Morgunblaðið - 08.12.2002, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 SUNNUDAGUR 8. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
„Sumir fá þá eitthvað fallegt, í það minnsta …?
Nudd - Slökun - Aðhald
Sokkabuxur á frábæru verði
Meyjarnar, Háaleitisbraut.
Forðum börnum okkar frá eiturlyfjum
Uppeldið skipt-
ir miklu máli
RÁÐSTEFNA meðyfirskriftina„Forðum börnum
okkar frá eiturlyfjum – við
getum haft áhrif“ verður
haldin í Norræna húsinu á
morgun, mánudag, og
stendur frá klukkan 16 til
18. Það er Landssamband
framsóknarkvenna sem
stendur að ráðstefnunni.
Að sögn þeirra fram-
sóknarkvenna verður á
ráðstefnunni fjallað um
tengsl uppeldisaðferða og
áfengis- og vímuefna-
neyslu barna og unglinga,
en fjölmargar rannsóknir,
bæði innlendar og erlend-
ar, hafi sýnt að leiðandi
uppeldisaðferðir minnki
líkur á því að börn leiðist
út í neyslu áfengis og
vímuefna.
Ráðstefnan hefst á erindi dr.
Sigrúnar Aðalbjarnardóttur sem
hún nefnir „Forðum börnum okk-
ar frá eiturlyfjum – við getum haft
áhrif“ sem er yfirskrift ráðstefn-
unnar. Meðal annars efnis er t.d.
fyrirlestur Marsibilar Sæmunds-
dóttur, framkvæmdastjóra Götu-
smiðjunnar, um úrræði Götu-
smiðjunnar og Þóru Guðrúnar
Guðmundsdóttur, framkvæmda-
stjóra Geðræktar, sem nefnir er-
indi sitt „EGO – vertu þú sjálfur“.
Ráðstefnan endar á pallborðsum-
ræðum sem Jónína Bjartmarz,
þingmaður og formaður Heimilis
og skóla, stjórnar.
Morgunblaðið ræddi við Sig-
rúnu Aðalbjarnardóttur um erindi
hennar og bað hana fyrst að lýsa
aðeins innihaldinu.
„Í erindinu mun ég beina at-
hyglinni að mikilvægum þáttum í
uppeldi barna og unglinga sem
sýnt hefur verið fram á að skipti
miklu máli bæði um þroska þeirra
og áhættuhegðun. Ég mun þó
leggja sérstaka áherslu á tengsl á
milli uppeldisaðferða foreldra og
vímuefnaneyslu unglinga. Vímu-
efnaneysla ungmenna veldur for-
eldrum, aðstandendum og sam-
félaginu áhyggjum. Áhyggjurnar
tengjast að sjálfsögðu fylgikvill-
um vímuefnaneyslu sem blasa við
hverjum einstaklingi. Nánast í
hverri íslenskri fjölskyldu má
finna stúlku eða pilt, konu eða karl
sem á erfitt með að ráða við vímu-
efnaneyslu sína af einhverri teg-
und. Fólk spyr sig því eðlilega
hvort ekki sé hægt að finna leiðir
til að stemma stigu við vímuefna-
neyslu unglinga. Á þeim árum
hefst oft vandinn, vítahringur
byrjar. Áhættuhegðun ungs fólks
er sannarlega afleiðing flókins
samspils margra þátta en í lang-
tímarannsókn minni beini ég at-
hyglinni að tengslum milli uppeld-
isaðferða foreldra og vímuefna-
neyslu unglinga, einkum tóbaks,
áfengis, hass og amfetamíns.“
– Snýst þá erindið um mismun-
andi tegundir uppeldisaðferða?
„Ég mun fjalla um mismunandi
tegundir uppeldisaðferða og
leggja áherslu á svo-
kallaðar leiðandi upp-
eldisaðferðir. Leiðandi
foreldrar krefjast
þroskaðrar hegðunar
af börnum sínum, eru
hlýir við þau og uppörvandi. Þeir
setja skýr mörk um hvað er til-
hlýðilegt og hvað ekki, nota til
þess útskýringar og hvetja börnin
til að skýra út sjónarmið sín.
Þannig leggja þeir áherslu á að
ræða ýmis mál í daglegu lífi við
börnin þar sem sjónarmið beggja,
þ.e. barnanna og foreldranna,
koma fram og reynt er að sam-
ræma þessi sjónarmið, t.d. við að
setja reglur. Afar mikilvægt er að
brýna foreldra í að setja mörk,
setja reglur en gera það ekki ein-
hliða heldur með börnum sínum
og byggja upp gagnkvæma virð-
ingu og traust. Framundan eru jól
og áramót sem gefa sérstakt tæki-
færi til að huga að þessum þáttum
og góðri samveru með fjölskyld-
unni.“
– Hvað sýna rannsóknir þínar?
„Þær sýna að unglingar leið-
andi foreldra eru ólíklegri til að
reykja daglega, drekka illa og
neyta ólöglegra efna en aðrir ung-
lingar. Þetta kemur fram þegar
við skoðum uppeldisaðferðir for-
eldra við 14 ára aldur unglinganna
og spáum fyrir um vímuefna-
neyslu þeirra við 17 ára aldur.
Unglingar leiðandi foreldra eru
einnig ólíklegri til að hafa prófað
að reykja og drekka við 14 ára ald-
ur, en unglingar foreldra sem
setja einhliða boð og bönn og eins
unglingar foreldra sem skipta sér
lítið af þeim.
