Tíminn - 12.06.1974, Blaðsíða 9

Miðvikudagur. 12. júni 1974
TÍMINN
9
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas
Karisson, Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisiason. Rit-
stjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar
18300-18306. Skrifstofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — af- _
greiðsiusimi 12323 — auglýsingasimi 19523.
Blaðaprent h.f.
V. ___
Hverju reiddust
kommúnistar?
Þjóðviljinn birtir i gær tvær miklar skamma-
greinar um Einar Ágústsson utanrikisráðherra.
Tilefni þessarar miklu reiði blaðsins er stutt grein
eftir Einar Ágústsson, sem birtist hér i blaðinu sl.
sunnudag, en þar segir m.a.:
,,Það hefur aldrei verið meining okkar Fram-
sóknarmanna, að rjúfa samstarfið við vestrænar
þjóðir. Það er beinlinis tekið fram i málefna-
samningnum, að samstarfinu við Atlantshafsrikin
skuli haldið áfram. Við Framsóknarmenn höfum
alltaf lagt á það höfuðáherzlu, að eiga samvinnu
og samstarf við Atlantshafsrikin og að ísland verði
áfram aðili að NATO. Það hefur aldrei komið til
greina að rjúfa þessa samstöðu.
Eins er þessu farið að þvi er varðar herstöðvar-
málin. Enda þótt við stefnum að þvi, að hér verði
ekki her á friðartimum, þá hefur það verið og er
ásetningur okkar að vinna að þessu stefnumáli
okkar i fullri samvinnu við Bandarikin og fram-
kvæma það i fullri vinsemd við þauÞannig hefur
verið haldið á málinu og þannig verður haldið á þvi
meðan við Framsóknarmenn förum með það. Við
leggjum höfuðáherzlu á, að eiga góð samskipti og
samvinnu við Bandarikin og Atlantshafsrikin, og
munum þvi vinna að stefnumálum okkar um her-
laust land á friðartimum i fullri vinsemd við
Bandarikin og finna lausn á þvi máli i samræmi
við það. Þetta á ekki að vera erfitt i framkvæmd,
enda hafa Bandarikjamenn sýnt skilning á sjónar-
miðum okkar. Markmið okkar er að tryggja sjálf-
stæði og öryggi íslands og islenzku þjóðarinnar
fyrst og fremst með aðild að Atlantshafsbandalag-
inu og með þvi, að tryggja bandamönnum okkar
aðstöðu til þess að halda áfram eftirliti sinu i
Norðurhöfum, jafnframt þvi sem aðstaða sé fyrir
hendi til varna með skjótum hætti, ef ófriðarblika
skyldi koma upp, en á friðartimum verði hér ekki
erlendur her.
Þessi stefna er hvorki stefna Sjálfstæðisflokks-
ins um varanlega hersetu og óbreytt ástand, né
heldur stefna kommúnista um varnarlaust land,
sem býður hættunni heim. Þetta er hin ábyrga,
farsæla og sjálfstæða stefna fyrir islenzka þjóð,
sem vill halda sjálfstæði sinu og frelsi, þótt smá sé,
tryggja stöðu sina i hópi vestrænna þjóða, gæta
öryggis sins með veru i varnarsamtökum Atlants-
hafsins, láta Bandarikjunum i té aðstöðu til
öryggiseftirlits fyrir Atlantshafsbandalagið á
Norðurhöfum og viðhalda hér varnaraðstöðu af
öryggisástæðum, sem gripa má til, ef ófriðarblika
kæmi á loft, og það er sannfæring min, að þetta sé
eina leiðin til að binda á hæfilegum tima enda á
dvöl varnarliðsins hér”.
Ástæðan til reiði Þjóðviljans er augljós, þegar
lesin eru framangreind ummæli Einars Ágústs-
sonar. Reiðin er sprottin af þvi, að Einar Ágústs-
son leggur áherzlu á, að stefnt verði að þvi i góðu
samstarfi við vestrænar þjóðir, að ísland verði
herlaust land á friðartimum. Kommúnistar, sem
ráða enn miklu i Alþýðubandalaginu, hafa viljað
og vilja nota varnarmálin til þess að koma á deil-
um við Bandarikin og önnur vestræn riki. Hér
kemur hið sama i ljós og þegar umrædd klika
hugðist hindra samkomulagið milli Ólafs Jó-
hannessonar og Heaths i þeim tilgangi, að þorska-
striðið héldist áfram og skapaði aukna sundrung
milli fslendinga og bandamanna þeirra i NATO.
