Morgunblaðið - 12.04.2001, Blaðsíða 4

4 D FIMMTUDAGUR 12. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
sleit barnsskónum hérna og fór í
barnaskólann á staðnum en varð að
fara til Teulon, sem er skammt fyrir
norðan Winnipeg, til að fara í 9. til 11.
bekk. Þar hitti hann Dale sem er af
enskum ættum og þau fluttu til
Dauphin River. „Ég hafði aldrei
löngun til að búa annars staðar eða
gera eitthvað annað en starfa við
fiskveiðar og vinnslu. Ég byrjaði að
vinna hjá pabba og tók svo alfarið við
rekstrinum þegar hann dó 1987.“
Foreldrar Dales voru bændur, en
hún er íslensk í móðurætt. Móðir
hennar var Jóhanna Magnússon en
faðirinn enskur. Dale segir að sér
hafi þótt mjög einmanalegt í Dauph-
in River þegar hún kom þangað fyrst
eftir að hafa verið í margmenni alla
tíð. „Mér fannst þetta mjög einangr-
aður staður en ég vildi ekki fara héð-
an nú. Ég dýrka þennan stað. Kyrrð-
in á veturna er ólýsanleg og lífið sem
kemur með fólkinu á sumrin er fjöl-
breytt og skemmtilegt. Það er eng-
inn tími til að láta sér leiðast.“
Helgi tekur í sama streng og segir
að þrátt fyrir allt þurfi fólk að vera
mjög mannblendið til að geta búið í
Dauphin River. „Reksturinn gengur
út á að vera með fólki, hitta fólk, og
því er þetta ekki fyrir lokaðar per-
sónur. Hér verður maður að vera op-
inn og njóta þess að umgangast
aðra.“
Það á jafnt við um villtu dýrin sem
mannfólkið. Svartbirnirnir eru dag-
legir gestir við bjálkahúsin á sumrin
og haustin en Helgi segir að ekki
þurfi að óttast þá frekar en önnur
dýr í umhverfinu. „Vissulega getur
móðirin verið hættuleg ef eitthvað er
verið að atast í yngstu fjölskyldu-
meðlimunum en við reynum að halda
friðinn við menn og dýr. Í því sam-
bandi má nefna að við höfum verið
með námskeið hérna þar sem við höf-
um kennt fólki að umgangast dýrin
og gefa dádýrunum að borða þegar
þau geta sér enga björg veitt vegna
snjóa.“
Velja veiðimennina
í Þýskalandi
Það er frekar rólegt í Dauphin
River á veturna en þá er Helgi upp-
tekinn við fiskveiðarnar. Hann kaup-
ir fisk af öllum fiskimönnum í ná-
grenninu, er í raun umboðsmaður
þeirra, og kemur afurðunum á mark-
að í Winnipeg.
En þau nota líka veturna til að
undirbúa sumarferðirnar. „Við för-
um á ferðakaupstefnur í Bandaríkj-
unum og Þýskalandi,“ segir Dale og
Helgi bætir við að veiðarnar séu ekki
á allra færi og ekki sé öllum gefið að
vera tvær vikur úti í náttúrunni. Því
fari þau og hitti umsækjendur og
velji síðan úr það fólk sem þau telji að
henti best í ferðirnar hverju sinni.
„Við lentum einu sinni í vandræð-
um en þá vorum við með hóp kennara
frá Berlín í Þýskalandi í tveggja
vikna kanóferð. Fólk þarf að vera
nokkuð vel á sig komið líkamlega til
að fara í þessar ferðir en eitthvað
vantaði upp á það hjá sumum í hópn-
um, sem var valinn af ferðaskrifstofu
í Berlín. Við lærðum af reynslunni og
í stað þess að bóka fólk blint förum
við einfaldlega til Dortmund í Þýska-
landi í lok janúar á hverju ári og velj-
um þátttakendur í ferðirnar.“
Helgi segir að fyrir utan vegagerð-
ina fyrir 40 árum hafi orðið mikil
breyting þegar þau byggðu bjálka-
húsin 1987 en áður voru þau bara
með tjaldstæði fyrir ferðamennina.
„Ferðamannastraumurinn jókst við
þetta allt árið auk þess sem aðstæður
fyrir erlendu veiðimennina bötnuðu
til muna en mjög vel fer um fjóra til
sex manns í hverju húsi.“
Íslenska rótin sterk
Afi hans bjó hjá þeim 1959 til 1961
og reyndi meðal annars að kenna
Helga íslensku án árangurs. „Þá
hafði ég ekki áhuga en það hefur
breyst,“ segir Helgi. „Ég hef oft
hugsað um íslenska upprunann og
það hefur lengi verið á dagskrá að
fara til Íslands en það hefur ekki enn
orðið af því.“
Hann segir að Gunnar Sæmunds-
son, bóndi á Breiðabliki við Árborg,
og Margrét kona hans, sem bæði eru
látin, hafi komið árlega til Dauphin
River og oft hafi komið til tals að fara
með þeim til Íslands. „Pabbi og
Gunnar voru náskyldir og ræddu
þetta oft en þeir dóu áður en vonin
varð að veruleika og því miður fórum
við aldrei til Íslands.“
Helgi og Dale áttu nokkrar ís-
lenskar bækur en þær urðu eldinum
að bráð í fyrrnefndum bruna. Þar á
meðal var ævisaga Helga Einarsson-
ar frá Neðranesi. „Mamma las þessa
bók fyrir okkur,“ segir Dale og Helgi
bætir við að hann hafi lesið ensku
þýðinguna. Að öðru leyti hafi hann
lítið haft af afa sínum að segja, en
vissulega hafi hann haft sín áhrif.
