiri upplýsingar um skólann. Þú getur
skrifað á íslensku.
Skeppsholmens
folkhögskola
Skeppsholmen
111 49 Stockholm.
Sjúkrahús
Keflavíkurlæknishéraðs
Lausar stöður
Hjúkrunarfræðingur - fullt starf eða hlutastarf í
sumarafleysingar eða eftir samkomulagi.
Ljósmæður - laus staða nú þegar. Einnig ósk-
ast Ijósmæður til sumarafleysinga.
Sjúkraliðar óskast til sumarafleysinga. Fullt starf
eða hlutastarf frá 15. maí-15. september.
Upplýsingar gefur hjúkrunarforstjóri í síma 92-
4000.