Tíminn - 12.06.1974, Blaðsíða 10

V
TÍMINN
Miövikudagur. 12. júni 1974
Mi&vikudagur. 12. júni 1974
TÍMINN

GONGUM
VEL UM
LANDIÐ,
SUMAR
Stutt spjall við Hauk Hafstað,
framkvæmdastjóra Landverndar
NÚ ER KOMIÐ VOR, og meira
að segja eitthvert hið hiýjasta og
gróðursæiasta sem elztu menn
muna. Þá er eðlilegt að hugir
okkar ieiti til þeirra manna, sem
stunda landgræðslu og landvernd,
— þeir hljóta að vera manna
glaðastir og hamingjusamastir á
þessu blessaða vori.
Dreifing fræs
og áburðar
Það var þvi ekki að ástæðu-
lausu að Timinn snéri sér til
Hauks Hafstað, framkvæmda-
stj. Landverndar á dögunum og
bað hann að svara nokkrum
spurningum. Og liggur þá fyrst
fyrir að spyrja:
— Hvað er að gerast hjá ykkur
landverndarmönnum, Haukur,
nú á þessu indæla vori?
— Eins og getið var um hér að
framan, þá hefur vorið verið
óvenju gott, hins vegar hafa vor-
annir hjá okkur i Landvernd verið
með likum hætti og undanfarin
ár. Eins og áður hefur komið
fram i blaðaviðtali við mig, þá er
einn þátturinn i starfi okkar að
dreifa áburði og fræi um landið til
þeirra aðila, sem vilja græða upp
umhverfi sitt, þar sem þess er
þörf. útsending áburðar og fræs
má heita lokið hjá okkur nú,
þessa dagana, og viða er farið að
sá i og bera á þau landsvæði, sem
tekin hafa verið fyrir. I ár mun
verða dreift rúmlega tvö hundruð
tonnum af áburði og sjö til átta
tonnum af fræi. Meginhluta þessa
magns hefur verið úthlutað til
bæja og sveitarfélga, eins og ver-
ið hefur að færast i aukana á
undanförnum árum, og i mörgum
héruðum hafa gróðurverndar-
nefndir valið landið og annast
siðan eftirlit með verkinu. Við
höfum þannig fulla ástæðu til þess
að ætla að þetta fari allt vel úr
hendi og komi að tilætluðum not-
um.
Eins og áður fer mikill hluti
áburðarins i næsta nágrenni við
kauptún, kaupstaði og önnur þétt-
býlissvæði, enda er land þar
viðast hvar illa farið vegna
ágangs manna og dýra árum og
áratugum saman. Það hefur lika
sýnt sig, að þar sem áhuga-
mannafélög fara að vinna að
uppgræðslu lands og viðkomandi
sveitarfélög styrkja það verkefni,
þar fer einnig önnur umgengni að
batna. Fólk unir þvi ekki, að það
land, sem verið er að friða og
græða upp, sé út atað i rusli, eða
að það sé skemmt með ökutækj-
um eða á annan hátt.
Uppgræðsla og vernd
Þórsmerkur
— Eruð þið með einhver alveg ný
verkefni á þessu sviði núna, þessa
stundina?
— Já, það má vel kveða svo að
orði. Nú i vetur hefur Landvernd
haft forgöngu um að koma á fót
nefnd, sem hafa skal forystu um
uppgræðslu Þórsmerkur. 1 þess-
ari nefnd starfa nú fulltrúar frá
þeim aðilum, sem hagsmuna
eiga að gæta i Þórsmörk og á
nærliggjandi afréttarlöndum. Má
þar nefnda þau hreppsfélög, sem
nýta landið og þær stofnanir i
Reykjavik, opinberar og hálf-
opinberar, svo sem landgræðslan,
skógræktin, Ferðafélag Islands,
Náttúruverndarráð og Land-
vernd.
Þetta er mjög stórt verkefni og
á margan hátt afar vandasamt
Hér er ekki eingöngu um það að
ræða, hvernighægt er að koma á
raunhæfri friðun Þórsmerkur og
hefja uppgræðslu foksára þar,
heldur einnig á hvern hátt komið
verður við hæfilegri nýtingu
næstu afréttarlanda, eins og til
dæmis Almenninga, sem allt
bendir til, að séu nú þegar tals-
vert mikið ofnýtt.
Landvernd mun nú i vor skipu-
leggja sjálfboðastarf til
uppgræðslu i Þórsmörk og verður
þá fyrst og fremst leitazt við að
stöðva jarðvegseyðingu á þessu
fagra landi. Einnig mun Land-
græðsla rikisins leggja okkur
nokkurt lið með dreifingu úr flug-
vél. Hér er tvimælalaust um mjög
þýðingarmikið verkefni að ræða,
þar sem félög og einstaklingar
mættu gjarna leggja hönd á plóg.