„Ég man bara eftir afa sem gömlum
manni kalla á mömmu vegna þess að
ég var að skríða undir rúmið hans.
„Dorothy, krakkarnir eru enn einu
sinni komnir undir rúmið mitt,“ kall-
aði hann og það situr eftir í minning-
unni. En þetta var merkilegur mað-
ur. Hann var fyrstur til að flytja
ófrosinn fisk héðan suður til Banda-
ríkjanna og fór meðal annars til New
York og Chicago í þeim tilgangi.
Pabbi talaði mikið um hann og allt
var miklu erfiðara hjá honum en
nokkru sinni hjá okkur.“
Áður var minnst á umsvif Helga
eldra en það eina sem bjargaðist í
umræddum bruna var kassi með
peningaseðlum hans og mynt. Á eins
og fimm dollara seðlunum stendur að
Helgi selji matvörur, föt, skófatnað,
byggingavörur, vír, fiskinet og útvegi
landbúnaðarvörur. „Þetta er merki-
leg heimild um liðna tíð,“ segir Helgi.
Helgi er slæmur í baki eins og al-
gengt er með vinnuþjarka, en hann
ann sér aldrei hvíldar. „Sjúkraþjálf-
arinn minn sagði mér að taka því ró-
lega í viku en ég get ekki verið að-
gerðarlaus í heilan dag, hvað þá viku.
Það er mikið að gera í fiskinum og ég
þarf að koma honum á markað í
Winnipeg.“
Hann veiðir einkum við nálægar
eyjar á Winnipegvatni. Við hrein-
dýraeyju (Reindeer Island), Mc-
Creary-eyju og Berens-eyju. Er síð-
an með stórt fiskverkunarhús og
sendir að meðaltali um sjö tonn af
fiski á markað í Winnipeg vikulega.
„Þessu fylgir mikil líkamleg vinna og
ekki furða þó eitthvað láti undan,“
segir hann um bakið.
Tölvur, ekki fiskur
Um 2.500 indjánar búa á vernd-
arsvæðunum í kring. Um 1.200
manns við St. Martin-vatn, álíka
margir í Little Saskatchewan og um
50 til 100 í Fairford. Helgi segir að
sambandið við þá sé gott enda hafi
fjölskyldan alltaf átt heima þarna og
hann sé indjáni að hluta en sjálfsagt
yrði erfitt fyrir utanaðkomandi að
flytja á svæðið. Hann á tvær systur
og tvo bræður og búa þau öll í ná-
grenninu en koma ekki að veiðunum.
Helgi og Dale eiga fjórar dætur og
einn son og hafa þau ekki áhuga á að
feta í fótspor foreldranna. „Strákur-
inn hefur áhuga á ferðamannaþjón-
ustunni en ég er síðasti móhíkaninn
hvað fiskveiðarnar varðar,“ segir
Helgi. „Það er ekki gaman til þess að
hugsa eftir að hafa fjárfest í öllum
þessum tólum og tækjum og geta síð-
an ekkert gert við þetta. Fiskveiðar
heilla ekki ungt fólk heldur tölvur.“
Kassi með peningaseðlum og
mynt Helga Einarssonar eldri
bjargaðist að mestu óskemmdur
úr brunanum. Ævisagan varð
hins vegar eldinum að bráð en
Þorsteinn Jakobsson, umbrots-
maður á Morgunblaðinu, fann
bók fyrir blaðamann á fornbóka-
sölu og fékk Helgi hana að gjöf.
Ekki er mikið um að vera í Dauphin River að vetri til en hundurinn bíður
rólegur eftir næsta gesti.
Dale og Helgi bjóða ferðamönnum upp á aðstöðu og gistingu í fjórum full-
búnum bjálkahúsum. Boðið er upp á margvíslega þjónustu á staðnum.
Helgi virðist lífsglaður og kátur maður en þegar talið berst að brunanum er greinilegt að erfiðir tímar rifjast upp.
Söluskálinn í Dauphin River er skreyttur myndum úr umhverfinu og frá
veiðum ferðamanna en fastagesturinn lætur sér fátt um finnast enda
kemur hann bara til að fá sér kaffibollann sinn og fer svo.