Dagblaðið Vísir - DV - 28.12.2002, Qupperneq 17

LAUGARD AGU R 28. DESEMBER 2002
He /q a rb/a cJ H>V
I "7
Ómarkviss sparnaður
„Þaö sem hefur einkennt heilbrigðis-
málin á árinu er ómarkviss spamaður
á ákveðnum sviðum en óhemju út-
þensla á öðrum, fjár-
hagsvandi spítal-
anna og sifelldar
deilur um fram-
kvæmd og umfang
þjónustunnar,"
sagði Bryndís
HQöðversdóttir, for-
maður þingflokks
Samfylkingarinnar.
„Rikisstjómarflokk-
amir hafa ólíka steöiu þegar kemur að
heilbrigðiskerfmu og kerfið fær að þró-
ast nánast af sjálfu sér án markvissrar
stefhumótunar af hálfu þeirra sem
borga brúsann. Það þarf að byggja
heilsugæsluna upp sem grunneiningu
kerfisins og gera henni kleift að sinna
því hlutverki - að því loknu er hægt að
móta hlutverk sérfræðiþjónustunnar
og spítalanna við hlið hennar. Ríkis-
stjómin hefur ekki og mun ekki hafa
kjark tO að takast á við vandann með
þeim afleiðingum að vandi grunnþjón-
ustunnar eykst á meðan sérfræðiþjón-
ustan og lyfjakostnaður bólgnar út á
kostnað skattgreiðenda. Ástandið er al-
gerlega óviðunandi og skaðar kerfið tfl
frambúðar."
Meginákvörðun
„Hvað varðar LSH þá tel ég að standi
upp úr að það er búið aö taka síðustu
meginákvörðunina sem varðar tilflutn-
Oig á starfsemi spít-
alans og þar með að
finna sérgrenium
stað tO einhverrar
framtíðar," sagði
Magnús Pétursson,
forstjóri LHS. „í
annan stað er mOcO-
vægt að búið er að
velja spítalanum
stað við Hringbraut
tO langrar framtíðar. Það þriöja sem ég
vO nefna er að það er mikil opOiber
umræða um heObrigðisþjónustuna, þar
á meöal spítalann, sem feOur í þann
farveg aö nauðsynlegt sé að stjómvöld
í landinu taki þetta mál og ræði það tO
einhverrar niðurstöðu tO framtíðar,
hvemig verkaskiptOigin eigi að vera,
hvað eigi að reka mOdð undir merkj-
um opOiberrar þjónustu og hvað undir
einkaþjónustu.
Hallarekstur
„Áriö héfúr eOOcennst af vaxandi
haflarekstri í heObrigðisþjónustunni,"
sagði Sigurbjöm SveOisson, formaður
Læknafélags ís-
lands. „Það leiðir
hugann að því hvort
ekki þurfi að finna
nýjar leiöir tO að
veita kerfmu aðhald
því haUinn byggist á
óraunsæjum fjár-
lagaheimOdum.
Sigurbjörn þetta hefur verið
Sveinsson áherandi í sjúkra-
húsarekstri og heOsugæslu og þurft
hefúr að koma Oin með umtalsvert við-
bótarfjármagn á miðju ári. Síst hefur
þetta átt við um þjónustu sérgreOia-
lækna í einkarekstri. Þar hefur rekst-
urinn Verið nálægt væntingum. Þessi
rekstur hefur þó átt undir högg að
sækja. Staðhæfmgar af slOcu tagi byggj-
ast þó ekki á rökum, enda urðu menn
sammála um það á árniu að reyna frek-
ar eOikareknar lausnir í heOnOislækn-
isþjónustu."
Óbilgirni og græðgi
„Það er mér minnisstætt að verð-
bólgudraugurinn sem kíkti á okkur í
upphafi árs var sleginn niður í sam-
starfi verkalýðs-
hreyfingar og
stjómvalda," sagði
Karl Steinar
Guðnason, forstjóri
Tryggingastofmm-
ar ríkisins. „Mér
rennur það hins
vegar tO rifja að á
meðan verkalýðs-
hreyfingin heitir
öUu sínu jákvæða
afli tO að tryggja jafnvægi í efnahags-
málum skuli grOnmir, fámennir sér-
hagsmunahópar vaða áfram og knýja
á um tugprósenta launahækkanir,
heOnta meira og meira af mikOli óbO-
gimi og græðgi. Ég vona að áfram
röci efnahagslegur stöðugleiki og þeir
sem bera skarðastan hlut frá borði í
dag fái meira í sinn hlut á næsta ári.“
Magnús
Pétursson.
