Tíminn - 21.06.1974, Blaðsíða 9

Föstudagur 21. júni 1974
TÍMINN
9
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas
Karlsson, Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, símar
18300-18306. Skrifstofur I Aöalstræti 7, simi 26500 — af-
greiðslusimi 12323— augiýsingasimi 19523.
Blaöaprenth.f.
__________________ —S
Blekkingar AAbl.
hrynja til grunna
Þess munu fá dæmi, að beitt hafi verið eins
miklum talnablekkingum og beinum og óbeinum
fölsunum og Mbl. hefur gert undanfarna daga. Á
þennan hátt hefur Mbl. þótzt geta sannað óvenju-
lega mikla fjárvöntun fjárfestingarsjóða, ein-
dæma slæma stöðu rikissjóðs og yfirvofandi
gjaldeyrisskort, eða m.ö.o. að rikisstjórnin væri
búin að koma öllu i kalda kol.
Hér skulu aðeins nefnd nokkur dæmi um þessa
blekkingaiðju Mbl.:
1. Mbl. segir stöðu rikissjóðs aldrei hafa verið
verri. Sannleikurinn er sá, að hún var betri i
mailok siðastl. en i mailok 1971, þegar viðreisn-
arstjórnin var að láta af völdum, og hefur Mbl.
hingað til ekki átt nein orð til að lýsa þvi, hve
góður viðskilnaður hennar hafi verið.
2. Mbl. segir gjaldeyrissjóð þjóðarinnar vera
að ganga til þurrðar. Þessi niðurstaða blaðs-
ins er fengin á þann hátt, að það sleppir að taka
birgðir af útflutningsvörum með i reikninginn,
en þær eru nú með allra mesta móti. Sannleik-
urinn er sá, að gjaldeyrisstaðan i heild, þegar
birgðirnar eru teknar með, hefur batnað um
tvo milljarða króna siðan um áramót, og verð-
ur það að teljast góð útkoma, þegar þess er
gætt, hve mikil verðhækkun hefur orðið á inn-
fluttum vörum, t.d. oliunni.
3. Mbl. segir fjárskort byggingarsjóðs og
ýmissa fjárfestingarsjóða aldrei hafa verið
meiri. Til þess að fá þessar tölur reiknar Mbl.
með stórauknum framkvæmdum, eða að öllum
umsóknum verði fullnægt, en i annan stað
predikar það svo, að draga verði úr fram-
kvæmdum, þvi að þenslan sé of mikil. Sann-
leikurinn er sá að fjáröflun ýmissa annarra
sjóða hefur aukizt verulega að undanförnu,
eins og lifeyrissjóðanna, og sama gildir um
bundnar innstæður hjá Seðlabankanum. Hér
þarf þvi ekki annað en að færa á milli, en Sjálf-
stæðisflokkurinn beitti stöðvunarvaldi sinu á
nýloknu þingi til að koma i veg fyrir það. Hann
ber þvi ábyrgð á timabundnum erfiðleikum
f járfestingars jóðanna.
Málefni fjárfestingarsjóðanna eru þannig ekki
neitt erfitt vandamál, eins og Mbl. vill vera láta.
Þar er aðeins um millifærslur að ræða. Vandinn
framundan er fólginn i þvi, hvort það tekst að
hafa hemil á verðbólgunni. Sjálfstæðisflokkurinn
er þögull um það, hvernig hann vill leysa þann
vanda. En menn þekkja úrræði hans frá liðnum
tima. Það er til þess að draga athyglina frá þeim,
sem Mbl. þyrlar upp moldviðri blekkinga og fals-
ana.
Undanbrögð
Gunnars
Fátt mun hafa vakið meiri athygli i sjónvarps-
umræðunum i fyrrakvöld en það, að Gunnar
Thoroddsen vék sér undan að svara þvi, beint,
hvort Sjálfstæðisflokkurinn myndi hlita úrskurði
Haagdómstólsins, ef hann gengi á móti okkur, en
margt bendir til þess, að úrskurðurinn verði
kveðinn upp i næsta mánuði.
Gunnar sagði þó, að úrskurður dómstólsins
væru bindandi. Af þvi geta menn ráðið, á hverju
er von, ef úrskurðurinn gengur gegn okkur og
Sjálfstæðisflokkurinn fær að ráða viðbrögðum ís-
lendinga. Þ.Þ.