Það er þó ekki eingöngu í
tengslum við vímuefnaneyslu sem
leiðandi uppeldisaðferðir koma
vel út heldur hafa rannsóknir víða
um heim sýnt að börn foreldra
sem nota þessar uppeldisaðferðir
sýna meiri þroska á ýmsum svið-
um en börn foreldra sem alast upp
við aðrar uppeldisaðferðir. Þau
hafa hærra sjálfsmat, meiri sjálfs-
aga, eru sjálfstæðari í hugsun og
sýna meiri samskipta-
hæfni. Einnig hefur
komið fram að þau sýna
betri námsárangur og
eru ólíklegri til afbrota.
Þessar niðurstöður
hafa komið fram um heim allan.
Ég mun einnig leggja áherslu á
hve mikilvæg fyrirmynd foreldrar
eru í tengslum við neyslu barna
sinna, en eins og kunnugt er, eru
börn foreldra sem reykja og
drekka líklegri til að gera slíkt hið
sama á unglingsárum sínum. Mér
finnst mikilvægt að hafa það í
huga, ekki síst í jólamánuðinum
núna.“
Sigrún Aðalbjarnardóttir
 Dr. Sigrún Aðalbjarnardóttir
er prófessor í uppeldis- og
menntunarfræði við fé-
lagsvísindadeild Háskóla Íslands.
Fædd á Hvammstanga 1949.
Lauk doktorsprófi í þroskasál-
fræði frá Harvard-háskóla 1988
og mastersgráðu við sama skóla
1984, en BA-próf í uppeldisfræði
frá HÍ 1983 og stúdentspróf frá
Kennaraskóla Íslands 1970. Var
grunnskólakennari 1970–77 og
námsefnishöfundur á vegum
menntamálaráðuneytisins 1973–
83, en hóf störf við HÍ 1988. Maki
er Þórólfur Ólafsson tannlæknir
og eiga þau tvo syni, Aðalbjörn
og Þórólf Rúnar. Tvö barnabörn.
… hafa komið
fram um heim
allan
SIGRÍÐUR Finsen hagfræðingur
hefur verið skipuð formaður hafna-
ráðs og er það í fyrsta skipti sem kona
er skipuð formað-
ur ráðsins.
Sturla Böðvars-
son samgönguráð-
herra hefur skip-
að nýtt hafnaráð,
en hafnaráð er
ráðherra til ráðu-
neytis um hafna-
mál og veitir m.a.
umsögn um tillögu
samgönguráðs að
samgönguáætlun og um breytingar á
lögum og reglum er varða hafnamál
og sjóvarnir.
Sigríður lauk BS-gráðu frá háskól-
anum í York 1981 og MSc-gráðu frá
London School of Economics 1985.
Aðrir aðalmenn í hafnaráði eru:
Einar K. Guðfinnsson alþingismaður,
varaformaður. Brynjar Pálsson, for-
maður samgöngunefndar Skagafjarð-
ar. Hannes Valdimarsson, hafnar-
stjóri í Reykjavík. Ólafur M. Krist-
insson, hafnarstjóri í Vestmanna-
eyjum, og Friðrik J. Arngrímsson,
framkvæmdastjóri LÍÚ.
Sigríður
Finsen
Skipuð
formaður
hafnaráðs
TOMBÓLUBÖRN Rauða krossins
hafa safnað rúmlega hálfri milljón
króna til hjálparstarfs það sem af
er árinu, en það er talsvert meira
en safnaðist á árinu 2001. Féð renn-
ur allt til að aðstoða munaðarlaus
og fötluð börn í Dar es Salaam í
Tansaníu.
Í þakklætisskyni fyrir frammi-
stöðuna hefur Laugarásbíó boðið
tombólukrökkum Rauða krossins á
kvikmyndina „Pétur og kötturinn
2“ næstkomandi sunnudag.
Þór Daníelsson, sendifulltrúi
Rauða kross Íslands í Tansaníu,
heimsótti nýlega börnin sem ætl-
unin er að hjálpa og hann ætlar
sjálfur að hafa umsjón með aðstoð-
inni. Til viðbótar framlagi tombólu-
krakka leggst fé sem börn á leik-
skólanum Norðurbergi í Hafnar-
firði söfnuðu til að aðstoða börnin í
Dar es Salaam. Börnin á Norð-
urbergi hafa safnað flöskum til
endurnýtingar allt árið og afrakst-
urinn gáfu þau til Rauða krossins.
Söfnuðu fé til hjálpar-
starfs Rauða krossins
SÓLVEIG Pétursdóttir dómsmála-
ráðherra kynnti á ríkisstjórnarfundi
á föstudag frumvarp til laga um
breytingu á umferðarlögum. Mark-
mið frumvarpsins er að auðvelda
möguleika tjónþola á að fá bætur
vegna umferðarslyss sem þeir hafa
orðið fyrir í EES-ríkjum og Sviss. Í
minnisblaði ráðherra segir að tjóns-
uppgjörsaðilum og upplýsingamið-
stöðvum hafi verið komið á fót eða
slíkir aðilar viðurkenndir í flestum
þessara ríkja til að auðvelda tjón-
þola að sækja rétt sinn og fá greidd-
ar bætur frá því vátryggingafélagi
sem tryggði ökutækið sem tjóninu
olli.
Lagt er til að svo verði einnig hér
á landi og að dómsmálaráðherra við-
urkenni tjónsuppgjörsaðila og upp-
lýsingamiðstöð í þesssu skyni.
Frumvarp um
bætur vegna
slysa í umferð
♦ ♦ ♦