Sunnudagsblaðið - 01.03.1964, Blaðsíða 9

Listaverk
og skólar
SKÓLAHÚS vor eru mörg
næsta óaðlaðandi. Þau eldri
voru mörg af vanefnum gerð,
og megináherzla lögð á að afla
þess allra nauðsynlegasta, en
hið fagra hefir þá tíðum orðið
að sitja á hakanum. Þótt vór
höfum, á síðari árum, eignazt
mörg dýr, vcgleg og nýtízku-
leg skólahús, þá hefir sú dýrð
varla náð inn úr veggjunum á
þeim sumum: cru þá gjarnan
kuldaleg og nöturleg. Híbýla-
prýðina vantar og þann „heita
blæ, sem til hjartans nær-“
Úr þessu þarf að bæta. Slík
hús cigá að vera lieimilislcg og
aðlaðandi. Því má aldrei
gleyma, að innan þessara
veggja eyðir æskulýðurinn
miklum hluta bernsku- og ungl
ingsáranna. Hann má ómögu-
lega fá þá hugmynd frá ytri
eða innri gerð skólanna, að
liann sé þar hnepptur í cins
konar fangelsi. Allt of marg-
ir unglingar líta á skólavistina
sem þvingun og ónauðsynlcgt
ófreJsi. Þá ó'heillaikennd má
með cngu móti magna mcð kuld
alcgum skólastofum-
Fyrir allmörgum árum
licyrði óg Hauk Kristjánsson,
yfirlækni halda því fram í ræðu
að það væri mikils virði fyrir
líðan sjúklinga og bata, að
sjúkrastofurnar og húsin væru
scm vistlegust og heimilisleg-
ust. Ég licld, að sama gildi um
skóla.
MYNDLIST vor íslendinga
cr ckki aldin að árum í nútíma
gcrð. Málvci'k og önnur lista-
verk liafa vcrið nær því eins
sjaldgæf og hvítir hrafnar út
um dreifðar byggðir landsins.
Auk þess cru sæmileg lista-
vcrk yfirlcitt svo dýr, að ckki
er á annarra færi en cfna-
manna að eignast þau. Margir
þeir íslendingar hafa verið,
allt fram á þennan dag, sem
varla hafa séð annað málverk,
en cf til vill lélega altaristöflu
í sóknarkii-kju sinni, og hefðu
þá kannski verið betur komnir
með hinn óguðfræðilega glugga
yfir altarinu í kirkjunni hans
Fals í Eystridal.
Það er eitt af hlutverkum
skólanna að glæða smekkvísi
og fegrunarskyn. En hvernig er
liægt að gera börnum og ungl-
ingum ljósa list snillinganna,
ef ckkert er til listaverkið að
sýna þeim, nema e. t. v.ófull-
komnar prentmyndir á bókum
og bréfspöldum.
Skólai'nir eru einmitt tilvald
ir geymslustaðir fyrir málverk
Þar blasa þau daglega við
f jölda manns.meitlast inn í ung
ar og hi'ifnæmar sálii’. Þar cru
þau jafnvel betur komin en í
þröngum safnhúsum, sem að-
eins eru opin nokkrar stund-
ir á dag eða varla það. Með
veru sinni í skólum yrðu lista-
verkin þjóðnýtt -— i beztu
merkingu þess orðs.
JÓNAS JÓNSSON frá Hriflu
gékk ötullega fram í því, að
prýða skólana á þennan hátt,
og mun hafa orðið fyrstur
menntamálaráðherranna til
þess. Hann lét ríkið kaupa lista-
verk og fól síðan skólunum þau
til geymslu.
Mörg eru þau
sjálfsagt enn í
skólunum auk
þeirra sem
ýmsir skólar
hafa aflað sér
af eigin
rammleik.
Einn þeirra skólamanna, sem
búmannlega og rösklega gekk
að því að afla skóla sínum lista
verka, var Sigurður Guðmunds
son skólameistari. Enda varð
honum gott til fanga, og þess
vcgna á Menntaskólinn á Ak-
ureyri nú orðið merkilcgt mynd
listasafn eftir ýmsa ágæta
snillinga. — Eitt það fyrsta,
ef ekki það alfyrsta þessara
málverka, var liin fræga Baulu
mynd Ásgríms. Sá, sem þctta
rilar, minnist þeirrar myndar
mcð sérstökum kærleika, og
býst ég við að svo sé uní fieiri
skólasystkini mín frá þeirn
tíma. Þctta mikla listavcrk
höfðum við fyrir augum fimm
og sex vetur, svo að kalla dag-
lega. Bjartar og skýrar línur
þessa sérstæða fjalls cru cnn
óafmáanlega ristar í lxuga mér,
185.
cina aí'
mosaik-myndum Valtýs
Pcturssonar, sem prýða
veggi hins nýja húss
Kennaraskóla íslands.
Valtýr viunur nú að
stærra verki — vegg-
skreytingu í sama skóla.
4ií>'2l)UBL4£if> - •SUKí'JJDÍ.GSBÍÁÖ \JJ