Bryndís
Hlöðversdóttir.
Heilbrigðismál á árinu 2002:
Spítalahvellir og læknadeilur
Heösugæsluárið sem nú er að enda
hófst með hveUi þegar tekin var
ákvörðun um að loka tæknifrjóvgim-
ardeUd Landspítala háskólasjúkra-
húss vegna fjárskorts. Langir biðlistar
voru eftir tæknisæðingum og glasa-
frjóvgunum en fyrirhugað var að færa
þá yfir á næsta ár. Þessi ráðstöfun
vakti mikla athygli og mótmæli sem
enduðu með því að deödin fékk við-
bótarfjárveitingu svo að hægt var að
halda starfinu áfram.
Árið var afar viðburðaríkt á sviði
heOsugæslumála og verður ekki unnt
að stikla nema á því aUra stærsta í
þeirri atburðarrás. LHS var mikið í
fréttum, enda möcið að gerast á þeim
vettvangi. Læknar settu líka sOm svip
á árið með aðgerðum sem standa
raunar enn.
Stjórnvöld ætluðu í upphafi árs að
spara 800 miUjónir króna hjá LHS.
Þótti Ijóst að við það yrði um að ræða
lokun deöda og verulega skerðingu á
þjónustu.
Undir vorið kom svo fram að
bama- og unglingageðdeöd LHS væri
kolsprungOi. Biðlistar hlypu á tugum
og sum ungmennanna höfnuðu á fuU-
orðinsgeðdeöd. Biðlistar voru víðar
langir því 2500 sjúklingar reyndust
vera á biðlistum spítalans í nýrri
samantekt í maí sl. Var þá eOiungis
miðað við þá sem beðið höföu í þrjá
mánuði eða lengur.
Deild heilabilaðra
Enn varð uppnám þegar tekin var
nær fyrirvaralaus ákvörðun um að
loka deöd spítalans fyrir heöaböaða á
Landakoti í sparnaðarskyni. Fyrfr-
hugað var að flytja suma sjúklingana
á aðrar deödir, aðra á EUi- og hjúkr-
unarheimUið á Grund og enn aöra átti
að útskrifa af spítalanum. Endirinn
varð sá að aUir sjúklingamir voru
fluttir á aðrar deödir.
I ágúst virtist þolinmæði forstjór-
ans, Magnúsar Péturssonar, loks á
þrotum, enda hafði yfirstjórn verið
gagnrýnd harkalega vegna fjárhags-
stöðu spítalans. í yfirheyrslu í DV
kaUaði hann eftir skýrri stefnu stjóm-
valda í málefnum spítalans. Þá hafði
hann jafnframt
þeðið Ríkis- r
endurskoðun ||
um
að gera úttekt
á hagræðingu sameiningar
Landspitala og Borgarspít-
ala. Sú vinna stendur enn
með fulltingi bresku ríkis-
endurskoðunarinnar.
Með haustinu voru svo fyrstu
skref tU lausnar fjárhagsvanda
LSH tekin. Þá hófst vinna við skö-
greiningu á starfsemi spítalans. Sú
skögreining var talin forsenda þess að
ljóst yrði hversu mikið fjármagn
þyrfti árlega á fjárlögum tö rekstrar
spítalans.
Jafnframt herti stjórn LHS reglur
um störf lækna
þannig að
yfirlæknar á spítalanum máttu ekki
reka stofu úti í bæ né stunda annan
atvinnurekstur utan spítalans. Var
ljóst að einhverjir læknar þyrftu að
hætta stofurekstri. Þessar reglur taka
gödi nú um áramót.
í breytingatUlögum meirihluta fjár-
laganefndar Alþingis var gert ráð fyr-
ir 1.060 möljóna króna aukafjárveit-
ingu tO greiðslu uppsafnaðs rekstrar-
haUa Landspítala háskólasjúkrahúss.
