Pressan - 22.10.1992, Blaðsíða 36

36
FIMMTUDAGUR PKESSAN 22. OKTÓBER 1992
LÍFIÐ EFTIR VINNU
Klassíkin
Helga Bryndís Magn-
júsdóttir, ungur píanóleik-
ari sem hefur lært hér
Iheima, í Vínarborg og Hels-
inki, heldur tónleika á vegum samtak-
anna EPTA. Verk eftir Bach, Ravel, De-
bussy og Schumann. Kirkjuhvoll,
Garðabœ, kl. 20.30
SUNNUDAGUR
• Trió Reykjavíkur heldur tónleika
og fær í lið með sér píanóleikarann
Brady Millican. Á efnisskránni eru verk
eftir Brahms og Schubert. Hafnarborg
kl. 20.
Leikhús
FIMMTUDAGUR
l# Heima hjá ömmu.
ÍMargt er ágætt um þessa
Isýningu að segja. Þó er eins
log flest sé þar í einhverju
meðallagi, sem ekki er beint spenn-
andi, skrifar Lárus Ýmir Óskarsson.
Borgarleikhúsið kl. 20.
• Kæra Jelena Ungu og efnileg-
ustu leikararnir í snjallasta leikritinu
sem var fært upp á síðasta leikári. Það
virðist líka ætla að ganga á stóra svið-
inu. Þjóðleikhúsið. kl. 20.
• Fröken Julie. Alþýðuleikhúsið og
Strindberg. Tjarnarbœr kl. 21.
• Sonur skóarans og dóttir bak-
arans eftir Jökul Jakobsson. Leikfélag
Kópavogs tekur upp aftur sýningu frá
því í vor. Félagsheimili Kópavogs kl.
20.30.
• Clara S er leikrit eftir Elfriede
Janeck frá Austurríki og er þar sögð
saga af því þegar og ef Clara Schu-
mann, píanisti og eiginkona Róberts
tónskálds, lendir í höllinni hjá ítalska
saurlífisseggnum og skáldinu Gabriel
d'Annunzio. Nemendaleikhúsið frum-
sýnir verkið. Lindarbœr kl. 20.30.
• Dunganon „Ef maður gerir kröfu
til að leikverk sé dramatískt í upp-
byggingu þá vantar slíkt í leikritið. En
öðrum skilyrðum er fullnægt; maður
skemmtir sér vel og fær nóg til að
hugsa um eftir að sýningu er lokið,"
skrifaði Lárus Ýmir Óskarsson í leik-
dómi. Borgarleikhús kl. 20.
• Ríta gengur menntaveginn.
„Fyrir þá leikhúsgesti sem ekki eru að
eltast við nýjungar, heldur gömlu
góðu leikhússkemmtunina með hæfi-
legu ívafi af umhugsunarefni, þá mæli
ég eindregið með þessari sýningu,"
sagði Lárus Ýmir Óskarsson í leikdómi.
Þjóðleikhúsið, litla svið, kl. 20.30.
• Lucia di Lammermoor. Sigrún
Hjálmtýsdóttir er stjarnan sem skín
skært á íslensku óperufestingunni. ís-
lenska óperan kl. 20.
• Platanov. Borgarleikhúsið, litla
svið, kl. 17.
• Vanja frændi. Borgarleikhúsið,
litla svið, kl. 20.30.
• Dunganon. Borgarleikhúsið, kl.
20.
• Lucia di Lammermoor íslenska
óperan kl. 20.
• Stræti. Þjóðleikhúsið, Smíðaverk-
stœði, kl. 20.
• Fröken Julie. Tjarnarbær kl. 21.
Myndlist
æwn|9 Hannes Lárusson opn-
PPpj|ar á laugardaginn sýningu í
pjr^Galleríi 11 við Skólavörðu-
stíg, þar sem hann er raunar
siálfur húsráðandi. Sýningin
ber yfirskriftina „Aftur Aftur", en verkin
eru gerð á þessu eða síðasta ári. Opið
kl. 14-18.
• Steinunn Þórarinsdóttir segist
vera búin að taka manninn úr mynd-
unum sínum og fela hann. Á því má
tékka á sjöundu einkasýningu Stein-
unnar sem hún heldur í Listmunahús-
inu niðri í Hafnarhúsi. Opið kl. 14-18.