AAichael Fry, The Scotsman:
Verður verðbólgan
ítölum að falli?
Mikið veltur á því að halda lánstraustinu
Miklir efnahagserfiöleikar
steöja nú aö ttölum, enda
hefur hin aiþjóölegi verö-
bóiguvöxtur leikiö þá mjög
grátt, en þeir eru mjög
háöir innflutningi. Grein sú,
sem hér fer á eftir, dregur
upp nokkra mynd af
ástandinu. Hún er skrifuö
um þaö leyti, sem sam-
steypustjórn Rumors baöst
lausnar en i fyrradag náöist
samkonulag um aö halda
stjórnarsamstarfinu áfram.
Jafnhliöa náöist samkomu-
lag um vissar efnahagsráö-
stafanir. Vafasamt þykir
þó, aö meö þeim sé meira
gert en aö tjalda til einnar
nætur.
SÉ á rökum reist sú tilgáta,
aö hrun hins vestræna heims
sé I þann veginn aö hefjast,
þegar hröpin mata óöaverö-
bólguna og stjórnmálaöng-
þveitiö hrannast upp hvar-
vetna, sýnist liggja i augum
uppi, aö Italir séu staðráönir i
aö troöa brautina.
1 þessu sambandi má lita i
svip á nokkrar tölur. Verö-
bólgan eykst nú mun örar á
ítaliu en i nokkru öðru
aðildarriki Efnahagsbanda-
lagsins, eri meöalhækkun
neyzluverös er 14,5% á tólf
mánuðum. Siöustu þrjá
mánuðina hefur hraöi hækk-
unarinnar náð 20 af hundraði.
Matvöruverð hefur hækkaö
örar en allt annað eða um 72
af hundraöi siðan 1970, en hér
i Bretlandi en sú hækkun þó
ekki nema 55 af hundraði.
Laun stiga einnig afar ört og
eru nú 29% hærri en árið sem
leiö.
FRAMLEIÐSLA hefur alls
ekki aukizt undangengna þrjá
mánuöi, en peningar I umferö
hafa aukizt um fjórðung. Viö
blasir meiri viöskiptahalli i ár
en i nokkru öðru aðildarriki
Efnahagsbandalagsins, en
hann nam nokkuð yfir 1000
milljónum sterlingspunda
fyrsta fjórðung þessa árs.
Liran hefir fallið um 18 af
hundraöi siöan I febrúar i
vetur, aö ákveðið var að láta
hana „fljóta”. Gripa verður til
gulls og gjaldeyrisforða rikis-
ins til þess að greiöa nauðsyn-
legar innflutningsvörur, enda
gengur ört á þennan foröa.
Snemma i þessum mánuði var
frá þvi sagt að gjaldeyris-
foröinn hefði minnkað um 165
milljónir sterlingspunda i
aprilmánuði.
RÍKISSTJÓRN Italiu hefur
nú sagt af sér. Hún reyndist
þess ekki megnug að ráða við
efnahagsvandann. Leiðtogar
flokkanna, sem að stjórnar-
samsteypunni stóðu, tvistiga
og geta ekki gert upp við sig,
hvort skynsemi i efnahags-
málum eða hentisemi og von
um stundarhag i stjórnmálum
eigi að ráða ferðinni, eins og
stjórnmálaleiðtogum hættir
yfirleitt til. Þeir vilja ekki
sætta sig við það stranga efna-
hagsaöhald, sem aðstæðurnar
útheimta.
Aöalbanki Italiubanka hefur
lýst yfir, að ekki megi taka
nema „mjög skamman tima”
að leysa efnahagsvandann, ef
takast eigi að forða frá hruni.
Samkvæmt þessu mætti ætla,
að frumkvæði stjórnmála-
manna geti ekki leitt til
lausnar, en að meðaltali hefur
tekið um sex vikur að mynda
nýja rikisstjórn, og ef efnt yrði
til nýrra þingkosninga, þarf að
bföa I þrjá mánuði.
Stjórnmálaleiðtogum á
Italiu virðist ekkert liggja á,
Rumor forsætisráðherra.
en vandann verður eigi að
siöur að leysa skjótlega.