Kom þetta tö viðbótar tölögu um 1.200
möljóna aukafjárveitingu sem fyrir
var í frumvarpinu. Má því ætla að
LHS eigi að sigla nokkuð lygnan sjó
inn í næsta ár.
Jóhanna S.
Sigþórsdóttir
blaöamaöur
Sívaxandi lyfjaneysla
Fréttir af sívaxandi lyfianeyslu
landsmanna á síðasta ári voru slá-
andi. Bæði var um að ræða rnöda
auknfrigu í neyslu sterkra verkjalyfia,
svo og gífurlegan vöxt í neyslu geð-
deyfðarlyfia. Notkun á svefnlyfium og
róandi lyfium var einnig vaxandi á ár-
inu. Heödarfiöldi þeirra dagskammta
sem var neytt þá svaraði tö þess að 18
prósent landsmanna notuðu geðlyf.
Samkvæmt samantekt heöbrigðis-
ráðuneytisins um mitt ár og spám í
samræmi við þaö var gert ráð fyrir að
landsmenn keyptu geðlyf fyrir á
þriðja möljarð króna. Hvort sú
spá reyndist rétt er ekki vitað
þegar þetta er skrifað.
Læknadeilur
Læknar voru mjög í sviðsljósinu á
árinu sem er að líða vegna kjara-
deöna. í byrjun sumars ætluðu
unglæknar í verkfaU vegna óánægju
með kjör sín og óhóflegs vinnuálags.
Þess voru dæmi að deödarlæknir
ynni að jafnaði 80 klukkustunda
vinnuviku, auk gæsluvakta. Félags-
dómur úrskurðaði verkfallið ólög-
mætt. f framhaldi af því ræddu lækn-
amir fiöldauppsagnir í sínum hóp.
Með haustinu blossuðu svo
upp deöur milli heösugæslu-
lækna og heöbrigðisyfirvalda.
þegar þetta er ritað. í kjölfarið fóru
læknamir að segja upp störfum og í
september höfðu á fiórða tug lækna
sagt upp störfum eða fariö í löng fri.
Margir bentu á að nú hrikti verulega
i heöslugæslunni í landinu. LúðvQc
Ólafsson, lækningaforstjóri HeOsu-
gæslunnar í Reykjavöc, var meðal
þeirra sem lýstu áhyggjum sínum af
ástandinu.
Þegar Kjaranefnd kvað upp úr-
skurð sinn í málinu virtist heldur
létta tö hjá heösugæslulæknunum.
Það varði þó ekki lengi því eftir fund
þeirra um úrskurð nefndarinnar lýstu
þeir vonbrigðum með hann. Unglækn-
ar lýstu einnig óánægju og vonbrigð-
um þar sem þeir hefðu lækkað í laun-
um eftir úrskurð Kjaranefndar.
Þann 1. nóvember pökkuðu svo all-
ir heösugæslulæknar á Suðumesjum
saman og hættu störfum.
Á sama tíma sendi Félag íslenskra
heimöislækna frá sér harðorða yfir-
lýsingu þar sem sagði að heimöis-
læknar óskuðu eftir því að fá „vinnu-
frið fyrir stöðugu áreiti heöbrigðis-
ráðuneytisins".
Viljayfirlýsing
Það var svo í lok nóvembermánað-
ar að Jón Kristjáns-
son heO-
brigðis-
ráð-
Krafa lækn-
anna var sú að þeir
fengju að njóta sömu starfs-
sköyrða og launakjara og aðrir
sérfræðimenntaðir læknar. Þessi
deöa átti eftir að verða löng og
ströng og stendur raunar enn
herra gaf út viljayfirlýsingu þess
efnis að unnið yrði aö því að heim-
öislæknar færu undan Kjaranefnd
ef meirihluti óskaði þess. Það varð
tö þess að heimöislæknar í Hafnar-
firði lýstu sig reiðubúna tö þess að
fresta aðgerðum sem þeir höfðu
boðað um mánaðamót. Þá lýsti
meirihluti heimöislæknanna sem
starfað höfðu á Suðurnesjum sig
reiðubúna tö þess að hverfa aftur
tö starfa.