• Finnsk aldamótalist prýðir veggi
Listasafns íslands. Sýningin kemur frá
Listasafninu í Ábo og eru verkin frá ár-
unum 1880-1910, sem var mikil gull-
öld í finnskri myndlist. Opið kl. 12-18.
• Sigurlaug Jóhannesdóttir &
Kristján Kristjánsson sýna í Ný-
listasafninu .Opiðkl. 14-18.
• Erla B. Axelsdóttir heldur sjö-
undu einkasýningu sína í Listasafni Al-
þýðu við Grensásveg. Opiðkl. 14-19.
• Þorvaldur Þorsteinsson er
hugsandi listamaður sem miklar vonir
eru bundnar við. Þeir sem aldrei fara
upp í Breiðholt geta varla komist hjá
því að brenna upp í Gerðuberg. Opið
kl. 13-16, lokað á sunnudögum.
• Katrín Didriksen gullsmiður sýnir
skartgripi í Stöðlakoti við Bókhlöðu-
stíg. Þetta er fyrsta einkasýning henn-
ar, en hún hefur tekið þátt í samsýn-
ingum á Norðurlöndunum. Opið kl.
14-18.
• Suður-amerísk & mexíkósk
grafík kemur frá listasafni Banco di
Mexíkó. Þetta er farandsýning sem
haldin er á vegum Listasafns Reykja-
víkur í Geysishúsinu. Opið kl. 9-17
virka daga, 13-16 um helgar.
• Karin Tiberg & Thorleif Alpen-
berg eru listamenn frá Svíþjóð og
setja upp sýninguna „Lursong-Bronze
Age Echoes" í Slunkaríki vestur á fsa-
firði. Opiðkl. 16-18.
• Edda Jónsdóttir heldur þrett-
ándu einkasýningu sína í listsalnum
Nýhöfn í Hafnarstræti. Opið kl. 14-18.
• Sæmundur Valdimarsson hefur
haldið níu einkasýningar og sýnir nú
skúlptúra úr rekaviði í Galleríi Sævars
Karls. Opið á verslunartíma.
• Listamenn frá Álandseyjum
hafa hreiðrað um sig í Norræna hús-
inu, 11 talsins, málarar, grafíklista-
menn og Ijósmyndarar. Þetta er liður í
Álandseyjakynningu sem norræna
batteríið hefur staðið fyrir. Opið kl.
14-19.
• Björn Birnir er yfirkennari í mál-
aradeild Myndlista- og handíðaskól-
ans. Margir hljóta að vera þess fýsandi
að sjá hvað hann fæst við sjálfur, en
það eru meðal annars akrílmyndir
sem hann sýnir í FÍM-salnum við
Garðastræti. Opiðkl. 14-18.
• Stræti. „Þessi sýning er gott dæmi
um það hve stílfærður og stór leikur
fer vel á sviði. Leikararnir smyrja vel á,
en ævinlega með sannleika persón-
unnar gg atburðarins sem fastan
grunn. Útkoman: grátleg og spreng-
hlægileg blanda." segir Lárus Ýmir
Óskarsson í leikdómi. Þjóðleikhúsið,
Smiðaverkstœði, kl. 20.
LAUGARDAGUR
• Platanov. Ófullgert leikverk eftir
meistara Tsjekov í leikgerð Péturs Ein-
arssonar. Frumsýning. Borgarleikhús-
ið, litla svið, kl. 17.
• Vanja frændi. Eitt af snilldarverk-
um Tsjekovs. Frumsýning. Borgarleik-
húsið, litla svið, kl. 20.30.
• Jóhann Eyfells hefur búið í
Bandaríkjunum í marga áratugi og
kemur lítt til íslands. Á sýningu í Lista-
safni íslands er úrval af verkum eftir
Jóhann .Opiðkl. 12-18.
• Hulda Hákon er búin að hengja
upp á Mokkakaffi verk sem hún hefur
gert með akríllitum á tré. Þetta eru
portrett af dýrum í miðbænum! Opið
kl. 9.30-23.30
• Bernd Löbach er myndlistarmað-
ur og prófessor frá Þýskalandi og hef-
ur sýnt víða um heim. Löbach er um-
hverfislistamaður og notar listina til að
sýna vandamál í umhverfinu, með
efnum sem eru úrhrat neyslusamfé-
lagsins. Síðasta helgi.
• Rita gengur menntaveginn.
Þjóðleikhúsið, litla svið, kl. 20.30.