Árás Þjóðviljans á Einar Ágústsson er ný sönn-
un þess, að Alþýðubandalaginu er ekki treystandi i
utanrikismálum, sökum áhrifa kommúnista innan
þess. Þ.Þ.
Charles W. Yost, fyrrum sendiherra:
Geta öfgamenn bráðum
rænt kjarnorkuvopnum?
Hugleiðing vegna kjarnorkusprengingar Indverja
HEIMURINN er á stöðugri
hreyfingu. Stundum miðar
áfram, stundum afturábak og
öðru hvoru þvert af leið. Við
erum sjaldnast á hreinu um,
hvert miðar eða miðaði fyrri
en að mörgum árum liðnum.
Um miðjan maísigu margir
ærið merkilegir atburðir mið-
ur um mjóddina á stundaglasi
mannkynsins. Sumt virðist
miður traustvekjandi, annað
aukaatriði, en eitt var að
minnsta kosti uggvekjandi.
Þjóðverjar og Frakkar skip-
uðu af aðdáanlegu snarræði i
tvær leiðtogastöður, sem
losnað höfðu skyndilega. Fyrir
valinu urðu tveir hæfir og
heiðarlegir menn, sem eru
reyndir bæði i stjórnmálum og
efnahagsmálum. Þetta var
vissulega af hinu góða.
PORTÚGALIR steyptu af
stóli 40 ára einræðisstjórn og
hófu umsvifalaust viðræður
við að minnsta kosti sumar
þeirra „frelsishreyfinga”,
sem uppi eru i nýlendum
þeirra i Afriku. Þetta sýndist
horfa rétt, en i þessu sam-
bandi sækja þó á tvær spurn-
ingar, sem ekki er unnt að
svara að svo stöddu.
í fyrsta lagi er sú spurning,
hvort Portúgalir, sem næsta
litla lýðræðisreynslu hafa og
lengst af hafa einangrað sig
frá stjórnmála- og
menningarstraumun nútim-
ans, geti allt i einu stigið inn i
hann fráðsamlega og áfalla-
laust, eða er ef til vill senni-
legt, að langbæld framsækni
valdi svo áköfúm árekstrum,
að einræðinu verði komið á að
nýju?
1 öðru lagi er enn á huldu,
hvort sjálfsákvörðunarréttur
hins svarta meirihluta i ný-
lendum Portúgala verði
endanlega tryggður, en hvað
sem þvi liður er brennandi
spurning, hvort sviptivindar
breytinganna þar verði svo
striðir, að til alvarlegra kyn-
þáttaátaka komi um alla
sunnanverða Afriku.
FYRIR botni Miðjarðar-
hafsinssýnisthorfa vel. Þegar
þetta er skrifað virðist dr.
Kissinger vera i þann veginn
að vinna nýjan stórsigur með
þvi að koma á samkomulagi
um frið og aðskilnað önd-
verðra herja Israelsmanna og
Sýrlendinga.
Fjarri fer þó, að alvarlegir
árekstrar séu úr sögunni á
þessum slóðum, eins og
greinilega kom fram i hinum
hryggilegu blóðsúthellingum
i Maalot og Libanon fyrir
skömmu. Aðskilnaður herj-
anna er aðeins byrjun. Ný
styrjöld hlýtur áfram að vofa
yfir fyrir botni Miðjarðarhafs-
ins þar til búið er að sætta og
jafna meginkröfur um lands-
yfirráð á þessum slóðum og
verða við þjóðernis- og trúar-
legum kröfum.
ENN er bætt sambúð
Bandarikjamanna við Sovét-
menn og Kinverja i alvarlegri
og varanlegri hættu. Stjórn-
málaveikleiki i Bandarikjun-
um veldur þar meiru um en
skortur á góðum vilja.
Stjórn Bandarikjanna er allt
of aðþrengd og umsetin til
þess að hún geti hindrunar-
laust haldið áfram efnahags-
samvinnu við Sovétmenn eða
samningum um minnkaðan
vigbúnað. Hún getur heldur
ekki fullnægt þeim augljósa
tilgangi Shanghai-samkomu-
lagsins við Kinverja, að draga
smám saman en eigi að siður
Indira Gandhi
jafnt og þétt úr afskiptum á
Taiwan.
Geti Bandarikjamenn ekki
haldið þessum samningum
áfram eða fylgt þeim fram
hlýtur það að veikja aðstöðu
þeirra leiðtoga Sovétmanna
og Kinverja, sem að þeim
standa, og bera ábyrgð á
þeim. Bætt sambúð gæti orðið
fyrir alvarlegu áfalli af þess-
um sökum.
