Lesbók Morgunblaðsins - 05.02.2000, Blaðsíða 6

4
NÁIÐ SAMBANDOG NÁKVÆM
RANNSOKN A UMHVERFI
Pi er yfirskrifr sýningar sem opnuð var í Listasafni
íslands í gær. Sýningin er innsetning sem saman-
stenduraf45 Ijósmyndum bandarísku listakonunnar
Roni Horn. MARGRÉT SVEINBJÖRNSDÓTTIR ieit inn
þegar verið var að setjg upp sýninguna og hitti lista-
konuna, sem hefur bundist Islandi sterkum böndum
J ÓSMYNDIRNAR
era allar teknar hér á
landi á árunum 1991-
1998, flestar á Mel-
rakkasléttu og í
Grímsey. Roni Hom
hefur sótt ísland heim
HBHi svo að segja árlega
allt frá árinu 1975 og þá gjaman
ferðast ein til afskekktari staða
landsins. í þessari heimsókn mun
hún þó fyrst og fremst dvelja inn-
an borgarmarkanna og vinna að
næstu sýningarverkefnum sín-
um. Hún hyggst koma aftur í
haust og þá liggur leiðin út á land.
Hún þekkir orðið allar árstíðimar
á Fróni og kveðst ekki geta gert Ronl Horn
upp á milli þeirra.
A sumum myndanna sem nú má sjá hátt uppi
á veggjum Listasafnsins er horft út á haf, á öðr-
um má sjá æðarhreiður og dún, konu og karl,
uppstoppuð dýr á borð við mink, sel og
snæuglu, að ógleymdum myndunum sem hún
hefur tekið af hinni sívinsælu amerísku sápuóp-
eru Leiðarljósi í sjónvarpinu, sem listakonan
álítur jafnstóran og mikilvægan þátt í lífi
margra Islendinga og það sem á undan er talið.
Ljósmyndimar eru án titils, enda h'tur hún ekki
á þær sem stakar myndir, heldur einungis sem
hluta af heildinni, innsetningunni Pi, sem vísar
til hins stærðfræðilega tákns fyrir hlutfallið
milli ummáls og þvermáls hrings. Sem aftur
vísar til þess að myndimar era
teknar norður við heimskauts-
baug, á nyrstu svæðum íslands.
Notar ísland sem mynd-
hverfingu fyrir heiminn
Roni Horn leggur þó áherslu á
að hún sé ekki að lýsa þessum
svæðum í sjálfum sér, en fremur
að rannsaka samskipti sín við
þetta umhverfi í tíma og rúmi.
Verkin vísi langt út fyrir hið stað-
bundna rými landsins og endur-
spegli ákveðna spennu milli hug-
vera og hlutvera; hvemig
einstaklingurinn samsami sig
mynd sinni af umhverfinu og
hvemig myndin spegli hlutvera-
leikann. „Þegar ég sýni þessar
myndir hér geri ég ráð fyrir að flestir Islend-
ingar upplifi myndmálið sem íslenskt. En þegar
ég sýni þær í öðra landi er hugmyndin um ís-
land ekkert sérstaklega sterk, það er bara hug-
myndin um stað, ákveðinn stað, það er allt og
sumt. Svo þessi sýning er alls ekki um ísland -
ég er aðeins að nota ísland sem myndhverfingu
fyrir heiminn,“ segir hún.
Roni Hom lætur í ljósi sterkar efasemdir um
gildi.þess að ræða um list sína í viðtali í dag-
blaði, þar sem henni þykir miðillinn helst til yf-
irborðskenndur. „Ég veit ekki hversu upp-
byggilegt það er. En ef ég reyni að einfalda -
sem ég vil eiginlega helst ekki gera, ef ég á að
vera alveg hreinskilin - þá eram við að horfa á
nokkrar stakar Ijósmyndir, eða öllu heldur
samsafn samskipta. Við höfum hér 45 ljós-
myndir og vegna þess hvað þær hanga hátt
uppi á veggjunum þá horfir þú ekki á hverja
einstaka mynd fyrir sig, heldur sérðu þær sem
eina heild eða syrpu. Þannig að þú sérð sjón-
deildarhring sem er settur saman af mörgum
ólíkum hlutum en það sem tepgir þá era þessar
hálfu sjóndeildarhringsmyndir af sjónum,“
segir hún og bendir á myndimar, þar sem hún
hefur horft út á sjóinn, út í sjónarröndina, og
tekið þær svo í sundur, þannig að form mynd-
anna er lóðrétt en ekki lárétt, eins og myndir af
sjóndeildarhring era oftast. Þannig hafi áhorf-
andinn þörf fyrir að leita að hinum helming-
num.
Möguleikar og takmörk
tungumálsins
Hún segist yfirleitt ekki veita viðtöl, láti frek-
ar sýningarstjórana um það. Vegna sérstakra
tengsla sinna við ísland eigi hún þó til að gera
undantekningu, þó að henni sé ekki vel við það.
Svo flettir hún bókinni Pi, sem er nýlega komin
út í tengslum við sýninguna, gluggar þar í lærð-
ar greinar listspekinga og segir: „Ég hef ekki
einu sinni lesið þetta. Ég vona að þetta sé ekki
tóm vitleysa. Þó að það sé auðvitað ekkert við
því að gera úr þessu.“
í kynningu frá Listasafni íslands segir að
Roni Hom eigi rætur sínar í bandarískum mini-
malisma frá sjöunda áratugnum. „í upphafí fer-
ils síns vann hún skúlptúra og rýmisverk í anda
naumhyggju. Það skapaði verkum hennar þó
ákveðna sérstöðu þegar frá upphafi að þau vora
oft unnin út frá bókmenntalegum hugmyndum.
Þessi tengsl ritlistar og myndlistar hafa sett æ
meiri svip á verk hennar, þannig að segja má að
þau fjalli öðram þræði um möguleika og tak-
mörk tungumálsins," segir þar ennfremur.
Ekki meðvitandi ákvörðun
Roni Hom er sem sé jafnvíg á marga miðla
en þegar hún er á íslandi er ljósmyndavélin
hennar nærtækasta verkfæri. Island er líka af
einhverjum ástæðum eini staðurinn í veröldinni
þar sem hún tekur myndir - en hún veit ekki al-
mennilega hvers vegna. „Það var ekki meðvituð
ákvörðun - það þróaðist bara þannig,“ segir
hún og ypptir öxlum.
Milli listakonunnar og íslensks umhverfis og
íslenskrar náttúra hefur á liðnum áram skapast
sérstakt samband, sem hún hefur nýtt sér til
listsköpunar, einkum í ljósmyndum, bókverk-
um, grafík og skrifuðum textum. Bókverk
hennar sem tengjast Islandi sérstaklega era nú
orðin að minnsta kosti sex að tölu, og hafa að
geyma ljósmyndir og texta sem vitna ekki ein-
ungis um náið samband listakonunnar við ís-
lenskt umhverfi, heldur líka um nákvæma
rannsókn hennar á þessu umhverfi og upplifun
hennaráþví.
Sýningin Pi hefur farið víða um Bandaríkin
og meginland Evrópu og hvarvetna vakið mikla
athygli, en hún var raunar fyrst sett upp í
Sydney í Ástralíu fyrir hálfu öðru ári. Frá
Reykjavík fer sýningin svo til Torino á Ítalíu.
Sýningin í Listasafni íslands stendur til 5. mars
nk. Safnið er opið kl. 11-17 alla daga nema
mánudaga.
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 5. FEBRÚAR 2000
4