# Stræti. Þjóðleikhúsið, Smíðaverk-
stœði, kl. 20.
• Ffgúra — fígúra er yfirskrift sýn-
ingar í vestursal Kjarvalsstaða. Þar eiga
verk nokkrir helstu myndlistarmenn af
yngri kynslóð. Síðasta helgi. Opið kl.
10-18.
• Hafið. „Það er skemmst frá því að
segja að áhorfandans í leikhúsinu bíða
mikil átök og líka, eins og Ólafi Hauki
er lagið í leikverkum sínum, húmor,
oft af gálgaætt, skrifaði Lárus Ýmir
Óskarsson í leikdómi." Þjóðleikhúsið
kl. 20.
SUNNUDAGUR
• Uppreisn. Þrír bandarískir ballettar
í uppfærslu íslenska dansflokksins sem
er að vakna aftur af værum blundi
undir stjórn Maríu Gísladóttur. Frum-
sýning. Þjóðleikhúsið kl. 20.
• Clara S. Nemendaleikhúsið. Lind-
arbœr kl. 20.30.
• Emil í Kattholti. Leikrit sem er lík-
legt til að geta höfðað til allra barna á
öllum tímum. Bessi Bjarnason kann
betur en aðrir að leika fyhr börn. Þjóð-
leikhúsiðkl. 14.
• Sesselja Björnsdóttir heldur
málverkasýningu á pizzustaðnum Eld-
smiðjunni á horni Freyjugötu og
Bragagötu. Opiðkl. 11.30-23.30.
Sýningar
J# Úrsmiðir segjast vera
þjónustuaðilar sem ásamt
öðrum litlum iðngreinum
séu hjól í sigurverki þjóðlífs-
_ið þeirra á 65 ára afmæli 27.
október og þess vegna setja úrsmiðir
og innflytjendur úra upp sýningu í
Perlunni. Þar verða sýnd úr og sitt-
hvað sem þeim tengist.
• Jómsvíkingar, kannski bjuggu
þeir þar sem nú er Wolin í Póllandi, en
á sýningu í Þjóðminjasafni eru gripir
sem hafa fundist í miklum fornleifa-
greftri þar.
Vandað
vörumerki
★★★
JOSEPH CONRAD
INNSTU MYRKUR
KIRSTEN HOLST
BARNIÐ Á Að SOFNA
JAMES JOYCE
(DYFLINNI
PÉTUR GUNNARSSON
HVERSDAGSHÖLLIN
ÍSLENSKI KIUUKLUBBURINN
1992
Sinnepssúpan
scet
BORGARLEIKHÚSIÐ
HEIMAHJÁÖMMU
EFTIR
NEILSIMON
LEIKSTJÓRI
HALLMAR SIGURÐSSON
æ^^jÞað er undarleg tilviljun
fv| J|að tvö leikrit verða sýnd
^^Éfleftir Neil Simon i leik-
húsunum í Reykjavík í vetur.
Hann hefur mér vitanlega verið
leikinn hér aðeins einu sinni áður
þótt hann sé búinn að sitja við
skriftimar í marga áratugi og vin-
sældir hans hafa ekki farið vax-
andi undanfarið. Ég skil ekki af
hverju Borgarleikhúsið tók leikrit-
ið Heima hjá ömmu til sýningar,
hvaða erindi það á við okkur.
Eins og þessa höfundar er von
og vísa er Heima hjá ömmu fag-
mannlega skrifað („well made
play“), bæði er fléttan ágætlega of-
in og samtölin smellin oft á tíðum.
Talsvert er um leik með orð, sem
því miður kemst ekki nógu vel yf-
ir á íslenskunni. Þýðandanum,
Ólafi Gunnarssyni, er vorkunn
þótt honum takist ekki að ná
smellni frumtextans, en að öðru
leyti vann hann verk sitt ágætlega
effir því sem ég best fékk heyrt.
Sagan sem leikritið segir fjallar
um tvo unglingspilta sem er kom-
ið nauðugum fyrir hjá ömmu
sinni, af því að faðir þeirra er í
klóm okurlánara eftir að hafa
þurft að slá lán fyrir aðhlynningu
móður piltanna, sem er nýdáin úr
krabbameini þegar leikritið hefst
heima hjá ömmunni.