Skuggalegar tölur, sem vitna
má til um efnahagsástandið á
Italiu, eru annað og meira en
fræðileg tákn. Til dæmis tákn-
ar mjög verulegur halli á við-
skiptum við útlönd, áð ein-
hvers staðar eru afhentir all-
miklir peningar umfram eðli-
legar tekjur þjóðarinnar.
HALDI svo áfram sem
horfir, verður rás viö-
burðanna að öllum likindum
svipuð þvf, sem gerist þegar
einstaklingur eða fyrirtæki
veröur gjaldþrota. Sparifé,
sem svarar til forða
þjóöarinnar, mun smátt og
smátt minnka, unz það er til
þurrðar gengið.
Ekki eru horfur á, að neitt
verði gert til þess að lækna
meinin, sem óstandinu valda,
og þær horfur gefa til kynna,
að ekki verði unnt að fá lán er-
lendis. Þar kemur, að aðilar
ytra synja þeim, sem gjald-
þrota er, um hvers konar
vöruúttekt. Þegar svo er
komiö, kreppir fyrst alvarlega
að Itölsku athafnalifi vegna
vöntunará oliu, matvælum og
nákvæmlega öllu, sem nöfnum
tjáir að nefna.
RIKJANDI ástand á ítalíu
minnir um margt á ástandið á
Bretlandi að loknum stjórnar-
ferli Verkamannaflokksins
1929-1931. Rikisstjórn
Ramseys Mac-Donalds komst
ekki af án erlends láns, en
bankastjórar I New York
neituðu að veita lánið nema
stjórnin gerði viðeigandi ráð-
stafanir i efnahagsmálum
heima fyrir. Mac-Donald
hikaði og tvisté, unz ástandið
var oröið svo slæmt, að hann
komst ekki hjá að ganga að
skilyrðunum, sem hann hafði
ekki viljað sætta sig við.
Italir eru ekki komnir nema
spölkorn áleiðis á þessari
braut, en framvindan undan-
gengnar vikur hefur fært þá
óðfluga I áttina. Þeir eru
þegarbúnirað þrátta alllengi
um skilmála stórláns hjá
Alþjóða gjaldeyrissjóðnum.
Rikisstjórnin sagði af sér
vegna þess, að fulltrúar
Sósialistaflokksins neituðu að
sætta sig við takmarkanir á
lanum til smáatvinnurekenda.
Þessi stjórnmálablinda á
efnahagsstaðreyndir stuðlar
siður en svo að þvi að afla
Itölum lánstrausts hjá valda-
mönnum i fjármálaheiminum.
Þrir möguleikar virðast koma
til álita:
I FYRSTA lagi, að ítalir
teljist þess lánstrausts verðir,
að þeir geti samið um lán hjá
vinum sinum i Efnahags-
bandalaginu, einkum þó
Vestur-Þjóðver jum. En
Vestur-Þjóðverjar hafa allt á
hornum sér vegna þeirra inn-
flutningshamla, sem Italir
neyddust til að gripa til fyrir
tveimur mánuðum.
I ÓÐRU lagi gæti kreppu-
óttinn gripiðsvo um sig meðal
þjóöarinnar, að skjótlega
verði mynduð sterk rikis-
stjórn, sem gripi til þeirra
ströngu efnahagsráðstafana,
sem þörf er á til þess að unnt
sé að stefna að nýju að stöðug-
leika I efnahagsmálum. En
þess sjást enn ekki merki, að
sliks kreppuótta sé farið að
gæta meðal Itala.
I ÞRIÐJA lagi gæti komið
að haldi einhvers konar sam-
komulag milli Kristilegra
demókrata, sem farið hafa
með stjórn, og Kommúnista-
flokksins, með það fyrir
augum að fá samvinnu verka-
lýðshreyfingarinnar um svip-
aðar ráðstafanir og gerðar
hafa verið hér i Bretlandi. En
slik samvinna yrði tvimæla-
laust ævintýralegasti og
óráönasti stjórnmálaat-
burður, sem gerzt hefur á
Italiu allt siðan að Mussolini
hrökklaðist frá völdum.
Gripi Italir ekki til einhvers
af þeim möguleikum, sem hér
hafa verið taldir, eða einhvers
konar samblands þeirra,
standa þeir óðar en liður afar
höllum fæti og þá verður ef til
vill oröið örskammt fram á
barm hengiflugsins.