Það gekk þó ekki eftir. Sam-
kvæmt yfirlýsingu Heöbrigðisstofn-
unar Suðumesja hafa viðræður að-
öa siglt í strand vegna krafna lækn-
anna. Meðal annars hefur strandað
á kröfum þeirra um að fá aksturs-
tima tö og frá vinnustað metinn tö
vinnutímans og kröfu um viðbótar-
launaflokka.
Tryggingastofnun ríkisins sendi
frá sér yfirlýsingu í nóvember þar
sem sagt var að flmm sérfræðingar
væru að blekkja sjúklinga með því
að kvótinn væri orðinn fullur hjá
stofnuninni. Sjúklingunum væri
tjáð að timi eða aðgerð fengjust því
aðeins fram hjá samningum TR.
Varaði TR við fullyrðingum af
þessu tagi.
Skortur á
hjúkrunarfræðingum
í byrjun sumars þótti sýnt að
skortur yrði á hjúkrunarfræðing-
um ef fram héldi sem horfði. Um-
talsverð fækkun hafði orðið á
umsóknum um hjúkrunarfræði-
nám. Nú virðist þetta þegar
vera aö koma í ljós. í desem-
ber greindi DV frá því að
slæmt ástand væri á hjarta-
deöd LHS, þar sem sjúkling-
ar þyrftu að liggja á göng-
um og fresta þyrfti að-
gerðum vegna mikös
álags. Yfirlæknir
deödarinnar,
Gestur Þor-
geirsson,
sagði þá að
þetta ástand
skapaðist
vegna
skorts á
hjúkrun-
arfræð-
ingum
og aug-
lýsti eftir
starfs-
fóöci.
Vafa-
laust verð-
ur nýtt ár
viðburða-
röct í heö-
brigðisgeir-
anum. Margir
endar eru enn
lausir. Umræð-
an um kosti og
gaöa einkavæð-
ingar er aOtaf í
gangi, auk þess
sem möcö gerjun
á sér stöðugt stað
í þessum mála-
flokki.
Gríðarlegur áfangi
„Tvennt mikövægt sem áunnist
hefur á árinu er annars vegar
bætt staða LHS á fiárlögum," seg-
ir Jón Kristjánsson heöbrigðis-
ráðherra. „Þar hafa orðið miklar
breytingar og mikið starf verið
unnið. Brátt verður bamaspítal-
inn tekinn í notkun sem er gríð-
arlegur áfangi.
Hins vegar nefni ég bætta stöðu í
öldrunarmálum á árinu. Við sjá-
um fram á það eftir fiár-
lagagerðina að ná
verulegum
áfongum í
jölgun hjúkr-
unarrýma,
efldri heimaþjónustu og dagvistun
fyrir aldraða, auk bættrar afkomu
hjúkrunar- og dvalarheimöa fyrir
aldraða. Þá hækka bætur aldraðra
og öryrkja sem var samkvæmt
samkomulagi sem undirritað var í
haust. Þetta er stór áfangi sem mér
þykir vænt um að hafa staðið að og
komiö áfram.
Á þessu ári hafa verið átök við
heimöislækna og unglækna. Það
hefur oft verið svo að átök hafa ver-
ið innan heöbrigðisstétta. Við höf-
um náð áfanga í samskiptum heim-
Oislækna og ráðuneytisins. Það lít-
ur friðvænlegar út núna heldur en
gerði í upphafi árs. Við höfum náð
samkomulagi um að stefna
að sameiginlegum mark-
miðum, að samið verði við
þá eins og aörar stéttir og að skref
verði tekið í þvi að menn fái að
viniia undir merkjum sjálfstætt
starfandi heimöislækna.
Á árinu hafa ekki verið stigin
nein skref til einkavæðingar
heösugæslunnar að mínu mati.
Hins vegar höfum við stigið skref í
átt tö einkareksturs. Hann er tö í
öldrunarþjónustunni, sjálfstætt
starfandi sérfræðingum og núna
síðast í árslok buðum við út rekst-
ur heösugæslustöðvar í Salahverfi.
Það útboð er algjörlega undir fé-
lagslegum formerkjum. Þannig
hafa skref verið stigin í átt tö
einkareksturs, en engin einkavæð-
ing átt sér stað eins og ég skögreini
hana. Ég geri skýran greinarmun
þar á.“
Jón Kristjánsson.