Amman er mesti harðjaxl og
fauti í mannlegum samskiptum
og leikritið fjallar um það hvernig
kuldi hennar og harka hafa
skemmt bömin hennar. Við fylgj-
umst með dvöl strákanna í húsi
ömmu og sjáum hvernig vera
þeirra þar breytir lífi fjölskyld-
unnar til góðs.
Þemað er þekkt úr amerískum
leikritum: hvemig hart og kalt for-
eldri skemmir börnin sín (t.d.
Eugene O’Neil). Neil Simon hefur
engu við það að bæta og er reynd-
ar öllu grynnri en ýmsir landar
hans og kollegar, Readers Digest-
sálffæði mundi ég kalla þetta.
Margt er ágætt um þessa sýn-
ingu að segja. Þó er eins og flest sé
þar í einhverju meðallagi, sem
ekki er beint spennandi. Leik-
myndin er hefðbundin og lýsingin
nosturslega gerð í raunsæjum stíl.
Sú aðferð hæfir leikritinu vel, þar
sem persónurnar skipta megin-
máli, og öll táknræna hefði bara
þvælst fyrir.
Margrét Ólafsdóttir lék freðna
ömmu og naut persónan hlýju
leikkonunnar, sem glitti í öðru
hverju bakvið ytra byrðið. Aðrir
leikarar komu líka ágætlega út.
Sigurður Karlsson var vænn og
hræddur Eddie, faðir strákanna,
Elva Ósk Ólafsdóttir kom Bellu
ffænku vel til skila, en það er það
hlutverk sem gefur leikara mesta
möguleika í þessu leikriti. Hanna
María Karlsdóttir er í litlu hlut-
verki Gertmde frænku og fer óað-
finnanlega með það.
Strákamir tveir, Gunnar Helga-
son og ívar Örn Sverrisson, vom
stirðir framan af sýningunni, en
ljóst er þó að ívar Om hefur ótví-
ræða leikhæfileika. Þeir náðu sér á
strik þegar á leið, ekki síst í sam-
leik við Harald G. Haralds, sem
leikur smágangsterinn Louie
frænda. Hardd átti góða spretti,
en Louie er það hlutverk sem lík-
lega er lakast skrifað, sérstaklega
síðasta atriði Louies, þar sem sýn-
ingin megnaði heldur ekki að
skýra þá frekju og óðagot sem allt
í einu er runnið á hann.
f heildina var þetta hálfbragð-
dauft, en ekki ósmekklega fram-
reitt.
Lárus Ýmir Óskarsson
Louis og líkam-
arhennar
LOUIS BOURGEOIS
ANNARRIHÆÐ
Bandarísk-ffanska listak-
Louis Bourgeois er
Íaáiiað öllum líkindum lítt
þekkt hér á landi og sýningin á
verkum hennar, teikningum og
einum skúlptúr, í sýningarsalnum
Annarri hæð, lætur ekki mikið yfir
sér. En hér er á ferðinni ein eftir-
tektarverðasta listakona Banda-
ríkjanna í dag, afskaplega ódæmi-
gerð að mörgu leyti og erfitt að
henda á henni reiður. Hún varð
ekki fræg utan þröngs hóps fyrr
en hún var komin á sjötugsaldur,
fyrir um það bil fimmtán árum.
Síðan þá hefur hún sýnt offar en
samanlagðan allan sinn feril þar á
undan, og er engan bilbug á henni
að finna nú á áttugasta og öðru
aldursári. Hún hefur ávallt farið
eigin leiðir í skúlptúrum sínum og
engum tekist að finna henni við-
eigandi bás í listasögunni, enda er
hún allt eins líkleg til að snúa við
blaðinu fýrirvaralaust. Verk henn-
ar eru afar persónuleg og allt að
því sjálfsævisöguleg, eftir því sem
hún sjálf segir: f gegnum listina
vingast hún við sína eigin undir-
meðvitund. Að þessu leyti eimir
enn eftir af hinum gamla góða
súrrealíska anda, sem hún kynnt-
ist á námsárum sínum í París á
fjórða áratugnum.
í kynningu er haft eftir henni:
„Skúlptúrar mínir eru líkami
minn.“ Ef maður vissi hvað þetta
þýddi gæti maður kannski skorið
úr um hvort fullyrðingin sé viska
eða vitleysa. En hér umsnýr hún
,Hann er höfundur sem
gœðir hversdagsleikann
töfrum og hvergi afmeira
listfengi en í Hversdags-
höllinni sem er líklega
besta skáldsaga
hans til þessa. “
KOLBRÚN BERGÞÖRSDÓTTI.
