Dagblaðið Vísir - DV - 01.03.1997, Blaðsíða 47

TIV LAUGARDAGUR 1. MARS 1997
:#/ón</ ' “
***

Svona Iftur hún Dolly út í návígi.
Símamynd Reuter
Einræktadar kindur
Hiö virta vísindarit Nature kom til vamar
hinum umdeildu rannsóknum á einræktun
og sagöi umræður þar um löngu
tímabærar.
Rannsóknimar fela í sér flutning erf&aupplýs-
inga frá frumu fulloröinnar kindar í egg ann-
arrar kindar með rafstraumi. Afraksturinn er
fullkomin einræktun.
Paö var aldeilis handagangur f öskjunni þegar fréttamenn komust f tæri við einræktuöu kindina Dolly f Skotlandi um
daginn. Önnur eins kind haföi aldrei sést. Pó var hún alveg eins og allar hinar kindurnar aö sjá. Sfmamynd Reuter
Reykjavíte, Byggt & Búið, Kringlunni. Vesturland: Málningarþjónustan Akranesi,
Kf.BorgfirðOma, Borgarnesi.Blómsturvellir, Hellissandi. Vestfirðlr: Geirseyrarbúðin, |
Patreksfirði.Rafverk.Bolungarvík.Straumur.lsafirði. Norðurland: Kf. V-Hún.,
Hvammstanga. Kf. Húnvetninga, Blönduósi. Hegri.Sauðárkróki. Hljómver, Akureyri. “
KEA.Dalvfk. Kf. Þingeyinga, Húsavfk. Austurland: KHB, Egilsstððum. Verslunin Vfk, |
Neskaupsstað. Kf. Fáskrúðsfirðinga, Fáskrúðsfirði. Kf. Stöðfirðimga, Stöðvarfirði. “
Suðurland: Mosfell, Hellu. Árvirkinn, Selfossi. Rás, Þorlákshöfn. Brimnes,
Vestmannaeyjum. Reykjanes: Stapafell, Keflavík. Rafborg.Grindavfk. |
Einræktaða kindin Doily vekur ótta og athygli:
Engin leifl a í koma í veg
fyrir tilraunir á mönnum
Langt er síðan nokkur rolla hefur
vakið jafn mikla athygli og umræð-
ur og hin skoska DoUy. Hún er líka
ekkert venjuleg skjáta, heldur
fyrsta skepnan í heiminum sem hef-
ur verið klónuð, eða einræktuð, úr
frumu fúUorðins dýrs. Og sitt sýnist
hverjum um þetta afrek vísinda-
manna viö Roslin-stofnunina í
Skotlandi, undir forustu hins 52 ára
gamla Ians Wilmuts.
Wilmut og samverkamenn hans
höfðu unnið lengi að tilrauninni og
svona eftir á að hyggja virðist hún
vera afskaplega einfóld. Þeir tóku
mjólkurkirtUsffumu úr fuUorðinni
ær og verkuðu DNA-erfðaefni henn-
ar þannig að egg úr annarri kind
tæki við því. Þessu næst fjarlægðu
þeir DNA úr egginu og komu í stað-
inn DNA-inu úr hinni kindiimi fyr-
ir í egginu með samruna. Samein-
uðu frumumar sem innihéldu DNA
úr fuUorðnu kindinni tóku síðan að
vaxa og skipta sér, rétt eins og fuU-
komlega frjóvgað egg, og mynduðu
fósturvísi.
Dolly er fullkomlega
eðlileg að sjá
Wilmut kom fósturvísinum síðan
fyrir í annarri á og sú bar í júlí í
fyrra. Afkvæmið var skírt DoUy og
var sýnt almenningi í fyrsta sinn í
þessari viku. Ekki verður annað séð
en að DoUy sé fuUkomlega eðlUeg
kind en DNA-rannsóknir sýna að
hún er klóni fuUorðnu ærinnar sem
sá henni fyrir DNA-erfðaefhinu.
Wilmut segir að hann vUji skapa
ný dýr sem hægt sé aö nota tU lækn-
isfræðUegra rannsókna og hafhar
þeirri hugmynd alfarið að einrækta
menn.
„Það er í grundvaUaratriðum
engin ástæða fyrir því að ekki væri
hægt að gera það en okkur finnst
það viðbjóðslegt," segir Wilmut.
Hann hafði þó vart skýrt frá nið-
urstöðum tilrauna sinna en aö ótt-
inn um að einræktun á mönnum
væri á næsta leiti fór eins eins og
eldur í sinu um heiminn. Skipti þá
engu þótt skosku vísindamennimir
reyndu að eyða þeim ótta.