Bætum
okkar
— Þegar minnzt er á Þórsmörk,
er óhjákvæmilegt að manni detti
ferðafólkið i hug, svo mjög sem
það hefur komið við sögu þessa
staðar. Hafið þið gert nokkrar
ráðstafanir til þess að hafa hönd i
bagga með umgengni i Þórsmörk
á þessu nýbyrjaða sumri?
— Við höfum mjög litla aðstöðu
til að hafa hönd i bagga með
ferðamannastraumnum, og þvi,
hvernig hann gengur um landið.
Hins vegar getum við gefið
áminningar. Við getum minnt
fólk á, hvað það má gera, og þó
einkum hitt, hvað þvi ber að
varast. Nú, þegar sumarleyfin
fara i hönd og þúsundir manna
taka að ferðast um landið, bæði i
byggð og óbyggð, þá er full
astæða til þess að minna þetta
góða fólk á að sýna landinu fulla
nærgætni i allri umgengni. Al-
menn umgengni, bæði i byggð og
óbyggð, er ef til vill bezti mæli
kvarði sem hægt er að fá um það
menningarástand, sem rikjandi
er i landinu á hverjum tima. Ef
þessi mælikvarði er notaður um
okkur, íslendinga, þá eigum við
sannarlega mikið ólært enn. Allir
þekkja þau ósköp, sem blasa við,
þegar nýbúið er að halda
skemmtanir eða fjölmenn mót úti
i riki náttúrunnar. Þeirri um-
turnan má einna helzt likja við
náttúruhamfarir. Þvi má bæta
við, að þar sem tjaldstæði hafa
verið leyfð á grónu landi, þá stór-
spillist það venjulega af umferð
ökutækja. Þá þekkja og allir það
fyrirbæri, þegar rusl er skilið
eftir I áningarstöðum eða þvi er
kastað út um bilglugga. Spjöll af
þessu tagi held ég að séu lang-
oftast unnin i fullkomnu
hugsunarleysi, en þó er það i
rauninni harla litil afsökun. Hver
einstaklingur, sem kominn er til
vits og ára, verður að vera sér
þess meðvitandi, að það, að valda
spjöllum á náttúru landsins, er
ekki aðeins honum sjálfum til
Tjaldborg I Þjórsárdal. Landið okkar á heimtingu á þvl að við sýnum þvi fulla viröingu, hvort sem við
feröumst um þaö gangandi, akandi eöa rlðandi — eða hvilumst I grasi þess á sumardegi.
vansæmdar, heldur er þar um að
ræða eyðileggingu á verðmætum,
og að sú eyðilegging getur haft
áhrif á afkomu þjóðarinnar á
komandi árum, jafnvel um alla
framtið.
,,Þannig að sómi
sé að”.
Þetta á að sjálfsögðu ekki að-
eins við um ferðamál, heldur
allar okkar athafnir. Það er til
dæmis ástæða til þess að minna á
það nú, þegar verktakar og aðrir
eru að hef ja vinnu út um allt land,
að mannvirkjagerð veldur alltaf
og óhjákvæmilega nokkru jarð -
raski. Það verður þvi seint um of
brýnt fyrir mönnum að fara gæti-
lega og gera ekki meira rask en
nauðsynlegt er. Það er þvi miður
hægtað benda á mörg dæmi þess,
að framkvæmdir hafi spillt
náttúruverðmætum að þarflausu.
Það ber vissulega að viður-
kenna, að við eigum enn margt
ógert til þess að geta veitt ferða-
fólki þá þjónustu, sem vera
þyrfti. Á fjölmennustu ferða-
mannastöðum, til dæmis á há-
lendinu,hefur öll aðstaða verið á
þann veg, að þar hefur vart verið
hægt að taka á móti öllu þvi fólki,
sem þangað hefur leitað. Nú i ár
mun verða reynt að bæta að
nokkru úr þessu, en auðvitað
verður ekki allt gert á einu
sumri.
Þó ber að geta þess, að I sumar
mun verða unnið að þvi á vegum
Náttúruverndarráðs að bæta alla
móttöku á þessum stöðum. Það
mun verða komið upp merkjum
viðs vegar til þess að leiðbeina
fólki, hvernig það á að ganga um,
benda þvi á hreinlætisstaði og
annað þess háttar.
Við verðum svo aðeins að vona
að fólk kunni að meta það sem
gert verður til þess að stuðla að
góðri umgengni, og að það gangi
þannig um landið, að sómi sé að.