því sem margir hafa sagt og reynt;
að gera líkama sinn að skúlptúr.
Víða koma fýrir form sem minna
á líkamsparta eða líffæri, en aldrei
fyllilega þekkjanleg. f skúlptúr-
verkinu á sýningunni, „Janus í
leðurjakka", má sjá getnaðarlim,
brjóst eða skordýralirfu, allt eftir
því hvernig maður er innstilltur.
Hluturinn hangir á þræði neðan
úr loftinu og virðist búa yfir ein-
hverju leyndarmáli, en gefur fátt
uppi.
En það er eðlilegast að skoða
tilvitnunina að ofan sem lýsingu á
afstöðu hennar sjálfrar til verka
sinna. Maður finnur að hún sæk-
ist ekki eftir kaldri og yfirvegaðri
fjarlægð. Það má kannski segja að
list hennar sé líkamleg frekar en
vitsmunaleg, án þess þó að hún sé
að reyna að útiloka allt vit og gera
lfkamann heimskan og dýrslegan.
Hún notar skúlptúrinn sem farveg
fyrir hljóðlátar og viðkvæmar
kenndir, jafnvel sem lækningu og
þroskaleið. Þetta eru líklega þeir
eiginleikar í verkum hennar sem
hafa dregið til sín athygli og gert
það að verkum að þau virðast
standa utan við meginstrauma í
myndlist, þar sem hugsunarháttur
forms og rýmis hefur verið ríkj-
andi í þrívíðri list undanfarinn
aldarfjórðung.
Sýningin er varla nema flís úr
litríkum ferli sem nægir þó til að
espa forvitnina og viðkynningin
er ánægjuleg.
Gunnar J. Árnason
Ugluklúbbi Máls og
Ife Jmenningar má líkja við
■r- ■vandað vörumerki sem
aldrei bregst vonum neytandans.
Eitt má þó gagnrýna og það er að
ekki er nóg gert af því að þýða fag-
urbókmenntir sérstaklega fyrir
klúbbinn. Því er gleðilegt að sjá að
nýjasti Uglupakkinn geymir þýð-
ingu Sverris Hólmarssonar á
meistaraverki Josephs Conrad
Heart of Darkness. Sú bók hefur
lengi verið eftirlæti gagnrýnenda
enda krefur hún lesandann um
alla athygli hans og býður upp á
margvíslega túlkunarmöguleika.
Til að skrifa bók á borð við þá
fyrrnefndu nægir ekki að notast
við hæfileikana eina, það þarf
snilhgáfu til. Og hana hafði Conr-
ad í hæfilegum mæli. Honum
tekst að skapa andrúmsloft ógnar
og einangrunar í skáldverki um
mátt hins illa og leit að sannleika
undir yfirborði þess sem sýnist
vera. Þetta er ekki auðlesin bók og
ein þeirra sem vekja upp fleiri
spurningar en þær svara, en lík-
lega er það einkenni flestra af-
burðabókmenntaverka.
Ef mjúki maðurinn finnst í ís-
lenskri rithöfundastétt þá nefhist
sá Pétur Gunnarsson. í verkum
sínum veitir Pétur athygli því sem
öðrum þykir venjulega of hvers-
dagslegt til að setja á bækur. Hann
er höfundur sem gæðir hvers-
dagsleikann töfrum og hvergi af
meira listfengi en í Hversdagshöll-
inni sem er lfklega besta skáldsaga
hans til þessa. Með þeirri skáld-
sögu lék hann skemmtilega á þá
sem haldið hafa því fram að
fyndnin væri hans sterka og hugs-
anlega eina hlið. Hversdagshöllin
er margt 1 senn og ekki síst er hún
hugmyndaffæðilegt verk sem býr
yfirdýpt.
Hún verður stundum undarleg
umræðan um dýptina. Þeir eru
furðu margir sem telja að
skemmtileg skáldverk geti ekki
borið í sér dýpt, það fái einungis
hin myrku og harmrænu — og
vegna þess að slík skáldverk eru
„Margt er ágœtt um þessa sýningu
að segja. Þó er eins ogflest séþar í
einhverju meðallagi, sem ekki er
beint spennandi. “
lLÁRUS ÝMIR ÓSKARSSON