SPRENGING kjarnorku-
sprengju i Indlandi er þó sá at-
burður, sem hæst ber þegar
þetta er skrifað. í hinum lok-
aða kjarnorkuklúbbi voru
upphaflega fjögur stórveldi,
urðu fimm þegar Kina kom til
sögu, en nú eru þau orðin sex.
Sennilega eiga Indverjar
engin kjarnorkuvopn enn.
Efalaust liður nokkur timi áð-
ur en þeir geta komið kjarn-
orkusprengjum áleiðis, eða
með öðrum orðum eignazt eld-
flaugar, sem eru sambærileg-
ar við eldflaugar Kinverja. En
þeir gætu án efa útbúið
einfalda sprengju, sem varpa
mætti úr flugvél.
Þessi framvinda vekur að
minnsta kosti fjórar uggvæn-
legar spurningar.
I FYRSTA LAGI: Hver
verða áhrifin á friðinn á Ind-
landsskaga? Verið er að reka
smiðshöggið á að koma sam-
búð rikja á skaganum i nokk-
urn veginn eðlilegt horf. Nú
hljóta Pakistanar að lita svo á,
að þeim sé ógnað að nýju.
Bhutto forsætisráðherra hefur
þegar lýst yfir, að Pakistanar
muni aldrei lúta „kjarnorku-
kúgun”.
í ÖÐRU LAGI:
Almenningur i Indlandi er að
sjálfsögðu stórhrifinn af þessu
visindalega afreki, sem færir
Indland drjúgan spöl i átt til
stórveldisaðstöðu. Þjóðin á
eigi að siður við mjög alvar-
lega erfiðleika að etja bæði i
efnahagsmálum og stjórnmál-
um, og verulegur skortur á
eldsneyti, matvælum og
áburði þjakaði hana tilfinnan-
lega fyrir skemmstu. Hversu
má það vera, að slik þjóð hafi
efni á framkvæmd umfangs-
mikillar kjarnorkuáætlunar?
Að þessu var vikið um dag-
inn i blaðinu Hindustan
Times: „Ósamræmi þessa
(hins visindalega afreks) og
fums, fálms, og öngþveitis á
öllum öðrum sviðum er
átakanlega augljóst”. Rikis-
stjórnum virðist yfirleitt veit-
ast ákaflega erfitt að meta það
mest, sem brýnast er, en ind-
verska stjórnin þyrfti þess þó
framar flestum öðrum stjórn-
um.
I ÞRIÐJA LAGI: Uggvæn-
legasta spurningin er þó,
hversu langt kjarnorkupúkinn
sé sloppinn frá leggnum, sem
hann átti að vera geymdur i.
Samningurinn um bann við
útbréiðslu kjarnorkuvopna
var gerður fyrir sex árum og
átti að takmarka aðild að
kjarnorkuklúbbnum við fimm
veldi. Rikin, sem ekki réðu yf-
ir kjarnorku, lýstu eigi að sið-
ur yfir við þetta tækifæri, að
þau sættu sig við þessa sjálfs-
afneitun á þeim forsendum
einum, að kjarnorkuveldin
hæfu að draga úr kjarnorku-
vopnabirgðum sinum.
Úr þessu hefir auðvitað ekki
orðið. Bandarikjamenn og
Sovétmenn hafa þvert á móti
aukið kjarnorkuvigbúnað sinn
algerlega skefjalaust. Þeir
geta þvi sjálfum sér um kennt
og engum öðrum, ef Indverjar
og efalaust fleiri þjóðir brjóta
sér braut inn i klúbbinn. Þegar
kjarnorkuveldin eru orðin tiu i
stað fimm hlýtur dómsdags-
klukkan óðfluga að nálgast
tólf.
1 FJÓRÐA OG SIÐASTA
LAGI: Afrek Indverja varpar
skæru ljósi á sumar uggvæn-
legri hliðar hinna friðsamlegu
nota kjarnorkunnar. Walter
Sullivan visindaritstjóri New
York Times skrifaði fyrir
skömmu um þetta efni:
„Verði að þvi horfið hér (i
Bandarikjunum) og i öðrum
iðnaðarrikjum að treysta fyrst
og fremst á kjarnakljúfa hlýt-
ur að þvi að liða að plutonium-
birgðirnar verði reiknaðar i
hundruðum ef ekki þúsundum
smálesta”.
Verður unnt að verja þúsund-
irsmálesta af þessu lifshættu-
lega efni fyrir ásælni ofstækis-
manna og öfgasinna i
stjórnmálum eins og Irska
lýðveldishersins, ofstækis-
hreyfingu mótmælenda á
Norður-Irlandi eða fremjend-
um fjöldamorðanna i Maalot?