— VS.
HVALVEIÐAR SOVÉTMANNA
DRAGAST

SAMAN
SOVÉTRIKIN hafa framfylgt
ákvörðunum og tilmælum
vlsindanefnda alþjóðahvalveiði-
nefndarinnar og minnkað hval-
veiði sina stórlega. í viðtali við
APN sagði Vladimir Tverja-
novits, yfirmaður hvalveiði- og
sjávardýraiðnaðardeildarinnar
við sjávarútvegsmálaráðuneyti
Sovétrikjanna að hvalveiði Sovét-
manna hefði minnkað um 60% ár-
ið 1973 miðað við árið 1965.
Samkvæmt ákvörðun alþjóða-
hvalveiðinefndarinnar veiða
Sovétrikin nokkrar hvalategundir
samkvæmt kvóta.
Fyrir 30 árum rikti sú skoðun,
að auðlindir náttúrunnar væru
ótæmandi. Mörg lönd stunduðu
hvalveiðar, en samt sem áður var
ekkert eftirlit með þeim. Það
hafði i för með sér mikinn skaða
fyrir hvalastofninn, þar sem eðli-
leg viðkoma hans fór úr skorðum.
Fyrir heimsstyrjöldina siðari
stunduðu 37 fljótandi hvalstöðvar
veiðar, þar af ein sovézk, 35
strandveiðistöðvar og áttu
Sovétrikin enga þeirra og 358
hvalveiðiskip og voru þar af 3
sovézk.
Alþjóðlegur sáttmáli um eftirlit
með hvalveiðiiðnaðinum, sem
samþykktur var árið 1946, var
fyrsti alþjóðasamningurinn, sem
takmarkaði hvalveiðar. Siðar var
stofnuð alþjóðleg hvalveiðinefnd
samkvæmt einu ákvæði
samningsins og áttu fulltrúar 14
landa sæti i henni, þ.á.m.
Sovétrlkin. Nú fjallar þessi
alþjóðanefnd um öll vandamál
varðandi eftirlit með hvalveiðum
i heiminum.
Sovétrikin hafa veitthvali siðan
árið 1933 I norðurhluta Kyrrahafs
og frá árinu 1947 við suðurheims-
skautið. Eins og sjávarútvegs-
málaráðherra Sovétrikjanna,
Alexander Ishkov, hefur marg-
sinnis lagt áherzlu á I ræðum sin-
um er afstaða Sovétrikjanna
varðandi málefni hvalveiði-
iðnaðarins sú að framfylgja öll-
um ákvæðum alþjóðasamnings-
ins og fara eftir ákvörðunum
alþjóðahvalveiðinefndarinnar.
Sovézkir sérfræðingar og
visindamenn taka virkan þátt i
starfi nefnda alþjóðahvalveiði-
nefndarinnar. I visindanefndum
eru vandamál eftirlits með hval-
veiðiiðnaðinum i heimshöfunum
vandlega athuguð. Einnig fer
fram mikið rannsóknastarf. Sam-
kvæmt niðurstöðum visinda-
rannsóknanna er unnið að
ákvörðunum og sett veiðitakmörk
með tilliti til einstakra tegunda.
öll aðildarlönd nefndarinnar eru
skyldug til að framfylgja þeim
takmörkunum.
I tækninefnd eru könnuð vanda-
mál, sem eru tengd broti á
iðnaðarreglunum, sem sett voru
fram i viðbæti við samninginn ár-
ið 1946. Nú eiga ekki að vera færri
en tveir eftirlitsmenn frá rikinu á
hverri hvalveiðistöð og einn
alþjóðlegur eftirlitsmaður.
Arið 1966 tók sjávarútvegs-
málaráðuneyti Sovétrikjanna þá
ákvörðun að banna alla veiði á
höfrúngum i Svartahafi og Asovs-
hafi.i næstu tiu ár. Sovétrikin
beindu þeim tilmælum til allra
landa, sem stunda höfrungaveið-
ar i Svartahafi að sameinast um
þessa ákvörðun. Búlgaria,
Rúmenia og Júgóslavia, studdu
tillöguna, svo og Tyrkland.
Við slikar aðstæður er undar-
legt að fylgjast með hinni miklu
veiði og fjöldadauða ýmissa
höfrungategunda, sem lenda i
túnfiskanetum ýmissa vestrænna
landa. Sú veiði nemur árlega
nokkrumi hundruð þúsunda fisk-
um.
Það er nauðsynlegt að vinna að
eftirliti hvalveiðiiðnaðarins i
sameiningu, ella næst enginn
árangur.
— APN.