Forsetar ýmissa landa, nóbels-
verðlaunahafar og ritstjórar dag-
blaða lýstu yfir áhyggjum sínum og
ráðherra í Frakklandi talaði um
sexfætta kjúklinga handan við
homið. BUl Clinton Bandaríkjafor-
seti fyrirskipaði síöan tafarlausa
rannsókn á siðfræðUegum afleiðing-
um einræktunar. Þá hefur Páfa-
garður lýst andstöðu sinni á klónun
manna, enda stríði það gegn lög-
máli guðs að búa tU nýja mannveru
utan hjónabands. Einn vísindamað-
ur skaut því líka að, að senn þyrfti
ekki lengur sæðisfrumur karlsins
tU að búa tU nýjan mann.
Á við smíði fyrstu
kjarnorkusprengjunnar
Ráðamenn hjá vísindaritinu Nat-
'ure skýrðu frá því að þeir hefðu
fengið tölvupóst frá ónefndum
kennara við Harvard-háskólann þar
sem hann grátbað Um að tímaritið
birti ekki grein Wilmuts og félaga
um tilraunimar.
Nóbelshafinn Joseph Rotblat líkti
þessum tíðindum við smíði fyrsti
kjamorkusprengjunnar og hvatti tU
þess að stofnaðar yrðu siðanefndir
tU að koma í veg fyrir að einrækt-
imartilraunir yrðu gerðar á mönn-
Erlent fréttaljós
á laugardegi
geta vísindamenn ekki bara tekið
gen og bætt því við frumur. Sú að-
ferð er svo óskUvirk að aUa jafna
þarf að splæsa genum á mUljón
frumur tU að fá eina sem meðtekur
þau og notar á réttan hátt. Það er
því mjög erfitt að bæta genum við
fóslurvisi, eða manneskju, tU dæm-
is tU að leiðrétta erfðasjúkdóm. Nú
sé þetta hins vegar aUt að verða
framkvæmanlegt.
Vísindamenn eyddu
umræðunni
Snemma á áttunda áratugnum
fóm fram töluverðar mnræður um
einræktan, að sögn Daniels CaUa-
hans, stofnanda Hastings- siðfræði-
miöstöðvarinnar. Siðfræðingar
velta málinu fyrir sér og öUu því
sem einræktun gæti haft í för með
sér. Vísindamenn sögðu þetta bara
vera vangaveltur um hluti sem
gæta aldrei orðið og hvötta því siö-
fræðingana tU að snúa sér að ein-
hveiju öðru.
En nú hafa sömu spumingamar
og áður skotið upp kollinum af enn
meiri þunga en áður meöal siðfræð-
inga og guðfræðinga og annarra sér-
fræðinga.
En þótt einhverjum tækist að ein-
rækta mannvem og fá þannig ná-
kvæma eftirlíkingu hennar, er ekki
þar með sagt að um sams konar per-
sónu yrði að ræða.
Kevin FitzGerald, jesúítaprestur
og erfðafræðingur við Loyola-há-
um.
Þeir era ekki margir, sérfræðing-
amir, sem telja að einræktun muni
einskoröast við kindur eða annan
búpening. Einræktan manna er
ólögleg í Bretlandi og mörgum öðr-
vun löndum. John Robertson, laga-
prófessor við Texas-háskóla í
Austin, segir hins vegar að engin
slík lög séu tU í Bandaríkjunum.
Lee SUver, prófessor í lífiöræði við
Princeton-háskóla, segir að ef slík
lög verði sett muni vísindamenn
bara flytja tilraunastofur sínar ann-
að. „Það er engin leið að stöðva
þetta. Landamæri skipta engu
máli,“ segir SUver.
Hann segir aö tilraunir vísinda-
mannanna í Skotlandi geti haft
mikla þýöingu fyrir erfðatæknina,
sér í lagi fyrir þá sem vUja klæð-
skerasauma gen. Enn sem komið er
skólann í Ulinois, segir að fólk skUji
kannski ekki hvað einræktun felur
í sér. Þótt klóninn líti eins út og
eldri manneskjan og hafi sama
erfðaefni, alist þær ekki upp í sama
umhverfi og séu því ekki sömu per-
sónumar.
Byggt á EHT og Reuter
•4 • Myndlampi Black Matrix
• 100 stöðva minni
• Allar aðgerðir á skjá
• Skart tengi • Fjarstýring
• Aukatengi f. hátalara
• fslenskt textavarp
BRÆÐURNIR
Fnima
©
Rafstraumur rýfur báðar frumuhimnumar
EggiS gabbað til að halda að það hafi
verið frjðvgað
REUTERS
______fékk viðurkenningu
[ hinu virta breska tlmanti
WHAT YJDEO sem
bestu sjónvarpskaupin.
!